9 арман пв баспасы


а­р ­тау­ ­ жұл­дыз­дар­дың­ бас­ ас­пан­



Pdf көрінісі
бет76/300
Дата18.10.2023
өлшемі8,74 Mb.
#118494
түріКнига
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   300
Байланысты:
9 сынып физика

а­р ­тау­ ­ жұл­дыз­дар­дың­ бас­ ас­пан­
ме­ри­ди­аны­ар­қы­лы­өту­құбылысы­
(77-сурет)

Жер­дің­Күн­ді­ай­на­ла­қоз­ға­луы­бір­қа­лып­сыз­
бол­ған­дық­тан,­тәулік­ұзақ­ты­ғы­жыл­бойы­өз­ге­ріп­
оты­ра­ды,­сон­дық­тан­ұзақ­ты­ғы­24­са­ғат­бо­ла­тын­
ор­та­ша­күн­тәулік­те­рі­ен­гі­зіл­ген.
VI Бү кі лә лем дік жә не жер гі лік ті уа қыт
Күн­нің­ ба­с­ ас­пан­ ме­ри­ди­аны­ ар­қы­лы­ өту­
уа­қы­ты­ орналасқан­ орнының­ геог­ра­фия­лық­
бой­лы­ғы­на­тәуел­ді.­Жер­де­гі­бой­лық­са­на­ғы­бас­
тала­тын­ бас­тап­қы­ ме­ри­ди­ан­ Грин­вич­ ар­қы­лы­
өте­ді,­оның­геог­ра­фия­лық­бой­лы­ғы­0­ге­тең.
Грин­вич­ ме­ри­ди­аны­ның­ жер­гі­лік­ті­ уа­қы­тын­
бү­кі­лә­лем­дік­уа­қыт
­деп­атай­ды,­оны­Т

әр­пі­мен­
бел­гі­лей­ді.
Жер гі лік ті уа қыт
 – бір ме ри ди ан да ор-
на лас қан нүк те лер де гі тәу ліктің бір дей 
ме зе тін де гі уа қыт.
Геог­ра­фия­лық­бой­лы­ғы­ ­бо­ла­тын­орын­дар­да­
ол­мы­на­ған­тең­­бо­ла­ды:­Т
­
=­Т
0
­
+­ .
Жер­гі­лік­ті­ уа­қыт­ты­ есеп­те­ген­де­ тұ­ра­тын­
орын­ның­бой­лы­ғын­са­ғат­,­ми­нут­­және­се­ку­нд­пен­
көр­се­ту­ке­рек.­Жер­24­са­ғат­та­360°­ай­на­лым­­жа­сай­ты­нын­ес­ке­ріп,­уа­қыт­тың­
өл­шем­бір­лік­те­рі­мен­Жер­бе­тін­де­гі­нүк­те­лер­дің­бұ­рыш­тық­орын­ау­ыс­ты­руы­
ның­өл­шем­бір­лік­те­рі­ара­сын­да­ғы­бай­ла­ныс­ты­ала­мыз:
24­сағ­=­360°;
1­сағ­=­15°;
4­мин­=1°;
1­мин­=15′;
4­с­=­1′;
1­с­=­15 .
VII Бел деу лік уа қыт
Жер­гі­лік­ті­уа­қыт­ты­тәжі­ри­бе­де­қол­да­ну­ың­ғай­сыз,­се­бе­бі­ол­бір­ай­мақ­тың­
әртүр­лі­ау­дан­да­рын­да­түр­лі­ше­бо­ла­ды.­Жер­бе­ті­по­люс­тер­ді­қо­са­тын­сы­зық­тар­
кө­ме­гі­мен­24­бел­деу­ге­бө­лін­ген,­олар­дың­әрқай­сы­сы­бой­лық­бойы­мен­15°­қа­
со­зы­ла­ды.­Ор­та­лық­ме­ри­ди­ан­бел­деу­лер­ді­7°30′­бо­ла­тын­екі­бір­дей­бө­лік­ке­
бө­ле­ді.­Грин­вич­ме­ри­ди­аны­ның­бел­деуін­нөл­дік­бел­деу­­деп­есеп­тей­ді,­Қа­зақ­
стан­Рес­пуб­ли­ка­сы­ның­ау­ма­ғы­ар­қы­лы­4­және­5­са­ғат­тық­бел­деу­лер­өте­ді.
Төменгі­шарықтау
Жоғарғы­
шарықтау
Математикалық­
көкжиек
Аспан­
экваторы


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   300




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет