Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтары

Тау-кен өндірісінің қалдықтары көмір, қара және түсті металлургияда, тау-кен химиясында (минералды тыңайтқыштар өнеркәсібінде), құрылыс материалдары өнеркәсібінде, ядролық энергетикада бар. Тау-кен өндірісінің қалдықтарын жіктеу фазалық құрамы мен өндірістік циклі бойынша жүргізіледі. Қалдықтардың салыстырмалы шығымдылығы өндіріс цикліне, шикізаттың сипатына, бастапқы өнімдегі алынатын компоненттердің құрамына байланысты. Қалдықтар әрдайым тау-кен өндірісімен бірге жүрді, бірақ 20 ғасырдың ортасына дейін тау-кен қалдықтары ерекше проблема ретінде қарастырылмады. Пайдалы қазбаларды өндірудің өсуімен қалдықтар мөлшері тез өсе бастады және өнімнің шығуынан едәуір тез өсті, өйткені бір уақытта кендердегі пайдалы компоненттердің мөлшері азайды, көмірдің күлділігі артты, кен орындарын игеру жағдайлары күрделене түсті, сәйкесінше үйінді және аршынды жыныстардың өнімділігі артты. Әлемде өндірілетін минералдық шикізаттың жалпы саны жылына шамамен 100 млрд.т-ға бағаланады және 10-12 жыл еселенетін кезеңмен өседі. Бұл мөлшердің 30-40% - дан астамы пайдаланылмайды (құрылыс материалдары мен жанғыш пайдалы қазбаларды қоса алғанда). Тау-кен қалдықтарының мәселесі әртүрлі аспектілерде қарастырылады. Экологиялық тұрғыдан алғанда, газ қалдықтары, мысалы, күкірт газы және басқа күкірт қосылыстары, көміртегі мен азот оксидтері, жылына 1 млрд.тоннадан астам соманы құрайды. Құрамында металл қосылыстары бар шаң шығарындылары табиғи көздердің шығарындыларынан (жанартаулар, орман өрттері, желмен тасымалданатын шаңдар және т.б.) ондаған есе артық. Тау-кен өндірістерінің суды тұтынуы және ластауы өндірілген пайдалы қазбаның 1 тоннасына шамамен 10 м3 құрайды. Орташа алғанда, әр 1000 тонна шикізат үшін 0,1 гектар жер асыл тұқымды үйінділерге бөлінеді және олар жүздеген миллион гектар жерді алып жатыр, көбінесе ыңғайсыз, ал кейбір жағдайларда өте құнарлы жер. Табиғаттың рекреациялық қабілеті тау-кен өндірісінің қалдықтарының көбеюімен күреспейді, бұл тіршілік ету ортасының қайтымсыз ластануына әкеледі.