Тұнбаларды еріту және оларды құрамы басқа тұнбаларға айналдыру
Тұнбаларды еріту үшін оларды құрайтын иондардың концентрацияларының көбейтіндісі тұнбаның ерігіштік константасынан төмен болатын жағдайға әкелу керек . Ол үшін:
- ерітіндіні сұйылтады
- тұнба түзетін иондарды нашар ионданатын, бірақ суда жақсы еритін қосылыстарға айналдырады
- қосылысты газ бөле ыдыратады
- суда жаксы еритін комплекске айналдырады
- тұнбаны тотығу-тотықсыздану реакция нәтижесінде жақсы еритін қосылысқа айналдырады.
Сапалық анализ, сапалық талдау — заттың құрамы қандай элементтерден, радикалдардан, иондардан, қосылыстардан тұратынын анықтайтын хим., физ.-хим. және физ. әдістердің жиынтығы; аналитикалық химияның негізгі бөлімдерінің бірі. Сапақ анализ анықталатын құраушылардың түріне қарай изотоптық, элементтік, функционалдық, молекулалық, фазалық, т.б. болып бөлінеді. Оларды хим., физ.-хим. және физ. әдістерді пайдаланып жүргізеді. Хим. элементтерді немесе иондарды хим. әдіспен анықтау олардың сапалық реакцияларына негізделген. Сапалық хим. реакциялар көбінесе ерітіндідегі иондар арасында жүретіндіктен Сапақ анализ катиондар немесе аниондар талдауы болып бөлінеді. Физ. Сапақ анализге спектрлік, эл., магн., адсорбц. және люминесценттік, т.б. әдістерді жатқызуға болады. Олар затты қоспадан бөлмей, өте аз мөлшерімен талдау жүргізуге мүмкіндік береді. Сапақ анализ анықталатын нысанның өзіне тән қасиеттері мен сезгіштігіне негізделіп жүргізіледі.
Сапалық талдауда әрекеттесуші массалар заңын және ерітінділер теориясын қолдану
Әрекеттесуші массалар заның иондық тепе-теңдіктің әр түріне қолдану маңызды.Өйткені бұл процестің қатысуымен көптеген маңызды реакциялар іске асады. Тотығу –тотықсыздану реакциялары,тұңбаның түзілуі, кешенді қосылыстар адам өмірінде атап айтқанда метаболизм т.б. үрдістер үшін өте қажет. Адам ағзасына және барлық тіршілікке қажеті d-элементтер (темір, кобальт, марганец, молибден, мырыш) күрделі органикалық қосылыстармен, ақсылдармен және азотты негіздермен байланысып күрделі кешенді қосылыстар түрінде кездеседі. Кейбір кешенді қосылыстардың биологиялық активтіліктері зерттелген.
Заттардың қышқылдық немесе негіздік қасиеттері көбіне аналитикалық реакциялардың бағытын анықтайды. Қышқылдық және негіздік қасиет-қосылыстардың маңызды аналитикалық қасиеттері болып табылады.Ерітіндіде диссоциацияланғанда Н+ иондарын түзетін заттар қышқылдар деп аталады.
Бұл процестің тепе-теңдік тұрақтысы Ка тең:
Мұны қышқылдардың диссоциация тұрақтысы деп атайды. Қышқыл күшті болған сайын Ка мәні жоғары болады. Ыңғайлы болуы үшін түрақтылық көрсеткішін жиі қолданамыз pKi=-lgKa, рКа мәні күшті кышқылдар үшін теріс мән, ал әлсіздер үшін-оң, рКа мәні қыщқылдылық төмендеген сайын өседі.
ЭОН қосылысы үшін элементтің электртерістілігі төмендегенсайын, Э - О байланысы арқыл ы диссоциация жүреді. Бүл жағдайда негіздер туралы айтады.
Бұл процестің тепе-теңдік константасы Кд мына түрде беріледі:
Кд-негіздіңдиссоциациялануконстантасыдепаталады. Кд меніжоғарылағансайыннегіздіңкүшіөседі:
Кейбіргидроксидтерде Э(ОН)п Э-элементі мен Н-атомдарыныңэлектртерістігініңмәндеріжақынболса, онда Э-О және О-Н байланыстарындабірдей диссоциация жүруімүмкін, мұндайгидроксидтербірдейқышқылдықжәненегіздікқасиеткеиеболады. Оларамфотерлі, екідайлы, мысалыHJOамфотерлікқасиеткорсетеді (иодтыңэлектртерістілігі -2,2, сутектікі-2,1):
АмфотерлікқасиеттіВе(ОН)2, А1(ОҢ)3, Сг(ОН)3 гидроксидтері де көрсетеді. Соныменбірге, бұлқасиеттіпериодтықкестенің орта тұсындаорналасқанэлементтеркөрсетеді.