Айына 4 рет шығады
жүктеу/скачать 441,51 Kb. Pdf көрінісі
|
...
Лаңкестікке қарсы " Жиһадқа " жанаспайтын " сайтан тірлік " Түрлі
бұқаралық
ақпарат
құралдарының
жарыса
- жанталаса
жазуының
арқасында
ДАИШ
туралы
естімеген адам
- кем
шығар
. Бүкіл
әлем
жұртшылығының назары
десек
қателесе
қоймаймыз . Шын
мәнінде
Сирия
мен Иракта
орын
алып
отырған
күрделі
жағдай
түрлі
мәселелерге жол
ашып
, көптеген
елдердің
ақпарат
кеңістігіндегі
қақтығыс алаңына
айналды
. Бұл
құбылысқа әр
өз
мүддесі
тұрғысынан баға
бере
отырып
, кінәліні
іздеуде . Бірілері алпауыт
АҚШ
, Батыс
Европа
елдері
мен
Израильді
кінәласа , өз
кезегінде
олар сол
елдердің
режимдері
мен қатар
Ресей
өкіметін
кінәлап
бағуда
. Ал Иран өкіметі
мен
шииттік
режимді
жақтаушылар
Сауд
Арабиясы , Қатар , Түркия
секілді
мұсылман
елдерін
тікелей
жауапкер ретінде
қарауда
. Мәселенің
саяси
астарларына
қатысты тым
көп
жазылғандықтан , оның
егжей - тегжейін саяи
сарапшыларға
қалдыра
отырып
, бұл
мәселеге
біз діни
тұрғыдан
ғана
баға
беруге
тырысып
көрейік . Иә , 2001 жылғы
11 қыркүйек
оқиғасынан
кейін
әлемде
исламофобияның
күшейгені белгілі
. Осының
салдарынан ислам
діні
ретінде
қабылдана
бастады
. Сол
он
бес жылдың
ішінде
осы
түсінік
көптеген
адамдардың
санасына
сіңіп
те үлгерді
. Өйткені
Таяу
Шығыстағы " Араб
көктемінен " кейінгі
оқиғалар
мұсылман
- араб
елдерін
қызып
тұрған
соғыс
ошағына айналдырып
жіберді
. Даниядағы карикатураға
қатысты үлкен
дау
, Франциядағы журналистердің
өлтірілуі , т . б . секілді оқиғалар
адамдардың көз
Ислам
деген
кезде
террорлық
әрекеттер елестеп ,
үрей
тудыратын болды
. Мұсылман
ғалымдары мен
көптеген
елдің
ықпалды
тұлғалары
Исламның
террормен
байланысы жоқ
екендігін , адамдар
арасындағы
бейбітшілік пен
сенімділіктің
тірегі
, әділдік
пен
мейірімділіктің
қайнары екенін
қанша
атйқанына қарамастан , әлемдік бұқаралық
ақпарат
көздерінде Исламға
шабуыл
тым
қарқынды
әрі
ықпалды
түрде
жүргізілуде . Ақырында , Ислам
соғыс
діні
секілді
қабылдана бастады .
, Иракта
ДАИШ
- тің
жасаған
сұмдықтарына куә
әлем
жұртшылығының
көз
алдында
мұсылмандар
мейірімсіз , қараңғы
, көзі
қанға
тоймайтын құбыжыққа
айналды . Исламды
зұлымдықпен , терроризммен қатар
қоюдың
тарихи
қателік әрі
шындықты
бұрмалаушылық
екенін
тағы
да
бір қайталап
айта
кеткім
келеді
. Этимологиялық
тұрғыда
алған
күннің өзінде
Ислам
мен
террордың
бір
- бірінен
қаншалықты
алшақ ұғымдар
екендігі
айтпаса
да
көрініп
тұр . ( Осы тақырыпқа
қатысты
кең
көлемді
мәлімет
үшін
қараңыз : А . Әділбаев
. Ислам
мен
терроризм - кереғар
ұғымдар ). Әсілінде Исламды
терроизмге
телу
1990 жылдардағы әлемде
алған
саяси
оқиғалардан
кейін
ғана
қылаң
бере
бастағаны белгілі
. Сондықтан
бұл
мәлім
мәселеге
көп
тоқталып жатпай
- ақ , әлемдік
бұқаралық ақпарат
құралдарында
және террористік
қарулы
күштердің арасында
Исламға қара
күйе
жағу
үшін
қолданылып
жүрген
" жиһад
" және
" халифат
" секілді
ұғымдарға
тоқтала
отырып
, мәселеге
үңілейік
. Қазіргі
таңда
Исламды
терроризммен
байланыстыруға жол
ашқан себептердің
бірі
Исламдағы " жиһад
" ұғымының
бұрмаланып
көрсетілуі болып
табылады
. Ол - әрі
кейбір мұсылмандар , әрі басқа
дін
өкілдері
тарапынан бұрмаланып , бұрыс түсініліп
жүрген
басты
ұғымдардың бірі .
тіліндегі
жиһад
сөзі
" алға
қойған
мақсатқа
жету
үшін
күш - жігер
жұмсау
", " талпыну
", " тырысу
" деген
сияқты
мағыналарды
қамтиды . Жиһад
сөзі
батыстық
ақпарат
құралдарында
негізгі мағынасынан
бұрмаланып дін
үшін
жасалатын " қасиетті соғыс
" деп
аударылып
жүр
. Бұл
- біле
тұра
әдейі жасалып
отырған
бұрмалаушылық . Ислам
дініндегі
жиһад
- дін
үшін
жасалатын " қасиетті
соғыс " емес . Ислам
діні
кез
келген
діни
соғысқа
қарсы
. Дін
және
сенім мәселесі
кез
келген
адамның
ар - ождан бостандығына
тапсырылатын өте
нәзік
мәселе
. Адамның
діндарлығы
жүркетегі Аллаға
деген
ыстық
ықыласына қарай
. Сондықтан
Құрандағы " Дінде
зорлық
жоқ " ("
Бақара " сүресі , 256- аят
) деген
қағида
ешкімді
күштеп
иманға
келтіруге болмайтындығын
шегелеп
тұрып
көрсетіп
берген . Құранда адамдар
арасындағы
түрлі
сенімдердің болуы
Аллаһ
тағаланың
қалауы
ретінде
қарастырылған . Мысалы , " Худ
" сүресінде : " Егер
Жаратқан
Иең
қалаған болса
, адамдардың
барлығы
бір
үмбет
( бірдей
сенімде ) болар еді
. Бірақ
олар
үнемі
әртүрлі
жолды
ұстануда " ("
Худ ", 118)
десе
тағы бір
аятта
бұл
шындық
" Егер
Жаратқан
Иең қаласа
, жер
бетіндегі
адамдардың барлығы
тегіс
иман келтірер
еді
" (" Юнус
", 99) деп
баяндалған . Сондықтан Құран
Кәрімде
ислам
дінін
өз
еркімен қабылдағысы
келмеген
адамдарға " Сендердің діндерің
- өздеріңе
, менің
дінім
өзім
" (" Кафирун
" сүресі
, 6- аят
), " Қалаған иман
келтірсін , қаламаған иман
келтірмесін " ("
" сүресі
, 29- аят
), деген
аяттармен
қатар
Пайғамбардың
міндетінің адамдарға
дінді
айтып
жеткізу
, оларды
күштеп
кіргізу
емес
екендігін
көрсеткен көптеген
аяттар
да бар
(" Мәида
" сүресі
, 99- аят
, " Ғашия
" сүресі
, 22- аят
.) Сондықтан
ислам
тарихында
дінге
зорлықпен
кіргізу
болмаған . Иудейлер өз
дінінде , христиандар да
өз
дінінде қала
берген . Мұсылмандар
өз
мемлекетінде
тұратын кез
келген
азаматты өз
қорғауына
алған . Олардың
құлшылық
орындарына
тиіспеген . Қазіргі
таңда
мұсылман
елдерінде сонау
кезеңнің
өзінде
салынған
құлшылық
үйлерінің әлі
дейін
сақталып
қалуы
- Ислам
дінінің
ар - ождан бостандығына
қаншалықты мән
бергендігінің
бұлжымас
дәлелі . Ал қазіргі
таңда
өздеріне
" халифат
" деп
жариялап
алған
қараңғы , қан
көрмесе
тұра
алмайтын
деңгейге
жеткен
озбырлардың мұсылмандықты
күштеп
қабылдатқызып , қабылдамаған жағдайда
шімірікпестен айуандықпен
өлтірулері қай
қиялдарынан
туған
жиһад
? Бұл
- Құдай
жолында
жасалып
жатқан
жиһад
емес
, Алланың
дініне
қарсы
жасалып
жатқан
қиянат
. Жиһадты
мұсылман
