68
әсер-қуаты сонша, күйге арқау болған қазақ жорғасы, күйшінің хас шеберлігі,
ішкі эмоционалдық жағдайы және Қызай домбырашының
жан толқыныстары
жанды суретше оқырман көз алдынан өтіп, күй құдіретіне де, тіл құдіретіне де
бас игізеді. Тұтас роман құрылымында бұл вербалданған күй семантикасы
проспекция десе де болады, өйткені Тоқсаба мен Айтан,
Тоқсаба мен Бекжан
сияқты
шығармашыл
тұлғалар
арасындағы
бастапқы
пендешілік
бәсекелестіктен өнер адамдарының кейінгі шынайы ықылас-құрметіне дейінгі
арақатынасты астарлап көрсетеді.
Жалпы, М. Мағауиннің «Көкбалақ» романында бірнеше күй семантикасы
сөзбен көрініс тапқан. Олар арқылы қаламгер өз шығармасының мазмұндық-
астарлы ақпарын, мазмұндық-концептуалды ақпарын түзеді. Ал оларды танып,
түйсіну, қабылдау оқырманның аялық біліміне тығыз байланысты.
Жоғарыдағы мысалда тұтас күй
семантикасы вербалданса, келесі көркем
мәтіндегі синкретті интертекстуалдылық басқаша көрінеді.
Ж. Жақыпбаевтың «Көзбен жалғыз күй шертер» өлеңі анаға арналған.
Ақын өз өлеңінің семантикасы мен Құрманғазы күйінің арасында байланыс
барын имплицитті түрде аллюзия және күй лексикалық индикаторы арқылы
көрсетеді. Өлеңнің бар мағынасын жүктеп
тұрған ұйытқы сөздерді
тырнақшамен ажыратып, оның бөгде сөз екенін танытады. Ал өз кезегінде бұл
бөгде сөз-артоним - музыкалық туындының вербалданған үзіндісі:
Ойынды қойып, ойбайлап жылап бар бала,
Қатындар қарғап, қарайып кетті сар дала.
Достарыңызбен бөлісу: