А. Байтурсынов 1-том final indd
жүктеу/скачать 1,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Байтұрсынұлы І том
- Бұл бет үшін навигация:
- 13. ҚАсҚыр Мен ҚОзы
| 12. ҚАрғА Мен тҮлКі
Бір түйір ірімшікті тауып алып, Ағашқа Қарға қонды ұшып барып. Тоқ санап ірімшікті көңіліне, Жей қоймай отыр еді ойға қалып. Қашаннан белгілі аңқау ала Қарға, Нәсіпке бұйырмаған шара бар ма?! Шығатын шығасыға болып себеп, Ағашты Түлкі залым аралар ма! Тістеген ірімшігін Түлкі көріп, Аяғын ептеп басып жақын келіп: «У һ ! – деді, – Көретін де күн бар екен, Жүруші ем сырттан асық болып өліп! Тамаша қарағанға түрің қандай! Мынау көз, мынау мойын, мұрын қандай! Гауһардай қанаттарың жарқырайды, Келісті қалай біткен және маңдай! Көркемдік сипатыңнан табылғанда, Дауысың да болса керек шырын-балдай. Көптен-ақ дабысыңды естісем де, Болған соң келе алмадым жерім шалғай. Сені іздеп келіп тұрмын алыс жерден, Сұлу деп мақтаған соң әркім көрген, «Халық айтса, қалып айтпайды» деген рас, Арман жоқ жанда сені көріп өлген! Көркіңді бітіре алман жазып хатқа, Я сөйлеп, жеткізе алман айтып жатқа. Мен қайран, неғып патша қоймаған деп, Дауысың да сипатыңдай болған шақта! Нұрыңды күн секілді көріп тұрмын, Шыдамай бойым балқып, еріп тұрмын. Дауысыңды тым болмаса бір шығаршы, Естуге құмар болып өліп тұрмын!» Мәз болып, мақтағанға насаттанып, Қайтпасын, деп ойлады сағы сынып. Алыстан арып-ашып іздеп келген Байғұстың кетсін деді көңілі тынып. 38 Өтірік мақтағанға Қарға еріп, «Қарқ!» етті пәрменінше жағын керіп. Ірімшік қарқ еткенде жерге түсіп, Жеп алып Түлкі кетті жортып-желіп. Жұрт едік аңқау өскен қазақ болып, Далада кең сахара көшіп-қонып. Алдаған залымдардың тіліне еріп, Жүрмесек жарар еді мазақ болып. 13. ҚАсҚыр Мен ҚОзы Бұлаққа су ішуге келді Қозы, Жанында серігі жоқ, жалғыз өзі. «Бөрі жоқ десең, шығар, бөрік астынан», Бәле мен қаза алыс па, келсе кезі. Қаңғырған тамақ іздеп бір аш бөрі Қозыға жетіп келді жайнап көзі. Жемекке кінә қойып сол арада, Жала ғып, міне, Қасқыр айтқан сөзі: «Сен, Қозы, текке қарап жүре алмайсың, «Соқтықпа, маған!», – десем, тіл алмайсың. Мойныңды қазір жұлып алайын ба?! Суымды неге былғап, лайлайсың?» Қозы айтты: «Қасқыр, тақсыр, тоқта азырақ! Тергеңіз, кінәм болса әділ бірақ. Ізіңіз жатқан жерден төмен келіп, Іштім мен жүз қадамдай қашығырақ. Бұл жерден ең аз болса бір жүз қадам, Мүмкін бе, ылайлауға осы арадан?! Сіз түгіл, өзгеге жоқ қиянатым, Не шара, жеткен болса бүгін қазам?!» «Бекер ме, – Қасқыр айтты, – менің сөзім? Білесің жалғаншы деп кімді өзің? Әкеңді алдыңдағы танимысың? Балам, сен байқап қара, ашып көзің! 39 Осындай сөздер мені күйдіреді, Десем де шыдайын-ақ етіп төзім. Есімнен өле-өлгенше кете қалмас Былтырғы осы арада сөккен сөзің». «Кезек бер, біразырақ сөзге, тақсыр! Келемін жарты жасқа күзде, тақсыр! Жаралып дүниеге биыл келсем, Тиемін былтыр неғып, сізге, тақсыр?!» «Ол әне, сен болмасаң, сенің ағаң, Ойларың мені жоймақ, келсе шамаң. Ит болсын, қойшың болсын, қожаң болсын, Жауыздық ойлайсыңдар бәрің маған». «Нансаңыз, ағам да жоқ, інім де жоқ, Уа, ғайыры нашарлықтан мінім де жоқ. Нақақтан мені, тақсыр, күйдіресіз, Жауыздық сізге ойлаған күнім де жоқ!». «Ол саған әлде күйеу, әлде құда, Сүймейді қой атаулы мені жүдә. Я бөлең, я жиенің, я нағашың, Әйтеуір, саған ұқсас еді о да. Қой заты талай зәбір берді маған, Соларын мен де істеймін енді саған. Кегімді қойдан алмай, кімнен алам? Тауыспа, о деп, бұ деп сөзді оған». «Тақсыр-ай! Еш жазығым жоқ қой менің, Зәбір ғой біреу үшін күйдіргенің!» «Үндеме! Жетер! Қазір уақытым жоқ, Тұруға ақ-қараңды тергеп сенің. Алыпсың жаман әдет қарсыласып, Сенімен тұрам ба мен мылжыңдасып. Айтайын, білгің келсе, Қозым, саған: Кінәң сол: жегім кеп тұр қарным ашып». Шошиды Қозы байғұс құлқын танып, Құтылар, білгенменен, онан неғып?! Болсын ба, Қозы жұмыс Қасекеңе, Жөнелді иығына салып алып. 40 * * * Орманға Қасқыр кетті Қозыны алып, Белгілі етер ісі алып барып. Осындай жазықсызды жазғыратын Һәр жерде күштілерде бар ғой қалып. Қасқырдың зорлық болды еткен ісі, Ойлаймын, оны мақтар шықпас кісі. Нашарды талай адам талап жеп жүр, Бөріден артың дейміз оның несі?! жүктеу/скачать 1,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|