Алаш идеясының жаршысы Сұлтанмахмұт Торайғыров атындағы мемлекеттік университетте осымен 8-ші рет Халықаралық «Торайғыров оқулары»
жүктеу/скачать 20,53 Kb.
|
Сұлтанмахмұт Алаш идеясын таратушы
|
Алаш идеясының жаршысы - Сұлтанмахмұт Сұлтанмахмұт Торайғыров атындағы мемлекеттік университетте осымен 8-ші рет Халықаралық «Торайғыров оқулары» ғылыми-тәжірибелік конференциясы болып өтті. Жан-жақтан келген ғалымдар өз баяндамаларына қазақ елінің Тәуелсіздігін аңсаған күрескер ақынның шығармашылығын арқау етсе, Загреб университеті (Хорватия) биология кафедрасының профессоры Младен Кучинич халықаралық зерттеу экспедициясы туралы баяндады. Сұлтанмахмұт Торайғыров алғашқылардың бірі болып «Алаш» қозғалысының жағына шыққаны, алашордалықтармен белсенді араласқаны кезінде жабық тақырып болғанымен, қазір анық, айқын. Сол кездері «Сары-арқа» газетінде мақалалары басылады. Ол «Алаш» көсемдерінің идеяларын қолдайды, оларға арнап өлең жазады. Алаш көсемдері ақын туындылары арқылы өз идеяларын насихаттайды. Уездік және болыстық «Алаш» партиясының жұмысына қатысты. Алашорда үкіметінің алғашқы басшылары А.Бөкейхановпен, М.Дулатовпен, А.Байтұрсыновпен тығыз қатынаста болды. Қазақтың тәуелсіздігі туралы озық идеяларды қолдады. Ақын жігерленді. «Алаш ұраны» өлеңі жазылды. Биылғы «Торайғыров оқуларының» да негізгі тақырыбы «Алаш» идеясын қолдаған ақынның «Таныстыру» поэмасына арналды. «Алаш» партиясы туының астында біздің идея нұры ғасырлар бойы жоғалмайды және оны ешкім жоя алмайды» – депті күрескер ақын. Кеңестік кезде «Таныстыру» поэмасына «Алашорда басшыларын дәріптейтін шығарма» деген ат тағылса, «Айтыс» поэмасы байшылдық-ұлтшылдықты қолдайды деп жарияланбады. Сондықтан, биылғы «Торайғыров оқуларының» бір ерекшелігі де осында, ғалымдар бас қосқан ғылыми конференцияның мақсаты – «Таныстыру» поэмасының елдігімізді дәріптейтін, Алаш арыстарын ардақтайтын ұлттық құндылық екенін бүгінгі ұрпаққа жеткізу. Бұл поэма 1917 жылдың күзі мен 1918 жылдың қысында Сұлтанмахмұт Абай елінде болған кезде жазылыпты. – Торайғыровтың бұл поэманы жазуы кездейсоқ емес. Ақын бұл поэмасында қазақты Алаш қозғалысының өкілдерімен таныстырады, – деді осы жиында «Таныстыру» поэмасындағы «Алаш» тұлғаларының портреті» тақырыбында баяндама жасаған филология ғылымдарының докторы, профессор Айтмұханбет Тұрышев. – Сөйтіп, Алаш зиялыларының тарихи галереясын жасайды. «Алаштың» тұлғаларын – Ахмет Байтұрсынұлы, Әлихан Бөкейханов, Міржақып Дулатов, Халел Ғаббасұлы, Мұқыш Боштайұлы, Жақып Ақпайұлы, Райымжан Мәрсекұлы, Биахмет Сәрсенұлы, Нәзипа Құлжанова, Нұрғали Құлжанов, Шәкәрім Құдайбердіұлын суреттейді. Абай Құнанбаев, Шәкәрім Құдайбердиев, алашшыл қыз – Нәзипа Құлжанованы таныстырады. Бұдан әрі А.Тұрышев: – Бүгін Алаш арыстарының бостандық туралы өз сөздерімен айтсақ, «ауыздықсыз» арманы, көре алмай кеткен асыл армандары орындалды. Ұрпақтары Алаш арыстарының салып кеткен жолымен келе жатыр. Білге қаған мен Күлтегіннің, Әлихан мен Сұлтанмахмұттың «Мәңгілік Ел» үшін арпалысқан өмірлері зая кеткен жоқ. Кейінгі ұрпақтары, біздер сол күнді көріп отырмыз. Ұлттық идеямыз «Мәңгілік Елге» жету, оны сақтап қалу жолындағы: жер, су, тіл, дін, тарих сияқты құндылықтарды баянды ету бүкіл қазақтың, осы жерде туып-өскен өзге ұлт өкілдерінің де басты міндеті болып табылады, – деп қорытты. Иә, Сұлтанмахмұт 27 жас қысқа өмір сүріп, соңына мазмұны рухты мол шығармашылық мұра қалдырды. Ақынның поэзиясында еркіндіктің дабылы естіледі. Өлеңмен және прозамен жазылған романдар, философиялық және әлеуметтік поэмалар, очерктер жазды. Шығармашылығы еркін қоғам, қазақтың еркіндігі туралы арманға толы, елге, жерге деген ұлы сезімнен тұрады. Туған халқын отаршылдықтан, қанаудан азат етуге, ел бостандығына жалынды күрескер рухтағы өлеңдерімен үн қосты, деді ғалымдар. Біз «Торайғыров оқуларынан» Сұлтанмахмұттың елдік, егемендікті аңсаған, құбылысы бөлек шығармашылық мұрасын зерттеушілердің басты мақсаты да ондағы Алаш идеясын ұрпағына жеткізу деген ой түйдік. жүктеу/скачать 20,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|