Агроэкологиядағы далалық және зертханалық зерттеулер Үшінші басылым

203 
өлшеңіз; түйнектердің болуы мен дамуын санмен анықтаңыз. 
Уақытты есептеу факторлары 
Бұл эксперимент, егер климаты бақыланатын жылыжайлар болса, жылдың 
кез келген уақытында жүргізілуі мүмкін. Әйтпесе, бұны қалыпты 
вегетациялық кезең ішінде жасау керек. 
Басқа зерттеулермен келісу 
Бұл зерттеудің нұсқасы 19-зерттеуге қалай интеграциялануы мүмкін екенін 
сипаттау үшін «Өзгертулер және кейін зерттеу» бөлімін қараңыз. 
Материалдар мен құрал-жабдықтар 
1 галлонды 60 құты (3 кг құрғақ топырақты сыйдыру үшін үлкен ыдыс)
Өңірге сәйкес келетін бұршақтың 150 тұқымы 
Таңдалған бұршаққа сәйкес келетін ризобийдің инокулянты 
Шамамен 300 кг (ылғалды салмақ) жергілікті топырақ 
Есептегіш таяқшалар 
Жылыжай немесе ағаш торлы үй 
1 мм торлы топырақ экраны 
Жоғары қысымды шүмегі бар бақша құбыршегі 
Қағаз сүлгілер 
Қорап түріндегі электрлі топырақ зарарсыздандырғыш
Іскек 
Өсімдіктерді қырқуға және кесуге арналған қайшылар 
Өскіндер мен тамырларды кептіруге арналған қағаз қаптар 
Кішкентай түйнектерді кептіруге арналған конверттер
Таңбалау қаламдары 
60 құмыралы биркалар
Кептіру пеші 
Зарарсыздандырылған топырақты сақтауға арналған қымтаулы 
контейнерлер 
Әр студентке түйнектерді түзу кестесінің үш данасы 
Алдын ала дайындық 
• Жергілікті аймақта жақсы өсіп жатқан бұршақ сұрыптарын таңдаңыз 
және жақсы өсу мен өнімділік үшін түйнек бактерияларға
байланысты екені 
белгілі. Қысқа циклді бұршақ осы зерттеудің мақсаттары үшін жақсы. 
Шамамен 150 бұршақ тұқымын алыңыз. 
• Таңдалған бұршақ өсімдігі үшін ұсынылған бактериялық инокулянтты 

204 
алыңыз. Тұқым жеткізушілердің көпшілігі де тиісті инокулянт ұсынады. 
• Шамамен 300 кг топырақ жинаңыз (егер топырақ өте ылғалды болса, 
сәл көп), ол белгілі бір бұршақты жақсы өндіруші болып табылады; егер 
мүмкін болса, тұрақты инокуляттың болуын қамтамасыз ету үшін бұршақты 
отырғызу тарихымен белгілі бір жерден топырақты пайдаланыңыз. Топырақты 
ауада кептіріңіз, оны 2 мм електен өткізіп, саңылаусыз контейнерде сақтаңыз. 
• 24-48 
сағат 
бойы 
топырақты 
100°C-қа 
дейін 
қыздырып, 
стерилизатордағы 
кептірілген 
топырақта 
шамамен 
150 
кг-ды 
стерилизациялаңыз. Зарарсыздандырғаннан кейін топырақты мөлдір, 
саңылаусыз контейнерде пайдаланғанға дейін сақтау керек. (Егер топырақ 
стерилизаторы қолжетімсіз болса, топырақты шағын топтамалармен 
зарарсыздандыру үшін кептіру пешін немесе автоклавты пайдалануға болады.) 
• Климаты бақыланатын жылыжайда өсімдіктерді өсіру үшін контейнерді 
табыңыз. Егер жылыжайлар қолжетімсіз болса, ашық алаңды немесе суық 
көшеттердегі өсімдіктерді өсіруге арналған контейнерді немесе су көзінің 
жанындағы бақшадағы таза аймақты табыңыз. 
• Кестелердің сәйкес санының фотокөшірмесі.
Тұрақты күтім 
Құмыраларды үнемі тексеріп, суару керек. Өсімдікке де, бактерияға да күш 
түсірмеу үшін құмыраларда тұрақты ылғалдылықты сақтау маңызды. Суару 
кезінде топырақты толығымен ылғалдандыру үшін жеткілікті мөлшерде су 
қосыңыз, бірақ артық су құмыра түбінен жуылатындай емес. 
Зерттеу жөніндегі топтар 
Әрқайсысы үш-бес студентпен төрт команда құрыңыз. Әрбір топ 
зерттеудің әрбір үш өңдеуінің әрқайсысында бес құмыра үшін мониторинг пен 
деректерді жинау үшін жауап береді (барлығы 15 құмыра). Әр командада 
командалар саны мен құмыралардың саны өте кішкентай немесе өте үлкен 
сабақтар үшін өзгеруі мүмкін, бірақ өңдеуге арналған құмыралардың жалпы 
саны шамамен 20 болуы тиіс. 
Процедура 
Келесі қадамдар бір команданың 15 құмырадан теру үшін теңшеу, жинау 
және деректерді талдау процедураларын сипаттайды. 

205 
Орнату 
1. 1 галлон және 30 бұршақ тұқымынан он бес құмыра алыңыз. 
2. Әрбір өңдеудің бес құмырасы үшін белгі жасаңыз. Әрбір биркада өңдеу 
түрі 
(зарарсыздандырылған, 
өңделмеген, 
зарарсыздандырылған/инокуляцияланған), бұршақ нөмірі, команда және күні 
көрсетілуі тиіс. 
3. Құмыраларды дайындаңыз. 
a. 3 кг зарарсыздандырылмаған топырақпен бес құмыраны толтырыңыз 
(әрқайсысы). 
b. 10 құмыраны 3 кг зарарсыздандырылған топырақпен (әрқайсысы) 
толтырыңыз. Зарарсыздандырылған топырақты зарарсыздандырылмаған 
топырақпен ластамау үшін абай болыңыз. Егер сіз процедуралар арасында кері 
және алға жұмыс жасасаңыз құралдар мен қолыңызды тазалаңыз. 
c. Тиісті 
таңбаларды 
әрбір 
құмыраның 
топырағына 
салыңыз. 
Стерильденген/ инокуляцияланған өңдеуге арналған бес белгі стерильденген 
топырағы бар ыдыстарға салынады. 
4. Тұқымды құмыраға стерилденген және өңделмеген өңдеуден себіңіз. 
Әрбір құмыраға шамамен 1 см тереңдікте және құмыра ортасының жанында 2-3 
см қашықтықта екі тұқым отырғызыңыз. 
5. Инокулянтқа қоса берілген нұсқауларды орындау арқылы 10 тұқымды 
инокуляциялаңыз. Әдетте бұл тұқымдар қандай да бір жабысқышқа тиелгенін 
білдіреді, содан кейін тұқымдарды инокулянт ұнтағына салады. 
6. Басқа 
өңдеуге 
арналған 
техниканы 
пайдалана 
отырып, 
стерильденген/инокуляцияланған өңдеу құмырасына инокуляцияланған тұқымды 
себіңіз. 
7. Барлық 15 құмыраны жылыжайдың немесе суық көшеттің өсімдіктерін 
өсіруге арналған контейнерге (немесе алдын ала таңдалған бақшаға) салыңыз. 
8. Тұқымдарды зақымдамай, топырақты мұқият ылғалдауға тырысып, 
құмыраларды біркелкі суарыңыз. Келесі қадам тұқым себілгеннен кейін бір 
аптадан кейін орындалады. 
9. Жұптың барынша екпіндеп өсетін біреуін сақтап, әрбір құмырадан бұршақ 
көшеттерінің біреуін іріктеп жойыңыз. Егер бір ғана көшет болса, оны 
қалдырыңыз. Қалған көшеттердің топырағын зақымдамайтындай етіп, оны 
топырақтан шығарып, таңдап алынған көшеттерді абайлап алып тастаңыз. 

жүктеу/скачать 2,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: