Адам физиологиясы

қалындығы  6-11  нм  жасушаны  ішкі  ортадан  бөліп  түратын  майысқақ 

құрылым.  Бүл  туралы  алғашқы  болжамды  Дж.  Даниели  мен  X.  Давсон 

жасады.  Ол  болжам  бойынша,  мембрана  екі  жагынан  бслокпен  қапталган 

(«сэндвич») қосбақат липидтен түрады.  Кейін Дж.  Робертсон (1935) ішкі  жэне 

сыртқы  мембраналардың  қүрылысы  бірдей  екендігінен  көрсетті.  Қазіргі 

кезде,  көпшілік  мақұлдаған,  биологиялык  мембрананың  С.  Дж.  Сингер  жэнс 

Г.  Л.  Никелсон  (1972)  ұсынған  сұйықтау  -   өрнекті  сүлбісі'  кеңінен  тараған. 

Бүл  модел  бойынша  мембрананың  негізін  тараган.  Бүл  модел  бойынша 

мембарананың  негізін  екі  қабат  фосфолииедтер  құрады,  олардың  суды 

сүйетін  (гидрофильді)  бастары  сыртқа,  ал  судан  сескенетін  (гидрофопты) 

құйрықтары  ішіне  қарай  бағытталган  (2-сурет).  Мембрананың  майлы 

қабатының  40-90%  -  ін, 

глицерин 

немесе  сфингозин  туындылары,

фосфолипидтер  алып  жатады.  Олардың  судан  сескенетін  бастары  липид 

кұрамындағы  комірсулар  тізбектерін  қабаттастырыи  жэне  ретке  келтіріп 

қатарластырып  тұрады.  Бүлар  сұйық  күйде  богандықтан  кейбір  белоктар 

(шеткейлік  түрлері)  калкып,  немесе  малыныи  (бірлестіруші  түрлері), 

мембрананың екі бетіне ұштары  шығып түрады.  Шеткейлік белоктардың бэрі 

түгелдей 

энзимдік 

(ферменттік) 

қызмет 

Мембрананың 

қабылдағыштары  мен  антитектері  бірлестіруші  жэне  шеткейлік  белоктардан 

қүралған.

Жасушаның  ішкі  жағынан  мцмбранаға  жабыскан  белоктар  цитоскелет 

құрамына кіреді.

Бірлестіруші белоктар  -  ірі  молекулалар  мен  иондарды  іріктеп  өткізетін 

арналардың  қабыргасын  жасайды.  Бүларда  мембрана  аркылы  ететін 

тасымалды энергиямен  қамтамасыз ететін  АҮФ -  аза ферменті де болады.

жүктеу/скачать 28,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: