Алматы мектегь 1989
жүктеу/скачать 4,18 Mb. Pdf көрінісі
|
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik
| Өтірік қ а г а з
— б і р е уд і ц ү с т і н с і і жада. , . жа уыг і ж а з ы л ғ а п ша - ғ ым. « Қ а ғ а з » сөзі күні к е ш е г е дсй і н қ а з а қ т і лі пд е а р ыз , ш а ғ ы м , с п р а в к а , м ә л і м д с м е т. б. с п я қ т ы ж а з б а т ү р д е ұ с ы н ы л а т ы н д үн и е - л е р д і ң ж а л п ы а т а у ы б о л ғ а н . А б а й д ы ц осы ө л е ц і н д е б і р н с ш е рет қ о л д а н ы л ғ а н « қ а г а з » сөзі ж о ғ а р г ы и н с т а н ц п я г а ( а й т а л ы қ , ояз- г а) б і р еу д і н үст і нен ж а з ы л ғ а п ш а ғ ы м , а р ы з м а ғ ы н а с ы н білді - реді: Өзіне мәлім, тснтектер Өз бетімен не табар ? Қ ағаз берер, қарманар, Аяғында сандалар. Бұрынғыдай дэурен ж о қ ,— Үлық ж олы тарайды: Әтірік берген қағаз ды ң А лды-артына қарайды. Өз қ а га з ы өз көзін Ж о ғ а л т у ға ж арайд ы . Сі рә, х а л ы қ т ы ц с ө й л е у т і л і н д е а л ғ а ш қ ы к е з д е а р ы з т ә р і з д і ж а з б а н ә р с е н і ц а т а у ы сол а р ы з ж а з ы л а т ы н з а т т ы ң ( қ а ғ а з д ы ң ) а т ы м е н а т а л с а к е р е к , б үл — т і л д і ц қ а й - қ а й с ы с ы н а д а тән, тіл з а ң ы н а с ы й ы м д ы қ ү б ы л ы с . К е л е - к е л е , әсі реее, о қ у - а ғ а р т у ісі д а м и гүсіп, қ а ғ а з с и я қ т ы сөз н а қ т ы з а т а т а у ы р е т і п д е т ү р а қ т а л а бас- т а у ы н а б а й л а п ы с т ы , о н ы ц енді ж а л п ы « ж а з ы л ғ а н д ү н и е ( а р ы з , д о ку ме н т , с п р а в к а т. т . ) » д ег ен м а г ы п а с ы ә л с і р е й б а с т а ғ а н . Б ү л к ү н де қ а ғ а з — т е к з а т а т а у ы . « Қ а ғ а з » с ө з і н і ц А б а й д а « ш а ғ ы м » д ег ен с е эб е н д у б л е т е к е н д і г і н өтірік қ а ғ а з , өтірік ш а ғ ы м ті ркес- т е р і н і ц ж а р ы с а қ о л д а н ы л у ы н а қ а р а п т а н у ғ а б о л а д ы : Өтірік ша- ғ ы м т о л д ы ғой, Ө к і н е р у а қ ы т ы ц б о л д ы ғой ( « С е г і з а я қ т а » ) . Т е м і р к ө з д і с а р а й — « т ү р м е » , « к ә т е л е ш к е » д е г е н а т а у л а р д ы ц с у р е т т е м е т ә с і л м е н б е р і л г е н о б р а з д ы а т а у ы : к ә з — б ү л т і р к е с т е « т е р е з е» д е г е н н і ц б а л а м асы, темір — т е м і р т о р д ы ц ы қ ш а м д а л - г ан а т а у ы . Ал с а р а й сөзі — « т а р т ү р м е » мен « к е ң с а р а й » д ег ен к е р е ғ а р екі м а ғ ы н а н ы т ү й і с т і р і п ж а с а ғ а н о б р а з д ы а т ау . Б ү л д а А б ай с и я қ т ы сөз з е р г е р і н і ц қ а л а м ы н а е ркі н ілі нер әді с ( он ың м од е лі х а л ы к т ы қ с өй л е у т і лі н д е де б а р ) . Б і з т е ксі н т а л д а п о т ы р ғ а н е л е ц д е бүгінгі т і л і м і з д е ж а й ғ а н а сын е с і м д е р б о л ы п т а н ы л а т ы н ( қ о л д а н ы л а т ы н ) , ал А б а й з а м а - - н ы н д а бел г і л і бір ә л е у м е т т і к т о п т а р д ы а т а й т ы н т е р м и н д і к си- гіатқа не б о л у ғ а н к е м д е л г е н с ө з д е р бар. О л а р : пысьі қ, а р ы з и і ы, з а к ү н ш і к . Ө т к е н ғ а с ы р д ы ц екі н ші ж а р т ы с ы н д а п а й д а б о л ғ а н бел- гілі бір ә л е у м е т т і к тогітыц а т а у ы — п ы с ы қ . О л т о п қ а ж а т а т ы н - а д а м д а р өз п а й д а с ы н к ә з д е п , қ о ғ а м ө м і р і н д е өте ж а ғ ы м с ы з іс- 30 ә р е к е т п е н а й н а л ы с а т ы н д а р , о л а р д ы ц б ұ л к ы л ы к т а р ы ө з г е л е р г е қ и я н а т ж а с а у , ө т і рі к айту, өс с к айту, б і рді б і рг е айдагі с а л у , қ ы с қ а с ы , гіысықсыіі, т і лі и без еп , к е з г е т ү с у с п я қ т ы б о л ы п к ел ед і . П ы с ы қ т ы ң п о р т р ст і н А б а й д ы ң өзі б ер е д і : Мі не п ы с ы қ т а р д ег е н осы. Б ү л сөзд і ж а л г ы з А б а й емес, өт- кен ғ а с ы р д а ғ ы қ а з а қ а қ ы н д а р ы н ы ң көбі қ о л д а п г а н ж о н с ж о г а - р ы д а к ө р с е т і л г е н т е р м и н д і к м ә н д е ж ү м с а ғ а н . жүктеу/скачать 4,18 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|