Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
- Бұл бет үшін навигация:
- Қарынасты безі (үйкы безі)
| АДА М ФИЗИОЛОГИЯСЫ
Айырша безден басқа лимфоидтык ағзаларда "пісіп" жетілетін В- лимфоциттердің көптеген антитэндер түзетін плазмалық жасушаларға ауысуы да осы Т - лимфоциттердің қагысуымен өтеді. Сонымен қорғаныс, бейімделу сияқты иммундық қасиеттер қалып- тастыруда гипофиз, бүйрекүсті без жүйесімен катар, айырша без де үлкен орын алады. Француз химиктері айырша безден бөліп алынған гормон (1 0 амин қышқылынан тұратын пептид) туралы накты деректер жариялады. Бүл гормон денеге енгізілісімен адамға (жануарға) белгілі бір багы па биологиялық эсер етеді екен. Клиницист ғалымдар мынаны байқады. Тіндері шектен тыс ұлгайып, айырша без тым үлкейіп кетсс, адам кейде ерекше дерт - миастенияга (бұлшыкеттін әлсіздігінің үдеуіне байланысты адамның жүре алмай калуы) душар болады. Бұл патология холинэстсразаның шектен тыс көп шыгып, козуды жүйке жүйесінен ет тінінс өткізетін ацетипхопиннің жедел ыдырауынан туатын қасірет. Осыган орай ет-жүйке түйіснелерінде деполяризация әдеттегіден едэуір ауытқиды. Status thymicolymphaticus кезінде болмашы сыркаттанған адамға наркоз беруге тура келсе, ол кабылдай сала кенетген өліп кетуі мүмкін. Көбінесе бұл холинэстераза белсенділігінің төмендеуіне байланысты ацетилхолиндік шок тууыпап болады. Сонымен айырша без өсу үрдісіне қатысады, лимфоцит (Т-лимфоцит) түзілуін үдетіп, антитән қалыптасуын жеделдетеді. Демек, ол денеде иммундык биологиялык корганыс эсерленістерін тудыруда үлкен роль аткарады. Мұнымен катар жыныс бездері қызметін тежейді, яғни адамның* жынысын жетілдіру үрдісіне ықпал етеді. Айырша без сыгындысы - тимозин: а) лейкоциттердің фагоциттік қызметін жақсартады; э) горман бөлініп шығуы үдетеді; б) иммундык кабілеті бар лимфоциттер (Т-лимфоциттср) түзілуіне септігің тигізеді. Қарынасты безі (үйкы безі) Қарынасты (үйқы) безі аралас сөлініс безге жатады. Ол эрі ішкі, эрі сыртқы сөлініс қызмет аткарады. Сыртқы сөлініс қызметіне асқорыту сөлін өндіру кызметі жатады. Ішкі сөлініс кызметін Лангерганс аралшыктары аткарады. Лангерганс аралшыктары үйқы безінің негізінен "ұш" жагында жэне аздап басқа бөлімдерінде орналасқан ерекше тін. Аралшық жасушалардьщ өзектері болмайды. Ең алғаш аралшыкты морфологиялык жске кұрылым ретінде 1863ж. Лангерганс ашты. Лангерганс аралшыктарында 2 түрлі жасушалар бар а және Р (түйірлі жасуша). Олардың жалпы салмагы бездің 0,01%. Аралшык тіндерінің салмагы аз болғанымен организмнің гірлігіне өте қажетті. Оның гипокызметі қантты диабет ауруын тудырады. "Диабет" деген сөз грекше "тесіп өтемін" деген мағынада. Осы сөз бұл аурудың дэл негізін көрсетеді. Шынында, кант жасушалық тіндік кедергінің бэрінен өтіп коп мөлшерде сыртқа шығады. 149 Диабет ауруының клиникасы жақсы зерттелген. Бұл ауруда ең алдымен көмірсулар алмасуы бұзылады. Организм жасушалары көмірсуларды пайдаланбай, бауыр еттерде гликогеннің жасалу мөлшері төмендеп кетеді. Оның ыдырауы күшейеді. Соның нотижесінде қандағы қанттың молшері көбейеді, гипергликемия пайда болады. Оның мөлшсрі қалыптагы 3,5-5,5 ммоль/л-ден 8-12 ммоль/л, ал кейде одан да көп жоғары болуы мүмкін. Гипсргликемияда қант несеппен сыртка шығады, глюкозурия байқалады (канітың несеитегі мөлшері 3-5% көтеріледі). Несепте кантгың кобеюі бүйрек тутікшелерінде қанттың қанға кері (қайта) сіңіп үлгермеуінен. Осмостык кысымның артуына байланысты тэуліктік несептің мөлшері көбейеді (8-10 литрге дейін), полиурия пайда болады. Организмнен судың көп шығуы шөлдеу сезімін ягни полидипсияны тудырады. Диабет ауруында майдыц алмасуы да бүзылады. Бауырдағы гликогеннің азаюы деподағы май мен липоидтерді шығарып, олардың бауырга баруына осерін тигізеді. Деподагы май бауырга канмен тасылады, сондықтанан каңда гиперлипемия пайда болады (1% орнына 5-10 кейде 20%-ға дейін). Бүл бауырдың майға айналуына әкеліп согады. Осыган байланысты майдың кетонды ацетонды заттарга дейін күигті тотығуы (ацетон, р-оксимай кышқылы, ацетосірке қышқылы) күшейсді. Қандағы кетоңдардың мөлшері артады. Кетонемия дамып, ксйін ол кетонурияга айналады. Кстонемияда қандагы сілті-қьшщыл қоры азаяды, ацидоз байқалады. Алғашында ол қалпына келуі мүмкін, бірақ кейіннен қанның рН-ы өзгереді. Сөйтіп, улану белгісі - диабеттік кома дамиды. Диабетте белокТың алмасуы да бұзылады. Тіндегі көмірсудыц азаюына байланысты белокты көмірсу қоры рстінде пайдалану байкалады ягни жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|