Адам физиологиясы
карсылыктам бмйкаута болады
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| карсылыктам бмйкаута болады.
Мэсслсн. қуаиыш псн кайгы. аиіу мен үрсй. ынта VCH ЖСрКСлу. уя\ ЛСН жск кору, сүйсіну мсн күйіну ссммдері 6 cju i . ii
ситггарм ен айкыняалаяы. Эмоіпишыя пайла бллу себептсрі: 1. Эмоциянын алгашкы геориясы Ч. iapfiHf усыитти биологиялых кагида болатын. Ол жануарлардыц эмоциялык vfofustTi і имь.пдапь - салыстырып. белплі бір ттрогілік сигналдык мэні эарлыеыя аныктады Мүндай кернекп кимылдар (ашу. үрей. қуаныш т.с.с.) жакс шмді ”. эсерленістері эмоциялык туа бітксн керінісгеріе жагалы. Л.К. Чнохиннш аігп/ынша. эмоция даму барысында сыргкы жайларга еэйкщ: мұігтаждыкты тсз багалаү жэне канагаттанлыру амалы репндс калыгттасть. Әветте. эрбір муктаждык жагымсыз күизеліспен катар жүреді Сошшкпш ол алам мен жануарларды белсенді ісэреяетое демеп отырады. Ал зпбіг мұктаждьік максаз орындалса канағаттык ссзімі туады. Содан нәтижелі зшкшл-эрекетпем ұласкан жағымды эмоция зердеде сакталып. эр уакытта максатть мшезд ұиымдастырады 2. В.В. Симонов ұсынган ақпараттық кагида эмоцияны адам мен жануарлар миының пайда болған мұкіаждықіың сапасын және мөлшерін, оны қанағаттандыру ытималдыгын бейнелеу қасиеті деп санайды. Мүны олардың эрқайсысы ырықсыз генетикалық жэне жеке жүре пайда болган тәжірибеде нсгізіндс багалайды. Ягни, эмоция мұқтаждык мотивациялык және ақпараттық гүрткілсрдсн туады. Оныц пайда болу срежссі рстіндс төмендсгі тсндсуді қолданады: Э-М (Ақ - Ан), мұнда Э - змоция, оның дәрежесі, сапасы жэнс бслгісі; М - маңызды мүктаждықтыц сапаеы мен күші; (Ақ - Ан) туа біткен жэне жүре болған тәжірибе негізінде багалау; Ақ - мүқтаждықты қанағаттандыру үшін қажетті амалдар туралы ақнарат, Ан - адам қолданып отырған нақтылы амалдар туралы ақпарат. Келтірілгсн корссткімітср кейбір эмоция пайда болу үшін кажетті жэне жергілікті түрткілер болып есептеледі. Алайда бүлармен қатар адамның дара типологиялық ерекшсліктсрі, эркелкі эмоция тудыратын уақыт түрткісі жэне мұктаждыктың сапасы ссксрілуі тиіс. Осыган орай әлсуметтік жэне рухани мүктаждыктан шыққан эмоцияны сезімдср дсп атайды. Осы «эмоция тсңдсуі» боймнша, шамалы ыктималдылық (Ак > Ан) жагымсыз эмоциялар тудырады. Ал
болжамды мақсатқа жету ' ықтималдылығы (Ақ < Ан) арткан жағдайда жағымды^езініс пайда болады. Г.И. Косицкий эмоциялық зорлану күйін ақпаратпен қатар нақтылы жэне қажетті уақыт йен қуатты ескеруді ұсынды. Зорлану күйінің бірінші сатысында-зейін, белсенділік іске қосылады, жүмыскерлік күшейеді. Екінші .сатысында организмніц энергиялык шығыны ең жо^арғы децгейге жетеді, * .
, ,
. тамыр соғуы, тынысалу жиіленеді. Жағымсыз сезімдік эсерленіс, ашу, ыза пайда болады. Ү ш і ш і і сатысында - жагымсыз әссрленіс тереңдеп, бейімделу пэрмендері азаяды, корқыныш, ұрей, абыгу сезімдсрі білінеді. Төртінші сатысында - невроз туады. Физиологиялық тұрғыдан алғанда, эмоция
- мидың
арнайы құрылымдарының белсенді күйі, ол осы жағдайды өсіруге немесе азайтуға багыттап, мінезді өзгертуге можбүр етсді. 3. Эмоциялық күйдің қалынтасуына мидың эртүрлі кұрылымдары қатысады. Осыған байланысты бірнеше психоорганикалық теориялар қаралды. У. Кеннон үсынған таламустық теория бойынша эмоциялык әсерлсніс алташқыда таламус орталықтарында пайда болып, ми қыртысына ықпалын тигізеді. Сөйтіп, ол түйсікті түрлендіріп, көрнекті қимылдарды тудырады. Эмоцияны үтынуда лимбиялық теория жетекші орын алады. Дж.Пейпец клиникалық байқаулардың нэтижесінде, ми қыртысының маңдай бөлігі, гипокамн, күмбез. бадамша, таламус, гипоталамус эмоциялық әсерленісті үйымдастырады дсп тужырымдады.
|