157.Бүйректің микроструктурасы. Бүйректің құрылымдық функционалдық бірлігі.Бүйректің юкстагломерулярлық аппараты туралы түсінік.
Жауабы:Бүйрек (ren) ол күрделі жұп бездерден тұрады. Адам бүйрегінің массасы-150грамм ды құрайды..Пішіні:сырты бұршақ пішіндес.Орналасу аймағы: бел аймақтың ішперде артында орналасқан.Бүйрек негізгі үш заттардан тұрады.Біріншісі-Бүйректің қыртысы.Екіншісі-бүйректің милы заты.Үшіншісі-Бүйректің синусы.Қысқаша тоқталып кетсек:Бүйректің қыртысы ол бүйректің перифертясында орналасқан және ол пирамиданың арасына еніп бүйректің бағаналарын түзеді. Қыртыс заттың қалың- дығы 4 мм-дей. Бүйректің қыртысы біркелкі емес, ол кезекпен орналасқан жарық және кою бөліктерден тұрады.Бүйректің милы заты-пішіні пирамидаға ұқсайды, 10-15 пирамидадан тұрады.Бүйректің негізі беті бүйрек қыртысына қарап тұрса,ұшы кіші тостағаншаға беттесіп тұрады.Бүйректің синусы-үлкен және кішілі тостағаншамен,бүйректің түбегі жатады. Бүйрек бөлшегін сәулеленген бөлік пен парс конволюта құрайды.Жалпы саны әрбір бүйректе 15-20.Бүйректің синтопиясы:Оң бүйректің жоғарғы ұшы бүйрекүсті безбен gl. Suprarenalis,ал алдыңғы беті бауырмен һераг ,төменгі бөлігі он екі елі ішекпен pars descendens duodeni шектеседі.Сонымен қатар бүйрек үсті безін айта кетсек, Glandula suprarenalis – бүйрекүсті бездері
Екі бүйректің жоғарғы полюсінде орналасады. Оң жақ үшбұрышты, сол жақ жарты ай тәрізді. Үш беткейі бар: алдыңғы және артқы, төменгі. Бүйрекүсті бездері XI-XII кеуде омыртқалары деңгейінде орналасқан. Оң жақ бүйрекүсті безі сол жағынан төменірек орналасқан. Бездің салмағы 12-13 грамм ұзындығы 40-60 мм,ені 20-30 мм. Оның беті кішкене кедір-бұдырлы, сол жақ бүйрекүсті безінде орталық жүлге қақпағы hilus көрінеді. Одан орталық вена шығады. Бүйрекүсті бездері сыртынан фиброзды капсуламен жабылған. Оның қыртыс заты 3 зонадан тұрады:Zona glomerulosa – шумақты.Zona fasciculate – будалы .Zona reticularis – торлыБүйрекүсті безінің ортасында милы заты орналасады. Олардың екі түрі бар:Эпинефроциттер – адреналин түзеді.Норэпинефроциттер – норадреналин.Бүйректің қүрылымдык-кызметтік бірлігі нефрон, nephron. Нефрон мальпигиденешігі- нен, corpusculum renale және бүйрек өзекшеле- рінен тұрады. Әрбір бүйректе млн-ға жуық нефрондар бар. Шумақ қапшығының қуысы , pars proximalis tubuli перһгопі немесе tubulus renalis contortus, жалгасады.Осы өзекше пирамидаға қарай өтіп нефрон ілмегіне жалғасады,оны кейде (Генле ілмегі )деп атауға болады. Генле ілмегі, ansa перһгопі - pars distalis tubuli перһгопі жалғасып, tubulus renalis colligens ашылады. Нефрондардың 80% nephronum corticale-да орналасқан.Қалған 20 % бөлігі милы затқа жатады, және ілмектің жоғарғы және төменгі бөлігі милы затта орналасады., ал Генле ілмегі мен проксимальды және дистальды өзекшелер бүйректің милы затында орналасады. Бұндай нефрондарды юкстамедуллярлық аппарат деп атайды. Юкстамедуллярлық аппараттың қызметі: зәрдің түзілуі қызметіне қатысады және қан қысымын реттейді. Қолқа қысымы 50-40 мм сына бағанасына тең болған жағдайда бүйрек денешігінде фильтрация қысқартылады (анурия өледі).Жоғары қысымды ұстап тұрады, ренинді түзеді, ол филтраця стадиясын реттейді.Эндокринді қызмет-ренин мен эритропоэтин гормондарын бөледі.