Қабылдаған: Шайхисломова Г. Қазақстандағы ауыл халқының жұмыссыздық деңгейі



бет2/2
Дата10.12.2023
өлшемі69,77 Kb.
#135522
1   2
Байланысты:
Құрманбаева Аружан халық (копия)

сурет) Ауыл халқының саны

2009ж-7 319 451
2013ж-7 632 375
2017ж-7 586 722
2021ж-7 728 176
2023ж-7 580 007
1.1суретте байқағандай 2021ж қарағанда 2023ж ауыл халық саны азайған.Себебі сол жылдары COVID-19 коронавирус белең алды.Бұл пандемия көптеген жұмыс орындарын жабылып,табыстары төмендеп,ауыл халқында жұмыссыздық көбейген.Күн көріс қиын болғандықтан ауыл адамдары қалаға көшкен.
Ауыл халқының жұмыссыздық деңгейі:4,7%

1.2 сурет) Ауыл халқының жұмыссыздық деңгейі
1.2 суретте бұл жылдары жұмыссыздық деңгейінің артуы 2021-2022 жылдың жұмыссыздық деңгейі 4,9%-ды құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңіндегі көрсеткіштен 0,1%-ға жоғары. Ал 2023 жылдары 4.7% төмендеген,себебі жұмыспен қамту экономиканың барлық салаларында қалпына келтірілді.

Гендер тұрғысында ерлер арасындағы жұмыссыздық деңгейі әйелдерге қарағанда айтарлықтай төмен болып шықты – 4,4 пайызға қарсы 3,1 пайыз. 

1.2)Ауылдағы жұмыссыздардың жасы және жынысы бойынша

Жұмыссыз халық, барлығы

Ауыл халқы

екі жыныс
бойынша

оның ішінде

ерлер

әйелдер

170 746

83 376

87 370

жасы:










15

-

-

-

16-24

14 959

7 304

7 655

25-28

9 319

3 471

5 848

29-34

15 686

7 216

8 470

35-44

55 499

28 087

27 412

45-54

39 852

20 182

19 670

55-64

35 127

16 918

18 209

65 және одан асқандар

304

198

106

соның ішінде еңбекке жарамды жастағылар

169 632

82 824

86 808

Анықтама үшін:










шаруашылық серіктестіктерінің және акционерлік қоғамдардың құрылтайшысы (қатысушысы, акционері) болып табылатын жұмыспен қамтылмаған халық

680

519

161


Бұл кестеде байқағандай 15 пен 28 жас аралығындағы жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі 2021 жылдың үшінші тоқсанында бір жыл бұрынғы 3,9 пайызға қарағанда 3,7 пайыз болды.

2)Ауыл аумақтарында жұмыссыздық мәселесінің себептері
2.1)Ауылдағы жұмыссыз халықтың жұмыспен қамтылмаудың себептері бойынша




Ауыл халқы










екі жыныс
бойынша

ерлер

әйелдер

Жұмыссыз халық, барлығы

170746

83376

87370

олардан қандайда бір себептер бойынша жұмыспен қамтылмағандар жұмыссыздар:










ұйымның таратылуына (банкрот болуына), штаттың қысқаруына байланысты босату

10140

4838

5302

өз еркі бойынша босату

18217

9903

8314

шарт (келісім, келісімшарт) мерзімінің аяқталуына байланысты босату

6997

3986

3011

кәсіпкерлік қызметтің аяқталуы

1567

642

925

Үй шаруашылығын жүргізу

20890

7605

13 285

зейнеткерлікке шығу

1006

311

695

Оқу орнын бітіргеннен кейін жұмыстың болмауы

6858

4117

2 741

оқу (күндізгі нысан)

536

324

212

жұмысты табу мүмкіндігі жоқ

61886

30476

31 410

жұмыс істеуге қажеттілік жоқ

1304

529

775

денсаулық жағдайына байланысты

7178

4306

2 872

маусымдық сипаттағы (маусым емес) жұмыс

510

351

159

отбасылық (жеке) жағдайларға байланысты

33148

15716

17 432

себептер бойынша жұмыс орнымен ресми байланысты сақтаушылар

-

-

-

соның ішінде

-

-

-

жалақысы сақталмайтын демалыс (әкімшіліктің, жұмыс берушінің бастамасымен)

