А. В. Луначарский айтуынша: «Жаңа адамды қалыптастыруда негізгі жағдайы ұжым»,-дейді. Н. К. Крупская: «жеке адамның дамуы және қалыптасуы ортасы ол ұжым»

1. 
   Ұжым туралы ұғым;
   
2. 
   Ұжымның даму кезеңдері;
   
3. 
   Ұжымдағы іс-әрекет пен қарым-қатынастарды ұйымдастыру ерекшеліктері және тұрлі аспектілер мен оның түрлері;
   

• 
  Крупская Н. К. «Воспитание коллектива», 10 том, 1958 жыл;
  
• 
  Макаренко А. С. «Сочинения», 5 том, 1958 жыл;
  
• 
  Сухомлинский В. А. «Ұжымның құдіретті күші», Алматы, Мектеп 1979жыл.
  

Ұжым – бірігу, топ, жиын, біріккен жиналыс.

• 
  Кәсіпшіл ұжым (өндіріс орындарындағы, шығармашылық, әскери, оқу орындарындағы);
  
• 
  Қоғамдық ұйымдар (партия, қоғам қозғалыс ұйымдары, кәсіподақ ұйымдары);
  
• 
  Ерікті қоғам (ғылыми, ғылыми-насихаттаушы, әскери-спорттық);
  
• 
  Өз әрекетімен ңстелінетін ұйымдар (көркемөнерпаздар, коллекционерлер қоғамы, жеке және шағын фирмалар).
  

1. 
   Ұжым тәрбиесінің мақсаты;
   
2. 
   Ұжым адамды жалпы мақсатқа, еңбекке ұйымдастырып біріктіреді;
   
3. 
   Ұжымның өзін-өзі басқаруы.
   

1. 
   Кезең аяқталуы үшін мына мәселелерді еске алған жөн:
   

• 
  Ұжымды нығайтуға бағытталған мақсатты анықтау;
  
• 
  Ұжым іс-әрекетінің дамуы;
  
• 
  Жеке адам арасындағы қарым-қатынас, іскерлік пен гуманистік қатынастың пайда болуы;
  
• 
  Барлық ұжым мүшелері қолдайтын белсенді топтың болуы (актив).
  

1. 
   Жақын перспектива – күнделікті өмірде жеке адамды әр түрлі іс-әрекетіне ынталандыру, қызықтыру. Жақын перспективаға жататын: жақын перспективті жарыс, экскурсия, жексенбілік, серуен, цирк, музей, көрмеге бару, үйірмедегі қызықты жұмыстар т. б.
   
2. 
   Орта перспектива – ол пән бойынша олимпиадаға қатысу, сурет конкурстарына қатысу, әдебиет, эстетикалық және этикалық тақырыпта диспут өткізу т. б. Мұндай оқиға оқушылар үшін өте қуанышты болады.
   
3. 
   Қашық перспектива – бұл ұжымның немесе жеке адамның бір жұмысты ұзақ мерзімді орындауға талпыну мақсаты. Мысалы, келешек мамандық таңдауы, білім алу, мектеп бітіргеннен соң жоғарғы оқу орнына түсу т. б. Адамның отанға қызмет етуі.
   

1. 
   Дәстүрлі көпшілік шаралары (мектеп мерекелері, олимпиадалар, дәстүрлі жиналыстар);
   
2. 
   Мектеп өмірінің маңызды оқиғалары (10 жыл толуы, салтанатты дәстүрлі соңғы қоңырау);
   
3. 
   Оқушылырдың іс-әрекетіне қатысты дәстүр (сынып тазалығын сақтау, ауырғанға қамқорлық, бірлескен сыныпқа байланысты еңбек, сынып абыройы үшін күресу, радиохабар, қабырға газеті, көрмелер өткізу т. б.)
   

Түрлі аспектілер:

1. 
   Экономикалық аспект жағы- мұнда балалар еңбек ұжымымен танымады. Еңбекке деген қарым-қатынасын қалыптастырады, соның белсенді мүшесіне айналады.
   
2. 
   Саяси жағдайдағы аспект – ұжым арқылы мектептегі балаларды өзін-өзі басқаруға саяси компанияларды сайлауға, реферумдарға, фестивалдарға, әртүрлі мерекелерге дайындық жұмыстарына араластырады. Осы арқылы оқушылар қоғам өмірінде болып жатқан жаңалықтардан хабардар болып отырады., өзіде қатысады.
   
3. 
   Әлеуметтік жағдайдағы аспект – балалар ұжымының әлеуметтік тұрмыстық жағдайы.
   
4. 
   Адамгершілік жағдайдағы аспект – бір-біріне деген адамгершілік, мейірімандық, тілектестік қалыптастыруға септігін тигізеді. Жолдастары алдында қоғам мүлкін, тәртібін сақтай біледі.
   
5. 
   Қоғамдық-құндылық аспектісі – бұнда ұжым идеялық бағыт бағдар алады. Ұжым біртұтастығын, бірлігін бағалау, дамыту саласында көп жұмыс атқарады.
   
6. 
   Эстетикалық – мәдени аспект – бұл ең бір маңызды бөлігі. Мәдени-эстетика адамның рухани мәдениеті. Балалардың өз бойына мәдени-рухани байлық жинауға көмектеседі. Оқушылардың өнерге, шығармашылыққа өз уақытын дұрыс пайдалануға тәрбиелейді.
   
7. 
   Құқық жағдайындағы аспект - оқушылар ұжым құқығын өмір тұрғысынан қарастырады. Әр түрлі жағдайлардағы балалрдың құқықтарымен таныс болады.
   
8. 
   Психологиялық аспект – оқушылар ұжымының қоғамдық ортада қалыптасуының бағыты жөнінде түсінік береді, сондай-ақ оларға психологиялық тұрғыдар бір-біріне көмек көрсетуге, ұжымда өмір сүруге, еңбектенуге, қуануға, өзгелерге демеу көрсетуге үйретеді.
   
9. 
   Ұйымшылдық аспектсі – мұнда баланы тәрбиелеудің ең маңызды бөлігі жатыр. Оқушылар арасында лидерлерді анықтап, тәрбиелеу, сонымен қоса бір-біріне деген көмек, талап қоя отырып, еркін қарым-қатынас жасауға бағыттайды.
   
10. 
    Жеке-индивидуальді аспект – психологиялық дамуды, рухани мықтылықты балалар әлемінде орнату. Баланы жеке қалдырып өзінің қоршаған ортаға қатысы туралы ойлап, түйін қабылдауына нұсқаушы аспект.
    
11. 
    Педагогикалық аспект-бұның мәні баланың жас ерекшелігі тәрбиелеушінің жас ерекшелігі ұжым тәрбиедегі негізді қалыптастырушы. Педагогикалық ұжым бала өмірін қоғамдық өмірге тәрбиелеу, бағыттай білу.