Қайырбекова Камшат, мдо-41 №14 емтихан билеті Латын әліпбиіннің айырмашылықтары
Латын графикасына негізделген қазақ ұлттық әліпбиін түзудің принциптері
жүктеу/скачать 20,56 Kb.
|
| Латын графикасына негізделген қазақ ұлттық әліпбиін түзудің принциптері
Жаңа әліпби негізінде қазақ тілінің емле ережелері (бұдан әрі-ереже) латын графикасындағы қазақ әліпбиінің емле нормаларын айқындайтын құқықтық құжат болып табылады. Сондай-ақ латын графикасындағы жаңа әліпби үшін қазақ тілінің орфографиялық нормаларын біріздендіретін, емле мәдениетін қалыптастыратын негізгі нормативтік қағидаттар болып саналады. Ережелерде, ең алдымен, ұлттық тілдің жазу жүйесімен байланысты келесі негізгі заңдылықтар мен аспектілер ескерілген; - тілдің агглютинативтілігі; - сөйлеудің компрессивті қабілеті; - сөйлеу дыбыстарының үйлесімділігі; - дауысты дыбыстардың бір-бірімен үйлесімділігі және т. б. Ережелердің негізгі принципі-фонематикалық принцип. Сонымен қатар, ежелгі және қарызға алынған тілдік бірліктердің кейбір түрлерінің орфографиясына қатысты Қазақ әдеби тілінің лексикалық құрамында дәстүрлі және фонетикалық, ал салыстырмалы түрде күрделі байырғы сөздердің морфологиялық принциптері қолданылды. Латын графикасына негізделген қазақ әліпбиін құру принциптері І тип:өзгермейтін, тұрақты принцип 1. Халықтың ұлттық рухының, ұлттық тілінің өзіндік ерекше дыбыс байлығының әліпбиде көріну принципі. Халықтың ұлттық рухы, ұлттық сөзінің дыбыстық реңкі қарым-қатынас құралы ретінде оның тілінде көрініс табады. Және жаңа әліпбиге дейін қолданылған графика типінде де сақталады. 2. Латын графикасы негізіндегі қазақ әліпбиінде латын негізін сақтау принципі. 3. Латын әріптерін қазақ тілінің үндестік заңындағы ерекшеліктеріне және қазақ тілінің дыбысталуына бейімдеу принципі. 4. Әріп – графикалық таңбалар жиынтығының принципі (екі баспа Аа, екі көркем жазу Аа). 5. Қосымша графикалық элементтерді (диакритикалық таңбаларды) мүмкіндігінше аз қолдану принципі. 6. Әріп құрылымындағы қосымша элементтерді (нүкте, сызықша т.б.) әліпбиге жүйелі енгізу (монобағыттылық) принципі.Мысалы, терең тіл арты, көмей дыбыстары үшін бір ғана диакритика, ал кейбір мұрынжолды дауыссыздыбыстар (ң) үшін бір, сондай-ақ жіңішке дауысты дыбыстар ә, ө, ү, і үшін т.б. бір түрлісін ғана алу, себебі аталғандар факультативті (қосымша) сипатқа ие. 7. Әліпбигедиграфтар мен полиграфтардыенгізбеупринципі. 8. Тілдегібіртұтасәліпбипринципі.Қазақтыңбайырғытөлсөздерінжазуүшін де, кірмесөздердіжазуға да лайықтыортақәліпби. 9. Әліпбиқұрудағытұтастық пен өзгермеупринципі. Ұсынылғанпринциптертүрліөзгерістергеұшырамауытиіс. 10. Әліпбидеадамныңестуіарқылықабылданған фонема, дыбыстыңәріптерінбейнелеупринципі.Яғнибұлмағынаажыратқышдыбыстар (фонемалар) адамныңестуқабілетіарқылықалыптасып жүктеу/скачать 20,56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|