БІЛІМ БЕРУДІҢ БАСТЫ ФАКТОРЫ - АҚПАРАТТЫҚ ЖӘНЕ

88 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013 
1)
машина оқушы құралдарда ақпараттың жаңа ортасының пайда болуы (магниттік 
ленталар, магниттік дискілер, оптикалық компакт-дискілер және т.б.).
2)
уақыт пен арақашықтыққа қарамастан әлемнің кез келген жеріне ақпаратты 
жеткізу, тұрғындардың ауқымды байланыс жүйелермен қамтамасыз етілуі (радио, 
теледидар, спутниктік байланыстар, факстар, модемдер, телефондық байланыстар, 
ғаламтор және т.б.). 
3)
берілген 
алгоритмдер бойынша компьютерлік технологиялар кӛмегімен 
ақпаратты автоматизациялық ӛңдеу мүмкіндігі (талдау, классификациялау, керекті 
пішімге келтіру және т.б.)
Қоғамды ақпараттандырудың мақсаты мәдениетті оқыту, ғылыми ақпаратқа еркін 
қол жеткізу үшін педагогикалық үрдістегі қатысушының интеллектуалдық қызметін 
интенсификациялау болып табылады. Ол келесі бағыттарда жүзеге асуы мүмкін [9]:
-
оқушы тұлғаның дамуы, ақпараттық қоғам шеңберінде ӛзіндік қызметті даярлау; 
-
компьютермен қарым-қатынастың ерекшеліктерінің арқасында конструктивті, 
алгоритмдік ойды қалыптастыру; 
-
репродуктивті қызметтің азаюына байланысты шығармашылық ойлаудың дамуы; 
-
бірігіп 
жасаған 
жобалардың 
негізінде 
коммуникативтік 
мүмкіндіктерін 
қалыптастыру; 
-
қиын жағдайларда қолайлы шешімдер қабылдауды үйрету; (компьютерлік ойындар 
мен тренажер бағдарларымен жұмыс істеу барысында); 
-
ақпараттық мәдениетті қалыптастыру (мәліметсіз, жүйелік және локальдік, 
мәтіндік, графикалық, кестелік редакторлардағы ақпараттарды қолданған кезде жаңарту, 
түзетуді жүзеге асыруды үйрету); 
-
қазіргі қоғамды ақпараттандыру үшін әлеуметтік ұсыныстарды ӛткізуді 
қалыптастыру; 
-
ақпараттық және коммуникациялық технологиялар саласындағы мамандардың 
біліктілігін жоғарылату (дайындық, қайта дайындық); 
-
дәстүрлік және қашықтық оқу бойынша педагогикалық және ақпараттық 
технологиялармен оқушының ӛзіндік жұмысын даярлау; 
-
ақпараттық және коммуникациялық технологиялар мүмкіндіктері арқасында оқу 
процесінің сапасы мен тиімділіктерін жоғарылату; 
-
оқушылардың оқу-таным қызметінің дамуын қолдану; 
-
әртүрлі пән аумағындағы есептерді шешкенде қазіргі ақпаратты ӛңдеу құралдардың 
арқасында пән аралық тереңдету (компьютерлік модельдеу, локальдік және мәліметсіз 
желі). 
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар білім жүйесінде педагогикалық 
процеске жаңаша қараудан бӛлек, ғылыми-методологиялық ақпарат, оның талдауы және 
жаңаруы үшін қажет ғылыми-әдістемелік аппаратын береді, ал оқуды компьютерлендіру 
процесі – білім берудің басты факторларының бірі болып табылады. Ақпараттық және 
коммуникациялық технологиялар білімді тарату әдістеріне ӛзгеріс енгізіп қана қоймай, 
білімнің ӛзіне де ӛзгеріс енгізеді. Сондықтан да білім берудің маңызы мен педагогикалық 
процеске ӛзінің әсерін тигізеді (талдау, жоспарлау, болжам, бақылау, ұйым т.б.). 
