Айғырды күтіп бағу технологиясы және санитарлық бағалау және оларды жетілдіру шараларын ұйымдастыру

Мазмұны 
1.Кіріспе
2.Негізгі бөлім
I.
Айғырды күтіп.бағу технологиясы және санитарлық бағалау және 
оларды жетілдіру шараларын ұйымдастыру
II.
Айғырды азықтандыру және санитарлық талаптарға сай
азықтандыру мен гигиенаны сақтау
III.
Айғырды сумен қамтамасыз ету жүйелері және
санитарлық.гигинелық талаптар
IV.
Ветеринариялық.санитариялық нысандарға қойылатын гигиеналық 
талаптар
V.
Аурулардың алдын алу және мал шаруашылығы қызметкерлерінің 
еңбек ету жағдайын жақсарту шаралары
3.Қортынды
4.Қолданылған әдебиеттер

кіріспе
Зоогигиена- қоршаған орта мен күтім жағдайларының жануарлар 
денсаулығы мен өніміне әсері жөніндегі ғылым.Зоогигиена жануарлар 
организмі мен қоршаған ортаның байланысын зерттейді, қоршаған 
ортаның қолайсыз әсерін жою тәсілін іздестіреді және малдың 
денсаулығын сақтап, мол өнім алу үшін оларды бағып-күту, азықтандыру 
мен суару, пайдаланудың тиімді жолдарын белгілейді. Жекелеген түліктің 
жыныс, жас, өнім бағытының ерекшелігін ескере отырып мал қорасы 
салынатын жерге, құрылыс материалдарына, мал басына қажетті орын, 
жарық, қораның жылылығы мен ылғалдылығы, ауасының құрамы, оны 
қалыпты сақтайтын ауа алмастыру жүйесіне, жегізілетін жемшөп пен 
суарылатын су сапасына, азықтандыру мен суару, малды пайдалану 
тәртібіне қойылатын талаптарды Қазақстанның әр түрлі табиғи-
экономикалық аймақтарына сәйкес белгілейді. Ол талаптар мал түлігінің 
түріне, өніміне, жасына, жынысына карай ерекшеленеді.
Қазіргі айғыр тұқымдарының зоолгиялық тәртіппен жіктегенде олар сүт 
қорктілер класына дара тұйақтылар отрядына жатады. Айғыр: есек құлын, 
зебра, және қазіргі айғыр болып төрт тусқа бөлінеді. Олардың ішіндегі екі 
түрі айғыр мен есек қана қолға үйретіліп үй жануарларын айналған.Қолда 
өсірілетін малдың шығу тегін, қолға үйрету бағытын зерттеу жүргізгенде 
ғалымдар ішінде болған пайдалы өзгерістердің сырын ашып қазіргі 
кездегі малдың өнімдік және тұқымдық қасиеттерін жіктеудің нақты 
тәсілдерін беруге мүмкіндік берді.Қолда өсірілетін айғырдыңшығу тегі мен 
дамуы бағытындағы ғасырлар ішінде болған пайдалы өзгерістердің сырын 
ашып қазіргі кездегі айғырдың тұқымдық қасиеттерін жетілдірудің нақты 
тәсілдерін білуге мумкіндік берді.
Басқа мал түрінің ішінде айғырдың алатын орны ертеден- ақ ерекше 
болатын, өндіргіш күштер мен текхниканың мыңдаған жылдар бойы 
жетілуіне орай айғырдың жән-маңызда өзгерді, бірақ адамының айғырға 
деген сүйсіпеншілігі өзгерген жоқ. Қайта айғыр шаруашылығы 
бұрынғыданда жетіле түсті.Айғырдың шаруашылыққа пайдалы қасиеттері 
үшан- теңіз. Ол мінсе көлік, сүтті қасиетті дистеталдық сусын, еті дәмді 
тағам. Осы қасиеттерін былай қойғанда ертедегі диханадар оны жер 
өңдеуге пайдаланып, еңбек өнімділігін артырған, айғырды спортпен 

әскерге пайдалануда оның маңыздылығын күшейтіп, мәнінің артауына зор 
ықпал тигізді.
Негізгі бөлім
Айғырдык күтіп.бағу технологиясын санитарлық 
бағалау және оларды жетілдіру шараларын ұйымдастыру 
Асыл тұқымды шаруашылықтарында малды қорада баққанда қора салады 
.Айғырлар үшін 5-10 басқа ,биелер үшін 40-50 басқа, қылыңдар үшін 40-
80 басқа.Жылқыларды әжіреде ұстау.Ат қорада әжіре екі қатарда.
Орналасады; қораның орталығында Жем-шөп тарататын және қи 
шығаратын ені 2,6-3м жол өткелі болуы Тиіс. Жылқы зауыттарында бие 
үшін Әжірелер қораның ортасында орналасады. Қораның ортасында 
кезекшіге арналған бөлме, ат әбзелдері Және құрал-саймандар 
тұратын,Жем-шөп қоятын бөлмелер және су құятын ыдысқа арналған 
алаң,Сонымен қатар асыл тұқымды малға арналған қорада- манеж болуы
Тиіс. Әжіреде жем-шөп салатын ақыр болуы тиіс. Қораның ішіндегіАуаның 
температурасы 6 С шамасында , салыстырмалы ылғалдылығы 75 
пайыздан аспауы керек. Қораның ішіндегі канализация дұрыс Жұмыс 
істеуі тиіс. Малдың астына құрғақ сабаннан төсеніш салған Жөн. Қораның 
биіктігі еденнен – төбеге дейін мынандай Болуы керек:Асыл тұқым малға 
арналған қораның биіктігі-3мТауарлы ферма қорада – 2,4-2,7мМанеждің 
биіктігі – 4,5мЖылқыны топтап ұстайтын қалың төсеніші бар қораның 
Биіктігі 3,3м. Қораның қабырғасының және төбесінің Ішкі беті жылтыр 
болуы тиіс және ақ сырмен сырлануы Керек. Қорадағы еденді 
тайғанамайтындай етіп жасауКерек. Еден ағаштан болғаны жөн, сонымен 
қатар Кірпіштен, асфальттан, саз балшықтан да болуы мүмкін.Терезенің 
төменгі 
жақтауынан 
еденге 
дейінгі 
биіктік 
1,8-
2,1мБолуыкерек.Айғырларды күтіп-бағудың гигиенасы:Жылқылардың 
шағылысуға түсетін кезі 1,0-1,5 жаста, ал жергілікті, жай Пісіптолатын 
жылқыларда 2,5-3 жастарында басталады. Бірақ айғырларды Шағылысқа 
ерте пайдалану, олардың жалпы өсуін тежейді. Сондықтан Айғырларды 
шағылысқа 3-4 жастан, ал кейде 5 жасынан бастап қана Қосады. 
Айғырлардың рационы толық құнарлы болу үшін дәнді-бұршақтыШөптер, 
шөп ұнын, 2-3 құрама азық түрлерін (сұлы, арпа т.б.) және сулы Азық 

(өндірілген бидай, арпа, көк шөп, сәбіз т.б.) қосады. Шағылыс кезінде 
Ұрықтың сапасын жоғарлату үшін, негізгі рационнан басқа қосымша қант,
Тауық 
жұмыртқаларын 
және 
көк 
сүт 
береді. 
Айғырларға 
арналғанРационның толық құнарлылығы, олардың ұрықтарының (сперма)
Мөлшері, сапасы және айғырлардың шағылысқа түсу жиілігі, тұқымы, тірі
Салмағы жасы тағы басқа көрсеткіштері мен сипатталады. Тәжірибеде 
Айғырларға 
протеиндердің, 
фосфордың 
және 
витаминдердің 
Жетіспеушілігі жиі кездеседі. Айғырлар мезгіл-мезгіл жаңа шабылған көк
Шөп (тәулігіне 15-20 кг) жеуі керек. Қоралардың ішінде тұрғызып 
Айғырларды көк шөп пен көректіргенде, олардың аяғы ісетіндігі 
Тәжірибеде дәлелденген. Сондықтан оларға активті моцион белгіленуі 
Қажет. Құнарлы азықтандыру мен қатар айғырларға күнделікті (желіп 
Немесе аяңдап) 7-15 км жүріп серуендетеді.