| § 22. ЖІКТЕУ ЕСІМДІКТЕРІНІҢ ЖІКТЕЛУ ЕРЕКШЕЛІГІ
Жіктеу есімдіктері баяндауыш болғанда, оларға жал- ғанатын жіктік жалғау сол баяндауыштардын плеонас- .тикалық жолмен қос-қабаттасып келген көрінісі болады. 'Сол себептен жіктеу есімдігі баяндауыш болғанда, жік- тік жалғау бастауыштын жақтық мағынасына үйлеспей- ді, баяндауыштың жақтық мағынасына орайласып жал- ғанады. Мысалы: Ендігі қарыздар адам менмін (Ғ. Мү- сірепов); Бүгінгі Тобықтыда кісі болса, ол сенсің ғой Абай (М. Әуезов); Ал бұлардың ісін бітіретіндер сен- дерсіңдер (бү да) дегендердегі алғашқы сөйлемдегі бас- тауыш — адац, баяндауыш — менмін, екінші сөйлемдегі бастауыш — ол, баяндауьіш — сенсің, үшінші сөйлемдегі бастауыш — бітіретіндер де, баяндауыш — сендерсіңдер. Сөйтіп, баяндауышы есімдіктерден болған осы үш сөй- лемде де бастауыштар мен баяндауыштар грамматика- лық жақтары жағынан қиыспаған.
) Ал, сөйлемдер «Мен — менмін», «сен — сенсің» тәріз- Ді болып ерекше құрылған жағдайда, әрине, бастауыш
77
пен баяндауыш қиысып тұратыны өз-өзінен түсінікті.
Мысалы: Бәкен бір күні кірісіп: сен кімсің? деген. Оған Раушан: мен — менмін, мен сегізіншінің ауылнайымын, мен кеңестің бастығымын деген (Б. Майлин).
Достарыңызбен бөлісу: |
