Систолалық (максимальдық) қан қысымы ең жоғары қан қысымы, ол сол жақ қарынша миокардының жұмыс icтey қабілетін көрсетеді. Ол 110-139 мм.с.б. тең.
Диастолалық (минимальдық) қан қысымы жүректің диастола яғни босаңсу кезінде пайда болады. Ол 60-89 мм.с.б.аралығында болады.
Пульстік қан қысымы — бұл систолалық және диастолалық қан қысымдарының айырмашылығына тең: ол 35-55 мм.с.б. аралығында болады.
Пульстік қан қысымы мына формуламен анықталавды.
СҚК-ДҚК=ПҚК. Мысалы, СҚҚ = 120мм.с.б тең болса, ДҚҚ= 80мм.с.б. тең болса, онда ПҚҚ=40 мм.с.б тең болады. 120-80=40.
Артериялық қан қысымы тәулік мерзімінде де өзгеріп отырады. Күндіз ол жоғары, ал түнде төмендейді.
Дені сау адамда артериялық қан қысым қара жұмыс атқарғанда немесе спорттық жарыс кезінде көтеріледі.
Қан қысымының жоғарылауын гипертензия, ал төмендеуін гипотензия деп атайды.
Систолдық қан қысымы қалыпты жағдайда -110-139 мм.с.б;
Диастолдық қан қысымы қалыпты жағдайда -60-89 мм.с.б.
Гипертензияда: Систолдық қан қысымы 140-200 мм.с.б жоғары болады
Диастолдық қан қысымы 90 мм.с.б. жоғары болады
Гипотензияда Систолдық қан қысымы 110 мм.с.б. төмен болады.
Дистолдық қан қысымы 60 мм.с.б. төмен болады.
Мысалы: АҚ= 120/80 мм.с.б. қалыпты жағдай;
АҚ= 160/100 мм.с.б.- гипертензия (жоғары қысым);
АҚ= 90/60 мм.с.б.- гипотензия (төмен қысым).
Пульсті анықтау аймақтары мен сипаттамасы.Тахикардия және брадикардия жайлы түсінік. Жүректің ырғақты соғуына байланысты қолқадағы қан қысым жоғарлап төмендейді. Осы кезде қан тамырларында лүпілдеу пайда болады. Мұндай лүпілдеу тамырдың соғуы немесе пульс деп аталады . Адам ағзасында артериялық және веналық пульс анықталады. Веналық пульс тек жүрекке жақын және ірі веналарда арнайы аспап пен жазып алу арқылы анықталады, ал артериялық пульс беткей орналасқан артерияларда яғни самай, ұйқы кәрі жілік артерияларында төрт саусақпен басу арқылы анықталады.
Пульсті анықтағанда мынадай белгілерін сипаттауға болады: 1.Пульстің жиілігі.
2.Пульстің ырғағы (ритм).
3.Пульстің толықтығы.
4.Пульстің қаттылығы
Пульсті анықтау арқылы жүректің соғуы жиілігін анықтаймыз. Дені сау адамның жүрегі ритмді ырғақты түрде жұмыс жасайды. Тыныш жағдайда минутына 60-90 рет жиырылады. Жүректің жиырылу жиілігі минутына 90-нан артса оны тахикардия, 60- тан төмен болса брадикардия деп атайды.