-

-

-

бала күтіміне байланысты демалыс

-

-

-

оқу демалысы, кәсіптік даярлық

-

-

-

отбасылық (жеке) жағдайларға байланысты

-

-

-

маусымдық сипаттағы (маусым емес) жұмыс

-

-

-

қызметті уақытша тоқтату (қолайсызауа райы, авария, ақау,
оқшаулау режимін енгізу және басқа дасебептер)

-

-

-

басқа

-

-

-

жеке қосалқы шаруашылықта өнімді тек өз тұтынуы үшін өндірумен айналысатындар

509

272

232


2.2)Жұмыссыз халықтың жұмыс іздестіру ұзақтығы бойынша





ауыл халқы

екі жыныс
бойынша

оның ішінде

ерлер

әйелдер




Жұмыссыз халық, барлығы

170 746

83 376

87 370

одан жұмыс іздестіргендер:




1 айдан аз

50 939

24 463

26 476

1-ден 3 айға дейін

36 712

19 081

17 631

3-тен 6 айға дейін

38 744

17 838

20 906

6-дан 12 айға дейін

20 475

10 177

10 298

1 жыл және одан көп

23 769

11 730

12 039

олардан жұмыс немесе бизнесті бастау туралы уағдаласқан жұмыспен қамтылған халық

107

87

20






2.3)Қазақстан Республикасының ауыл өңірлері бойынша жұмыссыз халық жынысы және жасы бойынша




Барлығы

15

16-24

25-28

29-34

35-44

45-54

55-56

65+

Еңбекке жарамды жастар

Ауыл халқы

Барлық халық
Все население


Қазақстан Республикасы

170 746

-

14 959

9 319

15 686

55 499

39 852

35 127

304

169 632

Абай

5 463

-

532

395

344

2 263

995

934

-

5 463

Ақмола

10 161

-

536

513

1 287

2 815

3 682

1 328

-

10 133

Ақтөбе

6 651

-

-

32

300

1 724

2 747

1 848

-

6 594

Алматы

27 336

-

5 280

1 353

1 011

10 311

3 790

5 591

-

27 336

Атырау

7 174

-

903

282

760

1 859

1 721

1 649

-

7 174

Батыс Қазақстан

8 296

-

942

727

709

2 189

1 873

1 856

-

8 296

Жамбыл

15 611

-

741

1 063

2 238

3 295

3 938

4 336

-

15 221

Жетісу

6 866

-

177

824

230

3 263

1 489

883

-

6 866

Қарағанды

3 438

-

293

115

364

825

782

1 059

-

3 369

Қостанай

8 157

-

667

210

191

2 685

2 791

1 613

-

8 122

Қызылорда

8 525

-

788

680

1 764

2 445

1 937

911

-

8 525

Маңғыстау

10 379

-

1 015

1 413

2 679

3 553

1 126

593

-

10 379

Павлодар

5 224

-

48

-

406

2 185

1 588

997

-

5 224

Солтүстік Қазақстан

7737

-

692

270

1 012

2 574

1 879

1 268

42

7 695

Түркістан

32 248

-

1 540

1 011

1 320

11 712

8 034

8 631

-

32 248

Ұлытау

1 012

-

61

133

61

80

-

415

262

519

Шығыс Қазақстан

6 468

-

744

298

1 010

1 721

1 480

1 215

-

6 468




































Бұл кестеде байқандай Қазақстан аймақтарында жастар арасындағы жұмыссыздықтың ең жоғары деңгейі Түркістае(5,4 пайыз), одан кейін Алматы (4,6 пайыз) және Жамбыл ​​облысында (4,3 пайыз) байқалған. Жастар арасындағы жұмыссыздықтың ең төменгі деңгейі Атырау, Ақтөбе және Павлодар облыстарында байқалады.


3)Ауыл аумақтарында жұмыссыздық мәселесін шешу жолдары
Әрбірауылдағы жас маман мемлекет ұсынған келесі бағдарламалар мүмкіншіліктерін анықтап, зерттеп өз пайдасына қолдана алса, менің ойымша жұмыссыздар саны сәл болса да азаяр еді, олар:
1)«Дипломмен ауылға» бағдарламасының шеңберлерінде үш жылдың ішінде республиканың ауылдық елді мекендеріне 24 577 мамандар барғандығын атап көрсетеміз.
Бүгінгі таңда " Дипломмен ауылға!» мемлекеттік бағдарламасы жетістікпен жүзеге асырылуда. Оның мақсаты - ауылдағы әлеуметтік сала мамандарын мемлекеттік қолдаудың негізгі идеяларын мақсатты аудиторияға жеткізу.
Бағдарламаға тек диплом алған оқу орындарының түлектері ғана емес, сонымен қатар ауылға жұмыс істеу және тұру үшін келген тәжірибесі бар мамандар да қатысады. "Дипломмен-ауылға!" жобасын өткен жылдарда жұзеге асыруда ауылдық елді мекендерге кадрлар ағынының өсуі айтарлықтай өсті. Мамандарды ауылдық жерлерге тарту және оларды бекіту бойынша "Дипломмен ауылға "қоғамдық маңызы бар жобаны табысты іске асыруда ауыл экономикасы мен әлеуметтік саланың келешегі мен серпінді өсімі, ауыл тұрғындарының жалпы әл-ауқатының көтерілуі сипатталады.
2)"Ауыл — Ел бесігі" бағдарламасы Ұлт Көшбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен 2019 жылы өз жұмысын бастады. Мемлекеттен қосымша қаржы бөлу арқасында ауылда өмір сүру сапасын жақсарту жоспарлануда. Жол құрылысы, сумен қамтамасыз ету, денсаулық сақтау, білім беру, мәдениет, спорт объектілерін қайта жаңарту және жаңа объектілерді салу, жұмыс орындарын құру-осының барлығы осы бағдарламаны іске асыруды көздейді.
2022 жылдың сәуір айында мемлекет басшысы қасым-жомарт тоқаев «халық табысын арттырудың 2025 жылға дейінгі бағдарламасын» бекіткен болатын. Сөйтіп президент үкіметке парламент мәжілісінің отырысында халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған шаралардың тізбесін ұсынуды тапсырды. Осы тапсырманы жүзеге асыру аясында халықтың, әсіресе, ауыл тұрғындарының өмірін жақсартуға бағытталған «ауыл аманаты» жобасы қолға алынды.
1 тамыздан бастап «Ауыл аманаты» жобалық кеңсесі ауыл тұрғындарына, атап айтқанда, ауыл кәсіпкерлеріне қолжетімді мүмкіндіктерді түсіндіруге көшті. Мәселен, жылдық 2,5%-бен жеңілдетілген несиені қалай алуға болатыны, не үшін кооператив құру керек, сонымен қоса мемлекет құрал-жабдықтарды лизингке беруге көмектесе ме деген секілді сауалдарға жауап беріп жатыр.

Қорытынды
Қорытындылай келе, біздің республикамызда ғана емес сонымен қатар басқа да мемлекеттердегі ең негізгі мәселердің бірі ретінде осы жұмыссыздықты қарастыруда, алайда біздің мемлекетіміз жұмыссыздықпен күресу үшін көптеген бағдардамалар әзірлеуде. Сонымен қатар, жас бітіруші мамандарды жұмыспен қамту үшін жұмыс берушілер, білім беру мекемелерінің және басқа да тараптарменен байланыс болуы қажет.Бұл тараптардың әрқайсысы жас мамандарға көмек беруі қажет. Жaстaр aрaсындaғы жұмыссыздықтың негізгі себептері aнықтaлды: жұмыс жaсaу тәжірибенің аздығы, жалақының төмен болуы, тұрғылықты орналасатын жерлері болмауы мен қатар бәсекелестіктің төмен болуынан зардап шегуде. Жұмыспен қaмту мәселелерін тиімді шешу үшін бірқaтaр шaрaлaр қaбылдaу, соның ішінде зaңнaмaлық тұрғыдa қaбылдaну керек. Aтaп aйтқaндa жұмыс берушілер, жұмыспен қaмту оргaндaры мен оқу орындaры aрaсындaғы өзaрa қaрым-қaтынaстaрдың бірыңғaй жүйесін жaсaқтaу қaжет деп ойлaймыз.

Пайдаланған әдебиеттер
https://www.enbek.gov.kz/kk
http://stat.gov.kz/
orleu-edu.kz
kk.wikipedia.org,
www.aikyn.kz


Әдіснамалық түсініктемелер
Жұмыссыз адам – жұмыс іздеуді жүзеге асыратын және жұмысқа кірісуге дайын жеке тұлға.
Жұмыссыздық деңгейі – жұмыс күші санындағы жұмыссыздар санының процентпен есептелген үлесі.
Ұзақ мерзімді жұмыссыздық деңгейі – бір жыл және одан астам уақыт жұмысы болмаған жұмыссыз халық санының жұмыс күші санындағы процентпен өлшенген үлесі.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет