Ағартушылық кезеңінің қайраткерлері, Еуропадағы,Солтүстік Америкадағы революциялық идеялар таралуы

1. Зиялы қауымның қоғамдағы өмір сүріп отырған тәртіптерге сын көзмен қарау ұғымы Ағартушылық деп атады:білімді адамдар арасында үстемдік құрған идеялар дәуірі ағартушылық ғасыр деп атады(17ғ 2 жартысы-18ғ соңына дейін созылды.

2. Ағартушылық көрініс тапқан салалар:ғылым,білім,саясат,қоғамдық іс-әрекет,өнер. Идеялар мен іс әрекеті замандастарына ұқпал еткен адамдарды ағартушылар деп атады.

3. Ағарту ісімен ғылымның дамуында ағартушылық шешуші рөл атқарды:Ағартушылар саяси бостандықпен азаматтық теңдік үшін күресті(дворяндар,дін қызметкерлері,сауда өндіріс саласында шыққандар және қызметкерлер болды)

4. Ағартушылық идеялар алғашқы Англияда пайда болды.

5. Англиядағы 1680-1780 ағартушылық кезеңге сипаттама:жаратылыстану ғылымдарының таралуы, дінмен шіркеуді орынмен сынауды жүйесі.

6. Англиямен Франциядағы ағартушылық кезеңнін ерекшіліктері:Францияда революцияның алдында болса, Англияда буржуазиялық революциядан кейін дами бастады.

7. Ағартушылық дәуірде “табиғи адам” идеясын ұсынған Томас Гоббс:оның негізі Джон Локктың философиясы болды(Онда мемлекеттік теориясы негізінде халықтың саяси егемендігі қағидасын қояды.

8. Егемендікке сипаттама:1.Мемлекеттің монархиядан толық тәуелсіздікте болуы.2. Халықтың саяси құрылысты,аумақтық тұтақтыстықты,экономикалық тәуелсіздікке құқығы.

9. 18ғ Америкадағы ағартушылық елдегі революциямен тығыз байланыстағы қоғамдық ағым болды:Ағылшын,Француз әсер етті.

10. Америкада дипломат Бенджамин Франклин ағартушылық идеалының бейнесі болды. АҚШтағы тәуелсіздік декларациясының авторы Томас Джефферсон. Алғаш рет әділетті қоғамдық құрылымның негізі ретінде адам құқығы бекітілді.

11. Француз ағартушылары ғылыми-техниканың идеяларды үгіттеуші қоғамдық тұлғалар,ғалымдар,журналисттермен жазушыларды біріктірді.

12. Францияда ағартушыларға қарсы болды:1.Сословиялық теңсіздікке,2.ақсүйектермен дін адамдардың әділетсіздігіне,3. әртүрлі діни ағымдар,жалған ырымдармен сенімдерге қарсы болды.

13. Француз ағартушылық қозғалысы қоғамдық және саяси өзгерістерге мән берді

14. 18ғ бірінші жартысында белгілі француз ағартушылары:Монтескьемен Вальтер.

15. Монтескье 1748 заңдардың рухы туралы еңбегін жариялады:онда өкіметтің кең тараған 3 түрін көрсетті(деспотизм,конституциялық монархия,республика). Монтескьенің саяси көз-қарасы үкіметтің 3 билігін көрсетті:орындаушы,заң шығарушы,сот органдары. Монтескье деспотизмге қарсы шығып, Конституциялық монархия қолдады.

16. “Философиялық хаттар” еңбегінің авторы Вольтер:ол католик дінбасыларды сынап, шіркеулік әдет-ғұрыптарға қарсы болды.

17. 18ғ француз ағартушылардың көрнекті өкілдері:Жан Жак Руссо және Дени Дидро.

18. Барлық адам үшін бірдей еркіндік идеясын ұсынған Жан Жак Руссо болды.

19. 1751-1780 энциклопедия атты сөздік шықты. Дидромен Аламбер редакторлар болды. Ірі ғалымдарды Францияда энциклопедистер атай бастады. 15 Людовик король энциклопедия шығуына тыйым салды. Энциклопедистер Францияда консерваторлық идеологиямен күресте үлкен рөл атқарды.

20. Халықтың төменгі топтар мүддесін білдірушілер ағартушылар:Мелье,Морелли,Мабли. Олар мүлікке ортақ иелік ететін қоғам ең әділетті қоғам деп есептеді.

21. Ағартушылық абсолютизмнің негізін қалаушы ағылшын философы Томас Гоббс.Адамдардың өмірін жақсарту үшін мемлекетті ақылды,білімді король басқару керек деді. Францияда ағартушылық абсолютизмді жақтаушы Вольтер болды.

22. 18ғ белгілі ағартушы монархтар:Ресей патшайымы 2 Екатерина,Австрия императоры 2 Иосиф,Пруссия королі 2 Фридрих.

23. 18ғ 2 жартысында Еуропаның кейбір абсолюттік монархтар жасаған саясат ағартушылық абсолютизм деп аталды:нәтижесінде алғашқы зайыр мемлекеттер қалыптаса бастады.

24. 2 Екатерина патшайым Дидроны Петербургке шақырды:Энциклопедия басылымын шығаруын ұсынды.

25. Австрияда Мария Терезамен оның баласы 2 Иосиф жүргізген реформалар “Ағартушылық абсолютизм” саясатына тән болды. Мария Тереза әскери салада,басқару саласында маңызды реформа жүргізіп, жалпыға бірдей білім беруді міндеттей етті. 2 Иосиф император Австрияда католик шіркеу артықшылықтарына шектеу қоя бастады.

26. Пруссия корольінің 2 Фридрих жасаған әрекеттер:1.философ-король атаққа ие болды.2.Алғаш рет мерзім еркіндігі жариялады.3.Корольдік операны,Берлин ғылым академиясын құрды.4.Берлинде тұңғыш қоғамдық кітапхана ашты(барлық діндер тең және жақсы егер оны ұстанушылар адал адамдар болса)

27. Ағартушылар діни сенімдерді ғылым тұрғысынан сынады. Дінге сенбейтін атеисттер қалыптасты. Ағартушылық ғасырда жаратылыстану ғылымына ерекше көңіл бөлінді.

28. Әрбір азаматтың өмір сүру,жеке меншік иелену және жеке басты құқықтарына заңмен кепілдік берілсе ол құқықтық мемлекет.

29. Азаматтық қоғаммен құқықтық мемлекет туралы идеяларды тудырған өкілдер:Томас Гоббс,Джон Локк,Монтескье.

30. Батыс Еуропамен Солтүстік Америкадағы буржуазиялық революциялар дайындауда ағартушылар зор рөл атқарды. Капиталисттік қоғамның даму жағдайында терең әлеуметтік өзгерістер орналды:буржуазия ең күшті бай топқа айналжы.

31. Ағартушылық идеялар қоғамның санаға төңкеріс әкелді.

Солтүстік Америкадағы Британ отарлары, АҚШ құрылуы

1. Солтүстік Америкада бірінші ағылшын қонысы 1607ж пайда болды:18ғ ортасында Солтүстік Америкада Англияның 13 отары құрылды(Әр отарға король губернаторлар тағайындады)

2. Ағылшын королімен жер аристократиясы отарларда феодалдық ережелер орнатуға кірісті

3. Солтүстік Америка отарларында феодалдық қатынастар болмауы капитализмнің дамуына жол ашты. 18ғ ортасында отарларда капиталисттік мануфактура тарала бастады.

4. Солтүстік Америка отарларында ұсақ және орташа фермерлік шаруашылықтар басым болды:еркін кәсіпкерліктің өнеркәсіптің сауданың дамуын жол ашты.

5. Солтүстің Америкада скваттерлік қозғалыс бетін алды:бұл қоныстанушылардың Батысқа кетіп “бос жерлерді өз еркімен иелену”(скваттерлік 17-19ғ АҚШтың Солтүстік Батысында кең тарады).

6. Ауылшаруашылық өнеркәсіптің иесі фермер деп аталды. Қант қамысын,мақта,шай,кофе егетін ірі шаруашылықты плантация деп атады. Америкадағы ауылшаруашылығыгың капиталисттік жолы фермерлік болды.

7. Американдық плантация құлдық еңбекке негізделді. Америка тарихында “ақ құлдар” ұғымы:кеме иелерінің жалған келісімдер арқылы кедейлерді мұхит арқылы пайда болған құлдар. Плантацияға жұмысқа Африкадан қара нәсілді құлдар тасылды.

8. Трансатлантикалық құл саудасы дегеніміз Солтүстік және Оңтүстік плантацияларына еңбек ету үшін Африкадан құлдар әкелуі.Құл саудасымен құл еңбегі плантацияларға үлкен табыс түсірді.

9. АҚШтың оңтүстігінде плантациялар дамыды.

10. Метрополия отарларға иелік ететін мемлекет. Ағылшын буржуазиясы шикізат көзі өндірістік тауарларды өткізу нарық ретінде қабылдады:отарлардың экономикалық дамуынын қолдан тежеді.

11. Ағылшын королінің 1763 Аллеган жотасында бос жерлерді иеленуге тыйым салған жарлық шықты. Нәтижесінде отарлармен метрополия арасында қайшылық болды. Ағылшын көпестер отарларды тек Англиямен сауда жасауға мәжбүрледі. Отарлардығы империяның басқару аппаратын қамтамасыз ету үшін.

12. Гербтік салық туралы ереже қабылдады(жаңа салықтармен кедендік жинақтар енгізілді.1773 Бостондық шәй ішу тарихи оқиға болды. Ағылшын шәйі тиелген жүкті теңізге лақтырды(Ағылшындар Бостон портын жауып тастады). Бостондағы шәй ішу оқиғасы АҚШтағы революциясының бастамасы болды. Құжаттар толтыру,келісімдер тіркеу үшін мемлекет жинайтын салық гербтық салық деп атады.

13. 1774 Филадельфияда 1 құрлықтық конгресс:қабылданған декларацияда отарлардың өзін-өзі басқару құқығы туралы айтылды.

14. АҚШтағы тәуелсіздік соғысы 1775-1783 аралығында болды:Бұл оқиға Америка құрлығындағы 1 буржуазиялық революция болды(2 міндет тұрды:1.ұлттық тәуелсіздікке қол жеткізу,2.Америкалық капитализм дамуына жол ашуы.

15. 1775 Филадельфияда 2 құрлықтық конгресс өтті:конгресс Англиямен қарым-қатынас үзу және Вашингтон басшылығымен өз әскерін құру туралы шешім шығарды.

16. 1776 4 шілде конгресс “Тәуелсіздік декларациясын” қабылдады. Отарлар өздерін тәуелсіз мемлект деп жариялап, Америка Құрама Штаттарына бірікті.

17. Тәуелсіздік декларациясының авторы Томас Джефферсон. Тәуелсіздік декларациясының әлемдік тарихтың құжатына айналу себебі:алғаш рет мемлекеттік құжат мемлекеттің құрылым негізі ретінде халықтың егемендігі қағидасы бекітті. Тәуелсіздік декларациясында құлдықты айыптайтын ережелер алынып тастады.

18. 1777 Саратога түбегінде ағылшын әскері жеңілді:нәтижесінде 1778 Франция,Испания,Голландия Англияға соғыс бастады.

19. 1781 Вашингтон әскері ағылшын генералы Корнуоллистың әскерін қоршап жеңді.1783 Версаль келісімі бойынша Англия АҚЩтың тәуелсіздігін мойынтады. 1787 АҚШ конституциясы қабылданды:билікті бөлу қағидасы міндеттелді. 1.Конгресс:жоғары заң шығарушы билік өкілдермен сенаттан тұрды.2.Атқарушы билік президент қолында болды.3.АҚШтың жоғарғы сотының өмір бойы ауыстырылмайтын судьялар бекітілді.

Франциямен Англиядағы шаруа көтерілісі

1. Ортағасырдағы Еуропа жұқпалы ауырулар кемелермен келген тышқандар арқылы тарады:14ғ Оба ауыруды “Қара өлім” деп атады.

2. 1358 Францияда Жакерия көтерілісі болды. Көтеріліске 100мыңдай адам қатысты(100-жылдық соғыспен қара өлім індетінің таралуы себеп болды)

3. Жакерия көтерілісі Солтүстік Францияның Бовези,Пекардия,Шампань аймақтарын қамтыды(Көтерілісті басқарған Гильом Каль.1358 француздардың мұрагері Карл Парижді басып алып,көтерілісшілерді жазалады.Көтерілістің жеңілу себебі “Қайрымды корольге сену және феодалдықтарға қатынастарға қарсы шығу”.

4. Англиядағы Уот Тайлер көтерілісі 14ғ 60-70 жүзжылдық соғысына байланысты Англияның экономикалық жағдайы нашарлады:Ағылшын үкіметі парламенттен салық салу көбейту сұрады(1381 Англияның оңтүстік-шығысында Эссекс графтығында Уот Тайлер бастаған шаруалар көтерілісі басталды)

5. Уот Тайлер бастаған шаруаларға Лондон кедейлері қала қақпасын ашып берді:король 2 Ричард көтерілісшілермен кездесті(Лондон мэрі Уот Тайлерді опасыздықпен өлтірді

Еуропадағы орталықтанған мемлекеттердің құрылуы

1. 14-15ғ Еуропада ерекшелігі:феодалдықтық пытыраңқылықтан ұлттық мемлекеттер құрыла бастады(Англия,Франция,Испания)

2. 11ғ ғасырдан бастап Еуропада қалалар дами бастады:ауылшаруашылығынан қолөнер бөлінуыне байланысты.

3. 12ғ 2 жартысында 2 Филипп Август тұсында Францияда король билігі күшейе бастады:ол қалалықтардың жергілікті феодалдарға күресін қолдады.

4. 1204-1214 2 Филиппке қосылған домендер:Нормандия,Анжу,Аквитания.Франция короліне Тулуза графтығы қосылды.

5. 1259 Франция Англиямен бітім жасады:Англия Францияның Солтүстігі,Солтүстік-Батыс,Норманиядан бас тартты.

6. 4 Көркем Филипп өзіне қосқан домендер:Шампань графтығы,Наваррамен Леон корольдіктері.

7. 4 Филипп Рим папасына қарсы күресу үшін 1302 Бас штаттарды құрды:бұл ұйымға діни шонжарлар,дворяндар,ауқатты қалалықтар кірді.

8. Францияның бірігуі 100жылдық соғыспен бітті.

9. 11ғ Англияда ірі оқиға болды:Нормандия Герцогы Вильгельмнің Англияны жаулап алуы(1066 15мың әскермен Англияға басып кірді)

10. Вильгельм Гастингс маңында ағылшын королі Гарольдты өлтірді:Вильгельмді халық жаулап алушы деп атады.

11. Вильгельм король ағылшын-саксондық феодалдардың жер иеліктерінің тартып алды:ол жерлерін өз рыцарларына таратты.

12. Англияда Нормандық дәстүрмен 4бұрышты қамалдар салына бастады:Темза жағалауына жақын жерге король қамалы Тауер тұрғызылды. Вильгельм 1086ж жер,халық,мүлік санағын жүргізді.Оны қаһарлы сот кітабы деп атады(Англия халқы 1,5м жетті,халықтың 95% ауылдық жерде тұрды)

13. 14ғ Англияда Робин Гуд ерлігі туралы балладалар шықты.

14. Вильгелмнің шөбересі 2 Генрих Плантагенет 1154-1189 билік құрды:Францияның 2/3 бөлігін иеленіп алды.2 Генрих Тәңір сотына король сотын енгізді.2 Генрихтың әскери реформасы:әскери қызмет атқарғысы келмеген феодалдар “қалқандық ақша” төлеуге міндеттелді.

15. 2 Генрихтен кейін оның мұрагерлері Франция иеліктерінен айырылды:1215 корольге қарсы көтеріліс басталды(король “еріктіліктің ұлы хартиясы” құжатқа қол қойды.”Еріктіліктің Ұлы Хартиясы” құжатының маңыздылығы:1.Король халыққа жеңілдіктер беруге келесті.2.Шетел көпестерінің Англияға емін-еркін келуіне рұқсат берді.

16. 1216-1270 Англияны 3 Генрих басқарды:1258 Италияға соғыс ашты(барондардан табыстарының 1/3 бөлігін талап етті).Англия барондары өкімет билігін бақылайтын кеңес құрды:кеңестің келісімісіз король ешқандай шешім қабылдай алмайтын болды.1259 3 Генрих король кеңестен бас тартты.Корольмен барондар арасында соғыстан 1263 барондар жеңіске шықты.1265 ағылшын парламентң құрылды,2 палатадан тұрды:1.лордтар палатасы(герцогтар,маркиздер,графтар,виконттар,барондар,епископтер сайланды).2.қауымдар палатасы(рыцарлармен қалық бұқарасының өкілдерінен сайланды) Жузжылдык согысты толык жазган жокпын,кым жазды жыберындерш.

Франция абсолютизмі

Францияны біріктірген 11 Людовик король(1461-1483жж арасында билік құрды). 16ғ Францияға Бретань ірі герцогтары қосылды:Франция Батыс Еуропадағы ірі мемлекетке айналды.16ғ Францияның құрамындағы провинциялар: Лангедок, Прованс, Дофина, Бургундия, Бретань, Нормандия

1. 16ғ. Францияда абсолюттік монархия қалыптасты:Француз абсолютизмі күшті дамыған классикалық түрде орнады.Францияда феодалдық дворяндар абсолютизмге арқа сүйреді.Француз королін католик шіркеу қолдады.

2.Жаңа қалыптасқан буржуазия тұрғынның өкілдері абсолютизмді қолдап отырды:үкімет буржуазиядан қарызға ақша алыпотқанынан.Қаржыдың қорлануынан капитал пайда болды.

3.Француз абсолюттік монархия негіздерін 8 Карлмен 12 Людовик кезінде қалана бастады.

Францияда 1515-1547 1 Франциско королі басқарды:Ол француз шіркеуін толық өзіне бағындырды(Рим папасы 10 Лев француз короліне епископтарды тағайындауға келісім берді).

4.1 Франциско тұсында Бас Штаттар шақырылмады.Орнына корольдің өзі тағайындаған адамдар тобының жиналысы нотаблилер(корольдік кеңес елді басқарды)

5.15ғ аяғында Францияда салықтар 3 миллион ливрды құрады.16ғ ортасында салықтар 9 миллион ливрге жетті.

6.1 Франциско Италияға қарсы соғыс ашты:1547-1559 билікте болған 3 Генрих Италиямен соғысты жалғастырды.1559 Като-Камбрези келісімі жасалды. Испан королі 2 Филипп Лотарингия аймағын Францияға қайтарды(нәтижесінде Францияның қазіргі шекарасы қалыптасты.Лотарингия аймағында Мец,Тул,Верден қалалары орналасты.

7.16ғ басында бүкіл Франция король билігіне бағынды.1539 Француз тілі мемлекеттік тілі ретінде енгізілді(1 Франциско королі тұсында).1539 бастап ресми құжаттар латын тілінен француз тіліне өтті.

8.16ғ басында Францияда мануфактуралық өндіріс өмірге келді.Еңбек бөлінісіне және қолөнер техникасына негізделген ірі кәсіпорындарды мануфактура деп аталды:Францияда мануфактура 3-ке бөлінді(Бытыраңқы,аралас, орталықтандырылған).Шыны,жібек,шұға,қағаз өндіретін мануфактуралар кеңінен дамыды.Мануфактураның дамуы сыртқы сауданы кеңейтті.Англия,Германия,Скандинавия елдері,Испания, Америкамен сауда жасау күшейді.

9.1608 Канадада Француз отарының орталығы Квебек қаласының негізін қалады.17ғ 1 жартысында Францияның саяси жағдайы дамыды:1624-1642 билік құрған 1 министр кардинал Ришелье тұсында болды.

10.17ғ Францияның абсолюттік монархия негізгі белгілері.1.Королінің сөзі заң болды,2.қазына корольге қарады,3.соттарды өзі тағайындады,4.армияны басқарды,5.салық мөлшерін өзі белгіледі.Барлық халықты корольдің боданы деп есептеді.

Англиямен Ресейдегі абсолютизм құрылуы

1.Англияда 1343 парламент 2 палатадан тұратын болды:1.лордтар палатасы(архиепископ,епископ,ірі барондардан тұрды).2.қауымдар палатасы қала тұрғындарымен рыцарьлардан тұрды.

2.Ағылшын парламенті 14ғда заң шығару құқығына ие болды.Кейінгі ортағасырда Англияда капиталдың алғашқы қорлануы тез жүрді:Қауымды жерлер қоршап алу басталды(бұл жерлерді жекеменшік қой жайлауына айналды) Шұға тоқу мануфактураларды дамытты. Англиядағы мануфактура қоғамдық еңбек бөлінісін дамытты.16ғ қарай Англия шұғаны шетелге сата бастады.

3.1588 Англия флоты Испанияның жеңілмейтін армадасын жеңді.

4.1485-1603 Англияны Тюдорлар әулетінен шыққан корольдер басқарды.8 Генрих 1534 Англия шіркеуін Римге бағынудан азат етті:шіркеудің басшысы король болды(Ол алым-салық жинайтын арнаулы палатаны құрды)

5. 1553-1558 8 Генрихтің қызы Англияны Мария Тюдор басқарды. Реформация қайраткерлері қуған үшін қанішер Мария деп атады.Англияны 1558-1603 1 Елизавета патшайым басқарды:оның тұсында ағылшын шіркеуі ұлттық деп жарияланды.1607 Англияның мемлекеттік гимны қабылданып алғаш рет қабылданды.Ағылшын абсолютизмнің ерекшелігі:жергілікті билік орындарында ұсақ дворяндармен,қала буржуазия өкілдері қызмет етуі.Англия аралдағы мемлекет болғандықтан теңіз флотын күшейтті.

Абсолютизм дағдарысы.Франция революциясы басталуы

1.17ғ. 2-жартысында Франция Еуропада қуатты мемлекетті болды:классикалық абсолюттік монархия орнатты(заң шығарушы,атқарушы,сот билігі король қолында болды).

2.1589 Франция тағына бурбондар әулеті орнатты:14 Людвиг тұсында Франция абсолютизм өз шығына жетті("Мемлекет бұл мен" деп айтқан 14 Людвиг)

3.15 Людвиг айтты "менен кейін тіпті топан су басып кетсін".

4.Францияның соңғы королі 16 Людвиг.

5.Француз қоғамы 3 сословиеден тұрды:1-ақсүйектер,2-дін қызметкерлері,3-шаруалар, қолөнершілер,буржуазия, жұмысшылар

5. Француз буржуазиясы 3-ке бөлінді: Ірі,орта,ұсақ буржуазия.

6.Францияда дворяндармен дінбасылар артықшылықта болды.

7.18ғ Франция Еуропада саудамен өндіріс бойынша 2 орында болды(1 орын Англия)

8.Шіркеу ондығы:табыстың 10 пайызы шіркеу пайдасына төленетін міндетті салық

10.18ғ соңында Француз ауылшаруашылығы көне,ортағасырлық, жартылай феодалдық қатынастарға бөлінді.

11.Францияның өнеркәсіп ортасы Париж.

12.Француз мануфактурасы дамуына негізгі кедергі болғандар:цехтік, мемлекеттік тәртіп.

13.Француз буржуазиясының негізгі саяси талабы: дворяндармен саяси тең құқықтар болуы.

14.18ғ соңында Францияда капитализм дамуына абсолюттік монархия кедергі болды.

15.Ішкі нарықты кеңейту феодалдық қатынастар жою талап етті.

16.буржуазияның негізгі экономикалық талабы:кәсіпкерлікке толық еркіндік беру.

17.француз қоғамында шіркеумен дворяндар салықты төлемеді.

18.1614 бастап Францияда Бас Штаттар шақырылмады:Бас Штаттар діни адамдар,дворяндар,3 сословие депутаттардан құрылды(Бас Штаттар 1302-1789 қызмет етті)

19.1789 5 мамырда Версальда Бас Штаттар жиналысы ашылды:3 сословие депутаттар негізін ірі буржуазия өкілдері болды.

20.3 сословие депутаттар өздерін ұлттық жиналыс деп жариялады (Бұл ұйым 1789 9 шілдеде ұлттық құрылтай болып жарияланды)

21.1789 14 шілдеде көтеріліске шыққан халық Бастилия қамалын басып алды. Бастилия дегеніміз саяси тұтқындармен, монархия қарсыластарын тастаған түрме.

22. 1789 француз революциясы абсолюттік монархия құлатты:басты саяси басқарушы мекеме құрылтай жиналысы болды

23.1789 Францияда билік буржуазия қолына өтті.

24.18ғда Франция революциясы 3 даму кезең басынан өткізді:1.Бастилия басып алуы.

25.Конституциялық монархия дегеніміз монархтың конституциямен шектелуі.

26.1789 құрылтай жиналысы маңызды актілерді қабылдады:шіркеу ондығымен жеке феодалдық міндеткерліктер алынып тасталды.

27.1789 26 Тамызда "Адам және азамат құқықтарын декларациясы" қабылданды(Ағартушылық идеялар, халықтың еркіндігі,заң алдында барлық адамның тең болуы жарияланды).

28.1789 Ұлы Франция басты ұраны:еркіндік,теңдік,ағайындық)

29.Францияда шаруалар көтерілісі тоқтатылды:шіркеу иелігінде жерлер тартып алу декрет шығуымен

30.Сатылымға қойылған жерді негізінен буржуазиямен ауқатты шаруалар сатып алды.

31.1790-1791 құрылтай жиналысы дворяндық атақтарды,мұрагерлікті,сословиялық артықшылықтар жойды.

32.Француз құрылтай жиналысы мемлекетті 83 департаментке бөлді.

33.Якобшылар тобы 1789 құрылды:Бұл топ француз буржуазиясының ең солшыл қанаты("Халықтың досы" газетін шығарған Жан Поль Марат)

34.1791 құрылтай жиналысы Конституция қабылдады:Бұл конституцияда конституциялық монархияны бекітті.1792 көшіп кеткен эмигрант роялисттердің мүліктерін тартып алу декреті шықты.

35.1792 Францияға қарсы Австриямен Пруссия әскері одақ құрды.

36.1792 10 Тамызда көтеріліс басталды: көтерілісшілер корольдік Тюильри сарайын басып алды(16 Людвиг тақтан түсіп, монархия жойылды)

37.1792 Франция революциясының 2 кезеңі басталды:1792 Вальми жерінде революциялық әскер коалициялық әскерді жеңді.

38.1792 ұлттық конвент корольдік билікті жою туралы декрет қабылдады:Франция республика болып жарияланды.

39.Француз конвенттің сол қанатында өздерін таулар немесе монтаньярлар деп атады(Робеспьер,Марат,Дантон осы топты басқарды)

40.Конвенттің оң қанатында өздерін жирондисттер деп атады:Конвент ортасында 500 депутат еш жаққа қосылмады(оларды конвенттің батпағы деп атады)

41.1792-1793 қала және ауыл бұқарасы революция жалғасын талап етті:құтырғандар тобы қала кедейлер мүддесін қорғаған француз революциясының қозғалыстарының бірі болды(жетекшілері Ру,Варлер тұрақты баға орнатуды талап етті)

42. 1793 Франция революциялық дағдарысының жаңа сатысына енді:шаруалар буржуазияның ауылға қатысты әділетсіз саясатына қарсы болды.

43.1793 ұлттық конвенттің жалпы жиналысы өтті:Франциядағы саяси билікке якобшылар келді.

44.1793 якобшілер аграрлық мүддесінде халық мүддесін қорғап заң шығарды:мигранттар иелігіндегі жерлер 10 жылға бөліп беруі туралы.

45. 1793 17 шілдеде феодалдық алым-салықтарды толық жойылу туралы декрет шықты.

46.Француз конвенті 1793 жаңа конституция қабылдады:республикалық 1 парламенттік билік,21 жасға толғандарға сайлау құқығы берілді.

47.Халық бұқарасының қысымымен якобшілер диктатурасы заң қабылдады:"Жалпыға ортақ максимум туралы"

48.1793 Робеспьер басшылығымен конвент "Сенімсіздер туралы" заң қабылдады.

49.Коммуна - өзін-өзін басқару құқығына жеткізген қала.

50.1793 құтырғандар жетекшілері Румен Варле тұтқындады.

51.Зиянкестер Маратты өлтірді:бұны ұйымдастырған дворян Шарлотта Корде.

Революция кезіндегі Франция мәдениеті

1. Францияның өнер,сәулет,мүсін классицизм бағытында болды.

2.Халық шығармашылығы көшелермен алаңдарда айтылған патриоттық-әскери әндерден көрініс атты.

3. Революция барысында якобшылар конвенті республикалық күнтізбе енгізді:жаңа дәуір 1792 22 қырқүйектен басталды.

4.Якобшылар халыққа білім беру саласында декрет шығарды:жаппай тегін бастауыш білім беру туралы.

5. Корольдің Лувр сарайы ұлттық галерея әлемінде бірінші орынға шықты(Католицизм орнына ақылға табыну енгізді)

6. 1793 Францияда бірінші рет бұқаралық ұлттық әскер құрылды.

7.Дантонның басқаруымен якобшілердің орташа ағымы "кешірімпаздар" революциялық диктатура тартыбын жою талап етті.

8.Шометтпен Эбер басшылығымен "Өте солшыл революциялылер" қалыптасты(Бұл топты қалалық плебей өкілдері қолдады)

9. 1794 27 шілдеде Робеспьермен оның жақтастары тұтқындылдады:якобшылар диктатурасы құлады(конвенттің жаңа құрамы термидорлық деп атады)

10. Революцияның 3 кезеңі якобшылар билік құрған кезең:1793-1794 27 Шілде.

11. Якобшылар диктатурасы құлағаннан кейін жаңа үкімет "жалпыға ортақ максимум туралы" заңын жойды.

12.1795 Францияда билік 5 адамнан тұратын директорияға берілді.

13. Директория Францияны 1795-1799 басқарды:Әлеуметтік,экономикалық ,саяси тұрақсыздық кезеңі болды.

19ғ өнермен оның бағыттары

1. 17ғ аяғы-19ғ Еуропада жаңа кезең дамыды:өндірісте буржуазия тәсілдер енуі,адами даралықтың дамуы.

2. 17ғ жаңа кезең дамуының негізгі алғышарттары:Кітап басу ісінің дамуы,қала мәдениетінің дамуы, зайырлы мәдениеттің қалыптасуы,өнердің діннен бөлінуы(18ғ мәдениет ағартушылық идеялар аясында жүзеге асты)

3.17ғ дәуірін мәдениетпен көркем-өнерде борокко дәуірі деп атады(Борокко итальяндық архитектурада айқын байқалды)

4.Классицизм өнеріне тән қасиеттер:айқындылық,қарапайымдылық,ұстамдылық.

5.18ғ басында Францияда өнерде жаңа стиль кең тарады:бұл стильді рококо деп атады(сәулет,көркем сурет,мүсін өнерде жақсы көңіл күй сыйлау)

6.Өмірде шыншылдықты реализм деп атаймыз

7. 17ғ ортасында реалистік деп аталатын жаңа көркем сурет жанры қалыптасты:Микеланджело Да Караваджо алғашқылардың бірі болып натюрморт және тұрмыстық жанрді енгізді.

8. Голландиялық суретшісі Рубенс өз шығармаларында сол заман мәселелерін қамтыды.

9.Ұлы голланд суретшісі Ребрандт шығармасының ерекшелігі:адамға деген сүйіспеншілік гуманизмге мән берді.

10. 18ғ Францияда ұлы шебері Антуан Ватто:Еуропалық көркем сурет,графика,сәндік өнер тарихының жаңа кезеңінің басталуына әсер етті.

11. Рококо ұлы өкілі Франсуа Буше болды

12. Жак Луи Давид Ұлы Француз Революция кезіңде тарихи суреттер салуымен ерекшелінді

13. 18ғ ұлы испан суретшісі Франсиско Гойя.

14. 18ғда фуга,симфония,соната сынды музыкалық сипаттар пайда болды(адам бойындағы қайырмен қуанышты жеткізе алды)

15. Ұлы композитор Себастьян Бах жаңа бағытты қалыптастырды:ол бағыт сонатталық,симфониялық бағыт деп аталды(ол өз өмірінде 1000 аса туынды жарыққа шығарды)

16. Вена классикалық мектептерінің өкілдеріне жатты:Моцарт,Гайдн,Бетховен

17. Музыка әлемінің феномені болып табылатын Бетховен болды.

18. Аве Мария туындысының авторы австриялық сазгер Шуберт.

19.Польшаның атақты сазгеры Фридерик Шопен:фортепиано балладасын дүниеге әкелді(мазурка,полонез,вальс би өнерін поэзиямен ұштастырды)

20.Италия ұлы сазгері Джузеппе Верди(Ригалетто,Травиатта,Айда,Отелло,Атилла туындыларының авторы)

21.Вальс патшасының сазгері атанған Иоганн Штраус(Вена вальсі осы күнге дейін ойналып жүр)

22. 18ғ басында орыс мәдениетіне қатты әсер еткен тұлға Петр 1.

23.19ғда пайда болған дарынды орыс суретшілері:Аргунов,Рокотов,Левицкий,Боровиковский.

24.Орыс көркем сурет дамыған салалар:графика,пейзаж,мозайка.

25.Алғашқы ұлттық орыс театрі 1750 Ярославль қаласында құрылды:негізін қалаған Волков.

26.Ресейде 2 театр 1756 Петербургте ашылды.

27. 18ғ ортасынан бастап Ресейде опера дами бастады.

28.19ғ орыс музыка өнерінің дамуына үлес қосқандар:Глинка,Чайковский.

29.Чайковский 80 астам туынды,10 опера,3 балет туындысын жазды

17-19ғ Шығыс елдерде өнер дамуы

1.Араб елдерден бастап Жапонияға дейін кеңестік шетелдік шығыс деп аталды:отарлық билеу төстеуден шығыс елдерінде мәдениетпен өнер бұзыла бастады(евроцентристтік идея әсер етті)

2.17ғ 2 жартысы-19ғ 1 жартысында Қытайдың мәдениетіпен өнерінде жаңаның ескімен күресі байқалды.

3.Қытай мәдениеті әлем мәдениетіне өз үлесін қосты:Қытайдың ұлы суретшісі Юнь Шоупин гүлдермен құстардың көркем сурет салу жанрін енгізді.

4.17-19ғ Жапонияның дәстүрлі мәдениеті толығымен қалыптасты:Осако,Киото,Эдо қалалары мәдениетпен ғылымның орталығына айналды.

5.17ғ бастап жапондардың тұрмысына кеңінен тараған бұйымдар:ағаш,тас,піл сүйегі, фарфордан жасалған шағын мүсіншілер.

6.Гүлдер өмірі өнерін Жапонияда икебана деп аталады.

7.Каджар әулеті тұсында Иранда көркем сурет пайда болды.

Әдеби шығармалардағы әлеуметтік теңсіздіктер туралы идеялар

1. 17-18ғда әдебиет жетекші өнер түріне айнала бастады:зайырлы,лирикалық,поэзия туындылары,жеке адамдардың тағдыры туралы,тұрмыс туралы жанрлар қалыптасты.

2.Әдебиетте кеңінен таралған жанр роман болды.

3.17-18ғда Еуропа мәдениетпен өнерде 3 көркем бағыт болды:классицизм,романтизм,реализм.

4. 17ғда классицизм өзінің жоғары дәрежесіне жетті.

5. Ұлы драматург Мольер өзінің комедияларында әлеуметтік қақтығыстармен оның көрінісін көрсете алды.

6. Жазушы Рассел психологиялық трагедия негізін салаушы

7.18ғ 2 жартысында Франциядағы ағартушылық әдебиет революцияға дейінгі таптық қайшылықтың шиеленісті көрсете алды.

8. 17ғ 2 жартысынан бастап әдебиетте дворяндық титулымен байлығы жоқ жаңа жағымды кейіпкерлер енгізіле бастады.

9. 18ғда Францияның ағартушылық революциялық әдебиетінде Бомаршеның комедиялары 1 орында болды:"Севилья Шаштаразы","Фигороның үйлену тойы".

10.18ғда ағылшын жазушылары адам мінезінің қалыптасуына үлкен мән берді:Дефо,Филдинг,Джон Свифт романдары куә

11. 18ғ соңында Германияда "Веймар классицизмі"пайда болды:Шиллер,Гёте осы бағытта жұмыс істеді(

12.Шиллердің драмалары бостандықты қорғаушы ретінде бағаланды:Гете Фауст трагедиясының авторы

13.Романтизм дегеніміз 19ғ басында адамзаттың рухани мәдениетінде музыка, театр, бейнелеу өнері,эстетикада кеңінен тараған идеялық бағыт.

14.Александр Дюма Граф Монте-Кристо романын романтизм стилінде жазды.

15.Ағылшын ақыны Байрон және неміс жазушылары Гейне,Гюго, Купер көрнекті романтикалық шығармалардың авторы болды.

16.Ағылшын романтизм шарықтау шегі Байронның шығармашылығынан байқалды:"Чайлд Гарольдтің сапар шегу" поэмасы(Испания,Грекиядағы азаттық күрестер және француз революциясы,Италиядағы азаттық күрестер бейнеленген)

17. Француз жазушысы Виктор Гюго және Жорж Санд тұсында француз романтизмі гүлденді:Гюгоның Париждың "Әулие Ана шіркеуі" романы діни қағидаларға қарсы наразылық ретінде жазылды.

18.Американдық роман негізін салаушы Кунер:пионерлер,Могиканның соңғы тұяғы,Прерия,Ізшіл,Шайқурай романдардың авторы(романдарында батысты игерудің тарихы қарама қайшылықтары суреттелді)

19.19ғ 2 жартысында романтизмдың орнына реализм келді:әлемдік әдебиетінің алтын қорға қосқан жазушылар:Стендаль,Бальзак,Диккенс.

20.Француз жазушысы Бальзактың 137 шығармадан тұратын Адамдар Комедиясы 19ғ ортасындағы Францияның әдет-ғұрып тарихында үлкен орын алды.

21.19ғ франция жазушысы Эмиль Золя 20 томдық Ругон-Маккарлар еңбегін жазды(шіркеуді,әскерді, шерулермен буржуазияны сынады)

22. Жазушы Золя "мен айыптымын" деген мақала жазды:бұл мақала француз офицері Дрейфустің жалған ісіне жазылды(Золяның бұл мақаласында антисемиттік бағыт айыпталды)

23.Ағылшын жазушысы Диккенс:"Оливер Твисттің басынан кешкендері"романын жазды

24.Американдық жазушысы Марк Твен:"Том Сойермен Гекльберри Финнің хикаялары" романы: Құлдық мәселесі романда көрсетілді.

Ғылыми ойдын дамуы

17ғ соңымен 19ғ басында ғылым қарқынды дамыды

Галилей телескопты ойлап тапты.

Ғаламшарлардың күннің айналасында қозғалысы туралы теорияны айтқан Коперник.

Инквизиция соты ғылыми жаңалықтарға қарсы болды.

Ғаламшарлардың қозғалысы заңдарын ашқан ,неміс ғалымы Кеплер.

18ғ аяғымен 19ғ басында Ангияда өнеркәсіптік революция орын алды:қоғам ғылымның практикалык пайдасын түсіне бастады(қоғамда техниканың рөлі артты)

18ғ аяғында бу қозғалтқышьарының ойлап табылуы,өнеркәсіптің мнханикалануына жол ашты (Аркрайд,Харгрибс,Уатт,Кромптон өнетапқыштық жаңалықтары ғылымды дамытты)

19ғ ғылым өндіргіш күшке айнала бастады.

Француз ғалымы Реомнюр болат өндірісінің құпиясын ашты: ағылшын өнертапқышы Бессемер шойынды балқытып,болатка айналдырудың жаңа тәсілін ойлап тапты.

19ғ бу мен темір ғасыры атанды.

Алғашқы паровоз жасаған ағылшын өнертапқышы Стефенсон. Алғашында 56 шақырымдық рельстік желіні құрды.

Алғашқы бу мен жүретін кемені 1807с американдык өнертапқыш Фултон жасады:бу кемелер 1812 ж Англияда ,1815ж Ресейде пайда болды

19г Ресей адебиети

18г соны мен 19г басында орыс адебиетине классицизм устемдик етти:Фунвизинь ,Державинь танымал окилдери болды. (орыс адебиетинде романтизмнынын пайда болуы Жуковский есимимен байланысты)

18г сонында орыс адебиетинде сентиментализм багыты калыптасты:Радищов шыгармалары сентиментализм багытындп жазылды (онын «Петербургтан Москва»сапары атты туындысы танымал болды)

19г Орыс адебиетинин алтын гасыры аталады.

Орыс реализмнын негизин салушы Пушкин.

Орыс реалистик адебиетинде Некрасовтын поэзиясы тамаша коринис тапты.

“Өлі жандар” романын авторы Гоголь.

Орыстын когамдык козгалысынын жылнамашы атанган жазушы Тургенов.

Улкен психологиялык туындылардын ааторы болган Достаевский: “кор болгандармен корлангандар”, “мақұрыс” ,”ағайынды Карамасовтар”, “кылмыс пен жаза” романдарынын авторы

Сентимитализм дегенимиз -жеке адамнвн жан дуниесин,конил куйын,омирин суреттейтин адеби багыт.

19г сонында алемдик мадениетке улес коскан орыс жазушылары: Чехов,Астровский,Горький ,Лесков.

Китай адебиетине 19г ортасында улкнн озгерис келди:Тайфиндер котерилисине байланысты.

Жапон адебиетинде романтик жане реалист жазушылар тобы шыкты.

19г 2 жартысында араб адебиетинде кайьа жангыру кезени басталды: антифеодалдык жане улт азаттык козгалыстар асеринен болды.

Египет ,Сириия и Ливаньда ірі ағартушылар пайда болды:Тахтави,Әл Язиджи ,Әл Бустани

Қазақ әдебиетинин негизин салушы Абай Кунанбаев.

1. Евклидтік емес геометрияны жасаған орыс математигі Лобачевский

2.Классикалық физика негізін салаушы Исаак Ньютон:ол механиканың 3 заңын ашты және бүкіләлемдік тартылыс күшін дәлелдеді.

3.Термодинамика дамуына үлес қосқан ғалымдар:Француз физигі Карно,неміс физигі Майер,Ағылшын физигі Джоуль:Джоуль электр тоғының жылулық күшін анықтайтын заңды ашты(ғалымның құрметіне жылумен энергия саны Джоуль деп аталды)

4.Энергияны сақтау және айналуын заңын алғашқы Ломоносов тапты:неміс ғалымы Майер тәжірибе түрінде бұл заңды дәлелдеді.

5.Энергияның әртүрлі сапалық формасына жатады:дененің қозғалысы,жылу,электр,магнетизм, химиялық үдерістерін тұрақты сандық көрсеткіші.

6.18ғ аяғында электр тоғының көзі "Гальваникалық батарея" ойлап тапқан итальян физигі Вольт

7.19ғ ортасында электротехника саласында жұмыс істеген атақты ғалымдар: француз ғалымы Ампер,ағылшын ғалымдары Фарадеймен Максвелл,неміс ғалымы Ом,американдық ғалымдарымен Генримен Эдисон.

8.Энергияның сақталу заңына, кометалар туралы ілімге, жер қыртысының қасиеттері іліміне қосқан орыс ғалымы Ломоносов.

9.Неміс ғалымы Рентген 1895 рентген сәулелерін ашты:бұл жаңалық медицинамен техниканы бірден қолдана бастады.

10.Электроникамен магнетизм туралы ілім электродинамиканың негізін салған ғалым Ампер:оның құрметіне тоқ күші ампер деп аталды.

11. Атом ядросы саласында зерттеулермен радиоактивтілік ілімі туралы зерттеген ғалымдар:Мариямен Пьер Кюрилер,Резерфорд.

12.Кейіннен ашылған ғаламшарлар Уранмен Нептун.

13.Химиялық элементтердің периодтық жүйесін ашқан Менделеев 1869 жылы:Менделеевтің шыққан еңбекгі 1871 жылы "химиялық элементтердің периодтық заңы"(Менделеевтің ең танымал еңбегі "химия негіздері")

14.18-19ғ "тірі табиғат туралы жаңа ілім" Биология пайда болды.

15.Түрлерінің эволюциясын теориясының негізін қалаған Чарльз Дарвин(Түрлердің шығу тегі еңбегінің авторы Чарльз Дарвин)

16.Медицина, Микробиология,Генетика салалары өзара байланысты.

17.Тұқымқуалаушылық туралы ілімін негізін қалаушы австриялық биолог Мендель(бұл сала кейіннен генетика деп аталып тұқымқуалаушылық туралы ілім Менделизм атауына ие болды.

18.Генетика саласына өз үлесін қосқан ғалымдар:Кох,химик-микробиолог Луи Пастер( Түберкүлез таяқшаларын ашқан үшін Кох Нобель сыйлығына ие болды)

20.Иммунологиямен микробиология негізін салаушы Луи Пастер: инфекциялық ауруларының себебін тапты(вакциналарды дайындау әдісімен қолдануды ойлап тапты.

21.Медицина тарихына иммунитет туралы теорияны енгізген орыс ғалымы Мечников.

22.Адамдармен жануарлардың жоғары жүйке қызметі туралы ілімнің негізін салаушы орыс ғалымы Павлов.

23.19ғ 2 жартысында байланыс құралдар саласында төңкеріс болды:өнеркәсіппен сауданың дамуы ақпарат жіберуді жетілдіруді талап етті(электрмен магнетизм саласында ғылыми ашулар осы қажеттілікті орындады).

24.Алғашқы телеграф жүйесін тапқан испан өнертапқышы Сильва. 1836 жылы американдық Морзе байланыстың жаңа түрі телеграфты ойлап тапты.1876 телефон ойлап табылды. 1895 орыс физигі Попов радионы ойлап тапты.

25.19 ғасыр тарихқа өнеркәсіп революциясы дәуірі, электроэнергия дәуірі, теміржолдар дәуірі ретінде енді

26.Ғылымитехника дамуы арақашықты қысқартты.

Шығыс елдерінде ғылыми мәдениет дамуы

1.Шығыс елдерінде мануфактуралық қолөнер өндірісі Еуропадағы өнеркәсіп төңкерісіне дейін өнімнің 77% өндірді

2.19ғда әлемде миллионнан астам халқы бар 31 қаланың 25-і шығыста болды.

3.18ғ ортасында Еуропадағы өнеркәсіп төңкерісі шығыс елдерінің артта қалуына әкелді.

4.Шығыс елдерінде болған 3 өркениет:Исламдық өркениет,Конфуцийлік өркениет,Үнділік өркениет.

5.Қытайдың ұлы фармаколог ғалымы Ли Шичжәнь:Бэнь цао ган му трактатының авторы(Осы ғалым 1800 әртүрлі дәмдік шөптен 10000-нан астам рецепт жасау білді)

6.17ғ өмір сүрген Қытай ғалымы Су Инсин:аспанның бергендерімен адамдардың ашқандары атты еңбегінің авторы.

7.Қытай шеберлері тоқыма өндірісте жіп иеретін мілек(?) тапты

8.Қытайда маталарға салынған суреттерді Кэсы деп аталды.

9.Қытайда фарфор ыдысын жасауды дамыды

10.Қытайдағы үш патшалық романын жазған жазушы:Ло Гуаньчжун

11.Қытайда Батысқа бару жазушысы Чэнъэнь(бұл романда Қытай мадақталарының(?) Будда отаны Үндістанға бару сапары баяндалды)

12.Қызыл сарайдағы түс романның авторы Цао Сюэцинь

13.19ғ аяғында Қытайда шетел тіліндегі жазулар қытай тіліне аударыла басталды:Қытайдың ұлы аудармашы Янь Фу(Батыстық философиямен,Дарвин ілімімен қытай оқырмандарын таныстырды)

14.Гугун сарайы Пекинде орналасқан:Гугун сарайын жабық немесе тыйым салынған қала деп атайды.

15.Қытайдың ең ежелгі ескерткіші аспан храмы деп аталды.

16.19ғ Жапониядағы 3 ілім:Синтоизм,Конфуцийлік,Буддистік ілім:Тадзима және Накадзава көрнекті өкілдері болды.

17. Жапониядағы Сингаку мектебі: Адам жанының құдіретін зерттейтін мектеп.

18.Конфуцийлік ілім Жапонияда этикалық саяси білім беруге әсер етті.

19. Жапонияның танымал жазушы ақындары:Сайкаку,Мондзаэмон,Басё,Бусон,Исса.

20.19ғ Жапонияда ғылым салалары:математика,география,медицина,баспа ісі,шет тілін оқыту.

21.18ғ ортасында Жапонияда атақты кабуки театрі қалыптасты.

Гылыми ойдын дамуы

17г соны мен 19г басында гылым каркынды дамыды:Галилей телескопты ойлап тапты(Галамшарлардын куннин айналасында козгалысы туралы теория айткан Коперник).Инквизиция соты гылыми жаналыктарга карсы болды.

Галамшарлардын козгалысы зандарын ашкан Кеплер.

18г-19г Англияда онеркасиптик революция орнатылды.Когамдык галымнын практикалык пайдасын тусыне бастады(Когамда техниканын ролы артты)

18г аягында бу козгалткыштарынын ойлап табуы,онеркасиптин механикалауына жол ашты(Аркрай,Харигрипс,Уат,Кромптон онертапкыштык гылымды дамытты)

19г гылым ондирис кушыне айнала бастады.

Француз галымы Реомюр болат ондирисинын купиясын ашты:Агылшын онертапкиши Бессемер шойынды балкытып,болатка айналдырудын жана тасилин ойлап тапты.

19г бу мен темир гасыры атанды.

Алгашкы паровозды жасаган Стивенсон:алгашында 56 шакырымдык рельстык желыны курды.

Алгашкы бу мен журетын кемены 1807 ж Америкалык онертапкыш Путон жасады:бу кемелер 1812 англияда,ресейде 1815ж ыске косылды

Напалеон империясының құрылуымен күйреуі

1. Францияда директория басқарған жылдары мемлекет шетел интервидтермен соғысты:Франциядағы азамат соғысы Жаулаушылық соғысқа айналып кетті.

2. 1795ж Франция Пруссия мен Базель келісімін жасады: Рейнің сол жағалауы Франция қол астына өтті.

3. 1796ж Напалеон әскерімен Италияға басып кірді. (1797-1799ж Франция Италия аумақтарында өз республикаларын құрды)

4. Директорияның Египетке қарсы әскери жорығы сәтсіз аяқталды:1798ж Еуропа елдері Францияға карсы Коалиция құрды

5. 1799 Францияда директория жойылды

6. Саяси билік Напалеон басқаруымен 3 консульға берілді. 3 консульдің билігі ,1 консуль Напалеонның диктартурасына айналды.

7. 1804ж Напалеон өзін Француз императоры деп жариялады: Францияда 1 империя құрылды (1852ж Францияда 2 империя құрылды)

8. Напалеонның әкімшілдік құқықтық өзгерістері “ Напалеон кодексі” аталды

9. Напалеон тұсында қабылданған кодекстер : 1)Азаматтық ;2) Коммерциялық; 3) Қылмыстық. Напалеон кодекстері Францияның экономикалық дамуына әсер етті.

10. Напалеон алғаш француз банкін құрды. Кәсіпкерлік қызметке қолдау көрсетті.

11. 1 Напалеон тұсында Франция әскери жабдықтарға үлкен тапсырыс берді: Напалеон сыртқы саясаты Буржуазияның мүддесін қорғады.

12. Еурорадағы Напалеондық соғыста 1799-1815: Францияға қарсы 7 мемлекет одақ құрды ( Англия ,Россия,Пруссия,Австрия басты рөл атқарды)

13. Франция армиясы жеңістің басты себебі:1) Феодалдық Абсолютті Еуропамен соғысыуы. 2)Францияның буржуазиялық қоғамның орнауы. 3)Француз әскерінің жоғары әскери дайындығының болуы

14. Напалеонға Еуропа құрлығында тек Англия бағынбады

15. Напалеон Германия мен Италияны тез басып алды

16. 1805ж Трафолгар мүйізінде ағылшын адмиралы Нельсон Француз Испан флотын талқандады(Бұл 19ғ ең ірі теңіз шайқасы болды)

17. 1805ж аяғында Аустерлиц маңында Австрия мен Россияның біріккен әскері Напалеоннан жеңілді.

18. 1806ж Напалеон Рейн одағын құрды:Пруссия Францияға соғыс ашты

19. Напалеон тұсында Россия императоры 1Александр болды: 1807ж Напалеон мен 1Александр Тильзит келісіміне қол қойды

20. Напалеон Англияға қарсы құрлықтық блокада жасады. Англияға Еуропадан сауда кемелерінің баруына тиым салды

21. 1808ж Испанияда корольге қарсы көтеріліс болды: өзінің ағасы Джосеф Бонопартты Испания королі деп жариялады (Испан халқы Напалеонға қарсы көтерілді , қарсы соғыс 1813 ж аяқталды

22. Испанияның танымал қаласы Сарагосса Напалеонға қарсы қатты карсылық көрсетті.

23. 1812 ж 24 маусымда Россия жеріне басып кірді:1812 ж 7 қыркүйекте “Бородина” шайқасын ашты. Француздар Москваны басып алды.

24. Россия соғысынан кейін Напалеонға қарсы 1813ж бүкіл Еуропа көтерілді.

25. 1813ж Липцик шайқасы болды( бұл шайқасты “Халықтар соғысы” деп атады

26. 1814ж одақтастар әскерә Парижге кірді. Напалеонды Энво аралына жер аударды.

27. Еуропада Напалеон соғысынан кейін “Вена” конгреаы болды: Францияда Бурбундар әулеті билігі қалпына келді. ( 16 Людовиктің інісі 18Людовик таққа отырды) Басты рөл атқарған :Англия ,Россия,Австрия ,Пруссия.

28. 1815ж Напалеон Энво аралынан қашып кетті.: Таққа отыруы “100 күндік билік” деп аталды

29. 1815ж Ватерло шайқасы болды: Жеңілген Напалеонды Әулие Елена аралына жер аудартты.

19 ғ ортаснда жапонияда Мэйдзи тонкерісі болды

“Жапондық рух батыстық техника“ деген ұран шықты

Жапония әлемдік Капиталисттік жүйеге көшті

Үндістаннан әлемге тараған атақты әдеби шығарма “Рамаяна” : Таджмахал кесенесі салынды

17ғ Иранда қала мәдениеті дамыды: “Чехир Судун” сарайы сәулет өнерінің тамаша көрінісі болды

Иранның қазіргі астанасы: Тигеран

1ші Аббасшақ Испахар қаласын әлемжегі ірі сауда орталығына айналдыру үшін қалаңға Армян саудагерлері мен қолөнерщідерін көшіріп әкелді

Иранның Керман қаласында әлемге әйгілі кілемдер тоқылды

Европпалық индустриалдық қоғамға Шығыс қоғамы 19ғ 1ші жартсында ене бастады

Шығыстан шыққан ағартушылық дәуір өкілдері: Рам Мохан Рай (үндістан) ; Ат-тахтави ( египет) ; Әл-Бустани (ливан); Мальком хан (иран); Намок Кемаль(түркия) ; Юкити ( жапония)

1. 1950ж ортасында ғылыми-техникалық революция басталды:"тұтынушы қоғам" қалыптасты(1970ж бастап ақпараттық қоғам пайда болды)

2. 1957 КСРОда тұңғыш рет алғашқы жер серігі ұшырылды(1961 12 сәуір алғашқы рет ұшқан Юрий Гагарин)

3.1965 адамның ғарыш кеңістігіне алғаш шығу

4.1969 АҚШтың ғарышкерлері айға ұшты.

5. Адамзат ұшу аппараттарын Шолпан,Марс, күн жүйесінде басқа ғаламшарларға жібере бастады.

6. 1953ж атом энергиясын бейбіт мақсатта игеру басталды:көлік құралдарын дамытуда реактивті авиация пайда болды.

7. 20ғ ортасында гендік инженерия дами бастады. Хромосомалардағы ДНҚ ашылды(тұқымқуалаудың материалдық тасымалдаушысы анықталды)

8. 1953 ДНҚ молекуласының құрылысын ашқан ағылшын биофизиктері:Крик және Уилкинс(американдық биохимик Уотсон қатысты)

9. 1950 жылдар ортасында ғалымдар ДНҚны бөлек гендерге бөлу арқылы және бір-бірімен байланыстыру арқылы гендік инженерия негізін қалады.

10. Кеңес ғалымы Рапопорт супермутагенді әртүрлі ағзаларда мутациялардың пайда болуын анықталды.

11. 1970ж ғылыми-техникалық прогресс жаңа сипатқа ие болды:электроникамен компьютерлендіру дами бастады.

12. Химия ғылымы адамға жаңа маталар, лақ бояу материалдарын жасап берді(физика мен инженерия саласы теледидарлар, түрлі қабылдағыштар өндіріске шығарды)

13. Кибернетика негізін қалаған американдық ғалым Винер:кері байланыс,ақпаратты алу, өңдеу және қайта жіберу туралы ғылымның дамуына жол ашты.

14. Медицина саласында ішкі органдарды трансплантациялау ету енгізілді.

15. 1970-1980 жылдары ғылыми-техникалық революцияның жаңа кезеңі басталды:алғаш рет 1971ж Intel фирмасы минипроцессорды құрастырды(1976 алғаш компьютер пайда болды)

16. Радарлар,лазерлер,шыны талшықты байланыс желілері кеңінен қолдана бастылды.

17. 20ғ аяғында еңбек құралдары автоматты құрылғыларға, еңбек заттары жасанды материалдарға, қуат көздері атом электростанциясына ауыса бастады.

18. Ғылыми-техникалық революция дәуірінде ғылым мен өндірістің интеграциялануы жүрді.

19.1980ж Жапонияда алғашқы технополистер құрыла бастады:ғылымды көп қажет ететін салалар:аэроғарыштық техникалар,робот жасау,электрондық есептеу машина өндірісі

20. ҒТР(ғылыми-техникалық революция) қарыштап дамуы білім беру саласына өзгерістер әкеИранның әлеуметтік-экономикалық жағдайы.Ирандағы ағылшын-орыс бәсекелісі

1. Иранды 1935жға дейін Парсы мемлекет деп атады.

2. Иранда ертеде Ахеменидтер империясы құрылды.

3. Иранның жоғары билеушісін шах деп атады.

4. Иранның отырықшылық халқы егіншілікпен,қолөнермен айналысты: суару жүйелері ирригация жақсы дамыды.

5. 18ғ соңында Иранның астанасы болған қала Тегеран:Иран әкімшілік жағынан вилаяттермен эялеттерге бөлінді(мағынасы облыстармен провинциялар)

6. Вилаяттерді шах дайындаған хақым басқарды.

7. Эялаттердің басым билігі шахтың мұрагерлері шахзадаларға берілді.

8. Хорасан,Керман облыстарының билеушілерінің Каджар әулеті үнемі қатаң бақылауда ұстады.

9. Иран қоғамдық саяси өмірінде Ислам дінінің шииттік бағыты үстемдік етті:Құранмен Шариғатты елді басқаруға пайдаланды

10. Иранда білім беру мекемелерге мектептермен медреселер жатты.

11. 18ғ соңында Англиямен Франция Иран үшін отаршыл саясатын бастады.

12. 18ғ соңында Иранды отарлауға 3 держава таласты:Ресей,Англия,Франция

13. Англия Иранға өз өкілі Малькольмді жіберді:Иран шахы француздарды Иранға жібермеуге келісті(Француздар Үндістанға шабуыл жасаса, шах әскері Ауғанстанға енетін болды.

15. Ағылшын-Иран келісімі Ресеймен Францияға қарсы бағытталды

16. Иран шахы Ресейді Закавказьемен Кавказ халықтарды бағындырудағы басты кедергі деп санады.

17. 1801ж Грузия Ресейге қосылды:Армениямен Әзірбайжан Ресей саясатына бет бұра бастады.

18. 1804ж орыс-иран соғысы басталды.

19. 1813ж Гүлстан келісіміне қол қойылды:Иран Дағыстаннан,Грузия және Солтүстік Әзірбайджан жерлерінен айырылды.

20. Ресей Гүлстан келісімінен кейін Каспий теңізіне әскери флот ұстау құқығын алды.

21. 1826ж Англияның саясатына сүйенген Иран 2 иран-орыс соғысын бастады.

22. 1828ж жеңілген Иран Түрікменчай бітіміне қол қойды:Иранмен Ресей арасындағы шегара Аракс өзені арқылы өтетін болды(Шығыс Армения Ресей құрамына өтті)лді:еңбек нарығында жаңа білімді өз бетінше игеру мүмкіндігі жоғары бағаланды.

Ресей империясының қалыптасуымен жүргізген саясаты

1. 17ғ Ресейде крепостнойлық құқық толықтай қалыптасты:капиталисттік қатынастар пайда бола бастады(Жалпы Ресей нарығы қалыптасты)

2. 17ғ Ресейде теңізге шығу жолдары қарастырылды:

3. Тарихи міндеттерді шешу 1 Петр патшалығынан басталды

4. 18ғ алғашқы 10 жылдығында Ресейде 1 Петрдің реформасы жүзеге асты.

5. Ресей сыртқы саудасы 6-7 ай бойы қатып қалатын Ақ теңіз арқылы жасалды:Балтық теңізі жағалауы Швецияның,Қара теңіз жағалауы Түркияның иелігінде болды

6. 1697ж Ресейдің Түркиямен соғысы басталды:1 Петр Батыс Еуропаға "Ұлы Елшілік" жасады(Бұл оқиға 1697-1698 болды)

7. 1 Петрдің Ресейдің сыртқы саясатында басты мақсаты Балтық теңізге шығу:Швециямен соғысу керек болды(Бұл соғыста Ресейде Дания,Польша,Саксония қолдайтын болды)

8. Ресейдегі атқыштар көтерілісінің басталуынан 1 Петрдің Солтүстік Еуропалық мемлекеттер одағының құру келісім сөздерін аяқталмай тастады

9. 1 Петрдің Швециямен соғысы барысында Солтүстік Одақ құрылды.

10. 1 Петр атқыштар әскерін таратып орнына еуропалық үлгідегі жалдамалы әскер құрды

11. Ресейдің Швециямен соғысы тарихта Солтүстік Соғыс деп аталады:Бұл соғыс 1700-1721ж болды.

12. 1700ж қарашада Нарва қамалында орыс әскерлері шведтерден жеңілді:жаңа өнеркәсіп орындарымен кеме жасау орталықтары құрылды(1 Петрдің шіркеу қоңырауларынан зеңбірек шығару үшін қайта балқытты)

13. 1 Петр тұсында Ресейде зығыр мата өндірісі,кеме жасау, былғары және шыны өндірісі дамыды.

14. 1 Петр әскери міндеткерлік енгізді

15. 1702ж орыс әскері Нева өзеніндегі бекіністі басып алды:1709ж Полтава шайқасында орыс әскері жеңіске жетті.

16. 1 Петрдің сызбаларына сүйеніп Неваның оң жағалауына Петропавл қорғаны салынды:Петербург қаласының іргесі 1703ж салынды.(Астана Мәскеуден Санкт-Петербург қаласына көшірілді)

17. 1710ж Ресей құрамына Латвиямен Эстония кірді.

18. 1721ж Солтүстік соғыс Ништад бітімімен аяқталды:Латвия,Эстония жерлерімен қатар Фин шығанағының жағалауымен Карелиянің бір бөлігі Ресей құрамына қосылды.

19. 1721ж Ресей өзін империя деп жариялады:Ригамен Ревель портты қалалары Ресейдің құрамына қосылды

20. 1 Петр тұрақты әскермен мықты әскери флотты құрды.

21. 1 Петр қайтыс болғаннан кейін сарай төңкерістері басталды:Абсолютті монархия нығайып,дворяндардың жағдайы жақсарды

22. 1741ж Елизавета Петровна таққа отырды:1762ж 3 Петрдің әйелі 2 Екатерина таққа отырды(2 Екатерина тұсында ақсүйектердің алтын ғасыры болды).

23. 2 Екатерина тұсында шаруалар толық құқығынан айырылды. Оларды сатуға, сыйлыққа беруге рұқсат берілді.

23. 1861ж Ресейде крепостнойлық құқық жойылды

24. 2 Екатерина тұсында темекіге салынатын мемлекеттік монополия алынып тастады:мануфактураларда жалдамалы жұмысшылар пайда болды.

25. 2 Екатерина басқару саясатын Ресей тарихында ағартушылық абсолютизм кезеңі деп аталды.

26. 1801 Ресей императоры 1 Павелді өзінің ұлы 1 Александр өлтірді.

Иран

1)19ғ 1жарт-ғы Орыс Иран соғыстары ағылшын иран қатынастарын шиеленістірді:Англия мен Ресей иранға үстемдік ету үшін өзара күресті.

3)Шетел капиталы Иранға енуімен ағылшын орыс бәсекелесі күшейді.

4)Иран аймағына бірнеше телеград жүйесін салған Англия:Бұл телеграп иранды Үндістанмен байланыстырды.

Осман империясындағы дағдарыс. Танзимат реформасы.

1. 19ғ 1 ширегінде Осман империясы терең дағдарысқа ұшырады: 2 Махмұд сұлтан 1826ж янычар әскерін таратты(2 Махмұд сұлтан әскери реформамен қатар мемлекеттік басқару ісінде өзгерістер енгізді.

2. 2 Махмұд сұлтан тұсында империяның аумағы аймақтармен губернияларға бөлінді:Еуропалық үлгідегі министерліктер құрылды, шалмалармен шапанды еуропалық киім алмастырды.

3. 19ғ 20-30ж реформалар өз нәтижесін бермеді:Решид-паша империяның қиындықтардан шығу жолын іздеді:1839-1870ж жүргізілген жаңа реформалар Танзимат деп аталды.

4. Танзиматтың мағынасы реформалар,өзгерістер дегенді білдірді.

5. Танзимат реформасы 2 кезеңде жүрді:1839-1850ж аралығын қамтыды(Қырым соғысына дейін),2 кезең 1856-1876ж(конституция қабылдағанға дейін)

6. Танзимат реформасының басты мақсаты:1.экономикалық,сыртқы,ішкі саяси жағдайын нығайту,2.капитализм дамуына мүмкіндік туғызу,3.ұлт-азаттық қозғалыстардың екпінін басу.

7. Танзимат реформасының бұрынғы реформалардан басты ерекшелігі: әскери салада емес, әлеуметтік-экономикалық реформалар жүргізу.

8. Реформа барысында Решид-паша алдына қойған мақсаттары:1.сұлтан үкіметін нығайту,2.Балқан түбегіндегі ұлт-азаттық қозғалыстарды басу,3.Еуропалық державаларға тәуелдікті жою,4.

9. 1839ж сұлтанның жазғы сарайы Гүлханеде жарияланған құжат "Гүлхане Хатти-Шериф"

10. Гүлхане Хатти-Шериф 3 мақсатты қозғады:1.діни-сенімдеріне қарамай барлық халықтардың өмірі,діни мүлкі, қауіпсіздік қамтамасыз етті,2.салықтарды дұрыс жинау және әділ бөлу,3. Әскери қызмет мерзімін қысқарту

11. Танзимат реформасы барысында жергілікті жерлерде мұсылман емес тұрғындардың қатысуымен меджлистер құрылды(зайырлы білім беретін мектептер ашылды)

12. Танзимат реформасына исламдық дінбасылар өз наразылығын білдірді:олар еуропалық үлгідегі реформаларға қарсы болды.

13. Әскерге мұсылман емес халықтарды алуға рұқсат бермеді: Ресей империясы христиан діндегі халықтардың мүддесін қорғап сөйледі(нәтижесінде 1853-1856 Қырым соғысы болды)

14. Империяда жер туралы,қылмыстық іс,азаматтық іс кодекстері қабылданды(алғашқы теміржолдар байланыс тораптары салынды)

15. Танзимат реформасының 1 кезеңі әкімшілік,мемлекеттік басқару,экономикамен мәдениет саласында бірқатар өзгерістер әкелді(реформа қаламен ауылдағы халықтар жағдайына өзгеріс әкеле алмады)

16.1856 Қырым соғысынан кейін шетелдіктер Танзимат реформасын жалғастыру талап етті:империяның барлық халықтарына дініне қарамастан тең құқықтар талап етті.

17. 1856 Түркияда сұлтан үкіметі шетелдіктерге жекеменшікке жер,қозғалмайтын мүлік алуға рұқсат берді:шетелдіктердің экономикаға қаржы салуына жол ашты.

18. Түрік үкіметі мұсылман емес халықтарға тең құқық берді:халықтың 40% құраған армян,болгар,грек,румын,сербтерге.

19. Империяға бағынышты барлық халықтарды османдар деп атай бастады.

20.1856 Түрік сұлтаны Абдул-Меджид манифест шығарды:1.барлық азаматтардың құқығы заң алдында бірдей деп жарияланды, 2.мұсылман емес діни ұйымдар өмір сүруі заңдастырылды,3.Білім беру зайырлы бағытқа барды,4.христиандарды мемлекеттік қызметке алуға рұқсат берілді.

21. Танзимат реформасына дейін мұсылман емес халықтар қосымша салықтар төлейтін, мемлекеттік қызметіне алынбайтын.

22.1865ж жаңа османдар ұйымы құрылды:оның жетекшісі Намык Кемаль

23.Жаңа османдар ұйымы 1876ж либералдармен бірігіп сұлтан Абдул-Азизді тақтан түсірді:билікке 2 Абдул Хамид келді(Конституциямен 2 палаталық парламент бекітілді.

24.Конституция барысында сұлтанның билігіне заңды түрде шектеулер қойылды.

25.1877-1878 жылдары орыс түрік соғысын 2 Абдул Хамид конституцияны жоюға қолданды.

26. 2 Абдул Хамид 1878ж парламентті таратты:Конституция сөз ретінде ғана сақталды

27.1894ж Кіші Азияның шығысындағы армяндардың көтерілісі аяусыз басылды.

28. 2 Абдул Хамид басқарған кезең тарихта Зюлим деп аталды. 29.Османизм идеясын түрік емес халықтар қолдаған жоқ

Қырым соғысы себептермен салдары

1. Шығыс мәселесі деген саясат осман империясы отарланған жерлерге байланысты

2. Англия,Ресей,Франция таяу шығыс үстемдігі үшін бәсекелесті

3. 1 Танзимат реформасын тоқтатқан Қырым соғысы:соғыстың басталуына Ағылшын-Орыс,Француз-Орыс бәсекелестік себеп болды.

4. 1850ждан бастап Франциямен Ресей христиандардың Иерусалиммен Вифлеемдегі қасиетті жерлеріне келісе алмады:Себебі католик және православия шіркеулердің мәртебесі

5. Қырым соғысы кезінде Ресей императоры 1 Николай болды:1 Николайдың түрік сұлтанына жіберген ультиматумы(осман империясы құрамындағы барлық православиелік халықтар орыстардың ықпалын мойындау керек деді.

6. 1853 жылы Стамбулға орыс елшілігі келді:Қасиетті жерлерде православие шіркеуінің мәртебесін беруді талап етті.

7.1853ж Орыс-Түрік соғысы тарихта Қырым соғысы деп аталды.

8. Адмирал Нахимов басқарған орыс флоты қара теңіздегі түрік флотын талқандады: Кавказ майданында түрік әскері жеңілді.

9. Англиямен Франция Таяу шығыста Ресейдің ықпалының күшеюіне қарсы болды.

10. Англия,Франция,Түркия 1854ж Ресейге қарсы одақтастық келісімге қол қойды.

11. Одақтастар әскері Севастополь бекінісіне соққы берді.

12. 1856ж Австрия мемлекетінің араласуымен Парижде бейбіт келісімге қол қойылды:Ресей Түркияға оңтүстік бессарабияны қайтарды, қара теңізді бейтараптануға келісті,Сербия,Молдавия,Валахияда түрік сұлтан билігі сақталып қалды,Париж трактаты бойынша Осман империясының тұтастығына кепілдік берілді.

13. 1879 Осман империясы Батыс елдер алдында қарызын өте алмайтынын мойындады.

14.19ғ соңғы ширегінде Осман империясы айырылған жерлер:Болгария,Сербия,Черногорие,Румыния:Осман империясынан Алжирмен Тунисті Франция тартып алды, Мысырмен Каирді Англия тартып алды.

15.19ғ аяғында Солтүстік Африкалық осман иеліктері Батыс державаларына өтті.

16. Франция Сириямен Ливанда,Англия Парсы шығанағымен Қосөзен аймағында билік етуге ұмтылды,Австро-Венгрия әскері Босниямен Герцоговина жерлеріне кірді.

17.1888 2 Абдул Хамид сұлтан Германия императоры 2 Вильгельммен жақындаса бастады:"Мұсылмандардың қолдаушысымын" деп мәлімдеме жазған 2 Вильгельм. Берлин-Стамбул-Бағдад теміржолын салынды:бұл теміржол герман әскерін Еуропадан Таяу шығысқа апаруға мүмкіндік берді.

18.1889ж Стамбулда Бірлік және Прогресс партиясы құрылды. Қозғалыстың мүшелері жастүріктер деп атады.

19ғдағы Қытай. Еуропалықтардың отаршылдық саясаты

1. 1644ж маньчжурлар Қытайды басып алды:19ғ басында Қытай қоғамында феодалдық қатынастар үстемдік етті(ауылшаруашылығы, қолөнер өндірісі,әскермен флот, конфуцийлік дәстүр деңгейінде қалып қойды)

2. Маньчжурлар билігіне қарсы құпия ұйымдар құрылды:"Ақ Лотос","Аспан ақыл парасаты" құпия ұйымдары құрылды.

3. 18ғ соңы-19ғ басы Цин империясы әлсірей бастады:ішкі дағдарысқа сыртқы отарлау қосылды

4.Мин әулетінен бастап еуропалық миссионерлер христиан дінін тарата бастады:1757 император СянЛун еуропалықтардың Қытайға келуге тыйым салынды

5. Англия Қытай сауда нарығына кіруге қатты ұмтылды:18ғ 2 жартысынан бастап Қытайдың бүкіл сыртқы саудасы Гуаньчжоу порты арқылы жүрді: шетелдіктермен жасалатын сауда қатынастарына заңмен шектеулер қойылды.

6. Қытай үкіметі шетелдіктермен сауда жасайтын Қытай саудагерлер санын азайтты:сауда әрекеттерін Пекиннен келген өкіл қатаң бақылайтын болды.

7. Шетелдік саудагерлерге Гуаньчжоу маңында көктем,жаз айларында болуға рұқсат берілді.

8. Қытай үкіметі сыртқа шығарылатын тауарларға салық мөлшерін көбейтті.

9. Еуропа ауқатты адамдарын Қытайдың шәйі, жібек маталары,фарфоры қызықтырды.

10. Еуропалықтар сауданы күміспен жасады

11. Күміспен сауда жасауға Британия билігі қарсы болды:себебі Британияға қаржылық қауыптене бастады

12. Англия үкіметі Қытайдан барынша ашық сауда жасауды талап етті:Англияның Цин империясымен дипломатиялық қатынас орнату әрекеті орындалмады.

13. 18ғ бастаған Қытайдағы оқшаулану саясаты феодалдық абсолюттік тәртіпті сақтауға мүмкіндік берді.

14. Батыс елдері Қытайдың әлсіздігін пайдаланып, арзан тауар өткізу және арзан шикізат көзі ретінде пайдалануға кірісті.

15. 18ғ соңында Англия Қытайға 3 елшілік жіберді

16. Гуаньчжоу портындағы Гунхан сауда монополиясы ғана шетелдіктермен сауда жасауға құқығы болды.

17. Ағылшын саудагерлері Гуанчжоу портында қарақшылық жолмен апиын сата бастады:Қытайдың алтын, күміс байлығы апиынға айыра басталып, Англияны күшейтті.

18. 1839ж Цин үкіметі апиынды заңсыз әкелген үшін оны тәркілеп су ағызды:ағылшын үкіметі шырынның өтелуін және ағылшын кәсіпкерлеріне жеңілдік беруін талап етті.

19. Бірінші апиын соғысы 1840-1842ж болды: Жеңілген Қытай Нанкин келісіміне қол қойды(Гунхан сауда монополиясы жойылды,Гонконг портын шектеусіз иелену құқығы берілді,Қытай өтемақы контрибуция төледі,Қытайдың 5 порты ағылшындарға ашылды)

20. Нанкин келісімінен кейін Қытай жартылай отар елге айналды.

21. 2 апиын соғысы 1856-1860ж болды:1850ж Қытайдың оңтүстігіндегі Гуандун,Гуаньси провинцияларда шаруалар көтерілістері басталды(экономикалық күйзеліс,апиын соғысының зардабы,Цин империясының дәрменсіздігі шаруалар наразылығын тудырды)

22. 2 апиын соғысын Англиямен Франция бастады(Американ капиталисттері осы соғысқа қосылды)

23. 1858ж ағылшын-француз әскері Цзянчжин жақын жердегі бекінісін басып алды: жеңілген Қытай Тяньцзин келісіміне қол қойды(Пекинде Англиямен Франция елшілігі ашылды,Англия,Франция азаматтары Қытайда еркін жүретін болды,Янцзы өзені бойында сауда жасауға рұқсат берілді,апиын сатуға рұқсат берілді)

24. АҚШтың сауда кемелері Қытайдың сауда порттарына келіп сауда жасауға рұқсат алды.

25. 1858ж Ресей Қытаймен Айгун келісім шартын жасады. 1658ж Нерчинскте келісімде Ресей Амур өзені жағалауынан айрылған еді(Айгун келісімінен кейін Амур сол жағалауы Ресей меншігіне етті)

26. 1860ж Цин мемлекеті атынан мемлекеттік әкім Гун Пекин конвенциясына қол қойды:Қытай 16,7 миллион лян өтемақы төледі,Тяньцзин порты ашылды,Англия қытай жалдамалы жұмысшылар кури әкетуге рұқсат алынды

27. Пекин конвенциясына Англия,Франция,Қытай қол қойды.

28. Ресей 1860ж Қытайдан Уссури аймағын қайтарып алды.

Қытайдағы ихэтуаньдер көтерілісі

1. 19ғ соңғы ширегінде Қытай елді күйреуден сақталу үшін "өзін-өзі күшейту" саясатын бастады(маньчжур билеушілері еуропалық қару-жарақпен техниканың артықшылықтарын мойындады)

2. Өзін-өзі күшейту саясатының ерекшелігі:Қытайдың көне дәстүрін өзгертпей, Еуропаның әскердегі,флоттағы,білім беру саласындағы жаңалықтарын үйрену болды

3. Батыс елдері Қытай экономикасын дамытуға көңіл бөлмеді:Пекин конвенциясынан кейін Қытай Чифу конвенциясына қол қойды(Англияға Қытайдың жаңадан 4 порты ашылды)

4. 1884-1885ж Франция Қытаймен соғысты:Франция Вьетнамды Қытайдан тартып алды.

5. 1894-1895ж Қытай Жапониямен соғысты:Қытайдан Тайвань,Пьянху аралдарын тартып алды,Кореяға өз ықпалын жүргізді.

6. Еуропалық державалар Қытайды бөліске салды: Оңтүстік Қытайда Франция, Маньчжурияда Ресей,Шаньдун түбегінде Германия,Фуцзянь Жапония билік жүргізді

7. Жапон-Қытай соғысы өзін-өзін күшейту саясатын күйретті: Қытайдың қаржы экономикалық саласы шетел банктер қолына өтті.

8. Отаршыл державалар Қытайда концессиялар үшін өзара күреске түсті(шетел капиталы кеме жасаумен тоқыма өндірісте маңызды рөл атқарды

9. Жапониядан жеңілгеннен кейін Қытайда реформалық қозғалыс басталды: Оның жетекшісі Кан Ювэй болды(ол мемлекеттік құрылысты реформалау талап етті,парламенттік конституциялық монархия құруды көздеді)

10. Кан Ювэйдың реформалық ұсыныстарын биліктегілер қолдамады:Тек 1898ж билікке келген жас император Гуансюй

11. 1898ж Шаньдун түбегіндегі Синдао қаласын герман әскері басып алды:Англия колунды,Франция Гуаньчжоуванды,Ресей Порт Артурмен Даоси басып алды

12. Халық наразылығынан кейін Гуансюй 1898ж реформалар жүргізіле бастады

13. 1898ж реформаларға қатысты тұлғалар:император Гуансюй,Кан Ювэй,Лян Цичао(реформаның жүз күнінде үлкен өзгерістер әкелетін жарлықтар шығарды

14. Қытайдың 100 күннен кейін төңкеріс жасап реформа әрекетін тоқтатты

15. 1898ж ихэтуаньдер қоғамы немесе "бейбітшілік және әділеттілік атынан көтерілген жұдырық" жасырын қоғамы маньчжурлармен отаршылдарға қарсы көтеріле бастады(Қоғам мүшелері Чандуда өз ұйымдарын құра бастады

16. 1899ж ихэтуаньдер қозғалысы көтеріліске сипаттты(?) болды: шетелдіктерді елден қуу,Қытайдың тәуелсіздікке жетуін ұсынды

17. Ихэтуаньдер қозғалысы Мин мемлекетін қалпына келтіреміз деп ұрандады.

18. Ихэтуаньдер қозғалысына қарсы 8 держава қарсы тұрды:Англия,АҚШ,Франция,Германия,Ресей, Жапония,Италия, Австро-Венгрия (1900ж шетелдіктер Қытайға интервенция бастады)

19. 1901ж Цин үкіметі 8 державамен "қортынды хаттама"ға қол қойылды(Қытайдағы шетелдіктерге қарсы саясат жүргізетін қоғамдық ұйымдарға тиім салынды.

20. АҚШ Қытайда ашық есік саясатын жүргізуді ұсынды:отаршыл елдердің Қытай нарығында теңдей құқығына ие болуы)

21. Қытайдың ұлы революционер-демократы Сунь Ятсен Қытайды қайта өркендету қоғамы құрылды(маньчжур үстемдігін құлату,Қытай республикасын құру,халықтың әл-ауқатын жақсартатын реформалық өзгерістер жасау)

22. Сунь Ятсенның басты ерекшелігі Цин империясы құламай реформалық қозғалыс жеңіске жетпейді деді

23. 20ғ басында Қытайдағы революция Синьхай революциясы деп аталды.

19ғдағы революциялар. Саяси идеялар пайда болуы

1. 18ғдың басында Германия экономикалық тоқыраудан шыға алмады:елдің саяси бытыраңқылығына байланысты

2. 1815 маусымда Вена конгрессі актысынан кейін Герман одағы құрылды(35 егеменді монархия,4 ерікті қала:Гамбург,Бремен,Любек,Майндағы Франкфурт енді)

3. Майндағы Франкфурт қаласында Герман одағы мемлекеттерінің мәжілісі құрылды:Өкілдік орган бундестагты Австрия өкілі басқарып тұрды.

4. 1834ж Пруссия бастамасымен 18 мемлекетті біріктірген неміс кедендік одағы құрылды(Ортақ экономикалық кеңістік қалыптасты)

5. Германияда ауқатты шаруаларды гроссбауерлер деп атады:олар батрактардың еңбегін пайдаланды.

6. 19ғдың 50-60ж Германияның экономикалық дамуы қарқынды жүрді

7.Герман өнеркәсіптің өзіне тән ерекшелігі:отандық жетілдірген зауыттармен технологияға сүйенді

8. 19ғ аяғында Германияның өнеркәсіптік дамуы Франциядан озып, Англиямен бәсекеге түсті.

9. 1870-1880ж капитализмнің германдық нұсқасын толық орындаған Отто Фон Бисмарк(халық оны темір канцлер деп атады)

10. Герман мемлекеттерін біріктірген Пруссия болды.

11. Герман парламенті рейхстаг деп аталды:Герман буржуазияның саяси билікке елеуіне мүмкіндік болмады(себебі сайлау жүйесінде тең құқылық ұстамдылық болмауына)

12. Герман помещиктері машиналармен химиялық тыңайтқыштарды қолданып ірі капиталисттік шаруашылықтарды құрды

13. Бисмарктың сыртқы саясаты милитаризм негізінде жүрді:Германияның әскери ортасы Франциямен Ресейге қарсы бағытталды.

14. 19ғда Германияда бірнеше ірі партия қалыптасты: консервативтік партия(юнкерлерді,пруссия офицерлерді,лютерандық дінбасылардың,ауқатты шаруалардың мүддесін қорғады),еркін консерваторлық партия 1866ж Германияның бірігу мәселесінде келіспеушіліктен консервативтік партия құрамынан шығып кетті.

15. Еркін консерваторлар партиясы Бисмарктың империялық саясатын қолдады(еркін консерваторлар партиясы өнеркәсіп магнаттарына сүйенді.

16. 1867ж прогрессистік партиясынан шығып кеткен мүшелері "ұлттық либералдық партия" құрды.

17. Рейхстагта Бисмарк саясатына қарсы оппозиция болған партия "еркін ойлаушылар" партиясы болды(бұл партия ұсақ қалалық буржуазиямен зиялы топтардың мүддесін қорғады.

18. Пруссияның гегемониясына қарсы шығу үшін 1870-1871ж католиктік шіркеу орталық партиясын құрды

19. 1815ж Вена конгрессі шешімімен Италия бірнеше мемлекеттерге бөлінді:Неаполитандық корольдік,Папа облысы,Тоскана,Модена,Парма,Лукка,Сардиния корольдығы.

20. Италияның солтүстік-шығысындағы ломбардо-венецияндық корольдік Австрияға қосылды.

21. 19ғдың соңғы ширегінде Италия экономикасы артта қалған ел болды:1.Феодализм саты шақтары,2. өнеркәсіп буржуазия қатардың аздығы,3.Италия тауарлардың бәсекеге қабілетсіздігі,4.елдің саяси тұрақсыздығы себеп болды.

22. 19ғдағы Италияда үстемдік еткен топ феодалдық дворяндар және католик дінбасылар

23. 1848ж Еуропа елдерінде революциялық толқулар басталды:бұл төңкерістерді либералды зиялылар басқарды.

24. 1848ж 22-24 ақпанда Парижде көтеріліс басқарды: король Луи Филипп тақтан түсті(уақытша үкімет құрылып,республика жарияланды және құрылтай жиналысының сайлануын белгіленді.

25. 21 жасқа толған азаматтардың сайлауға құқығы енгізілді

26. 1848 25 ақпанда жұмысшылардың еңбек құқығына кепілдік беретін декрет шығарды.

27. 1848 Францияда жұмыссыздықпен күресу үшін ұлттық шеберханалар құрылды:жұмыскерлер жер қазу жұмыстарына тартылып күніне 2 франк алды(жұмыссыздарды қаражатпен қамту үшін тікелей салықтарды 45% арттырды.

28. Ұсақ меншік иелерімен шаруалар салықтың 45%-ға арттыруға қарсы болды.

29. 1848ж Конституцияға сәйкес Францияны президент басқаратын болды:президент 4 жылға сайланды(Наполеон Бонапарттың жиені Луи Наполеон сайлауда жеңіске жетті)

30. 1852ж Францияда мемлекеттік төңкеріс болып, Луи Наполеон 3 Наполеон есімімен француз императоры болды.

31. 1848ж Германияның Берлин,Мюнхен көшелерінде баррикадалар бастады: Конституция қабылдау, феодалдық міндеткерлікті жою,цензураны алып тастау, салықтардың біркелкі үйлестіруін, жалпы парламенті шақыруға

32. 1848ж Майндағы Франкфуртте жиналыстың бірінші мәжілісі өтті

33. 1849ж Германия ұлттық жиналысы конституциясы қабылданды:императорлық тақ Пруссия королі 4 Фридрих Вильгельмге ұсынылды(4 Вильгельм тәжден бас тартып, конституцияны жоққа шығарды)

Австриядағы революциялар

1. Австрия имперасын Габсбургтер әулеті басқарды:империя халқының бас бөлігін венгрлер құрады(Хорватиямен Словакияның миллиондаған шаруалары венгр помещиктердің қолында болды)

2. 1848ж наурызда Венада ереуіл бастады:1. Конституцияны қабылдау және Меттерних үкіметін кетуін талап етті.

3. Вена рейхстагы шаруалардың құны үшін жеке міндеткерлігін алып тастау туралы заң қабылдады.

4. Венгриядағы революция барысында өзіндік парламенттік сейм құрылды

Италиядағы революция

1. Наполеондық соғыстар Италияда ұлттық қозғалыстарды күшейтті: Вена когрессігің шешімімен Италиядың 2 облысы Ломбардиямен Венеция Австрияға берілді.

2. 1831ж Джузеппе Марзини Италияда "Жас Италия" ұйымын құрды:Ол итальяндық ұлттық идея символына айналған Джузеппе Гарибальдиды шақырды.

3. Италиядағы революция 1848ж Сицилиядағы көтерілістен басталды: Көтерілісшілер аралдан Неаполитандық корольдің әскерін қуып шықты.

4. Халық қозғалыстарынан қорыққан Итальяндық мемлекет монархтары 1848ж либералдардың қатысуымен үкімет құрып, конституцияны қабылдады.

5. 1848ж наурызда Ломбардиямен Венецияда антиавстриялық көтеріліс басталды:Милан қаласының тұрғындары фельдмаршал Радецкийдің әскерлерін талқандады.

6. Австриялықтарды Венециядан қуып шыққаннан кейін, ол жерде республика жарияланды.

7. Италиядың солтүстігіндегі азат ету қозғалысы итальяндық мемлекеттерді Австриямен соғысуды бастады: итальяндықтардың негізгі талабы Австриялық үстемдіктен азат болу және біріңғай мемлекет құру.

8. Италиядағы ерікті жасақтарды басқарған Джузеппе Гарибальди.

9. Әскери тұрғыдан күшті Сардиния корольдығы Австрияға соғыс жариялады.

10. 1848-1849ж Еуропадағы революциялар нәтижелері: мақсаты капитализмнің дамуын тежеген феодалдық абсолюттік тәртіпті жою, Италиямен Германияның ұлттық бірігуі аяқталмай қалды.

Франция-Пруссия соғысы. Германия,Италия бірігуі

1. 19ғ 2 жартысында Еуропада ұлттық мемлекеттердің қалыптасу үрдісі жалғасын тапты: Пруссия неміс жерлерін өз қарамағына алу саясатын жүргізе бастады(19ғдағы Пруссия әскери реформаның нәтижесінде күшті әскер құрды:Ұлы державалар қатарына кірді.

2. Пруссиядағы неміс халқы протестант мемлекет болды:неміс ұлттық қозғалысын жақтаушылар Германияның бірігуін Пруссия әрекетімен байланыстырды.

3. Король 4 Фридрих Вильгельм науқастанып өз өкілеттігін ағасы 1 Вильгельмге берді:Пруссия ішкі Германдық істерімен кеңінен айналыса басталды.

4. 1 Вильгельм алдына қойған 2 мақсат:1. Австрияны әлсіре ету,2.Барлық герман мемлекеттерін Пруссия бағында бірігу.

5. 19ғ басындағы реформалар Пруссия әскерін жалпыхалықтық әскерге айналдырды: Германияның біріктіру мәселесі 1862ж Пруссия канцлері болған Отто Фон Бисмарк есімімен байланысты.

6. Пруссиямен Австрия 1864 Данияға қарсы соғысты:Бұл соғыс Австрияны талқандауының бастамасы болды(Дания мемлекетінің құрамындағы Шлезвиг провинциясы Пруссияға,Гольштейн провинциясы Австрияға берілді.

7. 1866ж Австрия-Пруссияи соғысы басталды:Садова маңында болған шайқаста Австрия әскері жеңілді(Пруссия аумағы кейбір герман мемлекеттерінің жерлерін қосылуымен Рейннен Неманға дейінгі жер қамтыды)

8. 1866 Солтүстік Герман одағы құрылды: одақ басшысы Пруссиялық король болды, үкіметті канцлер басқарды.

9. 1866 23 тамызда Париж келісім-шартына қол қойды: Австрия Герман одағынан біржола шықты, Германиядағы гегемониядан бас тартты.

10. Бисмарк Германияның бірігуін Францияны талқандаған соң аяқталады деді.

11. Франция-Пруссия соғысының басталуына себеп болған оқиға: 1868ж революция нәтижесінде босаған испан тағына таластан туды( Испан тағы Пруссия королінің немерелес інісі Майнрад Гогенцоллерн Зигмарингенге ұсынылған енді, бұған 3 Наполеон қарсы болды)

12. Франция үкіметі Бисмарктың барлық келісімдерге келу сызып жариялауы жәбірленушілік ретінде қабылдады.

13. Әскери министр Лебеф Франция соғысқа дайын екенін сендірді

14. Франция-Пруссия 1870-1871ж болды: Пруссия жағында Солтүстік Германия одағы әскері және одаққа кірмеген 4 неміс мемлекеттер әскері соғысты.

15. 1870ж тамызда Мец қамалында 200 мыңдай француз әскері қоршалып жеңілді.

16. Луи 3 Наполеон режимі Францияда құлады.

17. 1871ж қаңтарда Версаль сарайында Герман империясы құрылғанын жариялады: Вильгельм Гогенцоллерн Германия императоры болып тағайындалды.

18. Империялық құрылтай жиналысы құрылтай рейхстаг шақырылды: Конституция қабылданды(Герман империясы 22 монархия одағынан тұрды)

19. Германиядағы жергілікті парламенттерді ландтаг деп атады.

20. Пруссия королінен сайланған Герман императоры қолында күшті билік болды: Герман императорын кайзер деп атады.

21. Герман империясында үкіметті рейхсканцлер Бисмарк басқарды.

22. Рейхстагқа 25 жасқа толған ер адамдар 5 жылға сайланды: жоғарғы палаты бундесрат, төменгі палата бундестагқа бөлінді.

Италияның бірігуі

1. 19ғ ортасында граф Кавур біртұтас мемлекет құру жоспарын ұсынды: Австрияны күйрететін ұлы державалардың бірінің көмегімен Италияны біріктіру мүмкін деді(Елді біріктірудің басты рөлі Сардиния корольдығы атқарады деп санады)

2. Кавурдың идеясын Сардиния королі 2 Виктор Эммануил жақтады: 1850ж Кавур үкімет құрамына кіріп 1852ж премьер-министр болып тағайындалды.

3. Кавур үкіметі ауылшаруашылық,өнеркәсіп,сауда дамуын қолдады: теміржолдар,каналдар,порттар,телеграф жүйелері салына бастады.

4. 1858ж Пломбьер қаласында Кавур 3 Наполеонмен құпия кездесті: Сардиния корольдығына Австриямен соғыста Франция көмекке келуін міндеттенді(Франция Ломбардиямен Венецияны азат етуге және оларды Савойя,Ницца орнына айырбас түрінде Сардиния корольдығына беруге келісті.

5. Италияның Австриямен соғысы 1859ж басталды: Маджент түбегіндегі шайқаста австриялықтар француздармен соғыста жеңілді

6. 1859ж 24 маусымда Сольферино маңында шайқас болды:бұл шайқаста 3 император қатысты(Австриядан Франц Иосиф,Франциядан 3 Наполеон,Сардиниядан 2 Виктор Эммануил)

7. Австриялық әскер Ломбардиядан шегіне бастады: Италиядағы ұлттық қозғалыстар күшейді

8. 1859ж Кавур үшін күтпеген оқиға болды: Франция Венецияны азат ету жөніндегі уәдесін орындамай 3 Наполеон Австриямен бітімге келді.

9. 3 Наполеонның сатқындығы бүкіл Италияда наразылық туғызды.

10. 1859ж 11 шілдеде бітім жасалды: Сардиния корольдығы Ломбардияны қайтарып алды, Францияға Савойямен Ниццаны беруден бас тартты(себебі 3 Наполеон Пломбьерлік келісімнің шарттарын бұзған үшін)

11. 1860ж Кавур Савойямен Ниццаны Францияға берді: Сардиния корольдығы Италияны біріктіру жөніндегі күрес орталығына айналды

12. 1860ж Неаполь корольдығының құрамындағы Сицилияда шаруалар көтерілісі басталды: Генуядан Сицилияда көмекке Джузеппе Гарибальди аттанды (тарихта Гарибальди мыңдығы деп аталған жасағы болды)

13. 1860ж мамырда Калатафими қаласы жаңында "мыңдық әскері" король әскерін жеңді.

14. 1860ж шілде аяғында Гарибальди бүкіл Сицилияға бақылау орнатты( 8 тамызда Аппенин түбегіне өтіп, 6 қыркүйекте Неапольға салтанатты түрде кірді.

15.1860ж соңында Сардиния корольдығының құрамына Венециямен Папа облысының Римдік бөлігінен басқа бүкіл Италия бірікті.

16. 1861ж наурызда 2 Виктор Эммануил Италия королі болып жарияланды: Кавур премьер-министр болып сайланып Рим елдің астанасы бастаманы көтерді.

17. 1867ж Гарибальди жасақтарымен Римге кіріп папа әскерлерін талқандады:

18. 2 Виктор Эммануил 1870 Франция-Пруссияның соғысын өзінің пайдасына аударды: Француз гарнизоны өз елді қорғау үшін, Римді тастап кетті.

19. Рим папасы Ватикан сарайы билігімен шектеліп қалды.

20. Біріккен Италияда конституциялық монархия қалыптасты.

21. Италия парламентінің жоғарғы палатасы сенат, төменгі палатасы депутаттар палатасы деп аталды.

22. Италия сенаторлары өмір бойы тағайындалды: депутаттар палатасына 25 жастан асқан ер адамдар сайланатын болды.

23. Италияда билік басына келген либерал буржуазия 2 партия төңірегінде топтасты: Тарихи оңшылдар консерваторлар және тарихи солшылдар демократтар.

Мемлекеттік органдардың конституциялық жүйесі

Мемлекеттік биліктің 3 тармағы бар:

1. Атқарушы

2. Заң шығарушы

3. Сот билігі

Президент 5 жылға ғана сайланады. 1990 Қазақстанда президенттік басқару үйісті енді:

2019 жылы Назарбаевтың орнына Тоқаев сайланды(Конституцияның 48 бабы бойынша сенаттың төрағасы президент бола алады). 2019 жылы Астана қаласы Нур Султан болып өзгерді. 2019 жылы 9 маусымда президент сайлауы өтті.Қазақстан Республикасының президенті болу үшін:

1. Республиканың азаматы болу

2. 40 жастан асу

3. Мемлекетті тілді білу

4. Соңғы 15 жылда Қазақстанда тұру

5. Жоғарғы білімді болу

Қазақстанда заң шығару функциясын парламент атқарады:

Жоғарғы палата-Сенат, төменгі палата-мәжіліс. Сенат депутаттары әр облыстан республикалық маңызы бар қалалардан,республика астанасынан сайланады: Сенаттың 15 депутатын президент тағайындайды(Сенат депутаты 6 жылға сайланады). Сенат депутаттарын сайлау жанама сайлау негізінде жүреді(Әр 3 жыл сайын сенат депутаттары қайта сайланады). Сенат депутаты болу үшін:

1. Жасы 30 ға толу керек

2. Еңбек өтілі 5 жылдан кем емес

3. Сайланатын өңірінде 3 жылдан кем емес тұру керек.

Парламент депутаты болу үшін:

1. Республика аумағында кемінде 10 жыл тұру

2. 25 жастан бастап сайланады

Мәжіліс 107 депутаттан тұрады. Оның 98-і сайланады(Қазақстан халқы ассамблеясынан 9 депутат сайланады). Мәжіліс депутаты 5 жылға сайланады. Конституцияның 5 ші бөлімінде үкіметтің құқықтық мәртебесі белгіленген.Үкімет президент алдында жауапты(Үкімет парламент алдында есеп береді). Үкіметтің құрамына 17 салалық министірлік кіреді. Қазақстан Республикасында сот билігін жоғарғы сот және жергілікті сот жүзеге асырады. Соттардың құқықтық мәселесі конституцияның 7 бөлімінде белгіленген.Жергілікті соттар 2 ге бөлінеді:

1. Облыстық және(қалалық соттар,республикалық маңызы бар қалалардың қалалық соты)

2. Аудандық және оған теңестірілген соттар(Қалалық сот,ауданаралық сот кіреді)

Мамандандырылған соттарға кіреді:

1. Әскери

2. Қаржылық

3. Экономикалық

4. Әкімшілік

5. Кәмелетке толмағандардың істері бойынша соттар

Сотта іс жүргізу Азаматтық,қылмыстық және заңмен белгіленген өзге формуламен жүзеге асады.Сот билігі ҚР атынан жүзеге асады. Азаматтардың құқықтарын бостандықтарын заңды мүдделерін қорғайды. Жергілікті мемлекетті басқару және өзін өзі басқару конституцияның 8 ші бөлімінде бекітілген. Жергілікті өкілетті орган-Маслихат,жергілікті атқарушы органдарға әкімдер кіреді.Қазақстанда жергілікті өзін өзі басқару жүйесін халық тікелей жүзеге асырады(Жергілікті билік әкімшіліктер). Президент заң шығарушы,атқарушы сот билігін жалпы бақылайды. Заң шығарушы бтилік органдарына Сенат, мәжіліс, жергілікті атқарушы орган кіреді. Атқарушы билік органдарына Қазақстан үкіметі және жергілікті атқарушы әкімдіктер кіреді. Сот билігі органдарына жоғарғы сот,облыстық сот,аудандық сот,басқа соттар кіреді.Мемлекеттік билік органдарының жүйесіне кіреді:

1. Заң шығарушы

2. Атқарушы сот билігі кіреді

Қазақстан Республикасының

сайлау жүйесі

18 жастан бастап сайлауға қатысу құқығы бар. Сот арқылы әрекетке қабілетсіз тұлға сайлауға қатыса алмайды. Конституцияға сәйкес халық республикалық референдум арқылы және еркін сайлау арқылы билікті мемлекеттік органдарға тапсырады.Сайлау құқығы дегеніміз-сайлау кезінде туындайтын қоғамдық қатынастарды реттеп отыратын конституциялық құқықтық нормалар жиынтығы(Белсенді және пассивті сайлау құқығы болады). Пассивті сайлау құқығы дегеніміз- бір мезетте сенат немесе мәжіліс депутатын қатар атқармау.1908 жылдан бастап әйелдерге сайлау құқығы берілді.ҚР азаматтары сайлауға жасырын дауыс беру арқылы қатыса алады.Жалпыға бірдей сайлау құқығы азаматтардың тегіне,лауазымына мүліктікжағдайына,жынсына,ұлтына бөлмейді. Сайлау жүйесі дегеніміз-дауыс беру нәтижесіне байланысты кандидаттар арасында мандат үлестіру.Сайлау жүйесінің 3 түрі бар:

1. Мажоритарлы

2. Пропорционалды

3. Мажоритарлы-пропорционалды

Мажоритарлы жүйеде көпшілік дауысқа ие болған адам сайланады.Пропорционалды сайлау жүйесінде саяси партиялар дауысқа түседі. 50% дан астам дауыс жинаған кондидат екінші сайлауға қатыспайды.

9класс 1болим

1. Қазіргі заман ұғымы және ерекшеліктері

2. Қазіргі заман тарихи 2кезеңге бөлінді:1)20ғ басынан 1945ж дейін 2)1945-бүгінгі күнге дейін

3. 1и2 дүниежүзілік соғыс аралығы 1918-1939ж қамтыды:бұл аралықты Интербеллун деп атады.

4. 20ғ басында Еуропа мен солт Америкада әлеуметтік экономикалық саяси ірі өзгерістер болды(буржуазиялық революциялар дәуірі аяқталды)

5. 20ғ басында ұлтшылдық идеясы либерализм идеясымен,бостандық идеясымен қайшы келді

6. 20ғ басында көптеген елдер ұлттық діни идеялогиялық тұрғыда алшақтана бастады.

7. 19ғ аяғцмен 20ғ басында “3тікодақпен” “Антанта” одағы құрылды

8. Антанта құрамына:Ресеә,Англия,Франция кірді: “3тік одақ”құрамына:Германия,АвстрияВенгрия,Италия

9. Өнеркәсіптік революция әскери саланы дамытты

10. Шығыс деген ұғым Азиялық өркениетке қатысты айтылады:Отар және тәуелді елдер басым болды

11. 20ғ басында мына шығыс елдерінде отаршылдыққа қарсы көтерілістер болды:Китай,Турция,Иран,Корея,Вьетнам.

12. 20ғ басында дамыған капиталистік шығыс елі Жапония.

13. 1900ж қарай бүкіл Африка Еуропалық 7державаның бөлісіне түсті:Египет пен Судандв Англия басып алды,Тунис және Бат/орт Африканы Франция басып алды,Шығ/оңт.бат Африка жері ТогоКамерун Германияға бағынышты болды,Ливияны Италия басып алды,Конго өзенін Бельгия басып алды.

14. 20ғ басында әлемдік тарихта өтпелі кезең басталды. 1)Капиталистік буржуазиялық қоғамның қалыптасу кезеңнік аяқталуы. 2)Буржуазиялық революуиялық дәуірдің басталуы

15. 20ғ басында партия мен таптар арасында консерватизм ,либерализм ,социализм,марксизим идеялық ағымдары қалыптасты.

16. Паципизм қозғалысы-соғысқа қарсы бағытталған қозғалыс

17. Англия парламенттік монархия мен екіпартиялық жүйеде билік жүргізді:Либералдар мен Консерваторлар партиясы

18. Францияда республикалық құрылыс орнады:Елді президент басқарды. Өкілетті орган Рейхстаг Германияда болды:Өкіметті Канслер басқарды

19. Италияда буржуазиялық монархия орнықты:Италиы парламенті сенатпен өкілдер палатасынан тұрды

20. Либералдық бағыттағы саяси қайраткерлер:Комб(Франция),Джоритти(Италия),Лойд Джордж(Англия)

21. Германиядағы либерализм әлсіз болып,консервативтік реформаны жүргізген канслер ФонБюлов.

22. 20ғ басында дүниежүзін бөлісу аяқталды

23. Азияның оянуының бастц себептері :1)отаршылдыққа қарсы күрестің басталуы2)ұлттық сананың оянуы 3)Митрополияның саяси мәдениетінің ықпалы

24. Щығыс елдерінде либерализм,парламентализм,демократизим идеялары тарай бастады

25. 1904-1905ж Орыс-Жапон соғысы 1905-1907ж Орыс революциясы ,Шығыс елдеріне әсер етті:Иран 1905-1908ж,Жас түріктер 1908-1909ж,1911-1913 Китай Синхай революциясы болды

1дүниежүзілік соғыс

1. 1914-1918ж

2. 1914ж Турция,1915ж Болгария “3тік одаққа “қосылды: 1915ж Италияның шығып кетуінен “4тік одақ” деп аталды

3. Азиядағы импералистік мемл Жапония болды:Осман имп қиын жағдайда қалды

4. 1898ж Испан-Американ соғысы болды

5. 1899-1902ж Ағылшын Бур соғысы болды:Бурлар онтАфриканың ақ нәсілді халқы. 1904-1905ж Орыс-Жапон соғысында Жапония жеңіске жетті: 1910ж Жапония Кореяны аннекциялады

6. Герман имп 2Вильгельм “Біздің болашағымыз теңізде”деген ұран айтты.

7. 1904ж Ұлыбритания мен Франция Антанта келісіміне қол қойды:Франция Суданмен Египеттен бас тартты,Англия Франуияның Мороккодағы ықпалын қолдады.

8. 1907ж Англия ,Франция,Ресей Антанта келісімін құрды:Англия мен Ресей Иран,Ауғанстан,Тибет аймақтарын бөлісуге келісті.

9. Германия Осман империясымен тығыз байланыа орнатты:Берлин-Багдад теміржолын салды(Англия Парсы шығанағындағы Кубейт портын басып алды)

10. 1911ж Түрік-Италия соғысы басталды: Соғыс 1912ж Лозано келісіміменен тоқтады:Триполиятания мен Киренайка Ливия деген атпен Италияға қосылды

11. 1913ж Лондон келісіміне қол қойылды. Осман империясының Еуропадағы саяси шекарасы анықталды.

12. 1913ж 2Балкан соғысы басталды:соғыс шекаралық мәселеден туындады.

13. Франция президенті Германиядан ПуанКаре Эльзас пен Лоторенгияны қайтарып беруді талап етті

14. 1914ж АвстрияВенгрия тағының мұрагері ФарнсФердинандқа Сараевада қастандық жасады

15. 1914ж 23шілдеде АвстрияВенгрия Сербияға ультиматум қойды

16. 1914ж 28шілдедғ АвстрияВенгрия Сербияға соғыс ашты

17. Германия 1914ж 1тамызда Ресейге ,3тамызда Франуияға соғыс ашты.Германия алдымен Бельгияға соғыс ашты

Азаматтық құқық түсінігі

1. Азаматтцқ құқық-мүліктік және мүліктік емес қатынастарды реттеп отыратын,құқықтық нормалар жиынтығы (қоғамдпғы экономмкалық қатынастарды дамыту және азаматтық құқық субьектілерінің заңды мүддесін қорғауды жүзеге асырады

2. Мүліктік қатынастар мен Жеке мүліктік емес қатынастар актілермен реттеледі:басты акті Азаматтық кодекс болып табылады(Кодекс 2бөлімнен тұрады:1994ж қабылданған Жалпы бөлімі және 1999ж қабылданған Ерекше бөлімі)

3. Азаматтық құқық субьектілеріне жатады:азаматтық құқықтық қатынастарға қатысушылар

4. Азаматтық құқық субьектілеріне жататындар: 1)Жеке тұлғалар(ҚР азаматтары,шетел азаматтары,азаматтығы жоқ тұлғалар). 2)Заңды тұлғалар(ұйымдар,кәсіпорындар,коммеруиялық және коммеруиялық емесұйымдар).3)Мемлекет(мемлекеттік билік органдар,лауазымды тұлғалар,жергілікті өзін өзі басқару органдары)

5. Азаматтық құқық қағидаттарына жатады:1) Азаматтық құқықтық қатынас субьектідерінің теңдігі. 2)Жеке меншікке қол сұқпаушылық. 3)Азаматтық құқықтық келісімшарт бостандығы 4)Жеке істерге мемлекетпен 3жақтың араласпауы 5)Тұтынушылар мен кәсіпкерлерді азаматтық құқықтық қатынастардың субьектілері ретінде қорғау 6)Несие берушінің заңды мүддесімен құқығын қорғау 7)Азаматтық құқықтардың қорғалуы

6. Азаматтық құқық пәнңнің 2түрі бар:1)Мүліктік қатынастар:мүліктердің азаматтық айналымына қатысты қоғамдық қатынастар,мүліктің нақты құны. 2)Жеке мүліктік емес қатынастар:материалдық игіліктер негізінде қалыптасатын қатынастар,Жеке құқықпен Жеке бостандық

Меншік құқығы

1. Кез келген қоғам мен қоғамның құрылымының негізі Меншік болып табылады:әрбір азамат заңмен тиым салынбаған меншікті сатып алуға,сатуға ,жалға беруге құқылы

2. Заң тұрғысынан алғандағы меншіктің ерекшелігі:Материалдық заттарға,мүлікке ,бұйымға байланысты меншіктің болуы

3. Меншік иесінің құқықтарына жатады:1)Иелену 2)Пайдалану 3)Билік ету

4. ҚР Азаматтық Кодексіне сәйкес,меншіктің 3түрі бар: 1)Жеке меншік:жеке азаматтырдың және мемл емес заңды тұлғалардың меншігі. 2)Ұжымдық меншік:еңбек ұжымының заттар мен азық-түліктерді бірлесіп,иеленіп пайдалануы. 3)Мемлекеттік меншік:меншік нысандарын басқару мен өкім етуді мемлекеттік билік өкілдернің жүзеге асыруы

5. Жеке меншікке сипаттама:3ке бөлінеді:1)Дербес меншік(табыс әкелмейді,жеке мақсаттағы үй жайлары). 2)Жеке еңбек(табыс әкеледі,өз еңбегімен өмір сүру). 3)Еңбектік емес,жалдамалы еңбекке негізделген(басқаның еңбегі арқасында баю)

6. Ұжымдық меншікке сипаттама:4ке бөлінеді. 1)Жолдастық 2)Капиратив 3)Акциянерлік қоғам 4)Бірлескен кәсіпорын

7. Мемлекеттік меншікке сипаттама:2ге бөлінеді. 1)Республикалық(Республикалық қазына мен мүлікетен тұрады) 2)Коммуналдық(жергілікті қазына пен мүліктер тұрады)

8. ҚР ерекше қорғалатын табиғи аумақтары:Ауыл шаруашылығы ,қорғаныс ,орман және су қорлары,пайдаланатын жер телімдері Жеке меншікке берілмейді

9. Меншік құқығына ие болу негіздері:1)Заңа затқа ие болу құқығы. 2)Меншік иесінің қолындағы мүліктің басқа адамның меншігіне айналуы(сатқан адам меншік құқығынан айырылады). 3)Иесі жоқ,иесі белгісіз мүлікке меншік иемдену құқығы(тәркіленген мүлік,банкрот болған адамдардың мүлкі)

10. Меншік құқықтарын тоқтату негіздері 2ге бөлінеді. 1)Меншік иесінің еркімен тоқтату(Сату,сыйға тарту,мүлкінен өз еркімен бас тарту). 2)Меншік иесінің ықтиарынсыз тоқтату (Меншік иесінің өлімі,мүлкін тәркілеу,мүлкін жою)

1Дүниежүзілік соғыстан кейінгі Үндістан

1)20ғ басында Үндістан Англия отары болды:Теміржол ұз 30мын шақырымға жетті.(шай,кофе,каучук,плантациялары,калкуттадағы кендр фабрикалы,теміржол,тоқыма факбрикалары Ағылшын капиталына қарады)

2)Үндістан бүкіл сыртқы саудасын ағылшын банктері бақылады.

3)1911ж Үндістанда Ұлттық капиталға тиесілі 200-ге жуық тоқыма фабрикалары пайда болды:Тата металлургия зауытын Үнді кәсіпкерлер салды.(Үнді өнер кәсібіннін негізі манафакт сатыда қалып қойды)

4)Үнді Ұлттық буржуазиясы 2жақты ұстанымда болды:1)Ағылшын имперализмге қарсы;2)Ағылшын қаржылық капиталымен тығыз байланыста болды.

5)19ғ соңында Үндістанда ұлт азаттық қозғалыс басталды:Үнді буржуазиясының қалыптасуына байланысты.

6)Үнді ұлттық конгрес партиясы 1885ж құрылды:Үнді интелегенция өкілдері мәдени ағартушылық қоғамға біреге бастады.(Көне дәстүрлерге қайта оралуға шақырды,касталық бөлінуді теріске шығарды,адам мен халық тендігін жариялады)

7)Үнді қоғамы Европалық ағарту жүйесін құруды,әлеуметтік реформа жасауды,Үнді өнеркәсібін дамытуды ұсынды.

8)Үндістандағы ұлт азаттық қозғалыстың басты 2ұйымы:1)Үнді ұлттық конгресс;2)Мұсылман лигиясы(1916ж Лақнауда екі ұйым бірге сьез өткізді.

9)Екі ұйымның англияға қойған талаптары:1)Үндістанға өзін-өзі басқару құқығын беру;2)Үнділерді әскердегі басшылық орындарға қабылдау.3)Кедендік автономияны кеңейту және қаржы саласына Үнділік бақылау орнату.

10)1-ші дүж соғыстары Үнділік ұлт азаттық қозғалысты Махандас Ганди басқарды:”Күш көрсетпеу қозғалысын ұйымдастырды„.

11)СаттТиграха-шындыққа жетудегі табандылықты білдірді(Бұл қозғалыс Оңт Африкадағы үнділік имигранттардың кемсітушілікке қарсы күрес болды.Ганди іліміне Толстойдың күш көрсетпеу теориясы идеялық негіз болды.

12)Ганди Үнді ұлттық конгресінін идеялық көсемі болды:Ол ұлттық Буржуазияның толық ұлттық тәуелсіздік идеясын ұсынды.(Үндістанда жалпы ұлттық имперализмге қарсы майдан құрылды)

13)1937ж Үндістанда жаңа сайлау жүйесі бойынша Сайлау өтті:Үнді ұлттық конгресі 11пробинц 8інде көпшілік дауысқа ие болды.

14)1939ж 3қыркүйекте Германия-Ұлыбритания арасында соғыс болды:Үндістан вици корольі Үндістанды соғысушы жақ деп айтты.

15)1940ж Ганди сатиаграхха түріндегі азаматтық бойсынбау шарасын бастады.

16)Англия 1942ж Үнді Ұлттық конгресіне тыйым салды.(Ү.Ұ.К 1944жылы қайта бастады)

17)Мұсылман лигиясы 1906ж құрылды:1915ж бұл ұйым президенті болып Мұхаммед Али Джинна сайланды.

18)1935ж ағылшын парламентті Үндістан билеу туралы зан қабылдады:Үнді жері британдық үндістан және оның княздіктердің федерациясы деп айтты.

19)1935ж Заңда Үндістан болашақ саяси мәртебесі туралы айтылмады:Сондықтан бұл занда құлдық конситутция деп атады.

20)1935ж Заң ерекшелігі:Демократиялық инситут қалыптасуына әсер етті:Осы заңға сәйкес 1937ж “Провинциялдық автономия енгізілді„(8провин сайлауда жеңіске жеткен Үнді конгрессі Фрабинциялдық үкімет құрды):6пров Ү.ұ.к 2пров Мұсылман.л қарады.

21)Пенджаб пен Бенгалияда Үнді ұлттық конгресі мұсылман лигасынан төмен дәрежеде қалып қойды.

8 дүние жүзі аумақтық тұрғыдан бөлуді аяқтау

19ғ соңында капитализм имперазлизм сатысына өтті.

Шығыстағы дағдарыс жылдар Англия осы теңіз жолын игере бастады: Гибралтар Жерорта теңізі Суетскь аралы Қызыл теңіз арқылы Үндістанға апаратын жол.

Суетцк каналын 1869ж құрылысын аяқтаған Франция болды: Канал Египетке қарады (Англия Суетскь каналын 1875ж сатып алды)

Англия Кипрь аралын жаулап алғаннан кейін Мысырды отарлауға кірісті: 1882ж Александрияны басып алып Мысырды отарлады .

Франция Тунисты басып алды, Англия мен Франция Африканын орталық және батыс ауданын бөлісу үшін күресті.(19ғ 80-90ж бұл оқиға басты мәселге айналды)  Бельгия,Германия,Италия  Африканы басып алуға ұмтылды.

1884ж Конго өзені алабын Бельгия басып алды.

19ғ 80-90ж Франция Алжир мен көрші Сахара шөлін өзіне қосып алды : 1886ж Франция Мадагаскар аралын жаулап алды.

1884ж Оңт батыс Африкада 1 Герман отары пайда болды: 1884-1885ж Герман отарларының негізі Камерун Того Шығыс Африакада қаланды.

Италия 1882-1885ж Қызыл теңіз жағасындағы Асстап қаласын Массауа айлағын басып алды: Арабтар мен соғысып 1884ж Касала қаласын иеленді (1895-1896ж Италия Абиссина мен соғысып сәтсіздікке ұшырады)

19ғ аяғында 1899ж Англия мен Франция Африканы бөлісуді аяқтады: Англия 1886ж генерал Китгенер басшылығымен Суданды жаулады (1898ж Ағылшын әскері Фашот қарауыл бекетінде Француз әскерімен қақтығысты: Англияның соғыс ашуынан Франция қорықты: Себебі Германиямен жақын шегарада болғандықтан.

Англия 1877ж Малазияны басып алды.

19ғ 90ж соңында Франция Ветьнамды басып алды.

1885ж Англия Бирманы басып алды.Сиам(Тайланд)елінің батысын Англия шығысын Франция иеленді.

1894-1895ж Жапон Қытай соғысы болды: Симоносеки бітімімен соғыс аяқталды(Жапония сауда кемелеріне Қытайдын бірнеше портты қалалары ашылды: Қытай Жапонияға 200млн лянь өтемақы төледі)

Қытай Жапонияға өтемақы төлеу үшін Ресеймен Франциядан несие алды.

1896ж Ресеймен Қытай одақ жасасты, Ресей Қытайды Жапониядан қорғауға міндеттенді (Қытай Ресейге Шығыс Қытай теміржолын салуға конссеция берді)

1897ж Германия Қытайдын Циньдао порты Цзяочжоу бухтасып басып алды: Шандун провинциясын ықпал ету аймағына айналдырды.

Франция Қытайды Гуанжуван бухтасына ықпал етті, Осы жерден Үнді Қытайға теміржол желісін сала бастады.

1898ж Орыс Қытай келісімі болды, Қытай Ресейге Порт- Артур Льядун түбегін жалға берді.

1898ж Герман императоры 2 Вильгелм Түрік сұлтаны 2 Абдулхамитпен келісті, Босфор- Кіші Азия Месопатамия Кубейт-Парсы шығанағы теміржол салуға келісті.

Тарихта бұл теміржолды Берлин Стамбул Бағдат теміржол деп атады.

Англия Германия теміржолын кесіп тастау үшін 1901ж Кувейт портын басып алды.

Франция Пруссия соғысы 1871ж Франкфрут бітімімен аяқталды: Франция Ельзаслотарингия аймағынан айырылды:Германияға 5млрд франк өтемақы төледі.

Германия канцлері Бисмарк Франция мен көрші мемлекеттер байланысын алшақтатты: Австрия Венгрия сыртқы саяси бағытын өзгертті.

1874-1875ж Германия Францияны басып алмау себебі Патшаны Ресей қарсы болды, Еуропа елдермен дипломатиялық қатынасы нашарлайтын болды.

19ғ 70ж Түрік езгісінде болған Балкан түбегінін елдері: Больгария, Босня, Герцегобиня, Македония, Альбания Эпир, Фиссалия, Сербия, Румыния.

1875ж Герцогобиня мен Босняда көтеріліс басталды: бұл көтерілісті Ресей қолдады.

Германия Балкандағы соғыста Австрия Венгрияны қолдады: Ресейді Түркиямен соғысқа итермеледі.

1877ж Ресей Түркияға соғыс ашты: орыс әскері Адранапольды басып алып Стамбулға жақындады (1878ж жеңілген Түркия Санстефано бітіміне қол қойды)

Санстефано бітімінің ерекшелігі: КарсАртаган ,Баязет ,Батуми қалалары Бесарабияның оңт бөлігі Ресейге берілді (Черногория, Серьбия, Румыния толық тәуелсіздігін алды) Больгарияның шекарасы Эгей теңізінін жағалуына жетіп жартылай азаттылығын алды.

Англия Санстефано бітіміне келіспеді.

Ресейдін Больгарияны пайдаланып Жерорта шығысына шығуына қарсы болды.

1878ж 13маусымында Берлин конгрессы болды: Санстефано бітімі қайта қаралды(Боязит қаласы Түркияға қайтарылды, Оңт Бесарабия Ресейде қалды, Добруджа жері Румынияға берілді, Больгария аумағы қысқарды)

1877-1878ж Орыс Түрік соғысы Болкан халықтарының ұлттық тәуелсіздік алуына жол ашты.

1879ж Венада Австрия Герман шартына қол қойылды Германия Италияның Тунисты басып алуын қолдады.

Германия Францияның отарлау саясатын қолдады: себебі Францияны Еуропалық саясаттан басқа жақа аудару үшін.

1882ж Үштік одақ құрылды Германия Австро-Венгрия Италия мүше болды (шарт 5ж сайын жаңаланып Францияға бағытталды)

Германияда Бисмарктын орнына билікке Каприми келді: Француз Орыс блогына қарсы Германияны соғысқа двйындалды.

1887ж Француз Герман қақтығысы болды: Франция 1891ж бастап Ресеймен әскери конвенцияға қол қойды (Француз Орыс одағы 1891-1892-1893ж ресми сипат алды)

Еңбек құқығы 9 сынып

2015ж еңбек кодексі қабылданды: еңбек қатынасын реттеп отыратын құқық саласы-еңбек құқығы деп аталады.

Еңбек құқықтық қатнастар дегеніміз- жұмыс беруші мен жұмыскер арасындағы еңбек ету құқығы мен міндеттерінің пайда болуы ( бұл қоғамдық қатынастар еңбек құқығының мәні болып табылады).

еңбек құқықтық қатынастары белгілі элементтерден турады:

1. құқықтық қатынастар объектісі

2. құқықтық қатынастар субъектісі

3. құқықтық қатынастар мазмұны

Жұмыскердің жұмыс берушіге ұсына алатын біліктілігі дағдысы, қабілеті еңбек құқықтық қатынастарының объектісі болып табылады.

Нарық қатынастарында жұмысшының құны тауар сияқты сұраныс пен ұсыныс арқылы бағаланады.

Еңбек құқықтық қатынастарының субъектілері: азаматтар және екінші жағынан мекемелер.

Субъектілердің құқықтары мен міндеттері еңбек құқықтық қатнастарының мазмуны болып табылады: ұжымдық келісім шарт, еңбек заңнамасы және дербес еңбек келісім шарты жасалады. Еңбек құқықтық қатнастарының пайда болу негізі еңбек шарты деп саналады. Сайланбалы қызметті атқаратын жұмыскерлер үшін еңбек құқықтық қатнастарынынң пайда болу негізі қызметке сайлануы болып саналады.

Еңбек құқықтық қатынасының пайда болуына 14 жастағы жеткіншіктер үшін келісімшартқа ата анасының рұқсаты керек.

Еңбек заңнамасы негізінде байқау арқылы жұмысқа қаблданатын тұлғалар кейін келісім шартқа отырады.

Еңбек құқық субъектілері жеке, ұжымдық, мемлекеттік болып бөлінеді.

Жеке субъектілерге жатады: Қазақстан азаматтары, шетелдік азаматтар, азаматтығы жоқ тұлғалар, қоныс аударушы еңбекшілер, оралмандар.

Еңбек құқығының ұжымдық субъектілері: еңбек ұжымдары, кәсіп одақ комитеттері, жұмыс беруші одақтар, еңбек дауларын шешетін бітістіруші, келістіруші комиссиялар.

Еңбек құқығының мемлекеттік субъектілері: үкімет, аумақтық атқарушы органдар, соттар, прокуратура, еңбекпен қамту өкілеттік органдары.

Конституциялық кепілдіктер дегеніміз конституцияда қарастырылған жағдайлар негізінде әрбір адам еркін еңбек етіп, кәсіп түрін таңдауы және еңбекақы алуы.

Еңбек шарты дегеніміз жұмыс беруші мен жұмыскер арасындағы жазбаша келісім (тараптардың міндеттемелері мен құқықтары, еңбек жағдайы, демалысы көрсетіледі).

Еңбек бостандығы дегеніміз әрекет түрін таңдау мүмкіндігі.

Еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғау 9сынып

Еңбек ету үшін белгілі бір еңбек жағдайлары мен еңбекті қорғау қажет: себебі, адам өмірі, құқықтары мен бостандықтарын мемелекет қорғап, кепілдік береді.

Еңбек құқығы еңбек ету барысында еңбек ұжымында қалыптасқан қатынастарды реттеп отырады.

Жұмыс беруші мен жұмыскердің құқықтары мен міндеттері екеуіде еңбек құқықтық қатынастарының субъектілері.

Жұмыс берушінің міндеттері: жұмысқа қабылдау кезінде таңдау еркіндігі, жұмысшылармен жасалған келісімшарттарды өзгертуге, толықтыруға, тоқтатуға, бұзуға құқылы.Еңбек шарттарын, ұжымдық келісімдерді, еңбек тәртібі ережелерін орындауды талап етеді. Марапаттауға, тәртібіне байланысты жазалауға, материалдық жауаптылыққа тартуға құқылы. Жұмыскерден келтірілген шығынның орнын толтыруға құқылы. Жұмыскерге сынақ мерзімін қоюға құқылы. Жеке еңбек дауын шешуде еңбек кодексі сотқа шағымдануға құқылы.

Соғыстан кейінгі Қытай 2 -бөлім

Қытайда 1925 жылы 30 мамырда Шаңхайда революция басталды. Тарихта бұл оқиға 30 мамыр қозғалыс деп аталды(Революцияның негізгі ұрандары:Қытай егемендігін қалпына келтіру,мелитолистердің үкіметін құлату,демократиялық ұлттық үкімет билігімен елді сяси біріктіру,аграрлық мәселелерді шешу)

1925 жылғы Қытайдағы революцияның негізгі ошағы Оңтүстік Қытай болды.1925 жылы революцияға жетекшілік еткен Гомендант партисы болды.Бұл партияда генерал Чан Кайшидің ықпалы көбейді.

1925-1927 жылғы революция барысында Жапонряға қарсы біртұтас ұдттық майдан құрылды.

Чан Кай Ши Гомендант үкіметі Гуандун провенциясындағы мелитолистерге әскери жорық жасады.Солтүстікке жорық 1926 жылы басталып 1928 жылы аяқталды(Бұл жорық мелитолистерді талқандаумен аяқталды).1926 жылы Чан Кай Ши Қытайдың оңтүстігінде 4 провенцияны біріктерді.1927 жылы Нанкин мен Шанхай қалаларын Чан Кай Ши әскерлері басып алды(Қытай астанасы Нанкин қаласына көшірілді).1927 жылы Накин үкіметін солтүстіктегі мелитолистер мойындады.Чан Кай Ши негізгі күшті коммунистердің көтерілістерін басуға жұмсады. 1927 жылға коминдант партиясының қабылдаған бағдарламасы: 1. Мемлекеттік банктер құру

2. Қаржылық реформаны жүзеге асыру

3. Мемлекеттік секторды дамыту

4. Ұлттық капиталға қолдау көрсету

5. Ауылдарда жерді жалға беру

1927 жылы Қытай коммунистік партияның бағдарламасы: 1. Революцияна одан әрі жалғастыру

2. Протерят үстемдігін орнату

3. Аграрлық революция жүргізу

Қытайда Чан Кай Шидің авторитарлық бір партиялық билігі қалыптасты.Жапон имперализмнің Қытайға соғыс ашуының сәтті боп келуі.Гоменданмен коммунистік партияның азамат соғысының басталуы.1927-1937 жылы тарихта Нанкиндік 10 жылдық деп аталды. Бұл аралықта азамат соғысы мен экономикалық дағдарыс болды. Жапония Манчжюраны 1931 жылы басып алды. 1935 жылы Чан Кай Ши үкіметі жапондарға қарсы кеңес одағынан көмек сұрады(кеңестік еріктілер қытай әскері жағымен соғысты). Жапония Қытайға сонғысты 1937 жылы бастады. Коминтернің 7 ші конгресі Қытай коммунистік партиясына Гомендан үкіметімен Жапонияға қарсы біртұтас ұлттық майдан құруды ұсынды.

1937 жылғы Жапон Қытай соғысына себеп болған ел Лугоусяо көпірінде болған әскери қақтығыс.

17. Пекин,Чжаньцзин,Шанхай,Нанкин калаларын Жапондар басып алды(ЧанКайши үкіметі ЧунЦинь қаласына ауысты)

18. 1928-1930ж Коммунисттер бақылауындағы аумақтарда кеңестер құрылды:1931ж Жуицзинь де “ҚытайКеңесРеспубликасы”құрылды

19. Қытайға Жапон шапқыншылығы ЧанКайшидің бағдарламасын орындауға кедергі болды

20. 1937ж 8шілдеде Қытайда Жапондарға қарсы БіртұтасҰлттықМайдан құру жүзеге асты:ЧанКайши әскерімен Коммунисттердің қызыл әскері бірікті(“ҰлттықРеволюциялықАрмия” құрылды)

21. 1937ж тамызда КСРО мен Қытай өзара шабуыл жасаспау туралы келісімге қол қойды:Кеңестік ерікті ұшқыштар ҰлттықРеволюциялықӘскерге келді(Ухань қаласы маңында Жапондарға қарсы күресті)

22. Халкин-Гол түбінде Моңғол/Кеңес әскері Жапон әскерін талқандады:1939ж 1қыркүйекте Еуропада 2дүникжүзілік соғыс басталды( Қытай делегациясы АҚШтан көмек сұрады)

23. 1940ж Нанкинде Жапондар ВанСцзиньВэй билігіндегі қуыршақ үкімет қүрды (осы үкімет 800к әскер құрды)

24. Қытай Коммунистік партиясын МаоЦзэдун басқарды (Қытайдың солт/бат провинциялары Коммунистергн қарады)

25. 1945ж тамызда КСРО Жапонияға соғыс ашты:КСРО Коммунисттерді жақтады

26. 1946-1949ж Қытайда Азамат соғысы болды:1949ж 1қазанда “ҚытайХалықРеспубликасы”құрылды

27. Жеңілген Гоминдан партиясы Тайвань аралына қашты

1. Еңбек жағдайына әсер ететін факторлар:Еңбек өнімділігі,жұмыс істеу жылдамдылығы,ұжымдағы көңіл күй

2. Еңбек жағдайларына кіреді: Ақы төлеу ,Еңбек тәртібі,Өз міндеттерін орындау,Еңбек қауіпсіздігін қорғау,Еңбек шарттарын мойындау.

3. Еңбек келісімшартының түрлері:Ерікті және Міндетті

4. Еңбекті қорғау:Құқықтық,Әлеуметтік экономикалық,Техникалық,Эпидимиологиялық талаптарды қатаң сақтайды(Еңбек заңын сақталуын мемлекеттік Еңбек инспекторы бақылайды)

5. Жұмыс беруші мен жұмцскер арасында екбек даулары туындайды :Экономикалық,Әлеуметтік,Заңдамалық сипатта туындайды. (Экономикалық сипатқа еңбекақының төленуі,Әлеуметтік сипатқа төмен және жоғары жалақы алу,Заңдамалық сипатта 2жақтың еңбек заңдамасындағы қайшылығы жатады)

6. Еңбек дауларын шешу жолдары:1)Келісім комиссиялары құрылады,комиссияда орындалмаса сотта шешіледі.

7. Ұжымдық еңбек дауларын шешу реттілігі:1)Жұмыс беруші қарастырылады 2)Шешілмеген жағдайда,бітістіру комиссиясы қарайды 3)Комиссияда қол жетпесе,еңбек орбитражы қарайды 4)Шешілмесе,соңында сот шешеді

8. Еңбек қатынастарында құқықтық жағынан кәмелетке толғандармен 18жасқа толмаған жұмыскерлер теңестіріледі

9. 18жасқа толмаған жұмыскерлер ауыр,зиянды,қауіпті жұмыстарға тартылмайды:жұмыс беруші 18жасқа толмаған жұмыскерден міндетті дәрігерлік тексеруді талап ететеді

Еңбек шарты

1. Еңбек шарты дегеніміз-жұмыс берушімен жұмыскер арасындағы жазбаша келісім:жұмыскер шарттағы еңбек тәртібін сақтауға міндетті(Жұмыс беруші еңбек жағдайларын жасауға міндеттеледі)

2. Еңбек шарты мәліметтер мен шарттардаг тұрады:мәліметтер туралы келісімге келмейді(шарт күшіне ену сәтінен бастап іске асады)

1дүниежүзілік соғысьан кейінгі Жапония

1. Азиядағы Импералистік Капиталистік ел-Жапония болды:Милетаризация саясатын жүргізді(Жапония Антанта жағында болды)

2. 1918ж Жапонияда “Күріш бүлігі” көтерілісі болды:Күріш бағасының қымбаттауынан туды.

3. 1919ж өнеркәсіптегі жұмысшылардың көтерілісі қарумен басып тастады:жұмысшы Кәсіподақтары мойындалмады.

4. 1920ж Кәсіподақтағц жұмысшылардың саны 300к дан асты.

5. Жапонияның отарлық иелігі Кореяда жаппай бұқаралық көтеріліс басталды

6. 1919ж бастап Жапонияда “ПанАзиятизм”идеясы негізінде Шоминистік ұйымдар.

7. 1920-1921ж Жапонияда экономикалық дағдарыс басталды:1923ж Жапонияда қатты жер сілкінісі болды. (150000адам қаза тапты)

8. Жапонияда монополистік компанияларды “Дзайбацу” деп атады.

9. 1дж соғыстан кейін Жапония Ресейге қарайтын Приморье,Шығыс Сібір,СолтСахалинді басып алу соғысын бастады:1922ж Сібір мен ҚиырШығыс жерлерінен Жапон әскері қуылды(Сахалин аралының солт бөлігі Жапония билігінде қалды:Тек 1925ж КСРОға қайтарылды)

10. 1921-1922ж “Вашингтон конф”Жапонияның ие болған артықшылықтарын жоққа шығарды:АҚШ пен Еуропа елдері Жапонияның Қытайдағы ықпалын әлсіретті(Шандун түбегін Қытайға қайтару талабын қойды)

11. “Вашингтон конф”да АҚШ пен Ұлыбританияны салыстырғанда Жапонияның теңіз күштері шектелді

12. 1927 билікке генерал Танака келді:Манчжурья мен Монголияны Қытайдан бөліп алуды көздеді

13. Танака тұсында “Танака меморандумы”дейтін құжат қабылданды: Қытай,Үндістан,Оңт/Шығ Азия ,Үнді-Қытай,Бирма және Ресейді жаулап алу көзделді

14. Меморандум бойынша Жапония “Қан мен Темір”саясатын жүргізді:алдымен Қытайды жаулуап алуды көздеді.

15. 1927ж Жапонияда экономикалық даму қарқыны төмендеді:1928ж заңға сәйкес сайлау өтті:Танакаға сенімсіздік танытқан парламентті таратып жіберді(сайлау барысында солшыл партиялар 500к дауыс,жұмысшы шаруа партиясы коммунисттермен бірге 200к дауысқа ие болды

16. 1928ж репрессия басталды:1929ж Жапония әлемдік экономикалық дағдарысқа енді

17. Жапон үкіметінде әскерилер адмиралдар мен генералдар басымдыққа ие болды

18. 1930ж Жапонияда “Жас офицерлер” саяси сахнаға шықты:ұсақ орташа кәсіпкерлер,саудагерлер,помещиктермен ,ауқатты шаруалардың мүддесін қорғады.

19. Жапониядағы “жас офицерлер”одағы фашизимнің жапондық түрінің негізін қалады.

20. 1931 Жапония Манчьжурияны басып алды:Императоп Пу-И билегендегі Маньчжуго қуыршақ мемлекетін құрды.

21. 1930ж Жапония Қытайдың солт/шығ бөлігін басып алды

22. 1932ж Жапондар Джэха провинциясын басып алды:Ұлы ҚытайҚорғанына жол ашылды(1933ж Жапония Ұлттар Лигасынан шығарылды)

23. Халықаралық оқшауланудан құтылу үшін Жапония 1936ж Антикомитерлік фактіге бірікті:Германия және Италия мен одақ жасасты(Алдымен КСРОға қарсы бағытталды)

24. 1930ж Жапонияның билік топтары 2ге бөлінді: 1)Самархаулар тобы-Қытай мен КСРОға шабуыл жасауға дайындалуды талап етті. 2)Басқыншы топтар соғысқа қатысты іс әрекетті тоқтатпауды талап етті

25. 1930ж Жапонияда милитаризация,басқыншылық саясат,елді тоталитаризмге алып келді:Жапонияда ӘскериРеттеушіКапитализм қалыптасты

26. 1937ж Жапонияда үкімет басына Коноэ үкіметі келді:Елді Сэиюкай партиясына сүйеніп басқарды

27. Коноэ басшылығымен ұлттық рухты жігерлендіру Лигасы құрылды:елдегі мелитаризмді насихаттады

28. Жапонияның авторитарлық монархиялық тәртібі айналды:Әскерибюрократиялық және ірі корпарациялық топтардың диктатурасына

29. 1930ж Жапонияда жаңа саяси құрылым,”әскери мемлекеттік бюрократия” жүйесі құрылды:барлық саяси партиялар таратылды

30. Жаңа экономикалық құрылым экономикаға әскери мемлекеттік бақылау орнатты

31. Каноэ үкіметі Жапонияда “Шығыс Азиядағы жаңа тәртіп “концепсиясын ұсынды

32. 1937 Жапон-Қцтай соғысы 1945ке дейін созылды:Гоминдан партиясымен коммунистік партия өзара тартысқа түсті

33. 1938ж “Ұлтты жаппай мобилизациялау” туралы заң жарияланды

34. 1939ж Жапонияда “Шығыс Азиялық қауымдастық теориясы” жасалды:ПанАзиятизм идеясын қолдады

35. 1938ж Жапон әскері Хасан көлі ауданында кеңестер шекарасына шабуыл жасады.

36. 1939 ж Жапон әскері Моңғолия жеріне басып кірді: 1936ж Моңғолия мен КСРО өзара көмек туралы келісімге қол қойды (1939ж Халхин-Голдағы соғысқа кеңес-моңғол әскері қатысты)

37. 1940ж АҚШ Жапониядан төнетін қауіпті сезініп,ҮндіҚытайдан мұнай тасымалдауына Эмбарго жариялады

38. 1940ж Германия Франция мен Голландияны басып алды:Жапония Голландияның Индонезиядағы ,Францияның ҮндіҚытайдағы отарларын басып алды

39. 1940 күзде Жапон үкімет ҮндіҚытайға кіру үшін Франция үкіметінен рұқсат алды.

40. АҚШта 1935ж бейтараптылық туралы заң қабылданды:1941ж желтоқсанда Жапон флоты АҚШтың пер-харвор базасына шабуыл жасады. (АҚШ антиГитлердік коалицияға қосылды:КСРО,АҚШ,Ұлыбритания мүшесі болды)

41. 1940 ж Жапония,Германия,Италия 3тік актіге қол қойды:әскери одақ құрылды(КСРО,Ұлыбритания,АҚШқа қарсы бағытталды)

42. 1941ж сәуірде КСРО мен Жапония бейтараптылық туралы келісімге келді

43. 1941ж желттқсанда Мәскеу түбінде Германияның жеңілуі Жапон әскерін ОңтШығ бағытқа бұруға әсер етті

44. Жапония жаңа Гвиния бір бөлігін,Филипинн аралы,Тынық мұхитандағы көптеген аралдарды жаулап алды

45. 1944ж АҚШ Филипинн аралдарын басып алды:АҚШ авияциясы Тайвань,Окинава,Жапонияны әуеден бомбылай бастады (Жапонияның 206қаласының 97сі қирады)

46. 1945ж наурызда КСРО Жапония мен аралдағы келісімнің күшін жойды:1945 9тамызда Жапонияға соғыс ашты (Жапонияның Квантун армиясын талқандады)

47. 1945ж 2қыркүйекте Вестурия кемесінде Жапония жеңілді

48. 1945ж 6тамызда Хиросима и 9тамызда Нагасаки

Еңбек шарты

Еңбек шарты-жұмыс беруші мен жұмыскер арасындағы жазбаша келісім.

Жұмыскер шарттағы еңбек тәртібін сақтауға міндетті(жұмыс беруші еңбек жағдайларын жасауға міндеттеледі)

Еңбек шарты мәліметтер мен шарттардан тұрады:Мәліметтер туралы 2 тарап келісімге келмейді(шарт күшіне ену сәтінен бастап іске асады)

Жұмыскердің қызметке қабылдану реттілігі:

1. еңбек шартына қол қою

2. шарт негізінде жұмысқа алу бұйрығынын шығуы

3. бұйрықтың еңбек кітапшасына жазылуы

Еңбек шартының басқа шарттардан басты айырмашлығы:

1. біліктілігі,мамандығы,кәсібі,жұмыстың орындауы қаралады

2. еңбек тәртібіне бағынып міндетін орындау

3. еңбек үшін жұмыскердің жалақы алуы

Еңбек шартының уақыты:

1. белгісіз мерзім

2. бір жылдан кем емес мерзім

Еңбек шартының тоқтатуға негіз болатын жайғдайлар:

1. екі тараптын еңбек шартының бұзуы

2. еңбек шартының мерзім өтіп кетуі

3. жұмыс берушінің немесе жұмыскердін бастамасымен еңбек шартының бұзылуы

4. екі тараптын еркінен тыс жағдайда бұзылуы

Еңбек кодекснің 52бабында :еңбек шартының жұмыс берушінің бастамасымен бұзылатыны көрсетілген

Еңбек кодекснің 54бабына сәйкес:еңбек тәртібін бұзған үшін жұмыскерге қолданылатын тәртіптік жаза:1)ескерту;2)сөгіс;3)қатаң сөгіс;4)еңбек шартын бұзу.

Жұмыскер 2жұмыс күні ішінде жазбаша түсінік бермесе жұмыскерге АКТ жасалады.

Отбасы құқығы

Отбасы-қоғамдық өмірдің басты құндылығы болып табылады:

1. мәдени құндылықтарға араласады;

2. қоғамда әлеуметтік рөл атқарады;

3. қоғамда өзін өзі ұстау тәжірбиесінен өтеді;

4. әлеумкттік қорғау мен болашаққа сенімділікті қалыптастырады;

5. Адамға күнделікті өмірде қажетті дағдыларды менгертеді

Отбасы ерлі-зайыптылар,ата-аналар мен балалар арасындағы қатынасқа тұрады:Некеге,қандық туысқандыққа негізделеді(басты қызметі баланы дуниеге әкелу,тәрбиелеу).

Отбасы құқығы шартты түрде басқа қатынастармен реттеліп отырады:некеге тұру,туысқандық бала асырап алу,балаларды тәрбиелеу отбасы қатынастарын тудырады(ата-әжемен немере арасындағы қатынас туысқандық қатынас деп аталады)

Туысқандық қатынастың екі түрі бар:

1. тікелей:жоғарғы сызығы-тікелей,оған әке- шешесі,ата-бабасы жатады.

2. жанама:төменгі сызығы жанама:баласы,немере,шөбере

Қазақ халқында 7атаға дейін туыстық қатынас болады.

Неке-отбасы құру мақсатында заңмен реттелген тәртіп бойынша өз еркімен келісіс арқылы бекітілген ерлі зайыптылар арасындағы келісім.

Мүліктік және мүліктік емес қатынаста тең болады.

Отбасы құқығы-отбасылық некелік қатынастарды реттеп отыратын,құқықтық қатынастардың жиынтығы:2011ж Неке және Отбасы туралы кодекс шықты.

Отбасыдағы қатынастар тек құқық арқылы реттелмейді:өзара сыйластық,махаббат,қамқорлық,моральдық қолдау сынды әдепттілік ережелер кіреді.

Отбасылық өмір негізінен ұлттық дәстүр мен әдет ғұрыптарға сүйенеді.Отбасының ішкі мәселелеріне ешкім араласпайды.

Отбасылық қатынастар бұзылған кезде оған құқықтық ережелер араласады.

Отбасылық мүліктік қатынастарды Азаматтық құқық реттейді.

Отбасы құқығы Азаматтық құқықпен тығыз байланысты.

Отбасы құқығының негізгі қағидаттары:екі жақтын еріктілігі,теңдігі,отбасына ісіне араласуға жол бермеу,ішкі мәселені келісіп шешу,жасы келген және кәмелет жасқа толмаған мүшелердін құқықтарын қорғау,отбасы мүшелерінің денсаулығын сақтау

Неке және отбасыны қорғау түрлері:

1. юрисдикциялық түрі-бұзылған құқықтарды қорғау жөніндегі өкілетті мемоекеттік органдарды тарту арқылы отбасы құқықтарын қорғау.(сот,прокурор,ішкі істер органы,АХАТ органдары)

2. бейюрисдикциялық-мемлекеттік органдардың көмегінсіз өздігінен әрекет жасау.(отбасы ішінде,мектеп,ұйым)

Неке мен отбасы мемлекет пен қоғамның негізгі бөлігі болып табылады.

Президент Рузвельттің жаңа бағыты

1. Рузвельт 1928ж бастап,Нью-Йорк штатының нубернаторы болып жүрді :кедейлерге мемлекеттік көмек көрсету бағдарламасын жүзеге асырды

2. Рузвельт дағдарыстан шығу үшін, ”Жаңа бағыт” деп аталатын саясатын ұсынды

3. Рузвельт 1933-1941 ж “Жаңа бағыт” арқылы Америкалық қоғамға терең реформалар жасады

4. “Жаңа бағыт” саясатының мәні:экономиканы мемлекеттік реттеу, мемлекеттің жеке меншік шаруашылық істерге араласуы( Кейнсшілдік теорияға сүйенді)

5. Рузвельт алдымен банктік дағдарысты қолға алды. Нью-Йорк пен Чикаго банктеріндегі қолма қол ақшамен қамтамасыз етті(Президент әкімшілігі елдегі барлық банктердің қызметін уақытша тоқтатты)

6. 1933ж АҚШ та ауыл шаруашылығын реттеу туралы заң шықты:фермерлердің өнімдерінің бағасын мемлекет өсірді(мемлекеи егіндік алқаптармен ірі қара мал басының қысқаруына ақы төледі)

1933ж Ақшта өнерк қалпына келтіру туралы заң қабылданды: заң бойынша бүкіл өнерк 17 топқа бөлінді. (Адал бәсекелестік кодексі қабылдады)

Жаңа бағыттың алғашқы жылы Ақштын өндірісі 45% өсті.

Жаңа бағыт саясатының әлеуметтік реформалары: жетімдер мен мүгедектерге көмектесу жұмыссыздықты сақтандыру, зейнеткерлікті қамтамассыз етудін мемлекеттік жүйесін жасады.

Ақшта 1935ж "Вагнер актсі" деп аталған заң қабылданды: бұл заң кәсіп одақтардын құқығын арттыратын заң болды.

(Кәсіподақ құру, ереуіл жүргізу, құқығы еңбек қатынастарын мемлекеттік реттеу жүйесі енді)

Жаңа бағыт саясаты жұмыссыздар мен қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыруға мән берді: жұмыссыздар жол, көпір, құрылыс жұмыстарына қатысты.

(Жұмыссыздар еңбек лагерлерінде тұрды)

1935ж Жалғызбасты әйелдер көмектесетін үкіметтік бағдарламалар қабылданды.

1935ж Ақшта конгресс әлеуметтік қамтамассыз ету туралы заң қабылдады: Жұмыссыздарға, мүгедектерге, қартайғандарға төлем төлеуге кепілдік берілді( Ақш азаматы 65жасқа толғанда зейнетақы алатын болды)

Жаңа бағыт саясаты мемлекет функцияларын кеңейтті.

1933-1945 Рузвельт 4 рет сайланып президент болды.

Бірінші Дуниежузі соғыстан кейінгі Ақштын сыртқы саясаты бейтараптылық туралы заң кабылдады.

1935ж Ақшта бейтараптылық туралы заң қабылданды.

Германиядан репарация төлемдерін алу үшін Ақш пен Англия 1924ж Германияның экономикасының тұрақталуына көмек көрсетті: Ақш Германияға ірі көлемде қарыз берді. (Тарихта оны Дауэс жоспары деп атады)

Ақш Дауэс жоспары арқылы Англия Франция басқа Еуропа елдеріне Германиядан қарызын алуға көмектесті.

1929ж Германияның репарациялық міндеттерін қысқарту туралы Юнгь жоспары қабылданды: Германия әскери экономикалық қуатын арттыруын қарастырды.

1928ж Бриан-Келлок фактісіне қол қойды: Ақш, Франция, Ұлыбритания, Жапония, КСРО (Халық аралық қатынастағы қарусыздандыру мәселесін қарады)

1939Ж Бриан- Келло фактісіне 63 мемлекет қосылды.

1930ж Теңізді қаруландыруды шектеу туралы Лондон конференциясы болды.

Жапония сүңгуір қайық котегориясында Ақш Ұлыбритания мен тең деңгейде болды, крейсер, эсминец категориясында тең болмады. (Ақшпен Англия әскери теңіз плоты күшті болды)

1. Некеге тұру 18 жаста белгіленеді: белгілі себепті жағдайларда некеге тұру жасы екі жылға қысқарады (ата-ананың келісімі).

2. Некеге тұру келісімі қол қоюмен расталады: мемлекеттік органдарда ресми тіркеледі.

3. Некені тоқтату дегеніміз ерлі-зайыптылардың жеке және мүліктік құқықтық қатынастарының тоқтатылуы.

4. Некені тоқтатудың негізгі белгілері: 1)Ерлі-зайыптының бірінің өлімі; 2) Бірінің өлгендігін соттың хабарлауы; 3) Некені бұзу, ажырасу.

5. Некені ажырасу жолымен тоқтатуды жүзеге асырады: тіркеуші органдары мен сот арқылы (ерлі-зайыптылар ажырасу өтінішін тастайды).

6. Ажырасу өтінішін тек бір жақ берген жағдайда: сот жүйке ауруына шалдығуын ескереді, 3жылдан кем емес бас бостандықтан айырылса, хабарсыз кетсе.

7. Сот арқылы некені бұзу жағдайлары: кәмелет жасқа толмаған ортақ баланың болуы, бірінің ажырасуға келісімін бермеуі, бір-біріне мүліктік талап қойса, мемлекеттік тіркеуге келмесе.

8. Сот ерлі-зайыптыларға татуластыру шараларын жүргізуге міндетті.

9. Ажырасу арқылы некені бұзу ата-аналарының балаларына қатысты құқықтар мен міндеттерін тоқтатпайды.

10. ҚР-да некеге тұру, некені бұзу жолдары заң жүзінде бекітіліп, мемлекет қорғауында болады.

Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері

1. Отбасы - қоғамның базалық ұяшығы, әлеуметтәк институт.

2. Отбасы белгілеріне жатады: 1) Некеге тұру; 2) Күнделікті ортадағы тұрмыс; 3) Неке қатынастарына кіру; 4) Балаларды дүниеге әкелу және оларды тәрбиелеу.

3. Бала үшін отбасы физикалық, психикалық, эмоционалды, интеллектуалды жағынан дамитын орта.

4. Отбасы мүшелеріне жатады: ерлі-зайыптылар, ата-аналар, балалар және туыстар.

5. Отбасында туыстық қатынастар құқық қағидаттары, ережелер, әдет-ғұрыптар, салт-дәстүрлер арқылы реттеледі.

6. Асар дегеніміз ауыр жұмыстарды туысқандар, достар, көршілердің көмегімен орындау.

7. Жылу жинау дегеніміз ауыр жағдайға ұшыраған жандарға жәрдем беру түрі.

8. Бел көтеру дегеніміз ұзақ жасаған қарияларды құрметтеу, сыйлау.

9. Қонақасы дегеніміз қонақ күтуге байланысты шыққан әдет-ғұрып.

10. Қонақкәде дегеніміз үй иесінің қонақтан ән салуын сұрауы.

11. Ерулік дегеніміз жаңадан көшіп келген адамды қонаққа шақыру. Той дастарханы ірі шараларға арналады.

12. Некеге тіркелмей, бірге тұруды - азаматтық неке деп атайды.

13. Отбасы құқығы бойынша жаңа институт неке шарты пайда болды: ажырасқан жағдайда мүліктік құқықтары мен міндеттері туралы келісімге келуі.

14. Азаматтық некеде тұрғандар неке шартын жасай алмайды ( неке шартын өзгертуге болады).

Германия Франция Жапонияның экономикалық дағдарыстың шығу жолдары.

20ғ 20-жылдарындағы ортасында бастыс елдері Тұрақтану кезеңіне өтті:Автомобиль, Авиация, Радиотехника, Химия, Конвейерлік жүйе, еңбекті ғылыммен ұйымдастыру дами бастады.1929ж батыс елдерінде өнер кәсіп өндірісі 1913ж салыстырғанда 47 процентке өсті:бұл кезеңді Өркендеу кезеңі деп атады.1929-1933жж Әлемдік экономикалық дағдарыс болды:шығарылған артық өнімді тұтынушылардың сатып алу мүмкіндігі болмағандықтан. Дағдарыс жылдары Батыс елдерінің өнер кәсіп өндірісі 38 процентке , ауылшаруашылық өнімдері 1/3, сауда саттығы 1/3 қысқарды. 1929ж күзде дағдарыс Нью-Йорк биржасында байқалды.1932ж ортасында дағдарыс өзінің биіктеу шегіне жетті(АҚШ пен Германияға қатты соғыс берді). Франциядағы 1935-1936жж арасында болды. Дағдарыс жылдары Еуропа елдерінде жұмыссыздардың саны 26 млнға жетті. Батыс елдері экономикалық Кейнісшілдік теориясын пайдаланды. Олар мемлекеттің экономикаға араласпау доктринасын алып тастады. Батыс елдерінде экономикалық дағдарыстан шығудың 3 бағыты таңдалды.

1)Либерал-реформашыл жол(Рузвельттің жаңа бағыт саясаты жатады)

2)Социал-реформашылық жол(Франция мен Скандинавия елдері әлеуметтік қамсыздандыруды жақсартып, құрылыс, ауылшаруашылығында, тұрғын үй құрылысын қаржыландырды).

3)Тоталитарлық жол(Германия, Италия, Жапония, Испания мемлекеттерінде орын алды. Экономиканың жаппай милитаризациялануы, диктатырлық тәртіптің орын алуы).Франция экономикалық дағдарысқа 1930 жылдардың соңында енді: өндірістің жалпы өнімі 80 процентке, шойын, болат қорыту 2 есеге қысқарды (сыртқы сауда 2 азайды, алтын қоры 2 есеге қысқарды, 100 мың ұсақ саудагер кедейлікке ұшырады).Экономикалық дағдарыс жылдары мықты үкіметпен экономиканы мемлекеттік реттеу басты идеологияға айналды.

1дж соғыс Францияға қымбатқа түстә, бір жарым млн француз қаза тапты, 750 мын адам жараланды, елдің солт-шығ 10 департамент бос қалды, 10мыңға жуық кәсіпорын жұмысы бұзылды, сауда флотың жартысы су астына кетті. Франция ұлттық байлығының 1/4 айырылды, 60 млрд франк қарыз болды: Саар көмір шахтасын, Эльзас пен Лотарингияны өзіне қайтарды(Саар көмір алабын 5 жылға алды, Германиядан репарация төлемін алды).

Германия Франция Жапонияның экономикалық дағдарыстың шығу жолдары.

20ғ 20-жылдарындағы ортасында бастыс елдері Тұрақтану кезеңіне өтті:Автомобиль, Авиация, Радиотехника, Химия, Конвейерлік жүйе, еңбекті ғылыммен ұйымдастыру дами бастады.1929ж батыс елдерінде өнер кәсіп өндірісі 1913ж салыстырғанда 47 процентке өсті:бұл кезеңді Өркендеу кезеңі деп атады.1929-1933жж Әлемдік экономикалық дағдарыс болды:шығарылған артық өнімді тұтынушылардың сатып алу мүмкіндігі болмағандықтан. Дағдарыс жылдары Батыс елдерінің өнер кәсіп өндірісі 38 процентке , ауылшаруашылық өнімдері 1/3, сауда саттығы 1/3 қысқарды. 1929ж күзде дағдарыс Нью-Йорк биржасында байқалды.1932ж ортасында дағдарыс өзінің биіктеу шегіне жетті(АҚШ пен Германияға қатты соғыс берді). Франциядағы 1935-1936жж арасында болды. Дағдарыс жылдары Еуропа елдерінде жұмыссыздардың саны 26 млнға жетті. Батыс елдері экономикалық Кейнісшілдік теориясын пайдаланды. Олар мемлекеттің экономикаға араласпау доктринасын алып тастады. Батыс елдерінде экономикалық дағдарыстан шығудың 3 бағыты таңдалды.

1)Либерал-реформашыл жол(Рузвельттің жаңа бағыт саясаты жатады)

2)Социал-реформашылық жол(Франция мен Скандинавия елдері әлеуметтік қамсыздандыруды жақсартып, құрылыс, ауылшаруашылығында, тұрғын үй құрылысын қаржыландырды).

3)Тоталитарлық жол(Германия, Италия, Жапония, Испания мемлекеттерінде орын алды. Экономиканың жаппай милитаризациялануы, диктатырлық тәртіптің орын алуы).Франция экономикалық дағдарысқа 1930 жылдардың соңында енді: өндірістің жалпы өнімі 80 процентке, шойын, болат қорыту 2 есеге қысқарды (сыртқы сауда 2 азайды, алтын қоры 2 есеге қысқарды, 100 мың ұсақ саудагер кедейлікке ұшырады).Экономикалық дағдарыс жылдары мықты үкіметпен экономиканы мемлекеттік реттеу басты идеологияға айналды.1932ж парламенттік сайлауда радикалды-социалистік партия, социалистік партия, буржуазиялық-демократиялық партиялар жеңіске жетті:француз үкіметі жұмыссыздықты азайтуға, қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыруға ...

Германиядағы экономикалық дағдарыс 1932ж жазына дейін жалғасты:өнер кәсіптің өндірісі 40 процентке төмендеді, 9 млн адам жұмыссыз қалды. 1933ж Гитлер үкімет басына келді.Германия ұлттық социал-демократиялық жұмысшы партиясының атынан келді(мықты үкімет құрып, тоталитарлық режим орнатты). Германиядағы республикалық жүйені тоталитарлық диктатураға алмастырды. Германиядағы құпия полицияны Гистапо , қорғаушы отрядтарды Эс-Эс деп атады.

Тоталитаризм дегеніміз-қоғам мен адам өмірінің барлық саласы толықтай мемлекеттік билік жүйесінің бақылауында болуы. Германиядағы фашисттер экономиканы мемлекеттік реттеудің қуатты апаратын жасады. Герман экономикасының бас кеңесі және 18 экономикалық аумақтық палата құрылды. 1933ж азық-түлік құқығы туралы заң қабылдады:бағаны тұрақты ұстау туралы кепілдік берілді. 1934ж экономиканың негізгі құрылысына дайындық туралы заң қабылдады: экономиканы милитарландыру күшейді("майдың орнына зеңбірек шықсын" деген ұран шыққан). Неміс еңбек майданы экономиканы еңбек қорларымен қамтамасыз етті:18-25 жастар аралығында қабылдады. 1934ж Гитлер "Фюрер" атағын алды. 1933ж Германия экономикалық дағдарыстан шықты.

1929-1933жж экономикалық дағдарыс Жапонияға эсер етті:сауда саласы 2 есе қысқарды, ауылшаруашылық өндірісі 50 процентке кеміді, өнер кәсіп өнімдері 32 процентке кеміді( кеме жасау, тоқыма, металлургия, машина жасау өнер кәсіптері қиын жағдайда қалды). Жапонияда жібек мата өндірісі 4 есеге азайды. Жапония экономикалық дағдарыстан милитарландыру арқылы шықты: жұмыссыздар саны 10 млнға жетті. қаржының көп бөлігі әскери өнер кәсіпке жұмсалды:химия өндірісі 2 есе, электротехника 3 есе, қару жарық өндірісі 5 есе өсті . Жапонияда кәсіп одақтар таратылып, жұмыс күні 16 сағатқа ұзартылды. Жапония капиталы Оңт-Шығ Азия елдеріне шығарылды.

Балалардың құқықтары мен міндеттері

1. 18 жасқа толмаған тұлға бала болып есептеледі: неке және отбасы туралы кодекс бойынша 10 жасқа толған баладан асырап алу, асырап алуды жоққа шығару, аты мен тегін өзгерту оның келісімімен жасалады.

2. 1989ж 20қарашада бала құқық туралы конвенсия қабылданды: Қазақстан бұл конвенсияны 1994ж 16 ақпанда қабылданды(бұл конвенсия 54 баптан тұрады)

3. Адамның жеке даралық белгілеріне жатады: аты-жөні мен тегі.

4. Конвенсия балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғайды: асырап алушылар, қамқорлығына алғандар, ата-ана және қамқорлығына алған органдар, сот, прокурор, құқын қорғауды жүзеге асырады.

5. ҚР-да баланың құқықтары жөніндегі уәкіл институты бар: оның қызметі балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, балалардың бұзылған құқықтары мен бостандықтарын қалпына келтіру.

6. Баланың мүлікке құқығы бар: алимент, зейнетақы, жәрдемақы ата-анасының есепшотына түседі: бұл қаражат балаға білім беру мен тәрбиелеуге жұмсалуы тиіс.

7. Баланың мұрагерлікке қалған дүние-мүлкі оның меншігі болып саналады

8. Баланың негізгі міндеттері: мектепке барып орта білім алу

9. Ересектер балаға психологиялық және физикалық күш көрсете алмайды: құқық қорғау органдары ерекше рөл атқарады.

10. “Әкімшілік құқық бұзушылық” туралы кодексте балағат сөз айту, үлкендерге, мұғалімдерге бұлапыт сөз айту, жасөспірімдерді айыппұл төлеу арқылы әкімішілік жауаптылыққа тартады: аталған материал ювиналды немесе әкімшілік сотқа жіберіледі.

11. Құқық бұзушылық жасаған жасөспірімдер есепке алынады.

12. Алимент дегеніміз заңмен бекітілген жағдайларда отбасы мүшелерінің бірі екіншісінің пайдасына төлеуге міндетті қаражат: кәмелетке толмаған бала үшін әкесінің немесе шешесінің жалақысының төрттен бірі алиментке төленеді: екі бала болса үштен бірі төленеді: төрт пен одан көп бала болса жалақысының жартысы төленеді.

13. Ата-ананың басты міндеті: үнемі баланы құқығында ұстау: ерлі-зайыптылардың бірі бала тәрбиесінен бастартқан жағдайда баланы асырау үшін сот арқылы алимент алынады.

14. Бала құқығы дегеніміз баланың әрекет ету мүмкіндігі, заңмен бекітіледі, мемлекет кепілдік береді.

15. Бала құқығын қорғауды жүзеге асыратын субъектілер: асырап алушылар, барлығын міндетіне алғандар, қамқорлыққа алғандар, сот, прокуратура.

1930жылдары КСРО-да әміршіл-әкімшіл жүйе қалыптасты:барлық адам тең деген психология қалыптасты. Культ- бұқаралық сана феномені болды:қоғамның түрлі топтары культті міндетті деп қабылдады(бұл диктаторлық режимді нығайтты).1936ж КСРО-да Конституция қабылданды:федерация түрінде тоталитарлық режимде қатаң орталықтандырылған мемлекет құрылды. 1937-1938жж жаппай саяси қуғын сүргіндер болды:1930-ыншы жылдары қамаудағы адамдар саны 9-10 млнға жетті. Жаппай қуғын сүргіннен Сталиннің жеке билігі күшейді:1917-1934жж политбюроның 32 мүшесінің 75 проценті жазаланды.1937-1938жж Қазақстанда жазаға ұшырағандар: Тұрар Рысқұлов, Нұрмахов, Қожанов, Құлымбетов, Исаев, Жандосов, Садуақасов, Жүргенов( ұлтшыл фашист, тыңшы деп айып тағылды).Көрнекті мәдениет және ғылым қайраткерлері жазаға тартылды:Бөкейханов, Байтұрсынұлы, Дулатов, Ермеков, Халел Досмұхамедов, Мұхамеджанов Тынышбаев, Жұмабаев, Сейфуллин, Асфендиаров, Жансүгіров, Майлин, Шанин. 1921-1929жж КСРО Германиямен жақын араласты:Риббентроп-Молотов пактісіне 1939ж қол қойылды. 1931ж Жапония Манчжьурияны басып алды:Жапондар құрған Манчжу-Гоу мемлекетін КСРО мойындады(себебі 1930-ыншы жылы Жапония МХР-ді(Моңғолия) мойындағандықтан. 1939ж аяғында Польшаның шығысына және Финляндияға шабуыл жасады. 1925ж КСРО-ның экономикасында индустрияландыру мәселесі алдыға қойылды:ауыр өнер кәсіпті дамытуға көңіл бөлінді(қорғаныс өнер кәсібі нығайды). 1927ж Кеңестік экономисттер индустрияландыруды жүзеге асыру үшін бес жылдық жоспар жасауды ұсынды(1928-1932жж 1-ші бес жылдық жоспар орындалды).Партияның 14 съезінде 1925ж Индустрияландыру жарияланды: ұзындығы 1500км Түркі-Сіб теміржолы салынды. 1926ж Сталинград Трактор зауытың негізі қаланды:1926 Днепро-Гэс құрылысы басталды. Индустрияландыру нәтижесінде КСРО аграрлы елден аграрлы-индустрия еліне айналды. 1928-1929жж КСРО-да ұйымдастыру басталды:ұжымдастыру партияның 15 съезінде қабылданды. Жаппай ұжымдастыру ұранын жариялаған Сталин: 1931ж Солт. Кавказ, төменгі және орталық Волгада астықтық аймақтарда ұжымдастыруды аяқтау жоспарланды. Жаппай ұжымдастыру кесірінен 1932ж Қазақстанда аштық орын алды. 1934ж ұжымдастырудың аяқтаушы кезеңі басталды:1937ж шаруа қожалықтардың 93 проценті Колхозға бірікті. 1929-1930жж КСРО-дағы жағдай өте ауыр болды:индустрияландыру мен ұжымдастырудың қатар жүруі елді қуғын сүргінге ұшыратты. 1929ж "Қылмыстық тұтқындардың еңбегін пайдалану" туралы қаулы шықты(1930ж лагерьлердің бас басқармасы ГУЛАГ пайда болды). Барлық еңбекпен түзету лагерьлері ГУЛАГ-тың бақылауына берілді.Тұтқындар қиыр солт., қиыр шығ., Сібірде өнер кәсіп нысандар құрылысында тегін жұмыс істеді. 1929ж тұтқындар саны 23 мың, 1930ж 95мың адам, 1931ж 150мың адам 1934 510 мың адам. 1939ж социал-реализм бағытын ұстанды, олар цензураға бағынды. Сталиннің портреттері, мүсіндері және бюсттер қалалардағы мекемелердің атрибутына айналды.

1Дүниежүзі соғыстан кейін Италия

1)Италия қандай одақ құрамында болды:1Дж соғыста үштік одақ құрамында болды:1915ж Үштік одақтан шықты.(Италия жеңгендердің арасында жеңілген ел атанды)

2)1919жылы Париж бейбіт конф Италия 4ел кеңесіне кірді.

3)Италия 1Дж соғыстан кейін аграрлы елден аграрлы индустриялды елге айналды:ауыр өнеркәсіп,химия,энергетика саласы дамығандықтан(Англия мен Ақш капиталына тәуелді болды)

4)1Дж соғыстан кейін ауыр өнеркәсіп әскери және химиялық кәсіп орындарының істен шығу сеьебі:Әскери тапсырыстар болмауынан.(Жұмыссыздық тууына:1)Демовилизация;2)Өндіріс төмендеуі;

5)Қызыл 2жылдық деп аталған революц дағдарыс:Италияда 1919-1920ж болды.

6)Италияда Шамиництік насихат басталды:Бұл саясат одақтас мемлекеттерге экономикалық саяси тәуелді болу сыртқы саясаттықтағы сәтсіздіктен тууды(Ұлттық Ұлылық идеясынан фашистік қозғалыс туды)

7)Ұсақ буржуазиялық топтар фашизмді қолдады.:1919ж Антанта елдері италияның фиум фортын Аннекциялады.(1920ж Фиум форты Югасилавияға өтті)

8)1920ж әскери бөлімде толқулар басталды:Осыған байлан Полиция мен Жандармерия саны артты.(“Корольдік гвардия атты” жаңа қарулы күштер құрылды)

9)1920-1921ж эконом дағдарыс кезінде Италияда фашистік қозғалыстар күшейді.:Фашио деген(түйін,байлан,одақ бірлестік деген мағына)

10)1919ж наурызда Миланда фашистік әскер құрамылардын жалпы ұлттық жиналысы болды:Сьездің басты талаптары Республика құрып капиталға салық салу кедейлерге жер беру,өнеркәсіп бөлігін мемлекет меншігіне өткізу,жеке кәсіп орындарға бақылау қою шіркеулік иеліктерді тәркілеу.

1. Италия фашисттерінің көсемі Муссолони болды:кедейленген ұсақ және орта буржуазия бұрынғы әскерилеп есебінен фашисттіе қозғалыс күшейді: Фашисттер 1921ж террорлық жүйеге көшті

2. 1921ж Италияда ұлттық фашисттік партия құрылды: Муссолониді “Дуче”деп атады.

3. Италияның фашисттеріне Ватикан “бейтараптылық танытты”,король 3 Виктор Эммануил фашисттерді қолдады

4. 1922ж қазанда фашисттік топтар Римге жорық жасады: үкімет отставкаға кетті

5. Король Муссолониді үкіметті басқаруға шақырды ( Парламент алдында Муссолони сенім бодумын алды)

6. Еуропала тұңғыш фашисттер билікке келген ел-Италия: олар 21ж басқардв (тарихта бұл уақыт “Қараңғы 20жылдық”деп аталды)

7. Италияла демократиялық жүйенің орнына тоталитарлық фашистік режим келді

8. Бүкіл билік ,заң шығарушы билік үлкен Фашистік кеңестің қолында болды

9. Италия фашисттерінің қарулы жасақтарын сквадерлер деп атады: бұл ұйым 1923ж ұлттық қауіпсіздіктің ерікті милициясына айналды

10. Фашисттердің экономикалық саясаты үлкен капиталға қолдау жасады

11. 1923ж халық партиясы сьезінде анти-фашисттік бағыт қолдау тапты(1924ж Муссолонидің бұйрығымен социалистік партияның хатшысы Матиотти өлтірілді)

12. 1924ж Матиотти өлімінен кейін Италияда саяси дағдарыс басталды: оппозициялық партия депуттары парламенттен шығып,аветиндік блок құрды( Бұл блок барлық антифашистік күштердің орталығына айналды)

13. Аветиндік блок фашизмді “Моральдік “айыптаумен шектелді

14. 1925-1926ж Италияда демократияның барлық элементтері жойылды: үкіметке тек министр-фашисттер отырды

15. Италияда 1926 ж қарашала төтенше заңдар қабылданды:оппозиялық партиялар таратылды,антифашисттік баспасөзге тиым салынды,Муссолони патша-патшайымның өміріне қастандық жасайтындар өлім жазасына кесілетін болды

16. 1927ж Италияда фашисттңк диктатураның репрессиялық органдары құрылды: Арнайф трибуналық және құпия саяси полиция

17. Премьер министр Муссолони тек патшаның алдында жауап берді

18. Италия фашисттері корпаративті мемлекет құрды

19. Жұмысшылар мен капиталисттердің мүдделерін үйлестіру болды

20. 1927ж Италия еңбек хартиясы қабылданды

21. 1929ж мемлекет католиктік шіркеумен арадағы шиеленісті реттеді: Рим аумағындағы Ватикан мемлекетінің егемендігі мойындалды

22. 1935-1936ж Италия Эфиопия соғысы болды : Эфиопия Италияның отарына айналды

23. Италия Германиямен бірігіп Испанияғс қарсы қарулы интервенцияға қатысты

24. Италия Европадағы Албанияны өзі басып алды

Отбасының қоғамдағы маңызы

1. Отбасы дегеніміз ерлі-зайыптылардың арасындағы балалар мен ата-анасының арасындағы қарым-қатынастар негізінде құрылған қоғамның алғашқы ұяшығы.

2. Экономикалық қажеттіліктен құрылған некені - “Есеппен құрылған неке” деп атайды.

3. Отбасылық қатынастар түрі: 1)табиғи қатынастар; 2)адамгершілік қатынастар; 3)экономикалық қатынастардан тұрады.

4. Отбасылық қатынастарды мемлекеттік қорғау мен қолдау әрдайым жүзеге асады.

5. Күндізгі бөлімде оқитындарға 21 жасқа дейін алимент төленеді: алиментті төлемеген жағдайда сотқа тартылады.

6. Отбасының басты мәні мен мақсаты - бала тәрбиесі.

Әкімшілік-құқық

1. Әкімшілік-құқық дегеніміз әкімшілік құқық нормаларының жиынтығы: мемлекеттік билік органдарының басқару саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.

2. “Әкімшілік құқық бұзушылық” туралы кодекс 2014ж қабылданды.

3. Әкімшілік-құқық субъектілеріне құқықтық қатынастарға нақты қатысушылар жатады.

4. Әкімшілік-құқықпен реттелетін құқықтық қатынастар: 1)Басқарушылық құқықтық қатынастар (атқарушы билік қызметі); 2)Ұйымдастырушылық құқықтық қатынастар (мемлекеттік органдар құрамын қалыптастыру, олардык құқықтары мен міндеттері, жауапкершілігі жатады); 3) Бақылаушылық-құқықтық қатынастар (арнайы мамандырылған органдар жүзеге асырады).

5. Әкімшілік-құқықтық субъектілердің түрлері: 1)Жеке субъектілер (жеке тұлға, азамат, азаматтығы жоқ, шетел азаматы, лауазымды тұлға); 2)Ұжымдық субъектілер (заңды тұлға, ұйым, құрылымдық бөлімше, мемлекет, жергілікті өзін-өзі басқару органдары); 3)Арнайы субъектілер.

6. Әкімшілік-құқықтық жеке субъектіге 16 жасқа толғандар ене алады.

7. Әкімшілік-құқықтың ұжымдық субъектісі дегеніміз түрлі ұйымдар мен бірлестіктер: митинг, шеру, ереуілге қатысушылар - ұжымдық субъектілерге жатады.

8. Әкімшілік-құқықтың арнайы субъектілеріне жатады: 1)Әкімшілік ұжымдар; 2)Әкімшілік-қамқорлық субъектілері; 3) Рұқсаттық жүйе субъектілері; 4)Ерекше әкімшілік-құқықтық режимдегі аймақ тұрғындары; 5)Әкімшілік бақылау субъектілері.

9. Әкімшілік ұжым (ішкі істер органдары, әскери бөлімдеи, студент және мектеп ұжымдары).

10. Әкімшілік-қамқорлық субъектілері: 1)Мемлекет тарапынан жасалатын көмекке мұқтаж тұлғалар; 2)Тозғын жағдайлардың құрмандары: жұмыссыздар, мәжбүрліктен қоныс аударғандар, қашқындар, әлеуметтік дағдарыс, табиғи апаттан зардап шеккендер; 3) Ұрсаттық жұмыс субъектілері: жеке тұлғалардың арнайы рұқсат лицензиясын алуы(оқ ату құралы, автомобиль куалігі,фармацевтика); 4) Ерекше әкімшілік режиміндегі аймақ тұрғындары: “жабық қала”, шегарага жақын жерлер, төтенше жағдай орын алған жерлер.

11. Әкімшілік бақылау субъектілері: сот шешімімен жүріп тұруына арнайы шектеулер қойылған тұлға(шартты түрде сотталғандар,шартты түрде мерзімінен бұрын босағандар, бас бостандығынан айырылумен байланысты емес жаза түрі).

12. Әкімшілік құқық әкімшілік қатынастарды реттеуге байланысты бөлінеді: әкімшілік құқық әдістері 3-ке бөлінеді: 1)ұйғарым(әрекетті, заңды түрде міндеттеу); 2)тыйым салу(әрекеттерді жазалауға заңды түрде міндеттеу); 3) Рұқсат ету(құқықтық нормалар аясында бір әрекеттерді жасауға немесе жасауды тоқтата тұруға заңды түрде рұқсат беру).

Германия фашистік партиямен тоталитарлық режимнің орнауы

1. 1918-1919ж Германияда революциялық үдерістер болды: 1918ж 9 қарашада Кильдегі көтеріліс Берлинге жетті ( 2Вильгельм кайзер қашып,монархия құлады: Германия республика болып жарияланды)

2. 1918ж Германиядағы революцияға жетекшілік еткен Германия социал-демократиялық партиясы болды: социал демократтар 3 ағымға бөлінді ( 1.ГСДФ басқарған Эверт. 2. Орталық Социал Демократиялық партия(ОТСДП және осы партияның сол қанаты:Рипгнехбт және Роза Люксембюрг басқарған Спартак одағы.) Герман республикасын Эверт басқарды:ол құрған үкімет “Халық Өкілдерінің Кеңесі” деп аталды

3. Германиядаүы 1918 ж қараша революциясының 2 жолы болды: буржуазиялық демократиялық және социалистік:”Спартак одағы” билікті Кеңестерге беруді жақтады ( 1918ж желтоқсанда бұл одақ Герман коммунистік партиясын құрды: мақсаты -социалистік республика құру және өнеркәсіп банктерді мемлекет меншігіне алу)

4. 1918ж желтоқсанда Эверт үкіметі Кеңестерді жою туралы шешім қабылдады

5. 1919ж қаңтарда коммунистік партия Берлиндегі жұмысшылар ереуіліне белсенді қатысты

6. 1919ж қаңтарда қабылданған конституция “Веймарлық”конституция деп аталды

7. 1919 сәуірде Бабар кеңестік республикасы жарияланды: 1айдан кейін социал демократтардың ерікті отрядтары Бавариядағы кеңестік билікті жойды (1919ж 11тамызда Веймар республикасы жарияланды: осымен революция аяқталды)

8. 1918-1919ж революцияның нәтижесі: монархия құлап,орнына Буржуазиялық Демократиялық республика құрылды

9. Германия 1919ж конституциядан кейін парламенттік демократияға қол жеткізді:заң шығарушы қызметті 4жыл сайын сайланатын рейхстаг атқарды

10. Рефорацияны төлеу жөніндегі келіссөздер 1924ж “Дауэс”жоспарын қабылдаумпр аяқталды:несие түріндегі шетелдік инвестиция келді ( Германияның өндірістік мүмкіндіктері қайта қалпына келе бастады)

11. 1924ж кейін Веймар республикасында барлық салада тұрақтана бастады

12. Жұмысшылар арасында ГСДФ партиясы беделді болды

13. 1925-1927 ұлттық социализмнің ұйымдық қалыптасу кезеңі болды:1925ж Гитлердің Ұлттық Социалистік Жұмысша партиясы құрылды

14. 1922ж Рафалло келісімшарты жасалды Германия мен КСРО арасында дипломатиялық экономикалық қатынас қалпына келді

15. Германия Ұлттар Лигасына мүше болу арқылы өз талаптарын қоя бастады: Версаль келісімшартын қайта қарау,халықаралық қауымдастықтың теңқұқықтық мүшесі болуды талап етті

16. Рейн облысынсн окупациялық әскерді шығару туралы

17. Рефарация мәселесін шешу жөнінде Юнг жоспары басты рөл атқарды

18. 1930ж ГСДФ басқарған үлкен коалиция ыдырады: ірі капиталға сүйенген Нацистік партияға жол ашты( Бұл партия Версаль келісімі жойылсын ,Германия колониялары қайтарылсын,Ұлы Германияны құру

1925ж нацистер партия "Рихстар" үшін күресті бастады : қоғамдық ойды партиялық кездесулер, алаулы шерулер,спорттық ойындар арқылы басқарды. 1932ж президент Гендебург нацистік көсемі Гитлер канцлер лауазымын беруді ұсынды: неміс кәсіпкерлері мен банкерлерінің ұсынысына байланысты. Гитлер 1933ж 30 қаңтарда Канцлер болып тағайындалды: Гитлер мемлекеттік билікті қолына алды (Гитлер ұлт көсемі Фьюрер атанды)

Германияда барлық реакцияшыл күштер ұлттық партияға шектеусіз қаржылық саяси қолдау көрсетті: Гитлер Фашисттік диктатура орнатты (Германияда жұмышсы табы екіге бөлініп фашизмге қарсы жалпы ұлттық майдан құрылмады)

Гитлердің саясатын Америка ағылшын монаполиялары қолдады: Кеңес одағына қарсы соғысты бастау үшін.

1933-34ж Гитлер барлвқ опозициялық партиялық мен қозғалыстарды жойды: комунисттермен социалды демократтарды алдымен жойды.

Гитлер кәсіподақтардын орнына Герман еңбек майданын құрды: Гитлер үкімет 18мың комунистті қамауға алды.

Гителрдын сыртқы саясаты: Берсал келісім шартын бұзу, қарулануға байланысты шектеулерді алып тастау, Германияның аумақтарын өзіне қайтару.

Нацисткк идеялогияның негізі: антисоцияализм, пангерманизм, национализм мен шаминизм, нәсілшілдік, антисемитиз(еврейлерге қарсы).

Неміс жастары идеюиялогиялық тәрбиеге ұшырады: Юмгфольк, Гитлерюгенд, Неміс Қыздар Одағы.

Құпия саяси полиция гестафы 1933 ж құрылды: Бухенвальд, Дахау, Равенсбрюх, Маутхаузен, Заксенхаузен, Флосменбург концлагері Гестафанын бақылауында болды.

Концлагердерде 300мыңнан астам немістер қамалды оның 100мыңы қаза болды(Концлагердін негізгі тұрғыны еврейлер болды).

1933ж Германия Ұлттар лигасынан шығып кетті.

1935ж Саар аймағы Германияға қайта қосылды.

Гитлер шығыстағы "Тіршілік аймағы" соғыс жоспарын құрады: Кеңес одағына қарсы бағытталды.

1935ж Германияда жалпыға ортақ әскери міндет қайта енгізілді: Осы арқылы Версаль келісім шарты бұзылды.

1935ж Англия мен Германия әскери теңіз келісіміне қол қойды: Германия су бетіндегі плотты су асты кеме құруға рұқсат алды(Бұл келісім тарихта Версаль келісім шартын екі жақты бұзу деп саналды).

1936ж Германия Рейн демилитаризация аймағы туралы тармақты жойды: Рейн айманына неміс әскері басып кірді.

Такырып: акимшилик кукык бузышылыктар.

1. Акимшилик кукык нормаларды бузган жагдайда акимшилик жауап кершиликке тартылады.

2. Акимшилик кукык бузушылык дегенимиз кукыкка карса кинали немесе арекетсиздигы. ( касахана немесе абайсызда)

3. Тулга еки туры бар: жеке жане занды тулга ( жеке тулгалар акимшилик

4.Акимшилик кукык туралы кодекс 2014 жылы кабылданды ( камилетке толмаган жас оспиримдердын кукык бузушылыгы ушын ата анасы немесе занды окилдеры жауап береды. (Материалдык шыгынды оздеры толейды)

5. Арекет дегенимиз миндеттемелерды занды талаптарды белсенды турде орындамау, белгиленген тиымдарды бузу.

6. Арекетсиздик дегенимиз занды немесе жеке тулгага миндетты пассивы турде орындамау

7. Акимшилик кукык бузушылык белгилеры: 1) ис арекет( арекет немесе арекетсиздик) 2) кукыкка карсы келу. 3) айыптылык. 4) ис арекеттын жазаланатыгы.

8. Кукыкка карсы арекет дегенимиз ис арекет натижесынде Акимшилик кукык нормалардын бузылуы.

9. Ис арекеттын айыптылыгы: тулга бул арекеттердын занга кайшы екенын оган тиым салынатыгын билетыныгы ( 2 турде касахана немесе абайсызда жаасалады)

10. Ис арекеттын жазаланатыныгы: жеке немесе занды тулганын акимшилик кодекс бойынша миндетты турде акимшилик жауаптылыкка тартылуы

11. Кукык бузушылыктын 2 тури: акимшилик кукык бузушылык жане кылмыстык кукык бузушылык. Акимшилик кукык бузушылыктан кутылудын 2 жолы. 1) айыппул толеу. 2) акимшилик камауга алу

12. Акимшилик кукык бузушылык курамына енеды: 1) кукык бузушылык объектиси кукык бузушылык кесиринен бузылатын когамдык катынастар.

13. Кукык бузушылыктын объекивты жагы ( накты ис арекет белгелеры онын мумкин болатын салдары) 2) кукык бузушылык субъектисы: акыл еси дурыс 16 жуска толган жеке тулга. 4) кукык бузушылыктын субъективты жагы: касахана немесе абайсыздык формасында корыныс табады.

14. Когамдык тартиппен адамгершиликке кол сугатын кукык бузушылыктар: усак бузакылык камилетке толмагандардын бузакылыгы турлы суык карулардын колдануы.

15. Тыныштыкты бузу, арнайы кызметты шакыру

Испания соғыс аралық кезеңдер

1. Испания 20ғ Европадағы артта қалған ел болды:1898ж Испан-Американ соғысында деңіліп,мемлекет дағдарысқа ұшырады( Жер дауы ме ұлттық мәселелер шешілмеді)

2. Испания 1ДЖ соғыста бейтараптылық ұстанды

3. Соғыс барысындк Испания тауарларына сұраныс артып,экономика көтерілді(1ДЖ соғыстан кейін Испан экономикасы қайта дағдарысқа ұшырады)

4. Көтерілістер,ереуілдер,ланкестік актілер арқылы мемлекетті таратуды көздеген ұйым Анархисттер деп атады

5. 1921ж Испанияда үлкен дағдарыс басталды:себебі Мороккодағы Риф республикасындағы бүліктер испан әскерінен жеңілді(халықтың басқарушы партиямен патшаға деген сенімі жойылды)

6. 1923ж Испанияда генерал Примо Де Ривьера мемлекеттік төңкеріс жасады:үкіметтің орнына әскери диктатура орнатты,Испания парламенті Кортесті таратты (Жергілікті билікті әскпи губернаторлыққа берді)

7. Ривьера үкіметі Италия үлгісінде жаңарту саясатын бастады:сыртқы саясатта ұлы Испания құруға ұмтылды

8. 1925ж Ривьера үкіметі әскери билікті азаматтфқ билікке алмастырды

9. 1929-1930ж Дүние жүзілік экономикалық дағдарысқа ұшырады:1930ж Ривьера үкіметі отставкаға кетті (Испанияда 1930ж 12желтоқсанда Монархияны құлатуға әрекет жасалды)

10. 1931ж Испанияда өткен сайлауда республиканы жақтаушылар жеңіске жетті: 13Альфонс патша елден қашып,Испанияда республика орнады (билік уақытша Самораға берілді)

11. 1931ж Испан үкіметінің алдына қойған мақсаттары :Аграрлық реформа ,ұлттық мәселері шешу ,елдің 40% қамтыған жұмыссыздықты жою

12. Испанияның дамыған басты 4ұлты:Испандықтар,Каталондықтар,Баскілер,Галисиилер ( Испандықтардан басқа 3 ұлт аатономияға қол жеткізді: ел аумағының 15,6% құрады ,халықтың 6млн құрады

13. 1931ж Самора президент болып сайланды:жаңа конституция қабылданды (дін мемлекеттен бөлініп,монархтық діни ордендер жойылды

14. 1933ж сайлауда католик шіркеуінің билікке араласуы мен оң жақ блок жеңіске жетті : Баскілердің автономиясын құрудан бас тартты

15. 1933 Ривьера испандық Фаланга партиясын құрды. Бұл испандық фашисттер партиясы болды ( Мақсаты республиканы жою,күшті унитарлық мемл құру ,католиктік шіркеудің құқықтарын кеңейту)

16. Ривьера партиясы Италия Германиямен жақтасуды бастады

17. 1934ж Испанияда үлкен халық наразылығы басталды: Каталония тәуелсіздігін жариялады,Ахсурияда қарулы күштер басталды

18. 1936 ж Испанияда халықтық майдан құрылды : Саяси тұтқындарға кешірім беру,демократиялық құқықпен бостандық алу ,Каталонияның автономиясын қайтару,аграрлық реформаны жүргізуді талап етті ( халықтық майдан 1936ж билікке келіп ,Ривьерабасқарған партия қарсы шықты)

19. Генерал Франко Ривьерп партиясының саясатын қолдады

20. 1936ж Испанияда Азамат соғысы басталды: Мороккодағы көтеріліске Испан әскерінің 80% жақтасты

21. Ривьера тұтқындалып,дарға асылды

22. Генерал Франко Италия мен Германиянфң қолдауымен күшейді. Франко әскерін қару жарақпен қамтамасыз етті

23. 1936ж гФранко тоталитарлық мемлекет құрылғанын жариялады

24. Англия,Франция,АҚШ үкіметтері республикалық күштерге қару жарақ сатпады (3ел Испанияға қатысты бейтарап саясат ұстанды)

25. 27мемлекет Испания мәселесіне араласпау жөнінде келісімге қол қойды:Италия,Германия ,Франция келісімді бұзып франкисттерге қару жарақ берді:Кеңес одағы келісімді бұзып,республикалық әскерге әскеи кеңесшімен қару жарақ берді

26. Испаниядағц Фашизмге қарсы күреске сырттан 35к нан 42к деін адам келді:олар интернацияналдық бригадалардс шайқасты

27. 1936ж қыркүйекте Испанияда жаңа республикалық үкімет құрылды:Ларго Кабалеро бұл үкіметті басқарды ( жер иеленушілердің құқығы жойылды,ірі кәсіпорындар мемлекет меншігіне берілді :Каталондықтар мен Баскілерге автономия берілді

28. 1936ж құрылған республикалық үкімет демократиядан алшақтай бастады: КСРО коммунисттерінің ықпалынан

29. Кеңес коммунисттері Каталониядағы Троскистіктерге қарсы күресті

30. 1936-1937ж Мадрид айналасында болды. Франкисттік топтарүа Гермария менИталиядан 200к әскер келді: немістің кондор лигионы ,неміс италия экспедициялық корпусы,португалиялық әскер

31. Италиялық корпус республикашылдарға сол/батыстан соққы берді:1937ж Гвадалахара қаласы маңында Италиялық корпус жеңілді

32. Франко әскері коммунисттермен троскисттер арасындағы келіспеушілікті пайдаланып,басты әскери күшін Каталонияға бағыттады

33. 1937ж Ларго Кабалероның жақтастары коммунисттердің саясатына қапсы болып,Барселтнаға щаюуыл жасады

34. 1937ж Батыс державалар Испанияға қаьысты бейтараптылық саясатын жалғастарды :Испаниядағы азамат соғысына араласпау саясаты фашисттік диктаторлардың Пуропадм нығайуына жол ашты

35. 1938ж Франко әскері Каталонияны республика аймағынан бөліп тастады

36. 1939ж Каталония толық басып алынды:1939ж Англия мен Франция республикалық үкіметпен қатынасын үзіп,генерал Франконың үкіметін мойындады (КСРО Испанияға қару жаиақ әкелуін тоқтатты)

37. 1939ж 6 наурызда полковник Касадо төңкеріс жасап,республикалық үкіметті құлатты: Касадо Франко мен келіссөз жүргізді

38. 1939-1975ж Испанияны генерал Франко биледі

39. 1939-1944 Франко 200к адамға өлім,270к түрме,300к адам отанын тастап кетті

40. Испаниядағы аза ат соғысы барысында 1млн адам қаза болып,500к адам отанын тастап кетті

1.1930ж Версаль-Вашингтон келісім жүйесіне қауып төнді: Германия,Италия,Жапония шартты бұза бастады, "жаңа тәртіп" бойынша 3 мемлекет әлемді бөлу бастады.

2.1936ж қазанда Италия-Германдық серіктестік хаттамаға қол қойылды:оны Берлин-Рим осі деп атады.

3. 1936ж қарашада Германия,Италия,Жапония антикоминтерн пактісіне қол қойды: коммунистік идеология қарсы шықты.

4. 1937ж Берлин-Рим-Токио үшбұрышы пайда болды(Нацистік Германия,Италияндық фашизм,Жапондық милитаризм бірікті.

5. 1937ж Жапония Қытайға соғыс ашты:Пекинді басып алып, орталық провинцияларға енді.

6. Германияның 1 мақсаты шығыстағы "Тіршілік аймағы" жаулап алу болды.

7. 3 агрессор мемлекетке қарсы әлемде ұжымдық жүйе құрылмады:Англиямен Франция Гитлердің жоспарын бағаламады,АҚШ Еуропалық істерге айналыспады.

8. 1930жылдары Англиямен Францияның қауіпсіздікке саясаты Тыныштандыру саясаты деп тарихқа енді:мақсаты Версаль жүйесін ішінара өзгертіп үлкен соғыс болдырмау.

9. 1937ж Германия Австрияны өзіне қосып алу дайындық бастады:1938ж Австрия канцлері Шушниг Германияның ультиматумына қол қойды

1938ж Австрия Германияға қосылды: тарихта бұл оқиға АвстриятАпшлюсі деп атады. 1938ж Европа картасында жойылған мемлекет Австрия: бұл оқиға тыныштандырылу саясатына соққы берді.

Гитлер Чехесловакия тиісу үшін немістер тұратын Судет обл пайдаланды: 1932ж қыркүйек Масқара Мюнхем келісімі жасалды: Чехословакия тарихы шешілді(Англия,Франция,Италия,Германия) елдері қатысты: Германиядан Гитлер, Италиядан Муссорони, Англиядан Ченберлен, Франциядан Даладье қол қойды.

Судет обл Чехословакияның 5/1 бөлігін құрды: ауыр және әскери өндірістің негізгі бөлігі Германияға өтті. 1939ж көктемде Европада "тыныштандыру" саясаты сәтсіздікке ұшырады. Гитлер 1939ж Славакия мен Закарпатияның тәуелсіздігін жариялады (Гитлер 2 "Қуыршақ" мемлекет құрды). 1939ж Германия Чехословакия толық басып алды: Чехия аумағында Германдық Богомия, Барабияны құрды. Чехословакияны Германияның басып алуына тек Кеңес Одағы наразылық білдірді: Чехословакияның әскери өндірістік кешені Германияға қосылды. 1939ж 23наурызда Мухаристе Герман-Румынь келісімне қол қойды. 1939ж Германия Литваның Клайпеда обл өзіне қосып алды: Мемель қаласы Германияның ірі әскери теңіз базасына айналды. Фашистік Италия 1939ж 23сәуірде Албанияны жаулап алды. Испанияда Франко департамесінің орнауы Францияның қоршауда қалдырды. 1939ж көктемде Ұлыбритания тыныштандыру саясатынан бас тартты: Англия мен Франция Польша, Рекия, Румыния қауіпсіздігіне кепілдік берді. 1941ж Антикомитерлік фактіге қосылған мемлекеттер: Финляндия, Румыния, Болгария, Дания, Хорватия, Славакия.

1939ж 12 тамызда Мәскеуде Кеңес , Ағылшын, Француз келіссөздер басталды.

1939ж 23 тамызда КСРО мен Германияның сыртқы істер министлері кездесті: Кеңес Герман фактісіне қол қойды (тарихта бұл оқиға Репентроп Молотов фактісі деп аталды). 1939ж Кеңес Герман фактісінің мақсаты: Латвия, Эстония және Финляндия, Польшаның Шығыс аудандары, Бесарабия КСРОға қосылды.

1939ж келісім бойынша Германия аумағына Литва мен Польшаның батыс аймағы берілетін болды. 1939ж Кеңес Герман фактісінде 10ж дейін соғыспауға келісті.

2 Дүн ж соғыс қарсанында 2 әскери одақ пайда болды: Германия, Италия, Жапония, Англия, Франция, АҚШ.

1 Дүн ж соғыста жеңілген елдер 2 Дүн ж соғысты бастады.

Ақш пен КСРО осы соғыста басты рөл атқарды.

Әкімшілік жауаптылық

1. Әкімшілік жауаптардың арнайы сипаттарына жатады: 1)Әкімшілік жауаптылық көп жағжайда соттан тыс жауаптылық болып табылады: “Атқарушы билік” жуйесіндегі мемлекеттік органдар атқарады; 2)Лауазымды тұлғалар әкімшілік жазаны қызмет бабымен өздеріне бағынышты емес құқық бұзушыларға тағайындайды. 3)Әкімшілік жаза қылмыстық жазаға қарағанда жеңілдеу болады. 4)Әкімшілік жауаптылық барысында құқық бұзушы жеке тұлға сотқа тартылмайды; 5)Жеке тұлғаны да, заңды тұлғаны да жауаптылық субъектісі деп есептеу(бұл санатқа елшілер, консулдар жатпайды); 6)Әкімшілік жауаптылықты ҚР-ның “әкімшілік құқық бұзушылық” туралы кодексі белгілейді: кодексте әкімшілік жаза мен оның түрлері туралы түсінік береді.

2. Әкімшілік жаза дегеніміз уәкілеттік берілген сот пен органдар. Құқық бұзушыларға қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы: уақытша жеке тұлғаның құқықтары, бостандықтары шектеледі.

3. Әкімшілік жаза “азаматтық сотта” қаралады.

4. Әкімшілік жаза қолдану түрлері: 1)Ескерту; 2)Әкімшілік айыппұл салу; 3)Құқық бұзушылық салдарынан алынған мүлікті тәркілеу; 4)Арнайы құқықтан айыру; 5)Қызметті тоқтата тұру немесе оған тыйым салу; 6)Әкімшілік қамауға алу; 7)Заңсыз салынған құрылыстарды мәжбүрлікке салу; 8)Шетелдік азаматтарды әкімшілік жолмен елден шығару.

5. Әкімшілік жазаның негізгі шараларына жатады: ескерту, әкімшілік айыппұл, әкімшілік қамақ.

6. Әкімшілік жазаның қосымша шараларына жатады: тәркілеу және рұқсатсыз салынған құрылысты мәжбүрге салу.

7. Әкімшілік айыппұл дегеніміз айлық есептік көрсеткіштің белгілі бір мөлшеріне сәйкес ақша өндіріп алу.

8. Мүлікті тәркілеу - әкімшілік құқық бұзушылық жолымен алынған мүлікті заңнамаға сәйкес мемлекет меншігіне мәжбүрлі түрде қайтару.

9. Арнайы құқықтан айырылуға жатады: 1)Көлік құралдарын жүргізу құқығы; 2)Аңшылық, балық аулау құқықтарынан айыру;

10. Әкімшілік қамақ 30 тәулік мерзімінде қолданады: төтенше жағдайда 45 тәулікке қолданады.

11. Әкімшілік қамаққа ілінбейтіндер: аяғы ауыр 14 жасқа дейін баласы бар әйелдер, 18-ге толмаған тұлғалар, 1,2 топтағы мүгедектер, 58ден асқан әйелдер мен 63тен асқан ер адамдарға қолданылмайды.

12. Әкімшілік жаза құқық бұзушылық жасаған тұлғаларды тәрбиелеу мақсатында заң талаптарын орындауға байланысты қолданылады.

13. Әкімшілік жазаны қолданудың негізгі мақсаты тәрбиелеу мен алдын алу.

14. Кәмелетке толмаған жасөспірімге қолданатын тәрбиелік шаралар: заңды түсіндіру, келтірілген зиянды қалпына келтіруге міндеттеу, демалыс сәтін, жүріс түрісін жіктеу.

Екінші дүниежүзілік соғыс(ЕДС) басталуы

1. 1939ж 1 қыркүйек Германия Польшаға соғыс жариялады:ЕДС басталды(Англиямен Франция тыныштыру саясаты толық күйреді)

2. 1939ж 3 қыркүйек Англиямен Франция Германияға соғыс жариялады:АҚШ үкіметі бейтараптылық жариялады

3. ЕДС-қа 62(61) мемлекет қатысты:соғыс 6 жылға созылды(орта есеппен 60-70 млн адам өлді)

4. 2 апта уақытта Германия Польшаны бағындырды:1939ж 17 қыркүйекте кеңес әскері Польша аумағына енді(1939ж 28 қыркүйекте Германиямен Кеңес одағы Польшадағы жаңа шекаралар бекітті:Батыс Украинамен Батыс Беларусь жерін кеңес әскері басып алды)

5. 1939-1940ж Батыс Еуропадағы соғысты "оғаш соғыс" деп атады:Англиямен Франция 1939-1940ж соғыста қорғаныс тактикасын қолданды(француз әскері Мажино бекіністе шегінді орналасты)

6. 1939 30 қарашада КСРО әскері Хельсинки бомбылау бастады:1939ж КСРО ұлттар лигасынан шығарылды(1940 13 наурызда КСРОмен Финляндия келісімге келді:Карель мойнағындағы Кеңес-Финляндия шекарасы солтүстік-батысқа қарай жылжытылды.

7. 1940ж сәуірде неміс әскері Данияға басып кірді:1940ж 8 маусымда Норвегиядан Англиямен Франция әскері әкетіліп Норвегия Германияға тізе бүкті.

8. Норвегиямен Дания басып алғаннан кейін Еуропада оғаш соғыс аяқталды.

9. 1940ж Англияда премьер-министр қызметіне Черчилль келді

10. Германияға қарсы соғысты жақтаушы болды.

11. Германия 1940ж 10 мамырда Нидерланды,Бельгия,Люксембург аумағына басып кірді.

12. Ағылшын-француз әскерінің көп бөлігі солтүстікте орналасты:себебі Германия Францияға Бельгия арқылы шабуыл жасайтын жалған жоспар жасады.

13. Мажино сызығының бойында француз негізгі әскерін орналасты:Гитлер Мажино сызығын айналып өтіп француз әскерін ту сыртына шықты.

14. Германия Роттердам қаласында 98 тонна бомба тастады:1940ж 14 мамыр Нидерланды тізе бүкті,28 мамырда Бельгия тізе бүкті.

15. 1940ж 14 маусымда Париж қарсылықсыз Германияға берілді.

16. 1940ж 10 маусымда Италия Францияға соғыс ашты.

17. 1940ж маусымда Францияда Рино үкіметі отставкаға кетті:маршал Петен үкімет басына келді.

18. 1940ж 22 маусымда Гитлермен Петен үкіметі келісімге келді:Францияның солтүстікпен батысын Германия басып алды(Петеннің үкіметі Виши қалашығында орналасты)

19. Дюнкерк жаңында ағылшын-француз әскері теңізге быөсырылды:26 мамырмен 4 маусым аралығында Дюнкерктен ағылшын әскері өз еліне эвакуацияланды

20. Франциярың ұлттық күресін басқарған генерал Шарль Де Голль: Азат Франция аталатын антифашистік қозғалысты басқарды.

21. Германия 1940ж бастап Ұлыбритания қалаларын күнделікті бомбылау тәсілін жасай бастады:Англияны Рузвельт басқарған АҚШ үкімет қолдай бастады.

22. 1940ж АҚШ Англияға қарумен және ерікті әскермен қолдау көрсетті:АҚШтың араласпау саясаты біртіндеп азая бастады.

1. 1939ж 1 қыркүйек Германия Польшаға соғыс жариялады:ЕДС басталды(Англиямен Франция тыныштыру саясаты толық күйреді)

2. 1939ж 3 қыркүйек Англиямен Франция Германияға соғыс жариялады:АҚШ үкіметі бейтараптылық жариялады

3. ЕДС-қа 62(61) мемлекет қатысты:соғыс 6 жылға созылды(орта есеппен 60-70 млн адам өлді)

4. 2 апта уақытта Германия Польшаны бағындырды:1939ж 17 қыркүйекте кеңес әскері Польша аумағына енді(1939ж 28 қыркүйекте Германиямен Кеңес одағы Польшадағы жаңа шекаралар бекітті:Батыс Украинамен Батыс Беларусь жерін кеңес әскері басып алды)

5. 1939-1940ж Батыс Еуропадағы соғысты "оғаш соғыс" деп атады:Англиямен Франция 1939-1940ж соғыста қорғаныс тактикасын қолданды(француз әскері Мажино бекіністе шегінді орналасты)

6. 1939 30 қарашада КСРО әскері Хельсинки бомбылау бастады:1939ж КСРО ұлттар лигасынан шығарылды(1940 13 наурызда КСРОмен Финляндия келісімге келді:Карель мойнағындағы Кеңес-Финляндия шекарасы солтүстік-батысқа қарай жылжытылды.

7. 1940ж сәуірде неміс әскері Данияға басып кірді:1940ж 8 маусымда Норвегиядан Англиямен Франция әскері әкетіліп Норвегия Германияға тізе бүкті.

8. Норвегиямен Дания басып алғаннан кейін Еуропада оғаш соғыс аяқталды.

9. 1940ж Англияда премьер-министр қызметіне Черчилль келді

10. Германияға қарсы соғысты жақтаушы болды.

11. Германия 1940ж 10 мамырда Нидерланды,Бельгия,Люксембург аумағына басып кірді.

12. Ағылшын-француз әскерінің көп бөлігі солтүстікте орналасты:себебі Германия Францияға Бельгия арқылы шабуыл жасайтын жалған жоспар жасады.

13. Мажино сызығының бойында француз негізгі әскерін орналасты:Гитлер Мажино сызығын айналып өтіп француз әскерін ту сыртына шықты.

14. Германия Роттердам қаласында 98 тонна бомба тастады:1940ж 14 мамыр Нидерланды тізе бүкті,28 мамырда Бельгия тізе бүкті.

15. 1940ж 14 маусымда Париж қарсылықсыз Германияға берілді.

16. 1940ж 10 маусымда Италия Францияға соғыс ашты.

17. 1940ж маусымда Францияда Рино үкіметі отставкаға кетті:маршал Петен үкімет басына келді.

18. 1940ж 22 маусымда Гитлермен Петен үкіметі келісімге келді:Францияның солтүстікпен батысын Германия басып алды(Петеннің үкіметі Виши қалашығында орналасты)

19. Дюнкерк жаңында ағылшын-француз әскері теңізге быөсырылды:26 мамырмен 4 маусым аралығында Дюнкерктен ағылшын әскері өз еліне эвакуацияланды

20. Франциярың ұлттық күресін басқарған генерал Шарль Де Голль: Азат Франция аталатын антифашистік қозғалысты басқарды.

21. Германия 1940ж бастап Ұлыбритания қалаларын күнделікті бомбылау тәсілін жасай бастады:Англияны Рузвельт басқарған АҚШ үкімет қолдай бастады.

22. 1940ж АҚШ Англияға қарумен және ерікті әскермен қолдау көрсетті:АҚШтың араласпау саясаты біртіндеп азая бастады

23. 1940ж 27 қыркүйек Германия,Италия,Жапония әскери-экономикалық одақ үштік пактке қол қойды:Верден

24. Фашистік Германия Балқан елдерін КСРОға қарсы плацдарм ретінде:Балқан түбегінің Англия үшін үлкен маңызы болды(Англияның Таяу және Орта шығыстағы отарлардың жақын болуынан)

25. 1940ж 2 жартысы-1941ж басы Германия балқан түбегіндегі жеңістерге жетті:Венгрия,Болгария,Румыния 3-пактке қосылды.

26. Герман фашизмнің балқан түбегінің бейбіт жаулауына Югославиямен Грекия қарулы күрес кедергі болды.

27. 1940ж 28 қазанда Италия Грекияға соғыс жарияланды.

28. 1941ж 6 сәуірде Германия Болгарияда тұрып Югославиямен Грекияға шабуыл бастады:3 аптадан кейін Югославиямен Грекия жеңілді(бұл жердің табысы Италия,Венгрия,Болгарияға және Германияға бөлінді.

29. Жаулап алған аймақтарда жаңа тәртіп орнатты:Еуропадың саяси картасын өзгертті:Чехиямен Моравия Германияның протекторатына айналды,Францияны оккупацияланған солтүстік және орталығы Виши болған оккупацияланбаған оңтүстік аймақтарға бөлді,Югославия жерінде "тәуелсіз" Хорватиямен Сербия құрылды,Черногория Италия иелігіне өтті,Словения Италиямен Германия өзара бөлісті,

30. Коллабориционисттер:олар халықтың мүддесін сатқан ірі буржуазиямен помещиктер.

31. Антигитлерлік коалиция 1941ж желтоқсанда құрылды:Перл-харбор оқиғасынан кейін(Англия,АҚШ,КСРО елдерінен тұрды.

32. 1941ж 11 наурыз АҚШ конгрессі ленд-лиз туралы заң қабылдады:одақтастар елдерге қару-жарақпен азық-түлікті қарызға және жалға беру: ленд-лиз көмегін 42 мемлекет алды(1945ж ленд-лиз көмегі 49 млрд доллардан асты)

33. ЕДС шешуші майданы шығыс майданы болды:1941ж 22 маусым фашистік Германия КСРО-ға шабуыл жасады:1941ж 12 маусымда Англиямен АҚШ үкіметі Мәскеумен келісімге келді:тарихта бұл келісім Ағылшын-Кеңес келісімі деп аталады.

34.1941ж 2 тамызда АҚШ кеңес әскеріне әскери-экономикалық көмек көрсетуге келісім берді.

35. Еуропада 2 майдан 1944ж маусымда ашылды:Франция жеріндегі Нормандияға ағылшын-американ десанты түсірілді.

36. 1941ж қыркүйек-қазан айларында КСРО,Англия,АҚШ өкілдері әскери көмек туралы Мәскеуде конференция өткізді:1941ж 7 қарашадан бастап ленд-лиз туралы заң КСРО-да күшіне енді.

37. КСРО, Ұлыбритания,АҚШ ынтымақтасып антигитлерлік, антифашистік коалиция құрды.

АҚШтың соғысқа кірісуі, 2 майдан ашу мәселесі

1. 1941ж 7 желтоқсан Перл-харбор оқиғасы болды:Жапония Гавай аралындағы АҚШтың әскери теңіз базасын қиратты.

2. Осы оқиғадан кейін АҚШтың тынық мұхиттағы стратегиялық позициясы әлсіреді.

3. Жапония Сингапур,Малайзия,Сиам,Гонконгқа шабуыл жасады:Гонконг Англия Қытайға 1997ж қайтарды.

4. Перл-харбор изоляционизм жақтастардың жеңілісі:АҚШтың бейтарап саясатының жеңілісі.

5. 1941ж 8 желтоқсанда АҚШ Жапонияға соғыс ашты: Ұлыбританияның доминиондары,Голландия үкіметі,Латын Америкасының бірқатар елдері қатысты.

6. 1941ж 11 желтоқсан Германиямен Италия АҚШ-қа соғыс ашты.

1. 1941ж 7 желтоқсан Перл-харбор оқиғасы болды:Жапония Гавай аралындағы АҚШтың әскери теңіз базасын қиратты.

2. Осы оқиғадан кейін АҚШтың тынық мұхиттағы стратегиялық позициясы әлсіреді.

3. Жапония Сингапур,Малайзия,Сиам,Гонконгқа шабуыл жасады:Гонконг Англия Қытайға 1997ж қайтарды.

4. Перл-харбор изоляционизм жақтастардың жеңілісі:АҚШтың бейтарап саясатының жеңілісі.

5. 1941ж 8 желтоқсанда АҚШ Жапонияға соғыс ашты: Ұлыбританияның доминиондары,Голландия үкіметі,Латын Америкасының бірқатар елдері қатысты.

6. 1941ж 11 желтоқсан Германиямен Италия АҚШ-қа соғыс ашты.

7. 1941ж желтоқсанда Англия премьер-министрі Черчилль АҚШ-қа сапар жасады:Англия,АҚШ,Кеңес одағы арасында дипломатиялық келіссөздер басталды.

8. 1942ж мамырда одақтасу туралы ағылшын-кеңес келісім-шарты қол қойылды:1942ж маусымда Вашингтонда "агрессияға қарсы соғыста өзара көмек көрсету туралы" кеңес-американ келісімге қол қойылды.

9. 1942ж антигитлерлік коалицияның рәсімделуі толық аяқталды.

10. 1941ж желтоқсанда Германияның блицкриг жоспары Мәскеу түбіндегі шайқаста тоқтады:1943ж Сталинград шайқасы ЕДС-қа бетбұрыс жасады.

11. Одақтастар 2 майдан ашу мәселесін көтерді(Рузвельт талабымен 1944ж 1 мамырға дейін Францияға десант түсетін болды)

12. 1943ж қазанда Мәскеуде КСРО,АҚШ, Ұлыбритания сыртқы істер министрлері кездесті:2 майдан ашу мәселесі қаралды(Италия туралы декларация қабылданды)

13. 1943ж Тегеран конференциясы болды:әскери іс-қимылдармен соғыстан кейін ынтымақтастық жоспары талқыланды(2 майдан ашуға келісті,кеңес одағы Жапонияға соғыстан кейін соғыс ашатын растады)

13. 1943ж қарашада Рузвельтпен Черчилль Тегеранға бара жолда Гоминьдан үкімет басшысы Чан Кайшимен кездесті: бұл кездесу тарихта Каир декларациясы деп аталады.

14. 1944ж антигитлерлік коалицияға осы елдер кірді:Румыния, Финляндия,Болгария,Венгрия

15. Генерал Шарль де Голль басқарған Франция уақытша үкіметі Францияға ұлы держава атағын қайтаруды АҚШ, Ұлыбритания,КСРО-дан дипломатиялық жолмен сұрады.

16. 1944ж күзде Вашингтонгта Думбартон-окс жеке жайында КСРО,АҚШ, Ұлыбритания,Қытай өкілдері кездесті:БҰҰ құру туралы ұсыныс жасалды.

17. 1945ж ақпанда Ялта конференциясы өтті:Сталин, Черчилль, Рузвельт қатысты(жеңілген Германиямен азат етілген Еуропаға қатысты ортақ саясат туралы келісімге келді)

18. 1945ж 25 сәуірде Сан-Францискода БҰҰ құру конференциясын шақыру туралы қаулым қабылдады.

19. Жеңілген Германияда оккупацияланған режим орнады(КСРО,АҚШ,Англия,Франция):Берлин қаласы 4 центрге бөлініп басқарылатын болды.

20. Берлин қабырғасы 1961ж құрылды:1989ж құлатылды(бұл оқиға қырғи-қабақ соғыс көрінісі ретінде көрсетілді)

21. Кеңес одағы Жапониямен соғыстан кейін оңтүстік Сахалин,Курил аралдарын өзіне қайтаратын болды.

22. 1945ж 8 ақпаннан бастап ағылшын-американ әскері батыс майдан шабуылға көшті.

23.Берлин қаласы кеңес әскеріне 2 мамырда тізе бүкті.

24. 1945ж 8 мамырда Жуков Германияның жеңілуі туралы актіге қол қойды.

25. 1946ж Нюрнберг сот процессінде фашистер сотталды.

Қылмыстық құқық бұзушылықтың заңды құрамы дегеніміз қылмыстық жауаптылық тағайындауға қажетті құқық бұзушылық белгілерінің жүйесі.

Құқық бұзушылық субъектісіне жатады: құқыққа қарсы іс әрекет жасаған жеке тұлға.

Ақыл есі дұрыс жеке тұлға ғана сотқа тартылады.

Ақыл есі дұрыс емес жан қылмыс субъектісі бола алмайды ондайларға медициналық мәжбүрлеу шараларын қолданады.

Қылмыстық құқық бұзушылық құқық бұзушылық объектісіне нұқсан келтіреді: қоғамдық катынастар құқық бұзушылықтың жалпы объектісі болып табылады ( өмір денсаулық меншік түрлі мүдделер ұрлыққа қарсы).

Құқық бұзушылықтың объективті жағы дегеніміз құқыққа қарсы әрекеттің сыртқа білінуі.

Адамның өз еркінен тыс күш қолдану жасаған әрекеті құқық бұзушылық деп саналмайды.

Зиянның 2 түрі бар мүліктік және мүліктік емес.

Құқық бұзушылықтың жасалған орны мен уақыты объективті жағы болып саналады.

Құқық бұзушылықтың субъективті жағы : жеке тұлғаның өз әрекетімен әрекетінің салдары(жеке тұлға айыпқа тартылады)

Айыптың 2 түрі бар қасақана және абайсызда жасалған : 1. қасақана дегеніміз құқық бұзушылық жасаған тұлғалардың өз әрекетінің зиянын білуі. Қасақана жасауы әрекеті 2 түрге бөлінеді.

1. Тура: әрекеттің қоғамға қәуіпті салдары болатынын алдын ала біледі.

2. Жанама: жеке тұлғаның іс әрекетті қаламасада оған саналы түрде жол беруі.

Абайсызда қылмыс жасаудың 2 түрі болады

1. Өр көкіректіт өзіне тым сенушілік.

2. Нем құрайлылық

Себеп уәж дегеніміз құқық бұзушылыққа іштей ниеттену.

Құқық бұзушылықтың мақсаты: құқық бұзушылыққа қарсы әрекет жасаудың соңғы нәтижесі.

Қылмыстық құқық бұзушылық дегеніміз мемлекетке қоғаммен жеке тұлғаға зиянын тигізетін айыпты әрекет.

Кеңес одағымен Германия арасындағы Ұлы Отан Соғысы(ҰОС)

1. 1940ж 18 желтоқсанда Гитлер КСРО-ға қарсы Барбаросса жоспарына қол қойды:қауыр соғыс "блицкриг" жоспарымен КСРО-ны тез басып алу(бұл жоспар 1941ж желтоқсанда Мәскеу түбегінде аспай қалды)

2. 1941ж 22 маусым-1945ж 9 мамыр аралығы ҰОС кезеңі.

3. 1941ж Риббентроп-Молотов шартын бұзып шабуыл жасады: Германия жағында Румыния, Венгрия, Финляндия,Италия,Словакия,Хорватия әскерлері соғысты.

4. Кеңес одағына қарсы 190 дивизия қарсы шықты:оны 153 неміс дивизиялары болды

5. 1941ж күзіне дейін неміс әскерлері балтық елдері, Молдавия, Украина, Белоруссия жерлерін басып алды: Ленинград қаласы 900 күн қоршауда қалды (миллионға жуық адам қоршауда өлді)

6. Неміс әскерінің Мәскеуге шабуыл жоспары Тайфун деп аталды.

7. 316 Қазақствн дивизиясы ерлік көрсетті (Волоколамск тасжолында 30 неміс танкысын тоқтатты)

8. 1942ж жазында неміс әскері Курск,Харьков маңында кеңестік қорғаныстарын бұзды.

9. 1942ж жазынан-1943ж ақпанына дейін Сталинград шайқасы болды.

10. 1941ж 11 желтоқсанда Германия АҚШ-қа соғыс жариялады:1942ж қаңтарда Вашингтонда 22 ел өкілі декларацияға қол қойды(1942ж мамыр айында Ұлыбританиямен,маусым айында АҚШпен өзара көмек туралы келісімге КСРО қол қойды.

10. 1941ж тамызда Черчилльмен Рузвельт Атлантикалық хартияға қол қойды:КСРО, Ұлыбритания,АҚШ әскери-саяси одағы құрылды.

11. 1942ж аяғында антифашистік коалиция күштері қарсы шабуылға шықты. 1942ж 11 қарашада Сталинград майданында қарсы шабуылға шықты(1943ж ақпанда Сталинград шайқасындағы жеңіс соғысқа бетбұрыс жасады)

12. 1943ж жазда ірі Курск шайқасы болды:1943ж қараша-желтоқсан айларында Тегеран конференциясы болды(Сталин, Рузвельт, Черчилль)

13. 1944ж наурызда өзінің мемлекеттік шекарасына жетті:Румыния, Польша, Чехословакия,Югославия,Венгрияны азат етуге қатысты.

14. 1944ж солтүстік Франциядағы Нормандияда ағылшын-американ десанты түсті:тариэта бұл оқиғаны Оверлорд операциясы аталды.

15. Одақтастар әскері Францияны, Голландия, Бельгия,Орталық Италияны азат етті.

16. 1945ж басында фашистік блок толығымен ыдырады.

17. 1945ж ақпанда Қырым конференциясы болды:Германия аумағын кеңестік, американдық, ағылшын,француздық 4 оккупациялық аймаққа бөлуге келісті.

18. 1945ж 10 сәуірде кеңес әскері Венаға кірді:24 сәуірде кеңес әскері Берлинді қоршап алды.

19. ҰОС соңғы стратегиялық операция Берлинді басып алду операциясы болды.

20. Берлин қаласы 2 мамырда тізе бүкті.

21. 1945ж 30 сәуірде 150 жауынгер Рахимжан Кошкарбаев,Егор Кантария Рейхстагқа ту қойды.

22. 2945ж шілде Потсдам конференциясы болды: Германияға қатысты мәселелер қаралды.

23. Польшамен Кеңес одағы аумағы Германия есебінен ұлғайды.

24. 1944ж қазанда Лейте аралы маңында адамзат тарихындағы ең үлкен теңіз шайқасы болды:300-ге жуық әскери кеме қатысты(Американдық флот жапон флотын жеңді)

25. 1945ж 6 тамыз Хиросима, 8 тамыз Нагасаки қаласына атом бомба тастады.

26. 1945ж 9 тамыз Жапонияға КСРО соғыс ашты.

Екінші дүниежүзілік соғыс

1.ЕДС 62 мемлекет қатысты:60млн адам өмірі қиылды(жаудың тылында 4млн партизанмен тыл жұмысшылары қаза тапты).

2. Фашистік тұтқында 6млннан астам адам тұтқынға түсті:концлагерьден шыққандар Сталиндік ГУЛАГқа соғыстан кейін қамалды

3. ЕДС-тан кейін Ұлы державалардан Германия,Италия,Жапония шықты

4. Франциямен Англия әлсіреп қалды:Ең байып келген мемлекет АҚШ(тек КСРОмен АҚШ ұлы державалар қатарында болды)

5. ЕДС-тан кейін отарлық жүйе құлай бастады:ЕДС кезінде басты мемлекет КСРО.

6. Еуропаның шығыс бөлігі кеңес ықпалында болды:Герман демократиялық республикасы(ГДР),Польша, Чехословакия, Венгрия, Румыния, Болгария, Югославия. Албания.

7. ЕДС-та 27млн КСРО-ның адам қаза тапты:1700 қаламен,70000 ауыл қирады.

9 класс 2 бөлім 20ғ 2 жартысында әлемнің саяси картасы

1. Отарсыздану дегеніміз доминиондарға мандатқа кірген аймақтарға,отарларға,протектораторға тәуелсіздік беру үдерісі:Отарларда жер шарының 1/3 бөлігі өмір сүрді(Ұлыбритания,Франция, Голландия,Бельгия,Италияның әлсіреуі, Жапонияның жеңілуі әсер етті)

2. Жвпонияның жеңілуінен кейін тәуелсіздігін алған елдер:Корея,Қытай,Филиппин, Индонезия, Малайзия, Сингапур, Вьетнам, Сиам, Кампучия, Лаос.

3. ЕДС-тан кейін отар елдерде ұлт-азаттық күрес басталды.

4. Бірінші отарсыздану кезеңі 1943-1956 болды:негізінен Азиямен Солтүстік Африка елдерін қамтыды.

5. Англия Палестинамен Иорданияны,Франция Ливанмен Сирия басқару мандаттарынан бас тартты.

6. Англия ЕДС барысында Үндістанда өзін-өзі басқару шартын енгізді.

7. 1947 Үндістанмен Пәкістан тәуелсіздікке қол жеткізді(Шри-ланкамен Бирманың тәуелсіздігі мойындады)

8. 1945ж 17 тамызда Индонезия,2 қыркүйекте Вьетнам тәуелсіздігін жариялады,Индонезияның негізгі иесі Голландия болды

9. , АҚШ 1946ж Филиппин тәуелсіздігін берді,Франция Вьетнаммен 1946-1954 соғысты:Франция жеңілді(1973ж Франция Камбоджамен Лаостың тәуелсіздігін мойындады)

10. 1956ж Суэц канал үшін соғыс болды:Англия,Франция,Израиль әскері бірігіп Египетке қарсы соғыс ашты(Египетке Кеңес одағы көмек көрсетті)

Отарсыздану 2,3,4 кезеңі

1. Отарсыздану 2 кезеңі 1950-1960 соңы қамтыды: негізі Африканы қамтыды(1960ж Франция Мароккомен Туниске тәуелсіздігін берді)

2. 1954-1962 азат ету үшін Алжир Франциямен күресті:Эвиан келісімімен Алжир тәуелсіздігін алды.

3. Англия осы жылдары тәуелсіздігін берген елдер:1957 Ганамен Малайзияғаі,1958 Гвинеяға тәуелсіздігін берді.

4. Отарсыздану тарихында 1960ж Африка жылы деп енді:17 ел тәуелсіздігін алды.

5. 1960ж басында Африкада 45-ке жуық тәуелсіз мемлекет пайда болды.

6. Англиямен Францияның Африкада ең көп иеліктер болған еді

7. Осы жылдары тәуелсіздігін алды:1961ж Танганьика,1962ж Уганда,1963ж Кения,1964ж Занзибар,Замбия,Малави,1965ж Гамбия.

8. Африканың отарсыздануы Африка елдер арасындағы шешілмеген мәселелер тудырды:Африканың мемлекет аралық, нәсілшілдікпен тайпа аралық шиеленістер(бұл елдерде әскери диктатурамен авторитарлық монархиялар кеңінен орнады.

9. БҰҰ мүше елдерінің 1/3 бөлігін Африка елдері құрайды:отарлық империядан шыққан елдер.

10. 20ғ 2 жартысында Афроазиялық аймақтың тарихи дамуы өзгерді:отарлық жүйеден тәуелсіз мемлекеттер жүйесіне

11. Отарсыздану 3 кезеңі 1970ж.

12.Ең көне отарлық империя Португалия құлады:1974ж Португалияда қалампыр төңкерісі болды:әскери диктатура құлады(Жасыл мүйіз аралдары,Ангола,Мозамбик,Сан-Томе және Принсипи елдері тәуелсіздігін алды)

12. 1973ж Гвинея-Бисау тәуелсіздігін алды

13. Отарсыздану 4 кезеңі 1980-1990ж қамтыды:1980ж Оңтүстік Родезия(Зимбабве) тәуелсіздігін алды,1982ж Белизге тәуелсіздігін берді.

14. 1990ж әлемдік қауымдастық қысымымен Оңтүстік Африка Республикасы Намибияға тәуелсіздігін таныды.

15. Англия 1997ж Гонконгты Қытайға қайтарды,1999ж Португалия Қытайға Макао қайтарды.

16. 20ғ аяғында отарлық империя дәуірі толық күйреді.

17. Отар елдерде дамудың 2 жолы болды: социалистік бағдар, капиталисттік даму жолы.

18. 30 жыл бойы Қытай, Вьетнам, Солтүстік Корея социалистік даму жолында өтті:1970ж ортасында Қытай өте ауыр экономикалық дағдарысқа ұшырады(мемлекеттік бақылауды азайтатын нарықтық реформаға көше бастады)

19. 1990ж басында социализмнің құрудың Маркстік үлгісі өз мәнін жоғалтты.

20. Африкамен бірқатар Араб елдерінде социалистік бағдар идеясы сәтсіздікке ұшырады.

21. Социалистік бағдар: мемлекеттік меншікке өту,кооперативтендіру,бірпартиялы саяси жүйеге көшу(социалистік бағдар жолын таңдаған көптеген елдер нарықтық қатынастармен, көппартиялық жүйеге көшуге мәжбүр болды.

22. Мәдени өркениеттік аймақтар Азиямен Африкада 4-ке бөлінеді: Қытайлық-конфуцийлік аймақ(Қытай,Жапония, Вьетнам, Корея, Тайвань, Гонконг, Сингапур),үнді-буддистік-мұсылмандық топ(Үндістан, Пәкістан, оңтүстік-шығыс Азия),араб-мұсылмандық аймақ(Таяу Шығыс,Ауғанстан,Ирак,Иран,Магриб елдері), орталық және оңтүстік Африка аймағы(құрылымы айқындалмаған мемлекеттер,әскери тайпалық құрылымдар)

Қылмыстық құқықтық қатынастар- құқық бұзушылық жасаған тұлғамен мемлекеттік билік органы арасында туындайды. Қылмыстық жауапкершілікке 16 жасқа толған тұлға тартылады(кейбір жағдайда қылмыстық жауаптылыққа 14 жастан бастап тартылады, ондай қылмыс ҚР қылмыстық кодексінің 15 бабында көрсетілген). ҚР қылмыстық процесстік кодексі 2014ж 4 шілдеде қабылданды. Қылмыстық құқық бұзушылық құрамының белгілерін анықтайды: қылмыстық қудалау органдары, прокуратура, Ұлттық қауіпсіздік комитеті. Қылмысты қудалау органдарына кіретіндер: тергеуші, анықтаушы, криминалды полиция қызметкері, учаскелік полиция қызметкері, әскери полиция қызметкері, әскери тергеу басқармасының қызметкерлері. Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған тұлға кінә тағылған сәттен күдікті деп танылады: прокурордың айыптау актісі бекітілгеннен кейін айыпталушы болады, айыпталушы сот үкімі шықса сотталады(сотталушыға айналады). Қылмыстық жауаптылыққа тартудың түрлері:

1)Қылмыстық құқық бұзушылық жасаған тұлға өз әрекетіне жауап беру міндетті.

2)Айыпты тұлға өзінің бостандығы мен конституциялық құқының сақталуын талап етуге құқылы.

3)Қылмыс жасау айыпты мен мемлекет арасында арнайы құқықтық қатынастарды тудырады.

4)Қылмыстық жауаптылыққа тарту бірнеше сатыдан тұрады:

1)Сотқа дейінгі тергеу.

2)Қылмыстық істі прокуратура мен соттың қарауы.

5)Қылмыстық жауаптылық қылмысқа дайындалғаны, оны жасауға оқталғаны және оны бірге жасағаны үшін туындайды.

6)Қылмыстық жауаптылық жария сипатта болады: Өкілеттілігі бар субъекті ғана қылмыстық жауаптылыққа тарта алады(қылмыстық жазаны сот белгілейді)

7)Қылмыстық жауапкершілік жеке сипатта болады(сыбайластық немесе ұжымдық жауаптылық ұстанымы іске аспайды).

Қылмыстық жауаптылықты жеңілдететін және ауырлататын жағдайлар болады.

Жаза дегеніміз-сот шешімі бойынша белгіленген мемлекеттік мәжбүрлеу шаралары:айыпталушының сотталушыға айналуы. Қылмыстық жаза қолдану қылмыстың алдын алуы үшін жасалады.

Британдық Үндістанды бөлу.

1.Үндістан 1947 жылы 2 ге бөлінді.

:Үндістан және Пакистан

2.Мұсылмандар лигасы Пакистанды құрды.

3.Үнді ұлттық конгресс партиясы Үндістанды құрды.

4.Үндістанда индустар мен мұсылмандар арасында діни қақтығыстар туды.

5.1946 жылы Ақпанда Бомбейде көтеріліс басталды.

:1947 жылы тамызда Үндістан тәуелсіздігін жариялады.

6.Ұлыбританияны басқарған либаристік партияның жетекшісі К.Эттли үкіметі тәуелсіздікті мойындады.

7.Англия 2 дүниежүзілік соғыстан әлсіреп шықты.

:Үндістан ның тұңғыш премьер министрі болған:Джавахалал Неру

8.1946 жылғы сайлауда Мұхаммед Али Джинна басқарған мұсылмандар лигасы дербес мемлекет құру жолында күресті.

9.1946 жылы Калькутта қаласында діни этникалық қақтығыс болды.

:1947 жылы Осындай қақтығыс Пенджаптағы индустар,мұсылмандар,сикхалар арасында болды.

10.Британдық жергілікті басшы Маунтбетт бір тұтас Үнді мемлекетінің уақыты  өткендігін айтты.

11.Үндістан мен Пакистан болып бөлінгенде 7-8 млн адам шекараның екі жағында қалды.

12.1947 жылы Пакистан құрылғанда Батыс Пакистан және Шығыс Пакистан болып 2 бөліктен тұрды.

13.Шығыс Пакистан кейіннен бангладеш мемлекеті болып қайта құрылды.

14. 1947 жылы құрылған Үнді одағының алдына қойған басты мақсаты:

1.Әкімшілік аппаратты қарулы күшті үнділендіру.

2.Мемлекеттік шекараны айқындау.

3.Князьдердің саяси билігін орталық билік органдарына өткізу.

15.1947 жылдан 1949 жылға дейін Үндістанда 601 князьдік болды.

:Оның 555 князьдығы Үндістанда қалды.

16.Қазіргі Үндістан мен Пакистан Пенджаб,Кашмир штаттары үшін жер жауын шеше алмай отыр.

17.Хайдарават Джамму Кашмир князьдіктеріндегі көтерілісті басуға Үнді әскері кіргізілді.

:Осы оқиғадан Кашмир мәселесі туындады.

18.Пенджаб штатындағы шекара сызыға өтті : Лахор,Амрицар қалаларының арасынан және Калькуттаның шығыс жағынан.

19.Пакистан мен Үндістан арасындағы этностық жанжалдар 12 млн адам босқындар айналды.

20.500 мың адам қаза болды.

21.Үндістанның соңғы вице корольі Маунтбет

22.1947 жылы Үндістан діни принцип бойынша бөлінді .

23.Пакистанның тұңғыш басшысы Мұхаммед Али Джинна

1. Тәуелсіздігін алған отар елдерге қарсы неоколониализм саясатын қолданды:19ғ соңындағы басты ртаршыо державалар: Ұлыбритания,Франция,Германия,Голландия,Испания,Италия,Португалия,АҚШ.

2. Азияда жалғыз отаршы Жапония болды.

3. ЕДС аяқталуы Азиямен Африкада отарлық империялар күйретті.

4. Германия, Италия, Жапония және Қытаймен оңтүстік-шығыс Азиямен Африкада

5. 1960ж ортасында БҰҰ құрамына 50-ден астам жаңа мүшелер қабылданды.

6. Отарлық жүйе ыдырауына әсер еткен 3 фактор:1.экономикалық фактор(тау-кен өндіру дамыған),2.саяси фактор(Батыс елдердегі демократияның артуы),3.идеологиялық фактор(Еуропалық мәдени құндылықтардың дамуы)

7. ЕДС барысында өз отарларынан әскер,әскери өнеркәсіп шикізат алып отырды:Әскерді Үндістаннан,мұнайды Иран,Ирак,Сауд Арабиясынан алды.

8. Генерал Шарль де Голльдың әскерінің бір бөлігі Африкада құрылды

9. ЕДС-тан кейін 2 гегемон ел пайда болды:КСРОмен АҚШ

10. ЕДС-та халықтардың еркіндігі үшін күрес ұранмен қатысқан ел АҚШ.

11. КСРОның ЕДС-тан кейін басты саясаты::империализмның отарлық жүйесін жою, Шығыс Еуропада социализм орнату.

12. 1959ж БҰҰ шешімімен 1960ж Африка жылы деп жарияланды:1960ж Бельгиялық Конго, Британдық ірі отар Нигерия, Сомали тәуелсіздігін алды

13. 2 Елизавета патшайым 1952ж қаңтарда таққа отырды

14. Африкадағы 11 мемлекет мәртебесін алды:Британдық және француз халықтарының достастық құрамына африкалық елдер кіреді.

24. Діни сенімі бойынша біртұтас хвлық бенгалдықтар 2-ге бөлінді:Исламдық бөлігі Шығыс Пакистан құрамында, бенгалдық индустар Бенгалия штатында.

25. 1956ж Пәкістанның құрылтайы:ислам республикасы деп жарияланды(биліктің президенттік түрі енгізілді:үкіметті премьер-министр басқарды)

26. Пәкістанның қос палатасы шектеуоі құқығы ие болды: 1958ж төңкерістен кейін жергілікті билік органдарының билігі шектелді.

27. 1958ж Пәкістанда жаңа конституция қабылданды:1977ж Бхутто сайланған үкімет төңкеріске ұшырады:генерал Зия-уль-Хак.

28. Мұсылман елдер үшін тұңғыш үкімет басына келген әйел Пәкістаннан шықты:Бхуттоның қызы Беназир Бхутто.

29. 1980ж Пәкістанда маңызды реформалар жүргізді:өнеркәсіпті мемлекеттік секторы негізі қаланды,жер шаруаларға берді,жеке кәсіпкерлікпен шетелдік инвестиция дамыту таралды.

30. 1971ж Шығыс Пәкістан(Бангладеш) Пәкістаннан бөлінді.

31. Маунтбеттен жоспары 1947ж маусымда мұсылмандар лигасы,үнді ұлттық конгресі,сикхалар Ұлыбритания басшылары қолдаған құжат.

32. Пенджабпен Бенгалия сияқты аралас провинциялар бөлшектенді. Жартылай Үндістанға,жартылай Пәкістанға,жартылай Бангладешке тиісті бөлді.

33. Синд,Белуджистан провинциялары Британдық Үндістанның солтүстік батыстағы аймақтар Пәкістанға қосылуға дауыс берді.

34. Үнді князьдіктердің көпшілігі Үндістанға қосылды.

2015 жылы 18 қарашада"сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заң қабылданды"

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық субъектісіне жатады: мемлекеттік функцияларды атқаратын өкілдер және оларға теңестірілген амалдар.

Мемлекеттік функцияларды атқаруға қатысты өкілетті түлғалар: 1. Барлық лауазымды тұлғалар парламент мәслихат депутаттары соттар

2. Барлық мемлекеттік қызметкерлер.

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылыққа 16 жастан бастап қылмыстық жауаптылыққа тартылады.

Сыбайлас жемқорлық кылмыс барысында жасалады: бас бостандығынан айыру, айыппұл төлеу , мүлкін тәркілеу, мемлекеттік қызметпен айналысу құқығынан айыру.

Сыбайлас жемқорлықты жиі қолданылады пара алу және пара беру.

Пара дегеніміз шенді адамға жасаған қызметі үшін акша немесе құнды зат беру.

Пара алу лауазымдық қызметін асыра пайдалану.

Пара беру дегеніміз лауазымды тұлғаның заңды не заңсыз жасайтын әрекеті: пара беру арқылы белгілі басымдыққа ие болу.

Пара болуы мүмкін заттарға жатады: мүліктер( акша , шетелдік валюта,қүнды қағаздар, жылжымалы жылжымайтын мүліктер төменгі бағадағы қызметтермен пайда табулар.).

Жасырын бүлкемеленген пара: (пара алушының қарызын кешіру соттан мүліктік талап арызын тартып алу).

Пара алу субъектісіне жатады: мемлекеттік қызметкер лауазымды тұлғалар .

Пара беру субъектісіне жатады: 16 жасқа жеткен жеке тұлғадан басталады.

Сыбайлас жемқорлық жеке бастың пайдасы үшін мемлекеттік билікті асыра пайдалану.

Пара көрсеткен қызметі үшін субъектіге ақша немесе құнды зат ұсыну.

Ізгілік мәселесі және жаза

Адам өмірі мен құқық тары мен бостандықтары туралы Конституцияның 1 ші бабында айтылған.

Ізгілік қағидаты дегеніміз мемлекеттің адамның қауіпсіздік сақтауы жеке тұлғамен мүдделерін қорғау.

Ізгілік дегеніміз жазаның әділетті дұрыс қолдану.

Ізгілікке қойылатын талаптар:

1. Жауапкершілікті белгілейтін күшейтетін заңның кері күші болмауы.

2. Сендіру мен мәжбүрлеу үйлесу

3. Адам намысына тимеу оған азап жасамау.

4. Адаммен азаматтың материалдық емес игіліктер қорғау.

5. Адамдның құқықтары мен бостандықтарын қымбат қазына санау.

Ізгілік идеясы қылмыстық кодексте көрініс берген .

Ізгілік қағидаты дегеніміз субъектілерге құрметпен қарауға бағытталған бастама идея.

Ізгілік көріністері: аяғы ауыр әйелдерге баласы 14 ке толмаған әйелдерге жазасын кейін өтеуге. Кәмелетке толмағандарға жаза жеңілдету, қартайған ер әйел адамдарға өлім жазасы мен өмір бойы бас бостандығынан айыру жазасын қолданбау.

Қырғи қабақ соғысының басталуы

1946-1990 ж басы болды : Шығыс Еуропа мен азия бірқатар елдері социализм құруға кірісті

1946 ж 5 наурызда АҚШ тың Фултон каласында Черчель сөз сөйледі : бұл сөз қырғи қабақ соғыстың басталуына себепші болды , ақштың әлемдік күштердің шыңы екені айтылды

Черчель Кеңес одақ пен ( темір шымылдырық құрып тастаған деді )

Коммунизм ге қарсы күресу үшін Черчель ( ағылшын тілінде сөйлейтін, халықтар қауымдастығын құруды ұсынды)

2 д.ж соғыстан кейін ядролық қару одағынан кеңес одағынан артықшылықта болды

АҚШ 1949ж сыртқы саясатта атом дипломатиясын қолданды

1949 ж 21 тамызда Семей полигонында Кеңестік атом бомбасы сынақтан өтті : 1949 ж КСРО мен АҚШ ядролық қаруға ие болды.

Қырғи қабақ соғыс ксро мен ақш арасндағы ядолық қарулардан жарыс болды

Қырғи қабақ соғыс жылдары ықпал ету аймағы үшін соғыс болды

Қырғи қабақ соғыста әлемдегі 2 саяси жүйе қақтығысқа түсті: социализм мен капитализм

Америкалық комунизімд түзеу дактринасы батыс еуропа елдерінп экономикалық және әскери көмек беруден басталды . Тарихта оны Трумэн доктринасы деп атайды

Президент Трумэннен алғаш экономикалыш әскери көмек болған Грекия мен Трумэн болды

1947 ж 5 шілдеде Ақштың мемлекеттік басшысы Джо Маршел сөз сөйледі : < Еуропаны қалпына келтіру бағдарламасы келді: Маршл жоспары деп атайды.>

Маршл жоспары арқылы Батыс еуропаның 16 еліне көмек көрсетілетіні болды. Маршл жоспары кеңес үкіметі < Еуропаны қанау жоспары деп атады> : бұл айыптауды Финляндия қолдады . Маршл жоспары доллар дипломатиясы деп атады

1948 ж сәуірде Маршл жоспары басталды : жоспардың орындалуына 17 ел қатысты : Ұлыбритания, Батыс Германия , Франция , Дания, Норвегия, Швеция , Элландия, Исландия, Италия , Португалия , Грекия , Түркия, Нидерланд, Люксембург , Швецария

1948 ж Еуропаның экономикалық ынтымастық елдері Маршл жоспары байланысты келісімге келді : Ақш тың инвистициясын қолдануға , стратегиялық тауарларды кеңес одағына сатпауға, ақшты тапшы материалдар мен жабдықтауға еуропа елдері міндеттеме алды

1948 ж Батыс еуропада бірді бір коммунист болмады

1948-52 ж маршл жоспары істеді.

Әскери-саяси одақтар НАТОмен Варшава шарты ұйымы(ВШҰ)

1. ЕДС-тан кейін жаңа күштердің арақатынасы Ялта-Потсдам деп аталатын жүйенің құрылуының негізі болды.

2. 1945ж ақпанда Ялтада, шілдеде Потсдамда үлкен үштіктің конференциясы өтті(КСРО,АҚШ, Ұлыбритания)

3. Потсдам конференциясында қабылдаған нақты шешімдер аумақты мәселелерде осы күнге дейіг күшінде.

4. ЕДС-тан кейін екі державаныда қолдайтын одақтастардың болуы биполярлықты одан әрі күшейтті.

5. Биполярлы жүйе дегеніміз АҚШпен КСРО негізін қалаған әскери-саяси блоктар арасындағы қарама-қайшылық.

6. КСРОмен АҚШ арасында жаппай қарулы күш жарыс болды:1980ж ортасында әлемдегі жалпы өнімнің 6% қарулануға жұмсалды.

7. Биполярлы жүйемен қырғи-қабақ соғыс көрінісінің негізгі белгілері: коммунистік және батыстық саяси идеологиялық қарама-қайшылық,2.әскери және саяси одақ жүйелер құрылуы,3.қарулану жарыстары және әскери шығындардың өсуі,4. Халықаралық дағдарыстардың орындалуы,5.Кеңестік және батыстық ықпал аймақтарына ресми бөлінуі,6. Әртүрлі әлеуметтік-саяси жүйедегі экономикалық,саяси және мәдени байланыстар азаюы.

8. Германия, Вьетнам,Корея бөлінді:қазіргі таңға дейін Оңтүстік және Солтүстік Корея бөлінуі сақталды.

9. 1949ж Солтүстік Атлантикалық келісім үйімі НАТО құрылды:бастапқыда 12 мемлекет кірді:АҚШ,Канада,Ұлыбритания,Бельгия,Дания,Исландия,Италия, Люксембург,Нидерланды,Норвегия, Португалия,Франция.

10. 1952-1980 НАТОға 4 ел кірді:Испания,Түркия,Грекия,ГФР.

11. АҚШпен Ұлыбритания НАТОдың негізгі қалаушы(НАТО КСРОмен социалистік елдерге қарсы бағытталған әскери ұйым)

12. 1948ж Америка мемлекеттер ұйымы құрылды(АМҰ)

13. 1951ж АҚШ, Аустралия, Жаңа Зеландия АНЗЮС ұйымына бірікті.

14. Оңтүстік-шығыс Азия келісім-шарт ұйымы СЕАТО деп аталды:АҚШ, Ұлыбритания,Франция,Пәкістан, Тайланд,Филиппин,Аустралия,Жаңа Зеландия кірді(Қиыр шығыста басты рөлге ие болды)

16. 1955 Бағдат пактісіне қол қойылды:Түркия,Ирак,Иран,Пәкістан, Ұлыбритания кірді(1959ж бұл ұйымнан Ирак шықты:ұйымның аты СЕНТО деп өзгерді.

17. 1953ж социалистік лагерь елдерінде КСРОға қарсы наразылық күшейді:Венгриядамен ГДР-да болды(1955 Варшава Шарты әскери Ұйымы құрылды)

18. ВШҰ мүшелері:Албания,Болгария, Венгрия,ГДР,Польша,Румыния,КСРО, Чехословакия

19. ВШҰ Шығыс Еуропада орналасқан:КСРОның батыс шекараларын қамтамасыз етті.

20. 1959-1962ж Берлиннен Батыс Берлинге жаппай қашу жетек алды:1961 Берлин қабырғасы тұрғызылды.

21. 1962ж Кариб дағдарысы басталды: КСРО Кубада ядролық қару орналасты(АҚШ Түркиядан ядролық ракета шығаруымен шешілді)

22. 1956ж Венгрияға ВШҰ әскері кірді:қарулы көтерілісті басу үшін.

23. 1968ж Чехословакияға ВШҰ әскері кірді:

Әлемдік соцалистік лагердін қалыптасуы

1.Фашистік Германияның жеңілуі Шығыс Еуропаға экономикалық, саяси, әлеуметтік өзгерістер әкелді: Польша, Венгрия, Чехославакия, Румыния, Больгарияда халықтық билік органдары пайда болды. (Бұл елдер соцалистік даму жолына түсті)

2.Польшада 1947ж 9 комунисттік партия өкілдері қатысқан жиналыс өтті: Әлемді қарама-қарсы екі лагерге бөлу туралы тезис дайындалды.

3.Осы жылдары бұл елдерде комунисттік және прокеңестік режимдер орнады: 1944 Больгария, 1945 Югославия, 1946 Албания, 1947 Польша мен Румыния, 1948 Венгрия мен Чехославакия.

4.Азияда осы жылдар комунисттік режимдер орнады: 1945 Солт Вьетнам, 1948 Солт Корея, 1949 Қытай.

5.1949ж Экономикалық өзара көмек кеңесі құрылды: Мүше елдер Больгария, Венгрия, Румыния, Польша, Чехославакия, ГДР, КСРО.

6.1947-1948ж Шығыс Еуропа елдеріне социализмнің Сталиндік модельін мәжбурлеп енгізді: халықтық демократиялық елдер "Жедел социалистік құрылыс жолына түсті"

7.1953-56ж Польша, Венгрия, ГДР де әлеуметтік саяси дағдарыстар орын алды.

8.1948ж Югославияның басшысы Брос-Тито Сталиннің билігінен бас тартты: "Өзін-өзі басқару" социализмнің моделін қабылдады.

9.1945ж тек Ақшта ғана ядролық қару болды.

Осы басымдылықты Ксро 1949ж жойды.

10.Ксро 1957ж алғаш рет жасанды жер сергін ұшырды: Гагарин тұңғыш ғарышқа ұшты .

11.1960ж басында жаппай қаруланудын 2 кезеңі басталды.

12.1948-62ж Қырғи қабақ соғыстын негізгі оқиғалары болды.

13. АҚШ,Ұлыбритания, Франция батыс Германияның экономикалық және әскериәлеуетін қалпына келтіруге күш салды.

1946ж Ақш пен Англия өздері окупациялаған аймақты бизония деп атап біріктірді: 1948ж Франция осы аймаққа қосылып Тризония құрылды.

14. Германия Федеративті Республикасы 1949ж 7 қырқ құрылды:1949ж 7қазан Шығыс Германия Герман Демократиялық Республика құрылды.

1949ж екіге бөлінген Германия 1990ж бірікті.

15.1950-53ж Корей соғысы болды: Корей халық Демократиялық Республикасы басшысы Ким Ир Сен Оңт Кореяға соғыс ашты.

Корея соғысына қатысқан елдер: Солт Кореяны Қытай мен Ксро қолдады, Оңт Кореяны Ақш пен Нато әскері қорғады.

Екі Корея 38 паралел бойынша бөлінді.

Адам құқығы түсінігі

1. Адам құқығы ұғымына кіреді: ар-ұждан бостандығы, діни-сенім бостандығы, ой еркіндігі, сөз бостандығы.

2. Мемлекеттің араласуына болмайтын сала: адам бостандығы: мемлекет құқықтық нормалар арқылы адамның өз қалауы бойынша әрекет етуін не етпеуін белгілейді.

3. Адам құқықтары белгілері: адамның табиғи және әлеуметтік мәні болады, Туылғаннан бастап құқығы беріледі, Табиғи қажеттілік ажырамас сипаты болып табылады (ауа, жер,су).

4. Адам - ең жоғарғы әлеуметтік құндылық болып табылады.

5. Жеке адамның өз қалауынша әрекет етуіне мүмкіндік беріледі.

6. Адам құқығы дегеніміз заңмен қорғалатын ықтимал мінез-құлық өлшемі.

7. Маңызды демократиялық құндылық - адам құқығы: заңмен мойындалып, мемлекет қорғайды.

8. Адам құқықтары мен бостандықтары жіктеледі: 1)Субъекті бойынша (азамат құқықтары мен бостандықтары); 2)Сипаты бойынша (жеке және топтық); 3)Мазмұны бойынша (адам мен азаматтың жеке құқықтары мен бостандықтары, адам мен азаматтың саяси құқықтары мен бостандықтары, адам мен азаматтың әлеуметтік, экономикалық құқықтары мен бостандықтары, адам мен азаматтың әлеуметтік және мәдени құқықтары).

9. Адамның міндеттері дегеніміз мемлекет белгілеген заңда бекітілген қоғамға қажет мінез-құлық түрлері: міндеттер адамның жүзеге асыруға тиіс әрекеттері(орындалмағанда жаза қолданады).

10. Құқықтар мен міндеттер бір бірімен байланысты: әрбір азаматтың парызы отанды қорғау, тарихи-мәдени мұраларға қамқорлық жасау міндеті, табиғат сақтау міндеті.

11. Балаларға қамқорлық жасау, оларды тәрбиелеу - ата-ананың міндеті: кәмелетке толған еңбекке қабілетті балалар ата-анасына қамқорлық жасауға міндетті.

12. Адам құқығы адамның мүдделерін қанағаттандыруға бағытталған.

13. Адам құқығы мен бостандығы жіктеледі: жеке азаматтық, саяси, әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-мәдени.

Жеке тұлғаның құқықтық мәртебесі

1. Құқықтық мәртебе дегеніміз тұлғаның қоғамдағы заңды тұрғыда бекітілген жағдайы.

2. Құқықтық мәртебенің құрылымына жатады: құқықтар мен міндеттер, заңды жауаптылық, заңды мүдделер, заңды тұлға, азаматтық, құқықтық қағидалар.

3. Құқықтық мәртебенің түрлері: жеке адамның жалпы немесе халықаралық құқықтық мәртебесі.

4. Азаматтың негізгі Конституциялық мәртебесі: азаматтардың, санаттардың арнайы немесе тектік мәртебесі, тұлғалардың жеке және заңды мәртебесі, Шетелдіктердің, азаматтықтары жоқтардың, босқындардың мәртебесі, Шетелде жүрген Қазақстан азаматтарының мәртебесі, Әкімшілік-құқықтық мәртебе, Кәсіби лауазымдық мәртебе, Төтенше жағдайдағы ерекше мәртебе.

16. Кореядағы соғыс 1954 Женева декларациясымен толық аяқталды:Екі Корея 38 параллель бойынша бөлінді(Солтүстігінде КСРО, оңтүстігінде АҚШ ықпалы артты.

17. 1953ж Сталин қайтыс болды,орнына Хрущев келді: партияның тарихи XX сьездінде баяндама жасады.

18. 1950ж соңы-1960ж басы АҚШмен КСРО арасындағы қатынас жақсарды:1960ж халықаралық жағдайды қиындатты(КСРО 1962ж КСРО құпия түрде Куба аралында өз зымырандарын орналастырды.

19. 1962ж 22 қазанда президент Кеннеди Кубаға қатысты "қатал карантин" жариялады.

20. Кеннедимен Хрущев арасында келіссөз басталды:АҚШ Карантинді жойды,Түркиядан зымыран алып кетті,дағдарыс шешілді(КСРО АҚШтан Куба шекарасының тұтастығына уәде алды)

21. 1945ж сәуірде Сан-Франциско қаласында БҰҰның құрылтай конференциясы өтті: БҰҰның жарғысы қабылданды(достықты нығайту, мемлекеттердің ішкі істеріне араласпау, халықаралық дауларды күшпен емес бейбіт жолмен шешуге келісті).

22. 1945ж 24 қазанда БҰҰ жарғысы өз күшіне енді:Бұл күн БҰҰның құрылған күні болып табылады.

23. 1945ж БҰҰ құрылғанда оның құрамына 51 мемлекет кірді:1950ж соңында құрамында 83 мемлекет болды:қазіргі уақытта БҰҰ-да 193 астам мемлекет бар.

24. БҰҰ басқару органдарына жатады:бас ассамблеямен қауіпсіздік кеңесі:Бас ассамблея ұйымға мүше барлық елдер кіретін өкілетті саяси орган,БҰҰның негізгі тұрақты 5 мүшесі:КСРО(Ресей),АҚШ, Ұлыбритания,Қытай,Франция

25. Қауіпсіздік кеңесінің 10 тұрақты емес мүшесі үнемі өзгеріп отырады

26. БҰҰ құрамындағы түрлі қызметтер: экономикалық және әлеуметтік кеңес, қамқорлық жөніндегі кеңес,хатшылық және халықаралық сот қызметі.

27. 2017 БҰҰ бас хатшысы қызметіне Антониу Гуттериш келді

28. БҰҰ ғылыммен мәдениет жөніндегі ұйымы ЮНЕСКО

29. БҰҰ ресми тілдері:ағылшын,орыс,француз,испан,араб, қытай тілдері.

30. БҰҰ жаһандық деңгейдегі халықаралық қауіпсіздікке егеменді мемлекеттер тәуелсіздігіне

31. БҰҰ бас ассамблеясы 1948ж 10 желтоқсанда "адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы" қабылданды(азаматтық,саяси,әлеуметтік, экономикалық,мәдени құқықтарымен бостандықтары анықталды)

32. Адам құқықтары жалпыға бірдей декларациясы 4 топқа бөлінді:1.адамға тән құқықтармен бостандықтардан тұрды(өмір сүру құқығы,жеке басына қол сұғылмау),2.азаматтық құқықтармен бостандықтан тұрды(азаматтық алу құқығы,мемлекет ішінде еркін жүріп тұру,елден кетіп саяси баспаны),3.саяси құқықтармен бостандықтардан тұрды(ар-ождан дін бостандығы,жалпыға бірдей сайлау құқығы),4.экономикалық, әлеуметтік,мәдени құқықтар жатты(еңбек еркіндігі, кәсіподақ құқығы,білім алумен мәдени өмірде араласу құқығы)

33. 1966ж БҰҰ адам құқықтары жалпыға бірдей декларациясының жаңа мәтінде қабылдады: экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтар жөніндегі фактор және азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық фактор.

34. Бас ассамблея 1979ж әйелдерге қатысты кемсітудің барлық түріне тыйым салынды.

35. 1989ж БҰҰ балалар құқықтарын қорғау конвенциясы қабылдады.

1945ж сәуірде Сан-Франциско қаласында БҰҰ құрылтай конференциясы өтті: БҰҰ жарғысы қабылданды(достықты нығайту мемлекеттердің ішкі істеріне араласпау, халықаралық дауларды күшпен емес, бейбіт жолмен шешуді құптады). 1945ж 24 қазанда БҰҰ өз күшіне енді( бұл күн БҰҰ-ның құрылған күні болып саналады). 1945ж БҰҰ құрылғанда оның құрамына 51 мемлекет болды, 1950жэ соңында БҰҰ құрамында 83 мемлекет кірді. Қазіргі таңда БҰҰ құрамында 193 мемлекет бар. Басқару органдарына Бас Ассамблея мен Қауіпсіздік кеңесі кіреді. БҰҰ-ның Қауіпсіздік кеңесінің негізгі тұрақты 5 мүшесі: Ресей(КСРО), АҚШ, Ұлыбритания, Қытай, Франция. Қауіпсіздік кеңесі 10 тұрақты емес мүшесі үнемі өзгеріп отырады. БҰҰ түрлі қызметтер:

1)экономикалық және әлеуметтік кеңес

2)қамқорлық жөніндегі кеңес

3)Хатшылық және халықаралық сот қызметі

2017ж БҰҰ бас Хатшылық қызметіне Антони Гутериш келді. БҰҰ Білім,ғылым, мәдениет жөніндегі ұйымы ЮНЕСКО. БҰҰ ресми тілдері: Орыс, араб, испан, қытай, француз, ағылшын. БҰҰ жаһандық деңгейдегі халықаралық қауіпсіздігіне және тәуелсіздігіне жауап береді. БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 1948ж 10 желтоқсанда "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын қабылдады": Азаматтық, саяси, әлеуметтік, экономикалық, мәдени құқықтары мен бостандықтары анықталды. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы 4 топқа бөлінді:

1)Адамға тән құқықтары мен бостандықтары(өмір сүру құқығы, өміріне қол сұғылмаушылық)

2)Азаматтық құқықтар мен бостандықтан тұрды(Азаматтық алу құқығы, мемлекет ішінде еркін жүріп түру, елден кетіп саяси баспана сұрау)

3)Саяси құқықтар мен бостандықтардан тұрды(ар-ождан, дін бостандығы, жалпыға бірдей сайлау құқығы)

4)Экономикалық, әлеуметтік, мәдени құқықтар жатты(Еңбек еркіндігі кәсіподақ құқығы, білім алу мен мәдени араласу құқығы).

1966ж БҰҰ-да Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясын жаңа мәтінде қабылдады: экономикалық, әлеуметтік, мәдени құқықтарымен жөніндегі халықаралық факті және азаматтық және саяси құқықтары жайлы факті енді. БҰҰ-ның Бас Ассамблея 1979ж әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық түріне тиым салды, 1989ж балаларды қорғау конвенциясын қабылдады. Жаппай қырып жоятын қару жарақ-шектеуді қолдану кезінде де үлкен көлемде қирауға жаппай қаза табуға алып келетін қару жарақ түрі. БҰҰ-ның басты міндеттерінің бірі: қарусыздану мен қаруды шектеу арқылы бейбітшілікті қамтамасыз ету. 1950-1960жж 2 жартысында Кеңес одағы мен одақтастары қарусыздану жөніндегі бастама көтерді. 1959ж АҚШ,Ұлыбритания, Франция, КСРО Антарктика туралы шартқа қол қойды: оңт ендікте 60⁰ оңтүстікке қарай әскери іс әрекетке тиым салды: жер бетіндегі алғашқы димилитаризацияланған жер болды. Ұлы державалар Антарктиканы тек бейбіт мақсатта қолдануға келісімге келді. 1950жж бастап КСРО,АҚШ,Ұлыбритания ядролық сынақтарға тиым салу бойынша келіссөздер жүргізіп келеді. 1963ж Мәскеуде 3 держава кездесіп Атмосфера,ғарыш, су астында ядролық сынақтарға тиым салуға келісті. 1963ж Мәскеуде шартты қару жарақ жарыстарын шектеуге арналған халықаралық келісім болды. 1949-1963жж ядролық сынақтар Семейде атмосферада болды, 1963ж жер астында болды. 1970ж ядролық қаруды таратпау туралы келісім шарт күшіне енді: ядролық қару жоқ мемлекеттердің ядролық қаруды өндіруіне, сатып алуына, тиым салынды. БҰҰ 1970-1980жж халықаралық беделі өсті, бас ассамблеяның сессияларында бейбітшілікті сақтау, қарусыздану, демократияландыру, апартитке қарсы күрес басты мәселеге айналды.1960ж желтоқсанда БҰҰ-ның отар халықтар мен елдерге тәуелсіздігін беру туралы декларация шықты. 1960ж БҰҰ-ның бас ассамблеясы нәсілдік кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы декларация қабылдады. 1965ж БҰҰ отар аумақтардағы әскери базаларды жоюға шақырды. БҰҰ оңтүстік Африка мен Родезиядағы Португалдық отаршылдықтың нәсілшілдік режимін айыптады: 1973ж бас ассамблея апартитті жоятын конвенция қабылдады(осы жылы қауіпсіздік кеңесі Португалияға қарсы экономикалық-саяси санкциялар қабылдады).БҰҰ әлеуметтік маңызы бар бағдарламалар қабылдады: кедейшілікті жою, адам ресурстарын дамыту, есірткі пайдалануды бақылау, қоршаған ортаны қорғауға қатысты. 1986ж бас ассамблея даму құқығы туралы декларация қабылдады. 1996ж бастап бас ассамблея даму жөніндегі БҰҰ-ның 10 жылдығын жариялады. БҰҰ-ның негізгі 3 мәселесі:

1)Кедейлік

2)Жұмыссыздық

3)Әлеуметтік дизинтеграция

Халықаралық қақтығыстар бейбіт халықты қырғынға ұшыратты:осыдан босқындар пайда болды. БҰҰ бітімгерлікті қолдайтын "Көк дулыға" арнайы қарулы күштер контингенті.

Еуропалық интеграция ,Еуропада қауіпсіздік ұйымының құрылуы

1. Интеграция дегеніміз-бұрынғы бөлек ,тәуелсіз құрылымдарды жаңа үлкен бүтінге біріктіру үдерісі

2. ЕДЖ соғыстан кейін Еуропадағы интеграцияға АҚШпен КСРО әсер етті

3. 1950ж Францияның сыртықы істер министрі Шуман декларациясы арқылы ,еуропалық интеграцияға жол ашты:Француз-Герман антаганизмін тоқтату туралы ГФР үкіметіне жолдау жіберді. (1ші қадам Франуз-Германдық көмір және болат бірлестігін құру болды)

4. Шуман декларациясы Еуропалық құрылыстың біртұтас тұжырымдамасын ұсынды:Батыс Еуропа мемлекеттері Демократия,эконрмика,әлеуметтік консенсус,бейбітшілік арқылы тең құқылық келісімге келді

5. 1951ж Парижде Еуропалық көмір және болат бірлестігін құру туралы шартқа қол қойылды:Бельгия,Италия,Люксембург,Нидерланды,ГФР,Франция қол қойды(1957ж Римде осы 6 мемлекет Еуропалық Экономикалық Қауымдыстық құрды)

6. Атом өнеркәсібі саласында Еуропалық Атом Энергиясы Қауымдастығы құрылды.

7. Батыс Еуропада 3 қауымдастық құрылды:1)Еуропалық көмір-болатбірлестігі 2) ЕуропалықЭкономикалық қауымдастық3)ЕуропалықАтомЭнергияҚауымдастық (Еуропалық Экономикалық Қауымдастық негізгі үйлестіруші)

8. ЕЭҚ басты мақсаты:Ортақ нарық құруда 4еркіндікті қамтамасыз етті. 1)Еркін тауар алмасу 2)Адамдардык жүріп-тұру еркіндігі 3)Қызмет көрсеьу қозғалысы еркіндігі 4)Капитпл алмасу еркіндігі

9. 1973ж ЕЭҚқа жаңа мүшелер қабылданды:Ұлыбритания,Ирландия ,Дания ( 1981ж Грекия ,1986ж Испания мен Португалия қосылды)

10. 1990ж Еуропалық қауымдастық дамудың жаңа кезеңіне өтті:1992ж “Маастрихт”келісімшартына қол қойылды:Еуропалық Одақ туралы келісімшарты.

11. 1992ж Маастрихт келісімшартына сәйкес ЕуроОдақ азаматтығы ұғымы енгізілді

12. 1985ж Люксембургтың Шенген қаласында шекарадығы төлқұжатты,визалық бақылауды жеңілдету туралы келісімге қол қойылды:Интеграцияға Шенгендік аймақ енді.

13. ЕуропалықОдақтың келімшарттары жетілдіру мақсатында осы жылдар жасалды:1997ж Амстердам,2001ж Ницца,2009ж Лиссбон келісімшарттары.

14. 1995 ЕО құрамына қосылған елдер:Австрия,Швеция,Финляндия

15. 2004ж ЕО-ға қосылған:Чехия,Словакия,Эстония,Литва,Латвия,Венгрия,Словения,Кипр,Польша,Мальта,кейіннен Болгария,Румыния,Хорватия қосылды (Қазіргі ЕО құрамында 28мемлекет бар)

16. 1994ж Еуропадығы Югославия 6 мемлекетке бөлінді:Хорватия,Сербия,Словения,Черногория,Македония,Герцоговиния

17. ЕО негізгі институттары:Еуропалық комиссия,Еуропалық одақ кеңесі,Еуропалық парламент,Еуропалық Одақ соты,Еуропалық кеңес

Құқық негіздері:

Адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау.

1. Адам туындысынан конституция мен заңдарда бекітілген барлық игіліктер мен мүмкіндіктерді пайдалана алады: бұл жағдайды құқықтар мен бостандықтарын қорғау механизмі деп атайды.

2. Адам құқығын қорғау әдістеріне жатады: 1. Мемлекеттік қорғау. 2. Сот қорғау. 3. Мемлекеттік емес қорғау. 4. Өзін-өзі қорғау. 1. Мемлекеттік қорғауға жатады: президент, парламент конституциялық, атқарушы орган, прокуратура, ішкі істер, адам құқықтары жөніндегі уәкіл.

3. Сот қорғау: ол ең басты құқық қорғау институты болып табылады, мемлекет жауапкер ретінде әрекет жасайды, әрекетіне қарай қаулы немесе үкім шығарады

4. Мемлекеттік емес қорғау: адвокаттар, нотариус қызметі, құқық қорғау ұйымдары, қоғамдық ұйымдар, кәсіп одақ жатады.

5. Өзін-өзі қорғау: төнген қауіпке жеке өз күшімен,өз құралдарымен қорғану тәсілдері.

6. БҰҰ-ның бас ассамблеясы адам құқықтары жалпыға міндет декларациясы 1948 ж қабылдады: 10 Желтоқсан әлемде адам құқық күні болып белгіленген.

7. Адам құқықтарының декларациясы 30 баптан тұрады.

8. 1966 ж декларацияға екі маңызды құжат құрылды: 1. Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралақ факт. 2. Экономикалық әлеуметтк мәдени жөніндегі факт.

9. 1966 ж адам құқығы туралы халықаралық факт адам құқық партиясы деп аталды.

10. Декларация бойынша ерекше қорғауға міндеттілір: әйелдер, балалар, мүгедектер.

11. Казакстан 1998 ж әйелдерді кемсітушіліктің барлық нысандардын жою туралы комиссияға қол қойылды.

12. 1989 ж қабылданған бала құқығын қорғау туралы комиссиясын Қазақсатан 1994 ж бекітті.

13. Қазақсатан 2008 ж мүгедектер құқығы туралы комиссияны бекітті.

Сот билыгы тусинигы

1. Сот билыгы К.Р атынан журеды: азаматтар, уйымадардын, кукыктардын, бостандыктардын занды мулделердын конституция негызынде коргайды.

2. Сот билыгы сотта иш жургызудын 2 турын колданады. Азаматтык Жане кылмыстык. Кылмыстык ис алхабилердын катысуымен жузеге асады.

3. Сот билыгын жургезеды судья.

4. Сот билыгынын терминынын магынасы: 1) оздерыне берылген окилетты жузеге асырады.2) сот жуйесы сот оргондардын жиынтыгы. 3) сот билыгы мемлекетты кызметтын белгылы бир саласы, кукыктык жанжалдарды шешеды.

5. Сот жургызудын занды кагидаттары. 1) зандылык кагидасы ( зандармен баска норматив актылерды сактауы) 2) сот торелыгын жузеге асыру кезынде адам кукыктарымен бостандыктарын курметтеу кагидаты. 3) сот торелыгын соттын ози гана жургызу кагидаты ( баска оргондардын кызметине араласпау) 4) судьялардын кагидалары ( занды жане кукыктын билимын басшылап калады. 5) соттын кузыреттилигымен адытеллыгымеп кагидаты. 6) сот жане зан алдында барлык адамдардын тендыгы. 7) талаптардын басекелесимен тен кукыктыгы кагидаты. 8) соттын азаматардын коргау кукыгы. 9) кинасыздык презумпциясы ( соттын укими шыкканша кинасыздыгы) 10) жариялык сот жургызу кагидаты ( сот отырасына адамдардын катысуы) 11) сот ондырысын тилдик кагидаты ( мемлекеттык ресми тилде жургызу) 12) азаматтардын сот торылыгын жузеге асыруга тарту ( алхабилер айыптаушылар коргаушылар енбек ужымдарынын катысуы) 13) жаза тагайындайтын сот оргыны

КУКЫК КОРГАУ КЫЗМЕТИ КУКЫК КОРГАУ ЖУЙЕСЫ

1. 
   Кукык коргау кызметы деген азаматтардын кукыктарымен бостандыктардын зандылыкпен Кукык тартибы орындалуы коргайтын уакилетты мемлекет оргондар кызметы.
   

Хельсинки қорытынды актісінің тарихи маңызы: соғыстан кейінгі Еуропадағы саяси және аумақтық өзгерістерді ұжымдық мойындау болды. Хельсинки қорытынды актісі мемлекеттер арасындағы қатынастардың 10 қағидатын жариялады:

1)Егемендік теңдік

2)Егемендікке тең құқықтарды құрметтеу

3)Күш қолданбау

4)Шекаралардың бұзылмауы

5)Мемлекеттердің аумақтық тұтастығы

6)Дауларды бейбіт түрде реттеу

7)Ішкі істерге араласпау

8)Адамның құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу

Хельсинки қорытынды актісі қауіпсіздіктің 3 өлшемін анықтады:

1)әскери,саяси,қауіпсіздік

2)экономика,ғылым,техника қоршаған орта саласындағы әріптестік

3)Гуманитарлық және басқа саласындағы әріптестік

Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық кездесулері өтті: 1977-1978жж Белград, 1980-1983жж Мадрид, 1986-1989жж Вена кездесуі.

1990ж басында Қырғиқабақ соғыс аяқталып Еуропа елдері "Жаңа Еуропа Хартиясын қабылдады". Еуропа қауіпсіздік және ынтымақтастық кеңесі 1994ж ұйымы болып өзгертілді(ЕҚЫҰ)

20ғ 2-ші жартысында әлем дамуының жаңа кезеңі басталды: 1950жж ортасында ғылыми-техникалық революция(ҒТР) басталды. Әлемдік деңгейдегі экономикалық дағдарыс 1974-1975жж, 1980-1982жж болды. 1950-1960жж Батыс Еуропа экономикасының дамуына Маршалл жоспары қатты әсер етті.

1950жж ортасында Ұлыбританияның экономикалық жағдайы жақсарды: энергетика, авиа қозғалтқыш, машина жасау, ядролық, химиялық және әскери сала дамыды. АҚШ-тан кейінгі өнер кәсібі 2-ші орында болды. 1960ж басында Британдық отарлар өз тәуелсіздігін ала басталды. Консерваторлардық селхоздығынан экономикада тоқырау кезеңі басталды. 2джс барысында 1875ж бері өмір сүріп келген 3-ші Республика жойылды. 4-ші Республика тұсында Франция Парламенттік Республика болды. 1948ж Франция өнер кәсібі соғысқа дейінгі кезеңнен асты. Францияда 5 ірі банк, көмір өнер кәсібі, Рено(Renault) автомобиль зауыты мемлекет меншігіне өтті. Францияның ауылшаруашылығы соғысқа дейінгі кезеңнен 1950ж асып түсті. Франция үкіметі 1947ж "Қайта құру" жоспарын қабылдады: бұл жоспарды Молнне жоспары деп атады(2-ші Молнне жоспары 1954ж қабылданды). 1946-1958жж Францияда жаңа өндіріс салалары дамыды: газ және мұнай өндіру, мұнай өңдеу, ядролық, электрондық, химиялық салалары дамыды.

1946ж экономика мен қаржы жүйесінің бұзылуынан Германия дағдарыста болды. Германияның шығысында экономикалық реформ мемлекеттік секторға жұмыс істеді. Батыс Германияға Маршалл жоспары арқылы көмек көрсетілді. 1949ж 7 қыркүйекте Бундестаг пен Бундесрат Конституцияны мақұлдады: Еркін демократиялық партиядан Тюдор Хойст президент болып тағайындалды. Христиан-демократиялық одағы партиясынан үкіметті Конрад Аденауэр басқарды. 1949ж 7 қазанда ГДР құрылды, президент Гротеволь сайланды. 1944ж Бреттон Вуд конференциясы болды: АҚШ-та алтын валюта стандарттары жүйесі құрылды(әлемнің айырбасталатын валютасы Доллар болып белгіленді). К.Аденауэр 1949-1963жж биледі: неміс экономикалық кереметі болды. ГФР нарықтық экономика теориясының негізін қалаған экономика министрі Людвик Эрхарт болды. 1950ж соңында ГФР соғысқа дейінгі экономикасына жетті: өнер кәсіп өндірісі бойынша ГФР 2-ші орынға шықты(неміс валютасы Дольче Марко құнды болды). Неміс экономикалық кереметіне әсер еткен факторлар:

1)Экономиканы жаңа техникалық негізде құру

2)Өндіріс пен капиталдың жоғары шоғырлануы

3)Жаңа технологияны енгізу дәстүрлі неміс халқының әлеуетімен үйлесуі

4)Әскери және отаршылдық-әкімшілдікті қолдауды тоқтату.

1950-1960жж Италия экономикалық жағынан қарқынды дамыды: өндіріс өсімі жөнінен ГФР-дан кейін 2-ші орынға шықты(Италия валютасы Лира тұрақтанды). Италияның солтүстік аймағы экономикалық жағынан дамыды, оңтүстік жағынан артта қалды. Италиядағы "экономикалық кереметтің" алғышарттары: тиімді жүргізілген аграрлық реформа, АҚШ пен Ұлыбританияның Италиядан өтемақыдан бас тартуы, Маршалл жоспары арқылы Италияға 1.5млрд доллардың келуі, капиталды орталықтандыруға жәрдемдесетін капиталдарды қорғау: Фиат(Fiat), Ферелли, Эдисон, Оливетти, Монте Картини. Италияның оңтүстік аймағын дамытудағы ерекшеліктер: шетел инвестициясын тарту, арзан жұмыс күшін пайдалану, шетел капиталын тарту, Еуропалық интерграция үрдісіне қатысу. 1950-1960жж Италияның ұлттық кірісі 2 есе өсті: "әлеуметтік мемлекет модульі" қалыптасты. Кеңестік экономика жоспарлы экономикаға сүйенді: ауыр индустриясы мен әскери өндірісті дамытуға көңіл бөлді. КСРО Германиядан 4,3 млрд рубль өтемақы алды. АҚШ Маршалл жоспары бойынша Батыс Еуропаға 13 млрд доллар бөлді. КСРО-да 4 жоспарлы экономикасы 1946-1950жж болды: халық шаруашылығының қалпына келтіру бесжылдығы деп аталды(1948ж өндіріс көлемін соғысқа дейінгі деңгейге жеткізу көзделді: 8 сағаттық жұмыс күні қайтарылды, демалыс күндері қайта енгізілді).

Ақш пен Батыс Еуропада әлеумететтік мемлекет негізінің қалыптасуы

1. 1950ж басында Еуропалық елдер соғыс алдындағы өндіріс деңгейін қалыпына келтірді: “Итальяндық керемет” “Батыс Германия керемпті” “Жапон кереметі”

2. 1944ж Бреттон-Будс конференциясы өтті: 44 ел қатысты (Бреттон-Будс деп аталытн валюталық жүйе құрылды)

3. 1944ж осы конференция барысында халықаралық валюта қоры және халықаралық қайта құру және даму банкі құрылды

4. Батыс Еуропада әлеуметтік мемлекеттің қалыптасуынп Маршалл жоспары ықпал етті

5. 1947ж 23 индустриялды ел сауда және тариф туралы келісімге қол қойды (орнынп 1995ж Дүниежүзілік Сауда Ұйымы құрылды)

6. Соғыстан кейінгі жылдары экономиканың дамуына жаңа техникамен ,технологияларлың енуі әсер етті (Лазер,Плазма жаңадвн пайда болды)

7. 1950-1970ж Индустриялды елдер эконрмиканың үдемелі даму жолына түсті:экономиканың өрлеуінде маңызды фактор мұнай болды:Парсы шығанағы,Солт.Африка,Азияда жаңа кен орындары табылды.

8. Әлеуметтік мемлекет құру бағыты индусьриялды мемлекеттерде жүзеге асты

9. Әлеуметтік мемлекеттің көптеген идеялары Кейнстің идеялары болды:АҚШ пен БатЕуропа елдерінде әлеуметтік мемлекет саясатын социял демократтар ЕДЖ соғыстан кейін консерваторлармен христиандар бағытында жүргізді

10. Германия ,Швеция ,Ұлыбритания әлеуметтік бағытында тиімді реформалар жасады:Ұлыбританияда реформаны Револисттер партиясы ,Германия мен Швецияда моциал демократиялық партиялар жүргізді

11. Әлеуметтік мемлекеттің басты мақсаты адамдардың өмір сүру деңгейін арттыру

12. Ұлыбританияда 1945ж парламент сайлауында Лейбористтер партиясы жеңіске жетті:Ұшттық денсаулық сақтауды,әлеуметтік қамсыздандырудя,еңбекті қорғау туралы заңдвр қабылдады,әлеуметтік жағынан аз қамтылғандар тегін білім,тегін медицинамен қамтамасыз етілді

13. 1945-1947ж Францияда әлеуметтік ұамтысздану жүйесінің жомпары қабылданды :Денсаулық сақтау,білім беру,зейнетақы,жұмыссыздық мәселелерін шешті

14. Батыс Еуропа елдерінің парламенттері әлеуметтік иемлеаетке қатысты заңдар қабылдады

15. 1906ж АҚШтың ішкі саясатында әлеуметтік мемлекет идеялары көрініс тапты:президент Джонсон “Ұлы қоғам”құру бағдарламасын қабылдады

16. 1960ж әлеуметтік бағдарламаны орындауға АҚШқа Вьетнамдағы соғыс кедергі болды

17. “Әлеуметтік мемлекет” мән бере ін жағдайлар:ұлттық,тарихи,мәдени ,этн калық,діни сипаттар ерекше маңызға алынады

18. “Әлеуметтік мемлекеттің”3негізгі үлгісі:1)Неолибералдық(Англия,Ақш,Канада,Австралия жататын ағылшын-америкалық үлгі:жеке жауапкершілікке мән беріледі). 2)Консервативьік,корпаративтік үлгіні Француз-Герман үлгісі деп атайды(Германия,Франция,Италия,Бельгия,Австрия:жеке тұлғаның экономикалық бастамаларына құқықтық және әлеуметтік жағдай жасау).3)Әлеуметтік демократиялық немесе скандинавиялцқ үлгі (Швеция,Финляндия,Дания,Норвегия :мемлекет азаматтардың жағдайын өз мойнына алады)

КСРО

1946-1948 жылдары Кеңес одағы 30 жылдардағы қатаң саяси әдістерге орала бастады.

Мемлекеттік меншікті ұрлағаны үшін 25 жылға сотталатын болдың.

Жұмысшылардың теріс қылықтарымен күресу үшін ар соттары құрылды.

ЕДЖ соғыстан кейін оңтүстік Сахара Кеңес одағына қайтарылды.

Солтүстік батыс шекарадан Печинек аймағы Финляндиядан Кеңес одағына қайтарылды.

Подстав конверенциясының шешімімен шығыс Пруссия КСРО құрамына енді.

Кингсберг қаласы 1946 жылы Калининград болып өзгерді.

КСРОның фашизмді жеңуін Сталиннің есімімен байланыстырды.

Жаңаша ойлайтын адамдарды қуғындау басталды.

(Генетика кибернетика салаларына жалған ғылым деп есептеді)

1952 жылы бүкілодақтық коммунистік большевиктер партиясы Кеңестер одағының коммунистік партиясы болып өзгерді.

Партияның 19 съезде

1946 жылы Халық комиссиараттары министрліктер болып өзгерді.

:13 жыл бойы шақырылмаған КСРО жоғарғы кеңесі шақырылды.

1953 жылы 5 наурызда Сталин қайтыс болды. Орнына Хрущев келді.

Сталиннің жеке басына табынушылықты айыптады.

Хрущев Сталиннің жеке басына табынушылықта 4 мәселе көтерді.

1.Заңның бұзылуы мен жаппай қуғын сүргін.

2.ҰОС кезіндегі Сталиннің қателіктері.

3.Партиялық басқарудың ұжымдық қағидаттарының бұзылуы.

4.Партия мен мемлекет тарихында Сталиннің өз рөлін көтеру әрекеті.

Хрущев 1957 жылы жойылған ұлттық автономияларды қалпына келтірді.

:,Шешен ,Ингуш,Қалмақ,Қарашай

Сталиндық дәуірде азап тартып ақталмай қалған халықтар

:Еділ бойындағы немістер, Қырым татарлары,Бесхитим түріктері.

Хрущев басқарған кезең тарихта Хрущев жылымығы деп аталды .

Хрущев ауыл шаруасында тың игеруді бастады.

1949 жылы экономикалық өзара көмек кеңесі құрылды.

:мақсаты социалистік елдер арасындағы экономикалық қатынастарды нығайту.

Хрущев кеңес одағын 1953 1964 жылдары биледі.

Байқоңыр ғарыш алаңының негізі 1955 жылы қаланды

1957 жылы жердің алғашқы жасанды серігі ұшырылды.

Ю.Гагарин 1961 жылы ғарышқа ұшты.

Әйел ғарышкер Телещкова 1963 жылы ғарышқа ұшты.

1953-1964 ж.Хрущев саясатының негізгі жетістіктері: зейнетақымен қамтамасыз ету.

Тұрғындардың табысын көтеру.

Тұрғын үй мәселесін шешу.

5 күндік жұмыс апталығының енуі.

Хрущев саясаты Сталиндік жүйенің қылмыстарын әшкереледі .

Хрущев саясаты 1962-1964 жылдары қиын жағдайда қалды.

:Қаладағы халықты азық түлікпен қамтамасыз ету нашарлады.

1962 жылдан бастап мемлекет майдың еттің азық түліктің бөлшек сауда бағасын көтерді.

1963 жылдың күзінде қалаларда дағдарыс басталды.

Астықты шетелдерден сатып алу жүргізілді.

1962 жылы коммунистік партия халық шаруашылығын басқаруды өзгерту туралы шешім қабылдады .

Салалық мемлекеттік комитеттер құрылды.

1963 жылы КСРО халық шаруашылығының жоғарғы кеңесі құрылды.

1962 жылы коммунистік партия ның қараша форумы болды.

Бүкіл халық шаруашылығын партиялық басқаруды қайта ұйымдастыру жүзеге асты.

1964 жылы Хрущев конституцианың жаңа жобасын дайындауға тапсырма берді.

:Мемлекеттік төңкеріс болып, 1964 жылы мемлекеттік төңкеріс болып Хрущевтің орнына Брежнев келді.

1965 жылы Касигин реформасы деп аталған экономикалық реформа басталды.

:Реформаның мәні

Кәсіпорындарда материалдық ынталарды енгізу.

Өнеркәсіптік құрылыстарды несиелер беру жолымен қаржыландыру.

Жоспарларды кәсіпорындардың келісімінсіз өзгертпеу

1970 жылдары Батыс сібірден ірі мұнай кен орындары табылды.

1970 жылдардың ортасында 15 халық шаруашылығы бағдарламасы қабылданды.

Байкал-Амур темір жолы салынды.

КСРО да 1980 ж басында кәсіпорындардың тек 15% ғана автоматтандырылды.

1. КСРОны 1964-1982ж Брежнев басқарды

2. Тоқырау жылдары КСРО мен АҚШарасында “қырғиқабақ соғыс”жағдайы орнады (әскери ядролық және зымырандық қару шығару артты).

3. “Картопқа аттану”деген атпен ауылшаруашылық өнімдері жиналды:студенттердің өнім жинауға қатысты

4. 1968ж Чехославакияда “Прага көктемі”оқиғасы болды

5. 1970ж Сыртқы саясатта Брежнев саяси шиеленістерді бәсеңдетуге қол жеткізді:стратегиялық шабуылдау қаруын шектеу туралы Америка Кеңес Шарттары жасалды

6. 1979ж Ауғанстанға Кеңес әскері кіргізіліп ,1989ж 15 ақпанда шығарылды

7. 1980ж Польшаға қарсы әскери интервенция дайындалды. Мұнай бағасының құлдырауыра байланысты,Кеңес экономикасы құлдырады

1979-1985ж Қырғиқабақ соғысьың негізгі оқиғалары және аяқталуы

1. 1979ж КСРО әскерінің Ауғанстанға енуі АҚШ-КСРО қарым-қатыеасын нашарлатты

2. Дамыған индустриялды елдермен дамып келе жатқан елдер арасындаа қарым қатынас шиеленісті.

3. Ангола мен Мозамбик Португалияның бұрынғы отарлары:бұл елдерде 1975ж революцияЛық үкіметтер құрылды. Осы жылдары мына елдерде төңкерістер болды :1974Эфиопия,1978жАуғанстан,1979ж Никарогада Сомаса режимі құлады: 1979ж Иранда “ислам революциясы”болды

4. 1979ж НАТОшешімімен батыс Еуропада АҚШтың орташа қашықтықтағы орташа зымырандары орналастырылды

5. 1981ж қаңтарынан бастап АҚШта Рейган кірісті:1970ж аяғы,1980ж басында осы елдердің ішкі істеріне аоаласты:Иран,Ливан,Ливия,Никарагуа,Сальвадор,Гренада

6. Рейган 1983ж “Жұлдызды соғыс бағдарламасын қабылдады” .Бұл ядорлық соғысқа жол бермеу туралы барлық келісімдер жүйесін бұзды (КСРО ГДРмен Чехославакия аумағына ұзақ қашықтықтағы зымырандарды орналастырды)

7. 1982ж Юрий Андроповқа хат жазған - Саманта Смит (ол АҚШ пен КСРО арасындағы ядролық соғыстың басталуы мүмкін екендігін алаңдайды)

8. 1983ж 19сәуірде Саманта Смиттің хаьы Правда газетінде жарияланды.

9. 1983ж Саманта Смит атаанасымен КСРОға келді:халықаралық қатынаста “Бала дипломатиясы деген ұғым пайда болды

10. 1986ж “Балалар бейбітшілік қолдаушылары”ұйымының шақыруымпн Катя Личева АҚШқа барды.

11. 1985ж КСРО басшылығына Горбачев келді: “қайта құру” басталды,1991ге дейін созылды

12. Горбачев тұсында КСРОсыртқы саясатында жаңв саяси ойлау тұжырымдамасы қабылданды:1)Әскери салада ядролық державалардың бір біріне және үшінші мемлекеттерге қарсы соғысты тоқтатты. 2)Саяси салада халықтардың егемендік құқықтарына даму жолдарына құрметпен қарау 3)Экономикалық салада кемсітуге жол бермеу,санкциялардан бас тарту,жахандық мәселені бірге шешу. 4)Гуманитарлық салада бейбітшілік ,қарусыздандыру (геноцид ,нәсілдік кемсітушілікті жою)

13. Горбачев ппе Рейган арасында қарусыздануға байланысты бірне ше кездесулер өтті. 1985ж Женева,1986ж Рейкявик,1987ж Вашингтон кездесуі

14. 1987ж Вашингтон кездесуінде Горбачев пен Рейган келісті:орта және қашық қашықтықтағы зымырандарды қысқартуға кірісті

15. 1988ж бастап КСРО қарулы күштері біржақты қысқара бастады

Шығыс Еуропада КСРО-дағы қайта құру әсерінене социализмді жаңарту қозғалысы басталды. Коммунистік емес үкіметтер құрыла бастады. 1988-1989жж Шығыс Еуропа елдерінде Бархыт революциялары болды. Әлемдегі және Еуропадағы шиеленістің жойылуына Германияның біріктіру маңызды рөл атқарды. 1989ж 9 қарашада Берлин қабырғасы қиратылды, 1990ж қазанда 2 Германия бірікті. 1990ж Еуропада қарапайым қарулы күштерді қысқарту туралы келісім жасалды, ВШҰ мен НАТО-дағы қарулы жарақтар қысқартылды. 1990ж Ялта-Потсдам жүйесі құлдырай бастады(КСРО-ның әлсіреуіне байланысты). 1989ж 3 желтоқсанда Мальта аралында Горбачев пен Дж.Буш кездесті, Қырғиқабақ соғыстың аяқталғанын ресми түрде жариялады. 1991ж 1 шілдеде ВШҰ тарады. 1960ж құрылған Берлин қабырғасы Қырғиқабақ соғыстың символы болды. 1990жылдары Югославия мен Чехословакия бөлініп кетті. Қырғиқабақ соғыстан кейін саясатта АҚШ-тың рөлі артты. Азия-Тынық мұхитында Қытай мен Жапонияның геосаяси рөлі артты. Қырғиқабақ соғыстың аяқталуы биполярлы жүйенің құлағанын білдірді. 1990 жылдары Ресей "Үлкен сегіздік" құрамына кірді(Канада, АҚШ, Жапония, Ұлыбритания, Франция, Германия, Италия, Ресей). Мұнайды экспорттаушы елдерді ОПЕК деп атады. Халықаралық қатынастар Батыс-Шығыс қарама-қайшылығының орнына, Оңтүстік-Солтүстік қарама қайшылығы келді: Солтүстік дамыған мемлекеттер, Оңтүстік дамушы мемлекеттер арасында). Қырғиқабақ соғыстың аяқталуы әлемнің геосаяси картасын өзгертті. 20ғ соңында адамзатқа тиген сын-қатерлер: Трансұлттық қылмыс, халықаралық ланкестік, халықаралық заңсыз есірткі тасымалы. Қырғиқабақ соғыстың аяқталуымен әлемдік саясатта қауіпсіздік факторының рөлі артты: терроризм, жаппай қырып жою қаруын тарату, ұлтаралық жанжал, қоршаған ортаның ластануы. 21ғ адамзат Жаһандану дәуіріне енді. НАФТА Солтүстік Америкалық еркін сауда аймағы(Мексика, АҚШ, Канада мүше) 1994ж бұл ұйым күшіне енді. Батыс жарты шар мемлекеттерінің интеграциясының негізі НАФТА болды. 20ғ 40 жылдары интеграцияны дамыту үшін Америка мемлекеттерінің ұйымы құрылды. 1960ж Латын Америкалық еркін сауда ассосациясы құрылды(ЛАЕСА). 1969ж 25 мемлекетті біріктіретін Анды тобы пайда болды.

17.Ұлы дағдарыс жылдары АҚШтағы жалпы ұлттық табыс 50%ға азайды:Сыртқы сауда 3есеге төмендеді(1000 банктер, өнеркәсіп сауда компанияларц банкротқа ұшырады.

18.Ұлы дағдарыс жылдары АҚШта қызметкерлердің еңбек ақысы 40%ға ,өнеркәсіп жұмысшылардың еңбек ақысы 60%ға азайды(1929ж жұмыссызлар 25%құрады)

19.Американдақ фермерлер үлкен дағдарысұа ұшырады:өнімдерін өткізе алмағандықтан артық азық-түлік өнімдерін өзенге ағызды.

20.2млн астам американдық отбасы күн көру үшін қаладан ауылдық жерлерге көшті:”Аш жорық”деп аталатын жұмысшылар шеруі болды

21.Ұлы дағдарыс жылдары АҚШ президенті Губер болды(үйлерінен айырылған адамдар қалашықтарда тұрды:тарихта оларды губерліктер деп атады)