"Онегиннің өлердегі сөзі" - бұл түпнұсқада

"Онегиннің өлердегі сөзі" - бұл түпнұсқада 

жоқ, ақынның өзі шығарған. Санамалап 

айтқанда Абай, "Евгений Онегин" 

романынан 7 үзінді аударған.

Түпнұсқамен

 аударманың 

айырмашылықтары

Абайдың

 Пушкиннен аударған «Амал жоқ, 

қайттым

 білдірмей» өлеңі – Татьянаның 

Онегинге

 жазған хаты. Мұның 1889 жылы 

Абай

 тудырған нұсқасы – 79 жол, түпнұсқада 

– 76 жол. 

Абайдың

 А.Пушкиннің «Евгений Онегин» 

романынан

 аударған, Онегиннің Татьянаны 

жұбатып

 айтқан сөзінің аудармалары 

түпнұсқада

 – 68 жол. Абай аудармасында – 76 

жол

.

М

.Əуезов

 «Пушкинді дəл аударушылар бола 

берер бірақ, оның романының 

ішіндегі үлкен ой, сирек сезімдерді 

Абайша жеткізіп, көріктеп беру көп 

табыла бермес» дегені бар.

 

Абай аудармаларын ұзақ жылдар зерттеген академик 

Зəки Ахметов: 

«Кейбір зерттеушілер Абайдың еркін аударып, түпнұсқадан алшақтау 

кеткен жерлерін сылтау етіп, Абай өз тарапынан жаңа Онегин, Татьяна 

жасап шығарған деп жүр. Бұл – Абайды түсінбеушіліктен туған саяз 

түсінік. Біріншіден, халқын саналы ұғым, сапалы тəрбиеге шақыру 

жолында болған Абай, "Евгений Онегинді" шығыс поэзиясындағы 

"Назира" дəстүрімен еркін аударған. Екіншіден, Абай түпнұсқадағы 

опасыз Онегинді, сол опасыз күйінде суреттесе, опасыз Онегин кімге үлгі 

болар еді. Сүйген қыздың əзиз жүрегін түсінбейтін тəкаппар да опасыз 

жігіт қазақ жастарының арасында аз ба?! Оларды кімге үлгі етеміз?  

Ақынның түпкі мақсаты халқына үлгі шашу емес пе еді?! Орыстың ұлы 

сыншысы В.Г.Белинский өзінің Пушкин шығармашылығына арналған 

зерттеу еңбегінде Онегин образын жан-жақты, көпшілік ойлаған үстірт 

кінə, айыптың көбінен Онегинді ақтап шығады. Осы жөнінде М.Əуезов: 

“Белинский Онегиннің адамшылығын, өз ортасындағы татымсыз 

еркектердің бəрінен биік, артық деп бағалайды”,- дейді.

Түпнұсқа

 жəне аударма 

Как рано мог он лицемерить

Тайть, надежду ревновать,

Разуверять, заставить верить

Казаться мрачным, изнывать,

Жасынан түсін билеп сыр бермеген,

Дəмеленсе, күндесе білдірмеген,

Нанасың, не айтса да, амалың жоқ,

Түсінде бір кəдік жоқ "алдар" деген

Пушкин

Абай

Куда, куда вы удалились,

Весны моей златые дни?

Что день грядущий мне готовит?

Его мой взор напрасно ловит,

В глубокой мгле таится он.

Нет нужды; прав судьбы закон.

Паду ли я, стрелой пронзённый,

Иль мимо пролетит она,

Всё благо: бдения и сна

Приходит час определённый;

Благословен и день забот,

Благословен и тьмы приход!

АЛЕКСАНДР

 ПУШКИН «КУДА, КУДА ВЫ 

УДАЛИЛИСЬ

...»

Барасың қайда, қайда болмай маған,

Жас өмір алтын-күміс жарқылдаған.

Келер күн келеді екен не дайындап,

Қараңғы, қарағанмен болжай алман?

Мінеки, келіп қалдық атар таңға,

Жарқырап күн де шығар тірі жанға.

Табытқа салып алып, әлде мені

Апарар сырын білмес бір далаңға

Абай

 Құнанбаев “Ленский сөзінен”   

Абайдың

 назары неліктен Пушкинге түсті?

Пушкин орыс əдебиетіндегі жаңа дəуірдің, тақырып-идеялары мен көркемдік сапасы 

мүлде жаңа классикалық  əдебиетінің басы болды. Ол орыс əдебиетінде қоғамдық 

ой-өрісі, дүниетанымы, эстетикалық көркемдік – барлық сипат қасиеттері өзгеше сөз 

өнерін қалыптастыра отырып, орыс əдебиетінде реализм əдісін берік орнықтырды. 

XIХ ғасырдағы орыс өмірін, сол ортада өмір сүріп жатқан кейіпкерлер арқылы орыс 

қоғамын шынайы суреттеген Пушкиннің "Евгений Онегин" секілді реалистік 

шығармасын, қазақ əдебиетінде реализмнің негізін салған Абайдың қазақшаға 

аударуы заңды құбылыс секілді.

Назарларыңызға

 

рақмет

!!!