Айнымалы ток тізбегіндегі индуктивтік орауыш


Активтік және индуктивтік кедергісі бар



бет2/6
Дата09.12.2022
өлшемі252,68 Kb.
#56195
1   2   3   4   5   6
Байланысты:
дәріс 7

3.5 Активтік және индуктивтік кедергісі бар
айнымалы токтың тізбегі


Тек қана бір индуктивтік кедергісі бар электр тізбегі шынды-ғында мүмкін емес. Себебі қандай да болмасын ораманың индук-тивтік кедергісімен қоса активтік кедергісі болады. Сондықтан ай­нымалы токтың тізбегіне қосылған тұтынушының активтік кедергісі R (32 а-сурет) және индуктивтігі L, яғни индуктивтік кедергісі XL, бар жағдайды қарастырайық.
Тізбек арқылы жиілігі бұрыштық жиілік
ω=2πf


сәйкес келе-тін және әсер етуші мәні I айнымалы ток жүріп жатыр, токтың алғашқы фазасы нольге тең және ток горизонталь орналасқан I векторымсн (32 б-сурет) бейнеленсін дейік I тогы активтік кедергі R-мен жүріп өтіп Uа =IR кернеу түсіреді. Активтік кедергідегі кер­неу фазасы бойынша токпен бірдей болады. Сондыкдан да диа-граммадағы Ua кернеуінің векторы I ток векторының бағытымен салынған. Ua кернеуі кернеудің активтік түсуі деп ата­лад.



32 Сурет – Активті кедергі мен индуктивтілігі бар
айнымалы ток тізбегі: а) сұлбасы; б) векторлық диаграммасы;
в) кедергілер үш бұрышы


Қарастырылып отырған тізбегіміздің иидуктивтігі болған-дықтан онда өзіндік индукцияның ЭҚК жеңу үшін U2 = IX2 кернеу керек болады, ол кернеудің индуктивтік түсуі деп аталады. Индуктивтегі кернеу фазасы бойынша токтан 90° бұрышка алда жүреді. Сондықтан да UL кернеуінің векторы 90° бұрышпен алдыңғы жағынан (сағат тіліне қарсы бағытта) салынған.
Сонымен, тізбектің қысқыштарындағы кернеу


Uа = IR және U L =IXL


векторларының геометриялық косындысына тең. Геомет-риялык, түрде осы векторларды косып, озінің шамасы және бағыты бойынша тізбектегі генератор кернеуініц әсер етуші мәнін анықтайтын U кернеуінің векторын аламыз.
I векторы U векторынан, біз φ деп белгіленген бұрышқа артта қалып отырады. Сонымен қатар, U векторы кернеу үш бұрышы деп аталатын тікбұрышты Оаб үшбұрышының гипотенузасы болып табылады. Үшбұрыштың бір катеті Oa = Ua ал екінші катеті a6=UL. Сондықтан біз былай деп жаза аламыз:


U2 = U + UL


немесе


U2 = (IR2) + {IXL)2=I2{R2 + XL2 )


Соңғы теңдеудің екі жағынан да квадрат түбір алсақ,


U= I√R2 + ХL2
екенін табамыз, осыдан


І=U/ √R2 + XL2


Бұл формула активтік және индуктивтік кедергісі бар айнымалы ток тізбегі үшін Ом заңы болып табылады. Берілген өрнектің бөлімі Z деп белгіленіп, тізбектің толык, кедергісі деп аталады:
z= √R2 + ХL2=√R2+{ωL)2 (3.20)


Осы теңдікті негізге ала отырып, біз катеттері R және XL = ωL гипотенузасы Z болатын, активтік және индуктивтік кедергілері бар тізбектің кедергілер үшбұрышы деп аталатын, тік бұрышты үшбұрыш (32 в-сурет) сала аламыз.
Кедергілер үшбұрышынан біз тізбекке берілген кернеу мен ондағы токтың арасындагы фазалық ығысу бұрышын таба аламыз:


cos φ = R/Z (3.21)


R мен Z-ті біле тұрып cos φ бойынша φ бұрышы оңай табылады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет