А. Байтурсынов 1-том final indd
жүктеу/скачать 1,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Байтұрсынұлы І том
| жар-жар.
Жар-жар қыз ұзатар үйде ұзататын қызды жұ- бату үшін айтылатын өлең. Жар-жарды екі жақ болып бас- тап, соңынан бір жақты етіп жібереді. Олай болу себебі: жұбатушының сөзіне әуелі жауап қайырылып отырады. Сонан соң жұбату сөз қыздың жақындарын жұбатуға ауып кетеді. Екі жақ болған жерінде жұбатушы жақ жігіттер болып, қарсы жағы қыздар болып айтады. М ы с а л д а р: Ж ұ б а т у ш ы ж а ғ ы: 1) Бір толарсақ, бір тобық санда болар, жар-жар! Қырық кісінің ақылы ханда болар, жар-жар! Әкем-ай! – деп жылама, байғұс қыздар, жар-жар! Әкең үшін қайын атаң онда болар, жар-жар! Қ а р с ы ж а ғ ы: Есік алды құба тал майда болсын, жар-жар! Ақ бетімді көретін айнам болсын, жар-жар! Қанша жақсы болғанмен қайын атамыз, жар-жар! Айналайын әкемдей қайдан болсын, жар-жар! 294 Ж ұ б а т у ш ы ж а ғ ы: Бір толарсақ, бір тобық санда болар, жар-жар! Қырық кісінің ақылы ханда болар, жар-жар! Шешем-ай! – деп жылама, байғұс қыздар, жар-жар! Шеше орнына қайын енең онда болар, жар-жар! Қ а р с ы ж а ғ ы: Есік алды құба тал майда болсын, жар-жар! Ақ бетімді көретін айнам болсын, жар-жар! Қанша жақсы болғанмен қайын енеміз, жар-жар! Айналайын әжемдей қайдан болсын, жар-жар! Мұнан әрі қарай аға, жеңге, сіңілі турасында да осы ретте айтылады. Е с к е р т у: бастапқы ылғи айтылатын екі жол: Бір толарсақ, бір тобық санда болар, Қырық кісінің ақылы ханда болар, – дегеннің орнына: Алып келген базардан қара насар, Құйрық сәукеле шашың басар, – деп те айтылады. Жауаптағы айтылатын екі жол: Есік алды құба тал майда болсын, Ақ бетімді көретін айнам болсын, – дегеннің орнына: Жазғытұрғы ақша қар жаумақ қайда, Құлын-тайдай айқасқан оң жақ қайда, деп айтылады. 2) Қыздың жақындары туралы айтылатын жар-жар былай келеді: Шымылдығың серпе сал, көрсін әкең, жар-жар! Көздің жасын көл қылып төксін әкең, жар-жар! Жылда-жылда ноғайдан пұл аламын, жар-жар! Бір міндеттен құтылдым десін әкең, жар-жар! Шымылдығың серпе сал, көрсін шешең, жар-жар! Көздің жасын көл қылып төксін шешең, жар-жар! Жылда-жылда боқшама бояушы едім, жар-жар! Бір міндеттен құтылдым десін шешең, жар-жар! Осы ретпен ағасы, жеңгесі, сіңілісі, інісі туралы да айтыла- ды. |