ғалымдары
негізінде үлкен
жиһад
және
кіші жиһад
деп
екіге
бөледі
. Пайғамбарымыз ( с
а . с .) ауыр
шайқастан
қайтып
келе
жатып
" Кіші
жиһадтан
үлкен
жиһадқа
келе жатырмыз
" деген
кезде
сахабалар
мұндай
кескілескен , жан - алысып
жан
беріскен
соғыстан
үлкен
қандай
жиһад бар
екен
деп
таң
қалған
еді
. Шын
мәнінде
мұндай
соғыстар өткінші
құбылысқа
жатады
. Үлкен
жиһад
деп
адамның кемелдікке
көтерілуіне кедергі
келтіретін ең
дұшпаны
нәпсімен
күресіне
байланысты айтылған . Ал кіші
жиһад
көбіне
материалдық
тұстарды
қамтиды . Сондықтан да
қолға
қару алып
күресу
мағынасындағы
жиһад парыз
айын
, яғни
кез
келген
адам
жасауы
қажет парыз
емес
. Ол
парыз
кифая , яғни
оны
мемлекеттің
қарулы күштері
жасаса
, өзге
адамаддың
оған
қатысуы
міндет емес
. Ал
нәпсімен
болатын соғыс
жан
алқымға
келгенге дейін
бітпейтіндіктен , бұл
үлкен
жиһадқа
саналған . Қысқаша қайтарсақ , мұсылманның адамдармен қатынасында
барлық амалдарын
Алла
тағаланың ризашылығы
үшін жасауы
осы
ұғымның
аясына
кіреді
, ал Оның ризашылығына
бастайтын жолдар
аса
көп
. Мәселен
, адамзат
өмірін
жақсарту
, қоғамда
әділдікті
оррнату
, мейірімділік
таныту
, білім
алу
, қажылыққа
бару
т . б . секілді ізгі
әрекеттердің барлығы
өз
кезегінде
жиһад саналмақ
. Сол
тұрғыдан
қарастырар
болсақ
, қолға
қару
алып
соғысу
мұның азғантай
бір
бөлігі
ғана
. Ол
діннің
ең негізгі
элементі
емес . Оның
өзінде
де
белгілі
қағидалармен шектеліп , жүйеленген және
оның
басты
мақсаты
- зұлымдыққа
қарсы
тұру
. Жалпы
алғанда
соғыс
жағдайында ешқандай
құқық сақталмайтыны
белгілі
. Ал
Исламда
соғыс жағдайының
өзінде қатаң
сақталуы
қажет
талаптар
бар
. Адамзат
тарихында
соғысқа
күрделі
шектеулер
қойған
Ислам
діні ғана
. Құран
Кәрімде
: " Әй
мүміндер ! Алла үшін
куәлікте
туралық пен
табандылық
танытыңдар . Және
бір
қауымға
деген өшпенділік
сендерді
әділетсіздікке жетелемесін . Әділ болыңдар
. Сол
тақуалыққа
жақынырақ және
Алладан қорқыңдар . Күдіксіз
Алла
не
істегендеріңнен толық
хабардар
" (" Мәида
" сүресі
, 8- аят
) - деген
аят
жаудың
өзіне
әділдік таныту
қажет
екенін
ескертеді . Сонымен
қатар : "
Өздеріңмен
соғысқандармен Алла
жолында
соғысыңдар
да шектен
шықпаңдар . Негізінен Алла
( Т .) шектен
шығушыларды жақсы
көрмейді
" (" Бақара
" сүресі
, 190-
аят ) -
деген
аяттан мына
маңызды
мәселелерді аңғарамыз : 1. " Өздеріңмен
соғысқандармен " деген
тіркес
тек
қолында
қаруы бар
адамдармен
ғана
шайқасып
, қолында
қаруы
жоқ бейбіт
халыққа
қарсы
қару
көтермеу
керек
екенін
анық
айтып тұр
. 2.
Жасалатын
соғыс " Алла
жолында
" болуы
қажет
. Яғни
өзге
елдерді күшпен
басып
алу
, табиғи
байлықтарға
иелік
ету
т . б . деген
секілді дүниелік
мақсаттарды
көздемеу
керек . 3. Соғыс
кезінде яки
біткеннен
соң
" шектен
шықпау
" қажет
екендігі
қатаң
түрде
ескертілуде . Демек
қазіргі
ДАИШ
содырларының " жиһад
" деп
жар
салып , қан төгуінен
Құранның
қойған
бұл
мақсаттарын
көре
алмаймыз . Ислам дінінде
бейбітшілікті
сақтауға
ешқандай
амал
қалмаған
кезде соғысуға
рұқсат
берілгенімен , соғыстың
жалпы
адамға ұнамсыз
нәрсе
екені
мына
аятта
былайша
баяндалады : "
Сендерге
ұнамаса да ( керек
кезде Алла
жолында ) соғысу парыз
етілді
"(" Бақара
" сүресі
, 216- аят
). Құран
Кәрімде
мұсылман
баласына
парыз
ретінде
бекітілген
мәселелердің ішінде
осы
соғыс
қана
араб
тілінде
" курһ
", яғни
ұнамсыз
деген
сөзбен
келген
. Сонымен
қатар
Алла
елшісі ( с . а . с .) де
бір
хадисінде : " Дұшпанмен
бетпе
- бет
келуді
тілемеңдер . Алайда
дұшпанмен
бетпе
- бет
келе
қалсаңдар , сабыр етіп
, табандылық
танытыңдар ", - деген
( Бұхари
, Жиһад
, 112, 156). Ал , қазіргі
ДАИШ содырлары соғысты
жарнамалап , жастарды
арбап
, қатарларына
қосуда
. Ардақты
Пайғамбарымыз ( с
а . с .) да
хадис
шәріптерінде соғысқа
қатысты қатаң
талаптар
қойған
. Пайғамбарымыз соғысқа
бара
жатқан
қолбасшыларына
мынадай
ескертулер
жасаған : " Алланың
атымен
жолға
шығыңдар
. Алла
жолында
күресіңдер . Соғысатын адамдарыңмен араларыңда
келісімдер бар
болса
, оны
қадағалаңдар . Шектен
шықпаңдар , соғыс
кезінде
өлтірген
адамдарға " мүсле
" ( өлі
денелерін
тілгілеп
, көздерін
ойып
, мұрындарын
кеспеңдер ) жасамаңдар . Балаларды , әйелдерді , қарт
кісілерді , ғибадатханалардағы адамдарды
өлтірмеңдер ". Тіпті
жараланған
жау
әскерлерінің
өзіне көмек
көрсетуді
бұйырып
, ағаштарды , егін
алқаптарын
өртеуге
тыйым
салған
( Ахмед
ибн
Ханбәл , Муснәд , 1/300. Әбу
Дәуід
, Жихад
, 82). Ислам
дінінің
бұл
дәстүрін Пайғамбарымыздан
кейін
келген
халифалар
мен мұсылман
елдері
басшылары
қатаң
ұстанып
отырды . Шариғаттың
бұл
заңдылығын
ешкім
алып
тастаған емес
. Бұл
ерекше
мән
берерлік
жәйт
. Пайғамбарымыздың ( с
а . с .) жүргізген
шайқастарына үңіліп
қарар болсақ
, көп
адамның
өлмегенін
көреміз
. Яғни
пайғамбарымыз
зұлымдықты тоқтату
үшін
үлкен
күш
салумен
қатар , бір
адамның
өмірін
сақтап
қалу
үшін
өте
үлкен
күш - қайрат
жұмсағанын
көреміз
. Өйткені
ол
соғыс кезінің
өзінде
астамшылық
пен
шектен
шығушылыққа
жол
бермеген . Ал қазіргі
ДАИШ
- тіктердің
жасап
жатқан
бейкүнә
адамдарды малша
, аяусыздықпен , өте
жиіркенішті
түрде қырып
- жоюлары
қай
шариғаттан алынған ?
ол
лаңкестердің
жасап жатқанының жиһад
, исламға
мүлдем
қатысы
жоқ
. Олар
- өздерін
мұсылман
санап , исламды
мүлде
тани
алмаған
сауатсыз
, қараңғы
, бәдәуи
саналы
адасушылар . Адам
өлтіру
арқылы
жұмаққа
кіремін
деу
бос
қиял
ғана
. Бейкүнә
адамдарды
өлтіру
арқылы
Алла
тағаланың разылығына
бөленемін деу
барып
тұрған
азғындық
пен
үлкен
қателік . Ал
әрбір
мұсылманның басты
мақсаты
- Алла
ағаланың
разылығына
бөлену
. Ислам
соғысты
барынша
шектеп
, әділдік
пен
бейбітшіліктің
болғанын қалайды
. Ислам
діні
өзге
адамдарды , мәдениеттірді жойып
, жоқы
қылуды
тіптен
көздемейді . Бұған Пайғамбарымыздың
өмірі
мен
оның
ізін
жалғастырған ардақты
сахабалардың
өмірі
куә
. Пайғамбарымыз ( с
а . с .) қоғамда
бейбітшілік
пен
тұрақтылықты
сақтау үшін
әлсіз
болып
тұрған
кезеңде
де , күшті
болып тұрған
кезеңде
де
кез - келген келісімді жасауға
тұрған
. Мәселен
, Хұдайбия
келісім
шарты
қаншалықты
ауыр болғанына
қарамастан Пайғамбарымыз
мүшіріктермен келісімге
келген
. Мәдинада
күшті
болып
тұрған
кездің
өзінде
июдей
және
христиандармен
келісім шарт
жасасқан
. Мәдина
келісім
шарты -
бұны
дәлелдейтін ең
маңызды
және сонау
ерте
кезеңнің
өзінде жазбаша
түрде
бекітілген
құқықтық
құжат
. Сонымен
қатар
, жеке
адамдар
мен
кейбір
топтардың өз
жиһад
жариялауға
ешқандай
құқы
жоқ
. Соғысты
тек
қана
мемлекет
жариялай
алады
. Кейбір
құқықшылар
формальді түрде
ДАИШ
ұйымында
мемлекеттің
белгілері бар
дегенімен , шындап
келгенде
олардың
күшпен басып
алып
, елді
тонап
, озбырлық
және
қорқынышпен
ұстап отырған
территориясы
мемлекетке жатпайды . Олар өз
озбырлықтарын
заңды етіп
көрсету
үшін
өздерін мемлекет
ал
басшыларын "
халифа " деп жариялаған . Шын мәнінде
олар
халифат
бола
алады
ма
және басшылары
халифа
ма ? Алдымен
мына жайтты
айта
кетейік
. Құран
Кәрімде
мемлекет
билігі міндетті
түрде
халифат
деп
аталуы
керек
деген
ешқандай да
бұйрық
жоқ . Қала
берді
Пайғамбарымыз (
с . а . с .) : " Менен
кейін халифалық
отыз
жыл
ғана жалғасады . Ал
одан
кейін патшалықтарға айналады ",-
деген ( Әбу Дәуіт
, Сунна
, 8; Тирмизи
, Фитән
, 48 ).
Демек
нағыз халифалыққа
лайық
кезең
сол
алтын
ғасырдағы
отыз жылдық
кезеңмен
шектеліп
тұр
. ДАИШ
- тің
өзін
халифат
деп
жариялап
өзге
мұсылмандарды
өзіне бағынуға
шақыруы
исламның
ұстанымдарына
да әлдемдегі
қазіргі
жағдайға
да
мүлдем сәйкес
келмейді
. Ислам
шариғаты
бойынша
халифа
мұсылман
үмбетінің бәріне
ортақ
бір
өкіл
болып
табылады . Сондықтан мұсылман
үмбеті
келісу
арқылы
немесе
жоғары деңгейдегі
мұсылман
ғалымдары , мұсылман
мемлекетттері
немес
үлкен
мұсылман
қауымдастықтары
лайық деп
тапқан
жағдайда
ғана
халифалық
жайлы сөз
қозғауға
болады
. Демек
өте
жоғары
маңызға
ие халифаны
күллі
мұсылман
үмбетінің
шынайы
жан
ашырлары ғана
лайық
көріп
таңдайды
. Ондай
халифа
таңдала қалған
жағдайда
бүкіл
істерін
Құран
мен
сүннеттегі
Алланың бұйрықтарына
сай
, елді
шура
, яғни
мұсылман
үмбетінің мәселелерін
шешуге
лайықты
тұлғалардан
тұратын кеңес
арқылы
басқаруы
тиіс
. Ал құрамында ешқандай
ғалымы
да
жоқ , мұсылман үмбеті
түгілі
сол аймақта
" халифат
құрамыз
" деп
күрес
жүргізіп
жатқан
түрлі топтардың
өзі
мойындамаған
ат
төбеліндей ғана
содырлардың
өздерін
халифат
деп
жариялап
, ойларына
келгенін
жасаулары
ислам
шариғатының нормаларына
мүлдем сәйкес
келмейді
. Сондықтан ислам
ерекше
орны
бар
халифалықты террористік
ұйыммен байланыстыру - Исламға
жасалған
ауыр
қиянат . исламтанушы Алау ӘДІЛБАЕВ , e-islam.kz PDF
создан
с пробной
версией
pdfFactory Pro www.pdffactory.com жүктеу/скачать 441,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|