Адамзат дамуыныњ єр кезењі ѓылым мен мєдениеттіњ, єдебиеттіњ ќалыптасуы,µркендеуі, зерттелуі туралы µзіндік пікірлерімен ерекшеленіп, жања баѓыттар, жања танымдыќ аппарат пен жања терминология тудырып отыратыны белгілі


Ақ боз атқа ор болған – жала-керме



Pdf көрінісі
бет26/136
Дата10.12.2023
өлшемі2,63 Mb.
#135603
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   136
Байланысты:
Adilova korkem matin

Ақ боз атқа ор болған – жала-керме

Магаданға мола іздеп бара берме. 
Сәкен деген халқымның рухы ғой 
Рухтарды көмбейді қара жерге! 
 
Аққулардың арман бар ұясында, 
Ор, Абаның, зарлы үн бар қиясында. 
Маңдайына сыймап ең алты алаштың, 
Алты шумақ өлеңге сыясың ба?
-
деген Ғ.Жайлыбаевтың «Магаданға мола іздеп бара берме» жолы 
еліміздің аяулы ұлына қатысты деректі анықтау үшін жасақталған 
экспедицияның мақсатын еске түсіреді, мола сөзін осы соңғы жолдағы рух 
лексемасымен контраста алған ақын Сәкен тұлғасының даралығын көрсетеді. 
Жалпы, аллюзияға негіз болған Сәкен өміріне қатысты бұл деректің өзі Ә. 
Тәжібаевтің мына жолдарына жауап десе де болады: 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


42 
Мен бір минут ойламағам 
Қиянатқа көнем деп.
Туған жұрттың ортасында 
Қорлықпен өлем деп... 
Кімге обалым, айтсаңдаршы,
Қаным қайда төгілген?
«Ат» деген кім? Атқан қайсың? 
Қабірім қайда көмілген? 
Бұл шығармалардағы аллюзияларды қаламгермен замандас, әдебиет, 
мәдениетке жақын немесе қоғам өмірінде болып жатқан түрлі өзгерістерге 
назар аударып отыратын оқырман бірден таныса, аялық білімі таяз, тілдік 
құзіреті төмен оқырмандар түсінбеуі, сол себепті қабылдамауы мүмкін. Бұл – 
мәдени деректердің ұлттық, әлеуметтік, конфессионалдық мән-маңызы, уақыт 
– дерек пен оны вербалдаған аллюзия жазылған мерзімнің алыс-жақындығы 
және мәтіннің оқырманға жету ұзақтығы, қоғамда уағыздалып отырған 
идеология, оқырманның білім аясы сияқты түрлі объективті және субъективті 
себептерге байланысты туындының автордан оқырманға жеткенге дейін 
жоғалтатын әсер-қуаты, алайда ол толық жоғалып кетпейді. Белгілі бір уақытта 
белгілі бір оқырман қабылдауында аллюзиялардың танылу әлеуеті 
өзектенбесе, екінші бір оқырман қанша уақыт өтсе де, олардың 
ақпараттылығын, астарлы ой түзетін мүмкіндігін танып, бағалайды, 
қабылдайды, тұтас мәтін семантикасымен байланыстырып, өзіндік ой түзуге 
пайдаланады:
Қабағыңнан күндердің діріл көрем,
Діріл көрем, жүректі тілімдетем. 
Тірілсе ақын тірілер өлең болып,



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   136




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет