А. М. Турлыбаева, М. С. Москальцева, А. С. Хажиякпарова, Ю. С. Махмутова жалпы геология
жүктеу/скачать 2,9 Mb. Pdf көрінісі
|
2 Жалпы геология
|
2.14. Сынамаларды таңбалау жəне орау Жұмыстың мақсаты: сынамалардың таңбалауы мен орауын үйрену. Талдаудың сенімділігі сынама алудың жəне сынама дайындауына байланысты. Тасымалдау жəне сақтау кезінде сынаманы шатастырмау үшін оларды дұрыс орау жəне таңбалау қажет. [10] Алынған сынамаларды арнайы қаптарға салады, ішіне қол қойылған этикенканы салады, сондай-ақ жазбаларды қапта қайталайды. Сынамаларды таңбалау əдеттегі жолмен жүргізіледі: 132 1. Ұйымның атауы. 2. Объекттің атауы (участкенің). 3. Ашылымның, қазбаның атауы, нөмірі. 4. Үлгінің нөмірі. 5. Үлгі алудың тереңділігі. 6. Үлгінің қысқаша сипаты. 7. Сынаманы алған адамның тегі, ады, жөні, лауазымы, қолы. 8. Сынаманы алу күні. Этикетакалар жазбалардың түссізденуі мен шашырауына жол бермейтін қарапайым қарындашпен анық толтырылуы тиіс. Кернді алу кезінде, оны салу үшін керн жəшіктері қажет. Керн солдан оңға салынады. Керннің таңбалануы: 1. Ұйымның атауы. 2. Объекттің атауы (участкенің). а) Жəшіктін №. б) Ұңғыманың №, күні. в) Керннің №, алу интервалы г) Өту, керннің шығымы д) Бүйірлік бүйір жақтарында жəне жəшіктің қақпағында жəшіктің нөмірі, ұңғыманың ауданы мен нөмірі жазылады, жəне қажет болған жағдайда басқа да деректер қайталанады. Бұдан басқа керн төсеу бағытын көрсететін бағыттамалар жағылады. Жəшіктің сол жақ жоғарғы бұрышында "жоғарғы", оң жақ төменгі бұрышында – "төменгі" деп жазбалар жазылады. Жəшіктін нөмірі жазылады (41 сурет). 41 сурет. Керннің таңбалауы 133 Топырақ үлгілерін орау: 1. Табиғи ылғалдылықты сақтау талап етілмейтін бұзылған қосу топырағының үлгілері топырақтың ұсақ бөлшектерінің сақталуын қамтамасыз ететін ыдысқа салынады. 2. Табиғи ылғалдылықты анықтау талап етілетін бұзылған қосу топырағының үлгісі бар қапшықтарға қосымша бюкс салынады. Бюкс толық топырақпен толтырылуы жəне герметикалық қақпақпен жабылуы тиіс. 3. Ыдыстың ішіне қосу бұзылған топырақ үлгісімен бірге полиэтилен пленкаға оралған этикетка салынады. Этикетканың мазмұнын ыдысқа салуға жол беріледі. 4. Қатпайтын топырақтың монолитін парафиндеу тəсілімен дереу оқшаулап, оны гудрон бар парафин қоспасымен сіңдірілген дəке (марля) қабатымен тығыз орау керек. Содан кейін дəкедегі барлық монолитті гудронмен парафин қоспасының қабатымен жабады, гудронмен парафин қоспасымен сіңірілген дəкенің екінші қабатымен орайды жəне тағы да қалыңдығы кемінде 2 мм гудронмен парафин қабатымен жабады. Парафиндеу үшін қолданылатын гудроны бар парафин қоспасының 550С- 600С температурасы болуы тиіс. 5. Жұқа қабырғалы болат құбырларға іріктелген қатып қалған топырақтың монолиттері дереу оралуы тиіс. Ашық ұштары резеңке төсемдері бар қатты қақпақтармен жабылуы керек. Резеңке төсемдер болмаған жағдайда қақпақты ыдыспен жалғау орны оқшаулау лентасының екі қабатты қабатымен жабады немесе парафинделеді. 6. Тығыз қағаздан, хлорвинилден немесе пластмассадан жасалған керн қабылдағыш гильзасы бар топырақ таситын монолиттерді алу кезінде гильзаны бүйір жағынан қақпақпен жабу керек. Қақпағы бар гильзаның қосылыстары оқшаулағыш таспаның қос қабатымен жабылады немесе парафинделеді. 7. Монолиттерді орау үшін қазіргі бу жəне ылғал өткізбейтін материалдар, атап айтқанда қалыңдығы 17-25 мкм полиэтилен стрейч - пленка қолданылады. Монолиттің жоғарғы қырына полиэтилен пленкаға оралған эткетакны салу керек, тұтас беті бойынша монолитті стрейч- пленканың кемінде төрт-бес қабатымен орау керек. Қаптаманы бекіту үшін монолитті жабысқақ таспамен орайды. 8. Этикетканы толтыру нысаны жоғарыда көрсетілген. 9. Зертханада тасымалдауға арналған топырақ үлгілерін жəшіктерге (термостарға) орау қажет. Қатпаған топырақтардың монолиттерін сыртқы жəне ішкі ағаш жəшіктерден тұратын арнайы термостарға салады, олардың арасындағы кеңістік жылу оқшаулағыш материалмен толтырылған (көбіктенген полиэтилен, пенопласт табақтары). Қажетті уақыт ішінде теріс температураны қамтамасыз еткен кезде мобильді мұздатқыш камераларды жəне қазіргі заманғы изотермиялық контейнерлерді (термоконтейнерлерді) 134 олардың техникалық сипаттамаларына сəйкес (оның ішінде Суық аккумуляторлары бар) пайдалануға рұқсат етіледі. Толтырғыш ретінде ылғалды (қатпаған топырақ монолиттеріне арналған) немесе құрғақ (қатқан топырақ монолиттеріне арналған) ағаш үгінділерін, жоңқаларды немесе қасиеттері бойынша соған ұқсас материалдарды (пенопласт табақтары, ауа-көпіршікті полиэтилен пленкасы) пайдаланады. Жəшіктің қақпағының астына полиэтилен пленкаға немесе целлофан пакетіне оралған үлгілердің ведомосын қою керек. Жəшіктер нөмірленіп, "Жоғарғы", "нəзік" немесе "тастамауға" (əсіресе бөгде ұйымдар тасымалдаған жағдайда) деген жазулармен, сондай-ақ алушы мен жөнелтушінің мекен- жайларымен жабдықталуы тиіс. |