Актуальные вопросы специального и инклюзивного образования
жүктеу/скачать 1,88 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қабылдау
- көріністердің кез-келгенінде, табиғатта, өнерде, тұлғааралық қарым-қатынаста әдемі көріну қабілеті. Сезімдер – әдемілікке баға беру эмоциясы. Қажеттіліктер - талдау және әдемі жасау арқылы эстетикалық тәжірибені жинақтау. Талғам - бұл қоршаған ортаның көріністерін оның эстетикалық мұраттарға сәйкестігі тұрғысынан бағалауы және талдауы. Идеалдар - табиғатта, адамда, өнерде сұлулықтың жеке көрінісі болып табылады. Эстетикалық тәрбиелеу құралдары: бейнелеу өнері (кескіндеме, мүсін); драматургия (театр); сәулет; әдебиет; теледидар, БАҚ; түрлі жанрдағы музыка; табиғат. Әдістер мыналарды қамтиды: жеке мысал; әңгімелер; балалар бақшасында, клубтарда, студияларда, мектеп сабақтары мен сабақтары; экскурсиялар; театрға, көрмелерге, мұражайларға, фестивальдерге бару; тақырыптық кештер, ертеңгіліктер және мектепке дейінгі оқыту мен тәрбиелеу мекемелері. Сонымен қатар эстетикалық тәрбиені мына қағидаларды негізге ала отырып қарастырамыз. 1. Ынтымақтастық қағидасы. Көркемдік-эстетикалық тәрбие баланың өмірінде (адамдармен және табиғатпен қарым-қатынаста, өнер туындыларымен танысу, тәуелсіз шығармашылық, өмір және жұмыс) күнделікті маңызға ие.Баланы кез-келген іс-әрекетте эстетикалық жетілдіруге талпындыру керек. 2. Кешенді тәсіл. Білім берудегі жақсы нәтижелерге өнердің әртүрлі түрлерін біріктіріп, интерформациондық қосылыстарға негізделген шығармашылық белсенділіктің түрлерін ұсына отырып қол жеткізуге болады. 3. Эстетикалық және көркем қызметтің өмірмен байланысы. Бұл тәсіл мектепке дейінгі жастағы баланың шындыққа деген қатынасын қалыптастырады және барлық көріністерінде сұлулықты көруге үйретеді. 4. Балалардың эстетикалық және жалпы дамуының бірлігі. Эстетикалық тәрбиені дұрыс ұйымдастыру, бала барлық когнитивтік процестерді, сөйлеуді, эмоционалды саланы үйлесімді дамытады. 5. Баланың тәуелсіз шығармашылық қызметі. Егер бала өздігінен би, ән айту, сурет салу, мүсін салу, композиторлық және т.б.өзіндік әрекеттерді жасай білсеЭстетикалық тәрбие, ең тиімді түрде жүзеге асырылады. 6. Баланың өмірінің эстетикасы. Мектеп жасына дейінгі бала сұлулықта өмір сүруі тиіс. Оның және оның тікелей ортасының барлық қызметі эстетика мен сұлулыққа толы болуы керек. Бұл ерекше білім беру мәніне ие. Бала дәлдіктің, сыпайылықтың, тәрбиеліліктің, үй-жайдың, киімнің және т.б. қаншалықты маңызды екендігін түсінуі керек. Мұның бәрі баланың эстетикалық дұрысдамуын қалыптастырады. 7. Балалардың жасын ескеру. Эстетикалық білім беру құралдары мектеп жасына дейінгі жасқа сәйкес таңдалуы керек. Ең ерте жастағы шындықты дұрыс эстетикалық қабылдаудың қаншалықты табысты болғаны, оның егде жастағы адам ретінде пайда болуына байланысты болады. Осы орайда Қазақстан Республикасының мектеп жасына дейінгі балаларға білім берудегі оқу бағдарламасына сәйкес «Коммуникация», «Таным», «Әлеуметтік орта», «Денсаулық», «Шығармашылық» білім беру салалаларына кіріктірілген. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың 99 мемлекеттік жалпыға міндетті стандартында (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 13 мамырдағы № 292 қаулысы.) қалыптасатын шығармашылық дағдылары көрсетілген: Д ағдыл ар Д ағдыл ар тізбесі 1 жастан бастап 2 жасқа дейін 2 жастан бастап 3 жасқа дейін 3 жастан бастап 4 жасқа дейін 4 жастан бастап 5 жасқа дейін 5 жастан бастап 6 жасқа дейін 6 жастан бастап 7 жасқа дейін Өн ім ді іс -әр еке т Қағаз бетін ашық дақтармен, жақпаларме н толтырады, дөңгелек, жайпақ пішіндерді мүсіндейді Мүсіндеу дағдыларын игерген (заттарды шұңқырлау, сәндеу). Қағаз бетіне тік және жатық, ирек сызықтар сыза алады. Бейнелеу әрекетіне қажетті негізгі техникалық дағдылар мен іскерліктер ді игерген Бейнелеу өнерінің түрлері туралы ұғымдары бар (кескіндеме, мүсіндеу, халық өнері) Бейненің сипатына тән бейнелеудің техникалық тәсілдері мен құралдарын өз бетінше таңдай алады Түрлі техникалық құралдарды өз бетінше қолдана алады, жұмыстарды жаңа бөліктермен толықтырады және әсемдей алады Қ ор шаға н ор тан ы э стет ик ал ық қ абы лдау Бояудың ашық түстеріне назар аударады, оларға таңқалады, қуанады Халықтық ойыншықтард ы қарастыру кезінде эмоциялық қуаныш білдіреді, олардың ашықтығын, әдемілігін атап көрсетеді Түрлі бейнелеу өнері түрлеріне қызығушыл ық танытады, материалда рды ұқыпты қолданады Геометриялы қ пішіндер мен өсімдік элементтерін ырғақты орналастырад ы. Би сипатындағы музыканы эмоциялы түрде қабылдайды Сәндік өнерге, дизайнға қызығушылық білдіреді, жұмыстың тәсілдерін таңдайды және дәлелдейді, жұмысқа материалдарды тиімді қолданады, табиғаттың әсемдігіне, киімге және бөлменің жинақылығына эмоциялы түрде мән береді. Қарастырған заттары бояуының қанықтығы (фактурасы) туралы түсінігі бар. Өнердің басқа түрлерінің түп мәтінінде өнер туындыларына алғашқы талдау жасау дағдысына ие. Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырудың мәні тұлғаның адамгершілік сезіміне, рухани дамуына ықпал етеді. Оның жаман әдеттен бойын аулақ ұстауына, жақсы әдеттерге бағытталған әдеби шығармалардытүсіне білуіне негіз болады. Сондықтан эстетикалық тәрбие адам баласына өмірдегі, табиғаттағы, өнердегі, еңбектегі, адамдар арасында қарым-қатынаста бар жақсылықты, әдемілік пен әсемдікті түсіне білуге, көре білуге, қабылдай білуге үйретеді, жаттықтырады және соған қабілетті болу дағдыларын меңгертуді көздейді. Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырудың мазмұны көркемдік талғамды жетілдірумен, оларды өнерге тартып, таныстырумен ғана шектелмейді. Ол ақиқатқа эстетикалық көзқарасты, өмірдегі әсемдікті дұрыс қабылдауды, табиғатты эстетикалық тұрғыда қабылдауды қарастырады. Мектепке дейінгі балалардың эстетикалық талғамын қалыптастырудың тағы бір міндеті көркемдікке және сұлулыққа баға беру үшін эстетикалық танымның маңызы өте зор. Эстетикалық таным бұл өмірдегі, еңбектегі және табиғаттағы сыртқы әдемілік пен нағыз сұлулықтың арасын ажырата білу, өнер шығармаларына жоғары талап қою. Қазіргі таңда біздің қоғамдық өміріміздегі қажетті мәселелердің бірі баланың эстетикалық талғамыныңқалыптасу белсенділігін тәрбиелеу. Өмірдің өзі эстетикалық таным сана қалыптастыруды талап етіп отыр. Балалар әдемілікті сезіп және оның заңдарын түсініп қана қоймай, осы заңдар бойынша өзін қоршаған айналаға өзгеріс жасауы қажет. Бала белсенді түрде өмірдегі әдемілікке,көркемдікке өз үлесін қосып, оны көріксіздіктен, ұсқынсыздықтан 100 қорғауы қажет. Баланың эстетикалық талғамын қалыптастыра отырып оларды өздігінен ілтипатты оқырман, қайырымды көрермен, сезімтал тыңдаушы болуға үйрету керек. Балалар ертегілерді оқуға, кинофильмдер, музыканы тыңдауға өте ынталы болады. Қолданылған әдебиеттер тізімі 1. Жалпы педагогика: оқулық: / С. Бабаев, Ж. Оңалбек. - Алматы : Нұр-пресс, 2005. 2. Сластенин В.А. и др. Педагогика: Учеб. пособие для студ. высш. пед. учеб. заведений / В. А. Сластенин, И. Ф. Исаев, Е. Н. Шиянов; Под ред. В.А. Сластенина. - М.: Издательский центр "Академия", 2002. - 576 с. 3. Суюбердиева А.Ә. Бастауыш мектеп оқушыларының эстетикалық талғамын қалыптастырудың әдістемесі. Әдістемелік нұсқау - Шымкент: «Нұрлы бейне» баспа үйі, 2003.-16б 4. Әл-Фараби. В кн. Трактаты о музыке и поэзии статья Бурабаева М.С. Философия искусство Абу- Насыра аль-Фараби. Алматы, 1993. − С. 6. жүктеу/скачать 1,88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|