Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd
жүктеу/скачать 10,2 Mb. Pdf көрінісі
|
| тау сөздерінің дауыссыз дыбысқа бітуіне байланысты қосымша мор-
фема дауысты дыбыстан басталып тұрса, онда «дауысты дыбысқа бітіп тұр» деген ми, ту сөздеріне неге дауысты морфема жалғанып тұр? Ен- деше, бұл сөздер де дауыссыз дыбысқа бітіп тұр деген сөз. Олай болса, транскрипциядан көрініп тұрғандай, дыбыс тіркесінің екінші сыңары й, у дауыссыз дыбыстары болғаны. Бұған қоса, мысалға алынып отыр- ған сөздердің бәрінің буын және морфем құрамы біркелкі екенін де ескеру керек. Ендеше, и, у таңбаларының дыбыс құрамын ый, ій, ұу, үу дыбыс- тарының тіркесі деп қарау керек. Өйткені қазақ жазуының құрамына енген кірме әріптердің дыбыстық мәнін анықтау аса күрделі фонетика- лық мәселеге айналып отыр. Себебі қазақ тілінің оқулықтары мен әдіс- темелік құралдарында кірме әріптер бірде дауысты, бірде дауыссыз, ал енді бірде дыбыс тіркесі деп түсіндіріліп келеді. Соның салдарынан, өкінішке қарай, олар қазақ тілінің жаңа әліпби құрамынан шығарыл- май жатыр. Жаңа фонема болу үшін ол қазақ сөзінің үндесім әуезін бұзбайтын (қазақтың жуан үндесім әуезді мый сөзін жіңішке әузбен 53 ми деп айтқызбайтын), буын құрамын өзгертпейтін (ми-ы деп тасы- малдатпайтын), морфем жігін үзбейтін (мый+ы деп түбір мен қосым- ша тіркесіміне нұқсан келтірмейтін) болу керек. Ал қазақтың төл сөздерінің жазылымына еніп кетіп, дауысты ды- быс болып жүрген я, ю таңбаларының тек дыбыс құрамы жоғарыда көрсетілді. Дауысты болып жүрген я әрпі йа, йә тіркестерінің таңбасы болса, дауысты болып жүрген ю әрпі йұу, йүу тіркестерінің таңбасы бо- лып табылады. Мысалы, жая [жайа], сая [сайа], әлия [әлійә], дүрия жүктеу/скачать 10,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|