Адам физиологиясы

Аскорыту  ауыздан  басталады.  Ауызга  келіп  түсксн  тагам  мүнда  15-30 

секундтей  кідіреді.  Осы  уақыттың  ішінде  тагам  (ас  кесегі)  шайналып, 

ұсатылады,  сілекеймен  шыланып,  жұмсарады,  астың  дэмі,  физикалык 

қасиеттері  туралы  маглұмат алынады.  Көмірсулы  заттар  (көмірсулар)  ыдырай 

бастайды.  Үсатылған  ас  кесегі  сілекейге  шыланып,  шырышпен  капталып 

тілдің түбіріне карай жылжиды да жұтқыншақка жетіп жүтылады.

Ауыз  ішінде  (шырышты  қабыгында)  ас  кесегінің  ыстық-суыктыгын, 

жүмсак-қаттылыгын 

сезетін 

қатар 

сезетін 

алан  деуге  де  болады.  Қабылдагыштар  ас  кесегімен  жанасып  тітіркенеді, 

бүдан  пайда  болган  козу  сигналдары  бет  (n.facialis),  тіл-жұтқыншак 

(n.glossophatarigeus),  үшкіл  (n.trigeminus)  жүйкелер  мен  кезеген  жүйке 

(n.vagus)  аркылы  орталык  жүйке  жүйесіндегі  рефлекстер  орталыгына  барып 

жетеді.  Сол  жүйкелерден  келген  эфферентгік  серпіністер  ас  кесегінің  ауызда 

шайналып,  жұтылуын  реттсйді  де  ас  корыту  бездерініц  сөл  шыгаруын,  ішск- 

қарынның  қимылын  күшсйтеді.  Мұнымен  қатар  рсфлскстік  жолмен  зат 

алмасуы, жүрек согуы.  кан  айналысы, дем алу үрдістері де өзгереді.