Психикалық дамуы тежелген баланы тәрбиелеуде М.И.Буянов орындалуы тиіс бірқатар шарттарды қарастырды:
Баланың қатысуымен ересектердің эмоционалдылығы;
Баланың қабылдау объектісіне айналуы мүмкін барлық нәрсеге өз көзқарасының анық, нақты, бір мағыналы көрінісі;
Балаға деген сүйіспеншілік таныту (қауіпсіздік пен өзіне деген сенімділікті қалыптастыру);
Үлкендердің балаға қоятын талаптары оның нақты мүмкіндіктерін ескеруі керек.
Отбасындағы тәрбие сол өмір мен мінез-құлықты, сонымен қатар жиі күрделі, өзгермелі және қарама-қайшы келетін балаларға деген сезімдерді қамтиды. Барлық ата-аналар бірдей емес. Балалар да бір-біріне ұқсамайды. Балалармен қарым-қатынас, кез келген адаммен қарым-қатынас құруға ұқсас, терең жеке және бірегей болуы керек.
Психикалық дамуы тежелген балалардың ата-аналарына психологтың кеңесі
Ақыл-ой кемістігі баласы бар ата-аналар қандай көмек көрсете алады? Балаға кішкентай, дәрменсіз болып қарамау керек. Оған үнемі қамқорлық жасау ұсынылмайды, мысалы, мектеп сөмкесін жинау немесе үй тапсырмасын орындау кезінде баланың әрбір әрекетін бақылау. Отбасындағы бүкіл өміріңізді балаңызға бағындырмаңыз: ол үшін бәрін жасаңыз, соның ішінде ол көп қиындықсыз өзі жасай алатын нәрсені жасаңыз. Балаларды мұндай асыра қорғау өте зиянды. Қарапайым іс-әрекет түрлерінде, өзіне-өзі қызмет ету және өзін-өзі бақылаудың негізгі дағдыларында өзіне деген сенімділік, жауапкершілік сезімі, дербестік сияқты маңызды қасиеттер қалыптасады. Әрине, бақылау қажет, бірақ ол «жоғарыда» емес, «жақын жерде» ұйымдастырылуы керек. Балаға шамадан тыс талаптар қоймаңыз. Шамадан тыс жүктеме, әсіресе интеллектуалды, өнімділіктің төмендеуіне және жағдайды түсінудің тежелуіне ғана емес, сонымен бірге агрессияға, мінез-құлықтың бұзылуына және көңіл-күйдің кенеттен өзгеруіне әкеледі. Шамадан тыс талаптар баланың қолынан келмейтін тапсырманы орындай алмауына, қобалжуға, өз қабілетіне сенімін жоғалтуына әкеледі. Мұндай баланың еңбекке қабілеттілігін сақтау үшін жаттығу жүктемесімен оның денсаулығына қосымша зиян келтірмеу; Оның жұмысы мен демалысын ұйымдастыруға мұқият назар аударыңыз. Психологтар мен дәрігерлер үй тапсырмасын орындау кезінде үзіліс жасау өте маңызды екенін айтады.Баланың өзін-өзі бағалауы көбінесе айналасындағы адамдардың бағалауына байланысты. Баланың өзіне сенуі, жайлылық, қауіпсіздік жағдайын сезінуі, позитивті көзқарасы мен қызығушылығы болуы маңызды. Психикалық дамуы тежелген баланың психикасының осы жағын қалыптастыру үшін қарым-қатынас өте маңызды. Мысалы, балаңызға сабақта не үйренгені туралы сұрақтар қойыңыз. Сұрақ бар – ой еңбегі бар. Ой бар - есте сақтау белсендіріледі. Танымдық белсенділік пен ой еңбегіне деген құштарлық алдымен жеңіл, балаға қолжетімді, сонымен бірге қызықты материалда қалыптасады. Қызығушылық пен сәттілік баланың өз күшіне деген сенімін оятып қана қоймайды, шиеленісті жеңілдетеді, сонымен қатар белсенді, ыңғайлы күйді сақтауға ықпал етеді.
