Аналитические материалы по обучению предмету «география» Астана

26 
 
2012-2013,  2013-2014  оқу  жылдары  және  2014-2015  оқу  жылының  І-
жартыжылдығында  география  пәні  бойынша  ғылыми  жобаларға  117  оқушы 
қатысқан.  Олардың  60-ы  жүлделі  орындарға  ие  болған,  бұл  қатысушылардың 
51%-ын құрайды. 
География  пәні  бойынша  ғылыми  жобаларға  қатысу  туралы  мәлімет  10-
кестеде берілген. 
 
10-кесте – Қатысушылармен жүлдегерлер туралы аймақтар бойынша мәлімет 
 
 
Облыс/қала 
2012-2013 оқу жылы 
2013-2014 оқу жылы 
2014-2015 оқу жылы 
І жартыжылдық 
Барлық 
қатысу-
шылар 
Жүлде-
герлер 
Барлық 
қатысу-
шылар 
Жүлде-
герлер 
Барлық 
қатысу-
шылар 
Жүлде-
герлер 
Ақмола  
0 
0 
2 
2 
0 
0 
Ақтөбе 
0 
0 
0 
0 
4 
2 
Алматы 
5 
2 
8 
3 
2 
0 
Атырау 
1 
1 
1 
0 
2 
0 
ШҚО 
1 
0 
4 
2 
3 
3 
Жамбыл 
1 
1 
1 
0 
2 
4 
БҚО 
2 
0 
2 
0 
1 
1 
Қарағанды 
3 
0 
4 
4 
3 
1 
Қостанай 
1 
0 
1 
1 
2 
2 
Қызылорда 
6 
2 
1 
0 
2 
0 
Маңғыстау 
3 
2 
2 
1 
0 
1 
Павлодар 
2 
2 
4 
1 
6 
1 
СҚО 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
ОҚО 
3 
0 
0 
0 
2 
0 
Алматы қ. 
2 
2 
4 
3 
4 
2 
Астана қ. 
4 
4 
7 
5 
4 
1 
НЗМ 
0 
0 
2 
1 
0 
0 
Барлығы 
35 
17 
44 
23 
38 
19 
 
Географияпәні  бойынша  ғылыми  жобаларға  қатысушылар  саны  туралы 
аймақтар  бойынша  салыстырмалы  талдау  келесі  диаграммада  берілген  (11-
сурет). 
 

27 
 
 
11-сурет – География пәні бойынша ғылыми жобаларға қатысу динамикасы 
 
Географияпәні бойынша ғылыми жобалардағы жүлдегерлер саны туралы 
аймақтар  бойынша  салыстырмалы  талдау  келесі  диаграммада  берілген  (12-
сурет). 
 
 
12-сурет – География пәні бойынша ғылыми жобалардағы жүлдегерлер динамикасы 
 
Аталған мәселелерді шешу бойынша ұсыныстар: 
–
 
 география  пәні  бойынша  мектеп  оқушыларының  білім  сапасын  көтеру, 
бірыңғай  ұлттық  тестілеудің,  оқу  жетістіктерін  сыртқы  бағалаудың 
нәтижелерін,  олимпиадалар  мен  ғылыми  жобалардың  көрсеткіштерін 
жоғарылату мақсатында мұғалімдерге әдістемелік қолдау көрсету; 
–
 
жоғары көрсеткіш көрсеткен мектептердің тәжірибелерін тарату; 
–
 
 ашық түрдегі он-лайн тест тапсырмаларын құру; 
–
 
дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстың мазмұнына көңіл аудару; 
–
 
білім  басқармалары,  олардың  әдістемелік  кабинеттеріне  «География» 
пәнінің 
оқу-әдістемелік 
және 
материалдық-техникалық 
базасын 
күшейтужұмысын белсендендіру; 
–
 
 пән бойынша білім сапасын бақылау мониторингін жүргізіп отыру. 
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Ақмола
Ақтө
бе
Ал
мат
ы
Аты
р
ау
 
ВКО
Ж
амб
ы
л
 
Б
ҚО
Қар
ағ
анд
ы
Қ
остан
ай
Қы
зы
л
о
р
д
а
Ма
ңғыс
тау
П
ав
л
од
ар
 
СҚО
ОҚО
Ал
мат
ы
 қал
асы
Аст
ана 
қаласы
РФМ
Ш 
…
Аб
ай 
аты
н
д
ы
ғы
 …
Н
ЗМ
2013
2014
2014-2015 (І-жартыжылдығы)
0
1
2
3
4
5
6
Ақмола
Ақтө
бе
Ал
маты
Аты
р
ау
 
ВКО
Ж
амбы
л
 
Б
ҚО
Қ
ар
аға
н
д
ы
Қостан
ай
Қы
зы
л
о
р
д
а
Ма
ңғыс
тау
П
ав
л
о
д
ар
 
СҚО
ОҚО
Ал
маты
 қаласы
Ас
тан
а 
қал
асы
РФМ
Ш 
…
Аб
ай
 а
ты
н
д
ы
ғы 
…
Н
ЗМ
АРМИ 
2013
2014
2014-2015 (І-жартыжылдығы)

28 
 
3  Қазақстанның  жалпы  білім  беретін  мектептерінде  географияны 
оқыту әдістемесі мен тәжірибесі: тәжірибелер және инновациялар 
 
Мектептегі  география  пәнінің  ғылым  негіздерін  оқыту  пәні  ретінде, 
оқушылардың  дүниетанымдық  ғылыми  көзқарасын  қалыптастыруда  үлесі  зор. 
Оқушылардың меңгерген ғылыми білімі дүниетанымның бір бөлігі болуы үшін 
география  пәні  әр  тұлғаның  қоршаған  ортаның  нақты  жағдайымен  қарым-
қатынаста және байланыста болуында, бұл қарым-қатынастарды реттеуде және 
ұйымдастыруда, олардың мағынасын түсінуде бағыттаушы рөлін атқаруы тиіс. 
География  –  Жер  –  адам  өмір  сүретін  ғаламшар  ретінде  тұтас  көзқарас 
қалыптастыратын  оқу  пәні  және  оқушылардың  бойында  жалпы  мәдениет  пен 
экологиялық  мәдениетті  қалыптастыруда  негізгі  орынды  иеленеді.  Сонымен 
қатар, барлық деңгейдегі басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін де қажет. 
Шаруашылықтың  тиімділігін  арттыру  және  халықтың  әл-ауқатын  жақсартуда 
да география ғылымы қажет. Географиялық білім көптеген ақпарат көздерінен 
жинақталған  деректерді  кіріктіруді,  тілдесудің  халықаралық  тілінің  бірі  – 
географиялық картаны дұрыс қолдануды үйретеді. 
Географиялық  білім  заманауи  әлемнің және  адамзаттың  тұтастығы  туралы 
саналы түсінік береді. Оқушылар өздерін қоршаған материалдық, рухани және 
мәдени  құндылықтарды,  сондай-ақ  адамның  кеңістікте  өмір  сүруінің  мәнін 
дұрыс  түсінулері  үшін,  белгілі  деңгейде  географиялық  білім  мен  түсінік 
жинақтаулары  тиіс.  Сонымен  қатар  география  пәнінің  басты  мақсатының  бірі 
экологиялық білім беруді жетілдіру болып табылады. 
Осы  заманғы  кезеңде  әлемдік  білім  беру  тәжірибесінде  білім  сапасын 
жетілдірудің  жаңа  бағыт-бағдарлары  нәтижеге  бағытталған  білім  беру  үлгісі 
арқылы  жүзеге  асырылады.  Көптеген  елдердің  білім  берудегі  ауқымды 
реформалары  білім  берудің  заманауи  үлгісін  тарихи  қалыптасқан  жағымды 
дәстүрлерді  сақтай  отырып,  инновациялық  көзқарас-ыңғайларды  пайдалануды 
көздейді.  
Бүгінгі  күні  адамның  білім  алудағы  сұранысы  «білетін  адамнан»  – 
«шығармашылық тұрғыда ойлайтын, әрекет етуге, өздігінен жетілуге қабілетті 
адам» үлгісіне ауысып отыр. 
Оқыту мен тәрбиенің өзге құрамдас бөліктерімен салыстыра келгенде, білім 
мазмұны түйінді және тұрақты шама болып табылады. Сондықтан оны жаңарту 
жұмысы  жаңа  білім  беру  парадигмасын  тудырып,  бірқатар  қажетті 
педагогикалық шарттар кешенінің өзгеруіне әкеледі. Бұл білім беру қызметінің 
ғылыми-әдістемелік  және  ұйымдастырушылық-әдістемелік  қолдауға  да 
қатысты. 
Бүгінгі  таңда  бірінші  орында  тұрған  ғаламдық  мәселелердің  бірі 
экологиялық  дағдарыстардың  алдын  алу  адамдардың  мақсатты  бағытта 
ойластырған  іс-әрекеті  арқылы  ғана  жүзеге  асады.  Осыған  орай  экологиялық 
дағдарыстан  шығудың  жолдары  іздестірілуде  және  оған  қатысты 
материалдарды  елімізде  қабылданған  «Қазақстан  Республикасы  Қоршаған 
ортаны  қорғау»,  «Табиғи  және  техногенді  сипаттағы  төтенше  жағдайлар» 

29 
 
туралы Заңдардан, сондай-ақ «Орнықты даму үшін қоршаған ортаны қорғаудың 
ұлттық  әрекет  жоспары»  сияқты  экологиялық  мәселелерге  арналған 
мемлекеттік құжаттардан көруге болады. 
Жалпы  орта  білім  беретін  мектептерде  экологиялық  білім  мен  тәрбие 
берудің  тұжырымдамасы  мен  оны  тәжірибеге  енгізу  жолдары  ғалым 
Ә.Бейсенованың  жетекшілігімен  әзірленген.  Тұжырымдамада  адамның 
әлеуметтік  қатынас  жүйесіндегі  табиғатқа  деген  жауапкершілік  рөлінің  өсуі; 
табиғатқа  жауапкершілік  қарым-қатынас  жасауды  экологиялық  білім  мен 
тәрбие  берудің  мақсаты  мен  нәтижесі;  экологиялық  білім  беруге  мемлекеттік 
мәртебенің берілуі; халыққа экологиялық білім мен тәрбие беру жүйесін құру; 
орта  жалпы  білім  беретін  мектептерде  жеке  пәндерді  оқыту,  пәнаралық 
байланыс,  тереңдетілген  және  саралап  оқыту  процесі  арқылы  экологиялық 
білім мен тәрбие беру қарастырылған [9].  
«География»  пәні  оқулықтарының  авторы  Т.О.Увалиев  ұсынған 
«Дүниежүзінің  табиғат  ресурстары  географиясы»  курсы  оқушылардың 
біліктілігін жетілдіруде өзіндік маңызды орны бар.  
«Дүниежүзінің  табиғат  ресурстары  географиясын»  оқытудың  жалпы 
білімдік  мақсаты  –  оқушылардың  бойында  табиғат  ресурстарының  алуан 
түрлілігі  мен  байлығы  және  оларды  пайдаланудан  туындайтын  проблемалар 
туралы  білім  мен  түсініктер  қалыптастыру  болып  табылады.  Ол  қоршаған 
табиғи  ортаның  біртұтас  көрінісі  туралы  жан-жақты  ғылыми  түсінік  береді. 
«Табиғат ресурстары географиясының» білімдік маңызы  – табиғат ресурстары 
мен  қоршаған  ортаны  қорғау  және  қалпына  келтірудің  географиялық 
аспектілерін, адамзаттың ресурспен қамтамасыз етілу проблемаларын зерттеуге 
байланысты арта түсуде. 
Осы еңбекте табиғат ресурстарын оқытудың келесі міндеттері көрсетілген: 
-
 
оқушыларды 
«Табиғат 
ресурстары 
географиясының» 
география 
ғылымдары  жүйесіндегі  және  оның  проблемаларын  шешудегі  рөлімен, 
аумақтар табиғатының құрамдас бөліктерінің ерекшеліктерімен таныстыру; 
-
 
жер  шарында  адамзаттың  қалыпты  өмір  сүруі  үшін  табиғат 
ресурстарының қажеттілігі мен құндылығы туралы білімді қалыптастыру; 
-
 
білімдерді  өз  беттерінше  іздестіру  және  меңгеру  қабілетін  дамыту, 
гуманистік бағдар қалыптастыру; 
адамның 
шаруашылық 
іс-әрекетінің 
қоршаған 
табиғи 
ортадағы 
өзгерістермен  өзара  байланыстылығы  туралы,  өз  іс-әрекетіне,  қабылдаған 
шешіміне,  таңдауын  жүзеге  асырудағы  жауапкершіліктері  жайлы  түсініктер 
қалыптастыру [10]. 
География  пәнін  оқыту  процесінде  ақпараттық  технологияларды  қолдану 
оқушының білім жетістігін жетілдіруде өзіндік орны бар. Мысалы, 11-сыныпқа 
арналған  «Экономикалық  және  әлеуметтік  география»  курсына  ғана  қысқаша 
тоқталамыз.  Электрондық  мектеп  оқулығының  алғашқы  бетінде  анықтамалық 
бөлімнің  жеке  тармақтары  бойынша  тұтынушыға  арналған  нұсқаулар 
(әдебиеттерді  көру,  оқулықты  ашып-жабу,  жиыру,  дыбысты  қосу-тоқтату, 
модульге  кіру  тәрізді) берілген.  Бұл  курста  «Дүние  жүзіне  аймақтар  бойынша 

30 
 
экономикалық-географиялық  шолу»  жасалады.  Бұл  электрондық  мектеп 
оқулығының  (ЭМО)  құрылымы  модульдік  технологияға  бағытталып 
құрастырылған.  Ол  –  ғаламшардың  жеке  құрылықтары  және  «Адамзаттың 
ғаламдық  проблемалары»  атауларымен  аталған  7  модульден  тұрады,  олар 
бірнеше тақырыптарды қамтиды (авторлары: Увалиев Т.О., Аблеева А.Г. т.б.). 
Әлем  елдеріне  саяхатты  модуль  құрылымының  мазмұны  берілген  (44  дана) 
файлдарға  тоқталу  арқылы  жасауға  болады.  Жалпы  ЭМО  мазмұны  нақты 
өмірдің  формасына  сәйкес  келеді.  Түрлі-түсті  бейнелер  мен  анимациялар 
арқылы  әзірленген  оқу  материалдары  пән  мұғалімінің  тақырыпты  жан-жақты 
түсіндіруіне  мүмкіндік  береді.  Анимация  арқылы  түсіндіруге  арналған  59 
түсініктемелер  дайындалған.  Оқушы  алған  білімін  78  интерактивті  және  үй 
тапсырмаларын орындау арқылы бекіте алады, сонымен бірге 525 тест сұрағы 
оқушылардың  білімін  тексеруге  мүмкіндік  береді.  Ал  оның  «Функционалды 
сауаттылық»  бөлімінде  күнделікті  өмірде  қолдануға  негізделген  тапсырмалар 
берілген.  Берілген  нұсқаулар  оқушының  нақты  жобалармен  жұмыс  жасауына 
және  шығармашылдықпен  айналысуларына  мүмкіндік  жасайды.  «Жобалық  іс-
әрекет»  бөлімінде оқушыны  мектептен ғылыми  жобаға бейімдейтін жұмыстар 
мен  оның  түрлері,  мақсат-міндеттері  мен  кезеңдеріне  қойылатын  талаптар, 
жобаны  безендендіруі  туралы  анықтамалық  мәліметтер  берілген.  Соңында 
глоссарий берілген. Оқушы тізімнен өзіне қажетті терминді іріктеп, оның мән-
мағынасын тереңірек білуіне болады [11]. 
Құрлықтардың  немесе  ірі  аумақтардың,  сондай-ақ  бір  елдің  табиғаты, 
халқы,  шаруашылығы,  мәдениеті,  саяси-экономикалық-әлеуметтік  құрылымы 
туралы  мәліметтерді  жинақтап,  зерттеп,  жүйеге  келтіретін  география  пәнінің 
бір  саласы  –  Елтану  пәні.  Осы  салада  мұғалімдерге  көмек  ретінде  келесі 
құралды ұсынуға болады: 
Саипов 
А.А., 
Айткенова 
А.Е., 
Даулетбаева 
Г.К. 
Елордатану 
(Астанаведение)  – мұғалімдерге арналған әдістемелік құрал.  – Астана, 2013. – 
105 б. 
Бұл  оқу-әдістемелік  құралда  Астана  қаласының  құрылу  және  даму 
жолдары, астананың сәулеті және мәдениеті туралы материал берілген. 
Географ 
ғалым 
А.А.Саиповтың 
«Қазақстанның 
индустриалды-
инновациялық 
даму 
географиясы» 
әдістемілік 
құралы 
әлеуметтік-
экономикалық  инфрақұрылымның  жаңа  географиясы  құрылуы  мен  дамуына, 
Қазақстан шаруашылығы салаларының индустриалды-инновациялық дамуына, 
еліміздің  әлеуметтік-экономикалық  дамуының  жаңа  кезеңіне,  дүниежүзілік 
геоэкономикалық  кеңістікте  жаһандануына  сәйкес,  мектеп  оқушыларына 
географиялық  білім  беруге  арналған.  Бұл  әдістемелік  құралды  «Өрлеу» 
Біліктілікті  арттыру  ұлттық  орталығы»  Акционерлік  қоғамының  филиалы 
«Астана қаласы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру 
институты»  мұғалімдерге  география  пәнін  оқытуда  көмекші  құрал  ретінде 
ұсынады. 
Оқытудың  педагогикалық  технологияларының  тиімді  әдіс-тәсілдері  мен 
жаңа  жолдарын  іздестіру  үздіксіз  жүргізілетін  үдеріс.  Үздіксіз  географиялық 

31 
 
білім  беру  осы  үдерістің  бір  бөлігі.  Яғни  қазіргі  оқушының  өмірінің  әр 
кезеңінде  үздіксіз  және  өз  бетінше  шығармашылықпен  білім  алуына,  тез 
өзгермелі өмірге бейімделуіне жағдай жасау және болып жатқан жаңалықтарды 
жылдам қабылдау қабілеттерін қалыптастыру, күнделікті өмірде қолдана білуге 
үйрету  мұғалімнен  шығармашылықты  талап  етеді.  Осы  салада  1991  жылдан 
бері  табысты  жұмыс  істеп  келе  жатқан  Алматы  қаласындағы  «Ұ.Ә. 
Есназарованың  географиядан  Республикалық  атаулы  мектебін»  ерекше  атап 
өтуге болады. 
Атаулы мектеп құрудағы мақсат – жеке пәндер бойынша білікті, ізденімпаз, 
еңбекқор  ұстаздарды  біріктіру,  солар  арқылы  шығармашылықпен  жұмыс 
істейтін мұғалімдер санын көбейту; оқушылардың терең, тиянақты білім алып 
шығуын қамтамасыз ету [12]. 
Қазіргі уақытта бұл мектепте 100-ден аса ұстаз еңбек етеді. Сонымен қатар 
республика бойынша атаулы мектептің бөлімшелері жұмыс істеуде. 
Ұ.Ә.  Есназарованың  атаулы  мектебі  жалпы  орта  білім  беретін  мектептің 
Қазақстан  географиясы  пәні  бойынша  136  сағаттық  бағдарлама,  оқулық,  оқу-
әдістемелік кешен әзірледі және олар орыс, өзбек, ұйғыр тілдеріне аударылған.  
Сонымен  қатар,  оқушылардың  география  пәніне  қызығушылығын 
арттыруға  негізделген  жұмыс  дәптері  (қазақ  және  орыс  тілдерінде), 
оқушылардың пәннен меңгерген білімін тексеруге арналған тест сұрақтары, 8-
9-сыныптарға  арналған  географиялық  атлас,  кескін  карталар,  үлестірме 
дидактикалық  материалдар  әзірленген.  «Қазақстан  табиғаты  –  Природа 
Қазақстана»  фотоальбомы  және  қазақ  жерін  зерттеген  ғалымдар  мен 
саяхатшылардың  портреттері  екі  альбом  болып  шығарылған.  Ғалым-ұстаздың 
көптеген  еңбектерін  республиканың  география  пәні  мұғалімдері  кеңінен 
қолданып жүр, мысалы:  
1.
 
Ұ.Ә.Есназарова.Қазақстанның 
физикалық 
және 
экономикалық 
георафиясын оқыту. Мұғалімдерге арналған әдістемелік құрал. Алматы. Рауан. 
1994,1996, -114 б. 
2.
 
Ұ.Ә.Есназарова.География 
пәнін 
оқыту 
үрдісінде 
оқушыларға 
экологиялық  білім  мен  тәрбие  беру  әдістемесі.  Монография.  Алматы,  2003, 
көлемі -8,2 б.т. 
3.
 
 Ұ.Ә.Есназарова,  А.Т.Темірбеков.  Түркі  тілдес  елдер  географиясы. 
Факультативтік  және  таңдау  курсына  арналған  оқу  құралы  –  Алматы:  -2013  – 
212 б. 
Елбасы  Н.Ә.  Назарбаевтың  2012  жылғы  10  шілдедегі  «Қазақстанның 
әлеуметтік  жаңғыртылуы:  Жалпыға  ортақ  еңбек  қоғамына  қарай  20  қадам» 
Қазақстан халқына Жолдауында бүгінгі таңдағы оқу-тәрбие үдерісін түбірінен 
өзгерту  маңызын  және  қазірдің  өзінде  оқушыларға  пән  бойынша  мектепте 
қажетті инновациялық курстар жоқ екендігін  атап көрсетіп, өскелең ұрпақтың 
туған  жерге  деген  махаббатын,  елжандылығы  мен  отаншылдық  қасиеттерін 
арттыру  мақсатында  «Өлкетану»  пәнін  өту  керектігін  міндеттеді.  Осыған 
байланысты Географиядан Республикалық Атаулы мектепте әрбір мүшесі еңбек 
ететін  аудан  және  облыстарда  «Туған  жер  географиясы»  немесе  «Өлкетану» 

32 
 
таңдау  курсының  бағдарламалары  жасалды  және  баспадан  шықты. 
«Астанатану» немесе «Әсем қала – Астана» және «Алматытану» немесе «Менің 
туған  қалам  –  Алматы»  өлкетану  курстарының  авторлары  –  п.ғ.д.,  проф.  Ұ.Ә. 
Есназарова  және  әл-Фараби  атындағы  ҚазҰУдің  профессоры,  г.ғ.к. 
А.Т.Темірбеков. 
«Алматытану»  немесе  «Менің  туған  қалам  –  Алматы»  өлкетану  курсын 
бітірген бастауыш сынып оқушыларының біліміне қойылатын талаптар: 
Мақсаты  –  оқушыларды  Алматы  қаласының  географиялық  орны  мен 
тарихын, өсімдіктері мен жануарларымен таныстыру, оларды қорғау шаралары 
туралы  айтып  түсіндіру  және  туған  жерге  деген  сүйіспеншіліктерін  оятып, 
қызығушылықтарын арттыру. 
Атаулы мектеп мүшелерінің «Туған жер географиясы» (11-кесте) бойынша 
әзірлеген  көптеген  ізденіс  жұмыстары  оқушылардың  бойында  туған  жерге 
деген сүйіспеншілік сезімін тәрбиелеуде және арттыруда маңызы зор. 
 
11-кесте – «Туған жер географиясы» оқу құралдарының тізімі 
 
№ 
Қазақстан аймағы 
Басылымның атауы 
Автор 
1 
Батыс Қазақстан 
Атырау 
облысының 
физикалық 
географиясы 
Жиенқұлов Е. 
2 
Ақтөбе 
облысының 
физикалық 
географиясы 
Сергалиева Райгүл 
3 
Шалқар ауданының географиясы 
Төлебаева Дәмеш 
47 
Зеленов ауданының географиясы 
Майемер Азамат 
5 
Хромтау ауданының географиясы 
Әбдікешов Д. 
6 
Маңғыстау ауданының географиясы 
Қашқымбаева Т 
7 
Мұғалжар ауданының географиясы 
Дайырова Г. 
8 
Жылыой ауданының географиясы 
Шоқанова Н. 
9 
Шығыс Қазақстан  Семей 
облысының 
физикалық 
географиясы 
Күмісбекова Т. 
10 
Зайсан ауданының географиясы 
Ысқақова К 
11 
Оңтүстік 
Қазақстан облысы 
Созақ ауданының географиясы 
Қаландарова Н. 
12 
Мерке ауданының географиясы 
Хұдайбердиев Ф. 
13 
Отырар ауданының географиясы 
Әмзеева Ү. 
14 
Жаңақорған ауданының географиясы 
авторлар тобы 
15 
Қарасай ауданының географиясы 
Қозыбақова 
А., 
Оспанова Қ. 
16 
Солтүстік 
Қазақстан 
Мамлютка ауданының географиясы 
Имангулова Т. 
17 
Баянауыл ауданының географиясы 
Жиенқұлова Б. 
18 
Солтүстік  Қазақстан  облысының  барлық 
ауданының географиясы 
 
 
Географияны  оқытудың  әдістемесі  мен  практикасының  шетелдік 
тәжірибесін  талдау,  олардың  озық  тәжірибесін  қазақстандық  жалпы  білім 
беретін мектептерге енгізу қажеттігін көрсетті. 
Білім  беру  аймағындағы  Сингапурдың  мемлекеттік  саясаты  қызығушылық 
тудырады.  Өзінің  икемділігіне,  қабілеттері,  қызығушылықтары  және 

33 
 
бейімділіктері 
әр 
түрлі 
балалардың 
қажеттіліктерін 
адамгершілік 
құндылықтарға  тәрбиелей  отырып  қанағаттандыру  себептеріне  байланысты 
Сингапурлық  білім  беру  саясаты  әлемдегі  ең  тиімді  болып  аталды.  Бұл  елде 
1993  жылдан  бері  инновациялық  идеялар  мен  дағдыларды,  жаңашылдықты 
және  жоғары  оқу  орындарының  және  басқа  да  ұйымдардың  жетекші-
тәлімгерлерімен  өзара  байланысу  арқылы  ғылыми  жобаларды  дайындауда 
оқушылардың  білімін  практикада  қолдануды  дамытудың  тамаша  мүмкіндігін 
ұсынатын  инновациялық  бағдарлама  ендірілген.  Инновациялық  бағдарлама 
(ИБ)  жаратылыстану  пәндерін  оқып-үйренуде  оқушылардың  шығармашылық 
қабілеттерін келесі іс-шаралар арқылы дамытуға бағытталған: 
«Старт»  ИБ.  Старт  –  бұл  оқушылардың  инновацияларда  шабыттануына 
және өз жобаларын қалай бастау керектігі туралы кейбір идеяларды ұсынуына 
арналған платформаныбілдіретін жартыкүндік іс-шара. 
«Сабақтар»  ИБ.  Оқу  процесінде  оқушылар  идеяларымен  бөлісетін 
сабақтарды топтардағыжетекші-тәлімгерлер жүргізеді. 
«Сессия  жобасы».  Бірінші  жартыжылдықта  қатысушылар  жетекші-
тәлімгерлердің  жетекшілігімен  таңдаған  жобасы  бойынша  өздігінен  белсенді 
жұмыс істейді және оны аяқтағанда өз жобаларын ұсынады. 
«Семинар» ИБ. Біркүндік семинар Сингапурдың Ұлттық университетінде 5-
ші  және  8-ші  сынып  оқушылары  үшін  шамамен  мамыр/маусымда 
ұйымдастырылады.  Бұл  семинар  оқушылар  мен  тәлімгерлерге,  сарапшыларға 
оқушылардың жұмысын бағалауға мүмкіндік береді. 
Финляндияда  5-сыныптың  географиясын  оқытуда  технология  түсінігін 
оқып-үйренеді.  Оқыту  технологиясы  деп  оқыту  тиімділігін  арттырудың 
тәсілдерін  және  нақты  берілген  алгоритм  мен  материалға  ие  жобалаушы 
процесті  түсінеді.8-сынып  практикасына  «Жер  –  адамзат  үйі  ретінде»  деген 
түсінік, физикалық картаның анықтамалары, оның талдауы енгізіледі. Сонымен 
қатар, білім беру мазмұны Жердегі және  құрнлықтардағы оқиғаларды, табиғат 
жағдайларын  салыстыруды,  адамның  іс-әрекетін  және  мәдени  ерекшеліктерін 
қамтиды. Географияны оқытудың мақсаты табиғи, техногендік және әлеуметтік 
ортаны,  сонымен  қатар  жергілікті  деңгейден  жаһандық  деңгейге  дейінгі 
адамдар  мен  қоршаған  орта  арасындағы  әрекеттесу  үдерісін  оқып  үйренуде 
оқушылардың дағдыларын дамыту болып табылады[6]. 
Қазақстанның  география  бойынша  оқу  бағдарламасының  тақырыптарын 
және  TIMSS-2011  (8-сынып)  бағалау  құрылымдарын  салыстыру  негізгі 
бөлімдер бойынша сәйкестік бар екендігін көрсетті (12-кесте). 
 
12-кесте  –  Қазақстанның  география  бойынша  оқу  бағдарламасының 
тақырыптарын және TIMSS-2011 (8-сынып) бағалау құрылымдарын салыстыру 

жүктеу/скачать 3,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: