Алпыәскери ғы; саптық >ің тәуелсіз- іы Күштері- алпыәскери іикасының есі туралы
жүктеу/скачать 182,51 Kb.
|
Дәріс - 1
| Сұрақтар мен тапсырмалар
ж 1. Қазаңстанның әскери саясатының жалпы үстанымдарын атаңдар. Ңарулы Күштердіңұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудегі рөлі қандай? Әскери антта Қазақстан жауынгерлерінің ары мен абыройы туралы не делінген? А 4. Қазақстан Республикасының Конституциялық қүрылымы негіздері дегенді қалай түеінесіңдер? § 2. Қарулы Күштердің мемлекеттегі орны. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің нышандары және „әскери бөлімнің Жауынгерлік туы Қоғамның саяси жүйесінде мемлекет халың билігін жүзеге асырушы басты ңұрал ретінде жетекші орын алады. Қарулы Күштер — мемлекеттік механизмнің ңұрамдас бөлігі, ол ңоғамдың ңүрылысты, аумаңтық тұтастың пен елдің төуел- сіздігін ңарумен ңорғау үшін арнайы ңұрылған. Қазақстан Республикасының мемлекеттік және ңоғам- дық құрылысындағы түбегейлі өзгерістер армияның қоғам мен мемлекеттегі орны жөніндегі мәселені жаңаша ңоюды талап етеді. “Армия саясаттан тыс тұрады”. Бұл ұранға ңол жеткізу мүмкін бе? Тарих тәжірибесі мұны теріске шығарумен келе- ді. Армия ңоғамның бір бөлігі, мемлекеттік механизмнің элементі (тетігі) бола отырып, саясаттан тыс бола алмайды, сондай-аң оның субъектісі де бола алмайды, болуға тиіс те емес. Армия — мемлекеттің жоғары заң шығарушы және атқарушы органдары белгілеген саяеатты жүзеге асыру құралы. Бұл саясат азаматтың жоғары органдар ңабылдаған заң актілерінде өз көрінісін табады. Армияға азаматтың бақылау жасау — өркениетті мем- лекеттердің дұрыс өмір сүруінің басты шарты. ЕҚЫҮ аясын- дағы Копенгаген кеңесінің ңұжаттарында Қарулы Күштер мен полиция азаматтың билік баңылауында болады әрі оған есеп береді деген арнайы нұсңау бар. Бұл принциптің әрекеті әлемнің барлың елдері Конститу- циясында заңмен бекітілген. Қазақстан Республикасының. ңолданыстағы Конституциясы, сондай-ақ басқа мемлекет- тердің — ТМД елдерінің Конституцияларында бұл принцип- тің жекеленген элементтері белгіленген: жоғары әскер бас- шысы лауазымын ңұзырлы органдардың бекітуі, әскери ңұрылысқа бюджеттен аңша бөлуді белгілеу; парламенттік баңылау, Қарулы Күштер ңұрылымын бекіту және т.б. Қазаң- стан Республикасы Конституциясында бұл мәліметтер то- лық баяндалған. Негізгі заңда Қазаңстан Республикасының егемендігі мен аумаңтың тұтастығын Қарулы Күштер жүзеге асыратыны айңындалған. Армияның қоғамдағы орны мен маңсатын есепке ала отырып, көптеген елдердің заңдары әскери ңызметшілердің партияларға мүше болуына, саяси іс-әрекеттерге қатысуына мүлдем тыйым салады (Үлыбритания, Канада, Түркия) не олардың саяси партияларға ңатысуына шек ңояды. Қазаңстан Республикасының Конституциясына сәйкес Қарулы Күштердің жауынгерлері толың ңұңылы азаматтар болып табылады, әрі біздің заңымыз бойынша, сайлауға және сайлануға ешбір шектеусіз қүңылы. Өзге елдердің заңдарында әскери ңызметшілердің сайлау ңұңығы ңалай шешілген? Бірңатар елдер армияны саясатсыздандыру маңсатында әскери ңызметшілерді сайлау ңұқығынан толың айырады (Аргентина, Мексика, Түркия, Финляндия және т.б.). Әлемнің көптеген елдерінде әскери ңызметшілер сайлау ңұңығын пайдаланады, бірақ “ңызмет сыйымсыздығы” прин- ципі бекітілген. Яғни, әскери қызметкер сайланбалы ңызмет- ке сайланса, армиядан отставкаға кетуі немесе сол өкілетті мерзім бойында демалыс алуы керек. АҚШ Конституция- сында былай делінген: “Құрама Штаттардың ңандай да бір әскери ңызметін атңарушы тұлға әскери қызмет атңару кезінде ешбір палатаға мүше болып сайлана алмайды”. Осыған сәйкес, мысалы, генерал Эйзенхауэр АҚШ президенті болғанда, сол кездегі өз әскери шенінен айырылды. Франция заңы бойынша, ұлттың әскери ңызмет кодексі белгілеген міндеттемені орындамай тұрып сайланбалы ңыз- метті ала алмайды; мерзімін ұзартқан не әскери ңызметте жүрген тұлғалар сайлауға кандидат бола алмайды. Азамат- тардың сөз, баспасөз бостандығы, митингілер мен шерулер сияқты демократиялың құңыңтарын кең түрде бейнелейтін батыс елдерінің заңдары оны әскери қызметшілерге келген кезде шектейді. Ең бірінші, әлемнің барлың елдерінде ңызметтік, мем- лекеттік және әскери ңұпия ңатаң ңорғалады. Оны бұзған адамға ірі мөлшерде айыппұл салынады немесе ңылмыстың жазаға тартылады. АҚШ армиясында, мәселен, офицер кодексі мен әдептілік этикасы кодексі бар. Бұл талаптардың мәні — басшылықтың рұңсатынсыз баепасөз, радио мен теледидарға шыңпау, АҚШ Қарулы Күштеріне әскери немесе моральдың зиян келтіретіндей аңпараттардың сыртңа шығуына жол бермеу. Әлемнің көптеген елдерінің заңдары әскери ңызметші- лердің мемлекеттік үкімет рұңсат етпеген шерулер мен митингілерге ңатысуына тыйым салады. Ондай шараларға ңызмет уаңытында, әскери киіммен, әскери бөлімнің я) не йкес ттар әне лау нда ады лау ин- ~ет- тті ия- бір РУ і”. нті ксі з- те т- ер ін ен м- н Ң ң н і- н а аумағында, сондай-аң шерудің сипаты мемлекет заңына немесе ңолбасшының бұйрығына ңайшы келгенде ңатысуға рұңсат етілмейді. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери нышандары жүктеу/скачать 182,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|