Ривер Фоле Кэрол Бэглидің пікірінше, ақпараттық құралдар кӛмегімен мына 
түсініктер жүйесі қалыптасқан кезде ғана, ақпараттық құралдар білім жүйесінде маңызды, 
құнарлы болады: 
- білім беру процесінің болуы (оқу және оқыту); 
- ақпараттық ортада оқытушы мен оқушының арасындағы интеллектуалдық – 
эмоционалдық қатынас; 
- оқушы мен оқытушының жұмыс орындарының ақпараттық және коммуникациялық 
технологиялармен қамтамасыз етілуі [4]. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
89
Білімді ақпараттандыру ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың 
кейбір қосымша қасиеттерін толығырақ қолданылуын қамтамасыз етеді. Ақпараттық және 
коммуникациялық технологиялардың қосымша мүмкіндіктері: 
-
әрбір тұлғаға ӛзінің жеке білімдік траекториясын жасауға мүмкіндік беретін ашық 
оқу жүйесін жасау; 
-
оқу-тану процесін жүйелік ойлау жолына аудару, ауыстыру арқылы түпкілікті 
ӛзгерту; 
-
білімнің ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз етілу жүйесін құру; 
-
оқушылардың оқу процесінде оқу-тану қызметін ұйымдастыру, 
-
компьютердің ӛзіне тән қасиеттерін қолдану.
Оған жататындар: педагогикалық процеске жүйелік әрекет арқылы базаланушы тану 
процесін ұйымдастыру; оның жеке-даралылығы; принципиалды жаңа тану құралдарын 
қолдану және ұйымдастыру; әртүрлі дәрежедегі қашықтан оқу білім жүйесін құру, 
дамыту. 
Ақпараттандыру 
құралдарының 
техникалық 
базасының 
дамуы 
ғылыми-
педагогикалық бағыттар және оларды білім жүйесінде қолдану жұмыстары жасалды. 
Қазіргі кезде педагогикалық процесті ақпараттандыру негізгі үш бағыт арқылы 
жүзеге асырылады: білім мекемесін басқару, ғылыми-зерттеу жұмысы, білім процесінің 
қатысушыларының құралдарын дамыту. 
Білімді ақпараттандырудың негізгі бағыттары бір-бірімен тек қана бір объектімен 
және жалпы мақсаттармен ғана байланысты емес. Олар кӛп жағдайда бір-бірін 
толықтырып тұрады. Олардың әрқайсысы қолдану әсерін анықтайтын ӛзіндік есептері, 
критерийлері және ескертулері бар. 
Кӛп жылдық зерттеулерден кӛретініміз, педагогикалық процесте ақпараттық және 
коммуникациялық технологиялар қолданудағы кӛптеген әсерді оқыту жүйесінің 
компоненттерімен тығыз байланыстыру арқылы кӛруге болады. Сонымен қатар 
В.И.Загвязинский жұмыста ақпараттандыру құралдарын сәтті қолдануды анықтайтын 
фактор – педагогтың оларды қолданудағы ғылыми-әдістемелік жұмыстары болып 
табылады деп есептейді. Оның пікірінше, бұл келесі сұрақтарды шешуді міндеттейді: 
дидактикалық қасиеттерге ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың 
техникалық мүмкіншіліктерімен сәйкес оқыту мазмұнын саралау.
Оқытудың сәйкес дидактикалық міндеттерін құру – оқыту топтарын құру, жеке 
сабақтар және ӛздік жұмыстарды ұйымдастыру. 
1. Оқытудағы ақпараттандыру құралдары. 
2. Оқыту мекемелерін басқару. 
3. Материалдық-техникалық, қаржылық және басқалармен қамтамасыз етуді есепке 
алу. 
4. Оқыту процесін басқару. 
5. Оқыту мекемелеріндегі ғылыми-техникалық жұмыстар. 
6. Әртүрлі пәндерді беру. 
7. Инновациялық әрекеттерді құру және ұйымдастыру. 
8. Инновацияны құруда ақпаратты ӛңдеу процесін автоматизациялау. 
9. Оқыту процесінің мүшелерінің құралдарын дамыту. 
10. Әртүрлі кадрларды дайындау. 
Жоғарыда айтылған бағыттарды дұрыс шешкен кезде дистанциондық оқытудың 
жүйесін жасауға және дамытуға болады, оның техникалық және дидактикалық-
әдістемелік базасын құру міндеттерін анықтайды. 
Қашықтан 
оқытудың 
жүйесінде 
ақпараттық 
және 
коммуникациялық 
технологиялардың келесі түрлері қолданылады: электрондық пошта бойынша 
телеконференциялар; мейл-серверлер; электрондық тақта жариялары; жедел режимдегі 
телеконференциялар; электрондық кітапханалар; электрондық пошта арқылы ақпарат 
базасына қол жету, дыбыстық пошта; бейнетаспалар; электронды оқулықтар; лазерлік 

90 Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(43), 2013 
дискілер, теледидарлардан дәрістердің берілуі; телефон байланысымен дәрістердің 
теледидарлардан трансляциялануы; телеконференциялар [10]. 
А.А.Андреев және В.И.Солдаткин қазіргі кезде үш негізгі топқа топтасқан: аудио, 
видео және мәтін ақпараттық технологиялар тізіміне 19 ат бойынша кіреді деп есептеді 
[7]. 
Ақпараттық құралдар ӛзінің дидактикалық қасиеттері бойынша оқыту жүйесінің 
барлық құрамдас бӛлігіне белсене әсер етіп (мақсаттар, бiлiмнiң мазмұны, ұйымдастыру 
формалары және тағы басқалар), аса күрделі және дидактиканың ӛзекті міндеттерін құрып 
шешуге мүмкiндiк бередi. Бұдан басқа, ақпараттық технологияларды дәрiс, семинарлар 
оқуда, лабораториялық жұмыстар, консультация, емтихандарда қолдануға болады. Бұл 
сұрақтардың шешiмiн бiлiм беретiн мекеме ғана емес, сонымен қатар, барлық қоғам да 
комплексті түрде шешуін талап етедi. Бұл: ақпараттық және коммуникациялық 
технологияларды қолдану арқылы оқушының әртүрлі ақпаратты сауатты қолдануын 
қалыптастыруға мүмкіндік береді; әрбiр оқушыны белсендi танымдық процеске тартады.
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1.
Психолого-педагогический 
словарь 
для 
учителей 
и 
руководителей 
образовательных учреждений. - Ростов н/Д.: Изд-во «Феникс», 1998. - 544 с. 
2.
А.А. Веряев Семиотический подход к образованию в информационном обществе. 
Монография. - Барнаул: Изд-во БГПУ, 2000. - 298 с. 
3.
М.П.Лапчик Информатика и информационные технологии в системе общего 
педагогического образования. Монография. - Омск: Изд-во Омского гос. пед. ун-та, 1999. 
294 с. 
4.
Новые педагогические и информационные технологии в системе образования: 
Учеб. пособие для студ. пед. вузов и системы повыш. квалиф. пед. кад. /Е.С. Полат, М.Ю. 
Бухаркина, М.В. Моисеева, А.В. Петров; Под ред. Е.С. Полат. - М.: Академия, 1999. 224 с. 
5.
И.В.Роберт Современные информационные технологии в образовании: 
дидактические проблемы; перспективы использования. - М.: «Школа-Пресс», 1997. -205 с. 
6.
Российская педагогическая энциклопедия: В 2 тт./Гл. ред. В.В. Давыдов. -
М.:Большая Российская энциклопедия, 1993. - Т. 1.- 608 с. 
7.
А.А.Андреев, В.И.Солдаткин Дистанционное обучение: сущность, технология, 
организация. - М.: Изд-во МЭСИ, 1999. - 196 с. 
8.
Л.И.Холина, Э.Г.Скибицкий Образовательное пространство составляющая 
информатизации образования//Качество образования: концепции, проблемы качества, 
управление: Тез. Всерос. научно-методич. конф./Под общ. ред. А.С. Вострикова. - 
Новосибирск: Изд-во НГТУ, 1998. -Ч.1.-С.184-186. 
9.
И.В.Загвязинский Теория обучения: Современная интерпретация: Учеб. пособие 
для студ. высш. пед. учеб. заведений. - 2-е изд., испр. - М.: Издательский центр 
«Академия», 2004. - 192 с. 
10.
А.Н.Тихонов, А.Д.Иванников Технологии дистанционного обучения // Высшее 
образование в России. - 1994. - № 3. - С. 3-10. 
РЕЗЮМЕ 
В статье раскрывается понятие «информационного общества», его место в системе 
образования на основе современных компьютерных технологий. Активное применение 
информационных и коммуникационных технологий (ИиКТ) в образовании позволяет не 
только по-новому взглянуть на педагогический процесс, но и дает необходимый научно-
методологический аппарат для их анализа и обновления, а компьютеризация процесса 
обучения является одним из главных факторов содержания образования. 
SUMMARY 
The article deals with the modern computer and communication technologies as the main 
factor of teaching in the education system. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің Хабаршысы №1(43), 2013
91
ӘОЖ 378.016.02:004.9(574) 

жүктеу/скачать 4,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: