Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd
жүктеу/скачать 10,2 Mb. Pdf көрінісі
|
Жүнісбеков
| Анықтамасы:
ерін-еріндік жуысыңқы үнді Мәртебесі: жүйеқұрауыш Қызметі: тұйық рай көрсеткіші Тіркесімі: тек дауыстыдан кейін келеді Шеп орналасымы: сөз басында кездеспейді Жиілігі: жиі кездеседі Ұқсастығы: орыс, араб тілдерінде жоқ, ағылшын тілінде бар. Тағы да ғылыми негізге жүгінетін болсақ, халықаралық фонети- калық әліпби (ХФӘ немесе МФА – международный фонетический алфавит) үлгісі бойынша таңбасы w болуға тиіс. Бұдан әрі қарай осы таңбаны тұрақты пайдаланатын боламыз. Енді неге «шала дауысты» немесе бірде дауысты, бірде дауыссыз болып жүргеніне тоқталайық. Өйткені: бірінші, оның жасалымы (артикуляциясы) дауыстыға ұқсайды, себебі ауыз қуысында кедергі жоқ; екінші, оның тілдегі қызметі дауыссызға ұқсайды, себебі буын құрай алмайды. Тіл жүйесінде оның екінші қызметі басым болып есептеледі, сондықтан да ол дауыссыз дыбыс болып саналады. Дауыссыз w дыбысын жоғалтып жүргеніміздің тағы бір себебі «жалған естілім» болып табылады. Қазақ тілінде сөз басында кездеспейтін бес дауыссыз дыбыстың бірі ‒ осы w. Ендеше, дыбыс атауына, өзге дыбыстардай бы, ды болып дауысты соңынан қосылмай, дауысты алдынан қосылып, ұу ( уұ емес) түрінде айтылады. Сондықтан ұу тіркесінің айтылымы орыс тілінің у дауысты дыбысының естілімін еске түсіреді. Қазақ тілі мамандарын да, өзге зерттеушілерді де шатастырып жүрген осы жайт. Бүлдіршіндер мен бірінші сынып оқушыларына арналған оқу-құралдарынан бастап уық, уыс т.б. «сөздер у дауысты дыбысынан басталып жатыр». Орыстақы у таңбасының машақаты бір мұнымен бітіп жатқан жоқ. Сөздіктер тізбегіндегі жүктеу/скачать 10,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|