Академиялық жазуға арналған кейбір кеңестер

Академиялық жазуға арналған кейбір кеңестер

Біз әдетте жазбаша құжат – мәтін түрінде ұсынылған ғылыми жұмыстың дайын нәтижелерімен танысамыз: әрқайсымыз оқулықты ұстадық, интернеттен мақала оқыдық, баяндама немесе эссе үшін материалдар іздедік.

Зерттеу жолындағы алғашқы қадам – кез-келген ғылыми жұмыстың басталуының маңызды сәттерінің бірі-зерттеу тақырыбын таңдау.

Тақырып қандай өлшемдерге сәйкес келуі керек? Зерттеу тақырыбы қандай? Ғылымда тақырып жұмыста не айтылатыны түсініледі, тақырып туралы идеяны жұмыс атауынан аламыз. Салыстыру:

1. Ежелгі Қазақстан тарихы (қола дәуірінен ерте темір дәуіріне дейін);

2. Қазақстан Орта ғасыр дәуірінде археологиялық материалдар бойынша;

3. Қазақ этнографиясы мен фольклоры.

Осы үш нұсқа ғылыми жұмыс үшін тақырыпты ұсына ма?

Жоқ, себебі бұл – зерттеу тақырыптарының жалпы бағыты (ғылыми қызығушылықтың нақты саласы),сондықтан зерттеу тақырыбы үшін ең басты критерий оның нақтылығы, тарлығы болып табылады, яғни егер сіз «Қазақ этнографиясы мен фольклоры» бағытын таңдасаңыз, онда «Жануарлар туралы дәстүрлі қазақ ертегісіндегі қазақ менталитетінің көрінісі» тақырыбымен жұмыс істеуге болады. Студенттермен жұмыс тәжірибесі көрсеткендей: жұмыс тақырыбы неғұрлым нақты естілсе, нәтижелер де соғұрлым қызықты болады (ережені есте сақта: thinkglobally act locally)

Біз барлық жұмыстың түпкілікті нәтижесі - автор жасаған ғылыми жұмыстың мәтіні - тақырыптың қаншалықты дұрыс таңдалғанына, оны ашудың барлық мүмкін нұсқаларының ойластырылғанына, оның құзыреттілік дәрежесіне байланысты болатынына сенімді түрде сене аламыз. студенттің өзі осы тақырыпта немесе проблематикада анықталады.

Автор жасаған ғылыми жұмыстың мәтінінен тақырыптың қаншалықты сәтті таңдалғанына, оны ашудың барлық нұсқалары ойластырылғанына және осы тақырыптағы студенттің құзыреттілік дәрежесі анықталғанына толық сеніммен айтуға болады.

Зерттеу тақырыбына деген құштарлық дегеніміз: «Маған тақырып өте ұнайды» немесе «Бұл тақырып өте қызықты» (студенттердің жиі кездесетін пікірлерінен) сияқты тұжырымдарды тұжырымдау дегенді білдірмейді – ғылыми зерттеулерде мұндай тұжырымдарға жол берілмейді.

Ғылыми жұмыс әңгіме немесе эссе емес екенін есте ұстаған жөн. Әдеби-көркем жанрдың негізі – сезімнің фантастикасы мен субъективтілігі, эмоциялар мен көңіл-күйлердің өзгеруі, ал ғылыми зерттеудің негізі-фактілер мен түпкілікті объективтілік, дәлелдеме, бұл мәселені мұқият зерттегеннен кейін жеке көзқарастың болуына мүмкіндік береді.

Зерттеу бағытын анықтағаннан кейін, нақты тақырыпты таңдағаннан кейін, жұмыстағы келесі қадам-жоспарлау: ғылыми жоба бойынша жұмыс жоспарын студент жетекшімен бірге жасайды.

Атап айтқанда, жұмыстың негізгі кезеңдері, олардың реттілігі, өзара байланысы және орындалу мерзімі анықталады. Тәжірибе көрсеткендей, ең сәтті студенттік жұмыстар жүйелі, мақсатты бірлескен қызметтің нәтижесі болды, жұмыс барысында студент тақырыпқа деген құштарлығын көрсетіп қана қоймай, тәртіпті болуы керек.

Студент ғылыми тақырыпта өз бетінше жұмыс жасай ала ма? Әрине, иә, бірақ бастаушы зерттеуші үшін мұндай жұмыс өте күрделі процесс, ол арнайы білім мен дағдыларды қажет етеді, ал ғылыми жетекші-ғылыммен айналысатын тәжірибелі зерттеуші (оқытушы), әрқашан жасай алатын белгілі бір ғылыми қызығушылықтары бар студентке осы немесе басқа ғылыми мәселені қалай шешуге болатындығын айту керек.