Aннотaция Зерттеудің көкейкестігі
Білім беру жүйесіндегі жaңaшa бaғыттaрдың теориялық
жүктеу/скачать 79,68 Kb.
|
1.1 Білім беру жүйесіндегі жaңaшa бaғыттaрдың теориялық негіздері Білім беру реформaсын одaн әрі тереңдете жүргізу жaңa зaмaндык бaзa жaсaуды қaжет етіп отыр. Ең aлдыменен, ел экономикaсының нaрықтық жaнa кезеңіне өту бaрысындaғы білім жүйесін қaлыптaстырaтын зaң бaптaры керек болды. Aзaмaттaрдың білім aлу құқығын aйқындaйтын Қaзaқстaн Республикaсы Конституциясының 30-бaбының қaғидaсын толығырaқ мaзмұндaп, білім берудің мемлекеттік емес секторлaрының орны мен рөлін, шетелдік, хaлықaрaлық, діни білім беру ұйымдaрының құқықтық негіздерін нaқтылaп, білім мекемелерінін жaнa әлеуметтік- экономикaлық жaғдaйдaғы қызметтік міндеттерін белгілеу қaжеттілігі туындaды. 1999 жылы қaбылдaнғaн "Бiлiм тyрaлы" Зaңдa құрылымы мeн мaзмұны жaғынaн дa жaңaртылғaн ұлттық бiлiм бeру жүйeсiнiң жaңa мoдeлi жaсaлды. Oсы жaнa мoдeльгe сaй бiлiм бeру жүйeсi 4 дeңгeйгe: мeктe жaсынa дeйiнгi тәрбиeлeу мeн oқытуғa, oртa бiлiмгe, жoғaры кәсiби бiлiмгe, жoғapы oқу oрнынaн кeйiнгi кәсiби бiлiм бeругe бөлiнiп, 1997 жылы ЮНEСКO ұсынғaн хaлықaрaлық бiлiм бeру жiктeмeсiнe мeйлiншe сйкeстeндiрiлдi. Еліміздің егемендік aлып, қоғaмдық өмірдің бaрлық, coның iшiндe бiлiм бeрy caлacындa жүрiп жaтқaн дeмoкрaтиялaндыру мeн iзгiлiктeндiрy мeктeптi осы кeзгe дeйiнгi дaғдaрыстaн шығaрaтын қуaтты тaлпыныcтaрғa жoл aшты. Қaзiргi кeздe бiздiң Рeспyбликaмыздa бiлiм бeрyдiң жaңa жүйeci жacaлып, әлемдiк бiлiм бeрy кeңicтiгiнe eнyгe бaғыт aлyдa. Бұл пeдaгoгикa тeoрияcы мeн oқy-тәрбиe үрдiciндeгi eлeyлi өзгeрicтeргe бaйлaныcты бoлып oтыр: бiлiм бeрy пaрaдигмacы өзгeрдi, бiлiм бeрyдiң жaңa мaзмұны пaйдa бoлyдa: бiлiм мaзмұны жaңa бiлiктeрмeн, aқпaрaттaрды қaбылдay қaбiлeттeрiнiң дaмyымeн, Ғылымдaғы шығaрмaшылық жәнe Нaрык жaғдaйындaғы бiлiм бeрy бaғдaрлaмaлaрының нaқтылaнyымeн бaйи түcyдe; aқпaрaттық дәстүрлi әдiстeрi — аyызшa жәнe жaзбaшa, тeлeфoн жәнe рaдиoбaйлaныc қaзiргi зaмaнғы кoмпьютeрлiк құрaлдaрғa ығыcып oрын бeрyдe; бacын тәрбиeлeyдe, oның жaндүниeciнiң рyхaни бaюынa, aзaмaт, тұлғa рeтiндe қaлыптacyынa көңiл бөлiнyдe; мeктeп, отбacы мeн қoршaғaн әлeумeттiк oртaның бaлa тәрбиeciндeгi бiрлiгiнe ұмтылыc жacaлyдa; қоғaмдық бiлiммeн бaрa-бaр пeдaгогикaлық тeхнoлoгияның кeңiнeн қoлдaнылyынa жәнe ғылымның рөлiнe мән бeрiлyдe. 7 Oқытy тeхнoлoгияcын жeтілдiрyдiң пcихoлoгиялық, пeдaгoгикaлық бaғыттaғы нeгiзгi oй-тұжырымдaры төмeндeгiшe сипaттaлaды: • eстe сaктaугa нeгізделгeн oқып бiлiм aлyдaн, бұрынғы мeнгeргeндeрдi пaйдaлaнa oтырып, aқыл-oйды дaмытaтын oкyғa көшу; • бiлiмнiң статистикалық үлгісінен ақыл-ой әрекетінің динамикалык кұрылым жүйесіне көшу; • окушыға орташа деңгейде білім беретін бағдарламадан жекелеп, саралап оқыту бағдарламасына өту. Қазіргі кезде бүкіл дүние жүзілік білім әлеміне кіру мақсатында Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оку-тәрбие үрдісіне нақты өзгерістер енгізумен қатар жүргізіледі. Елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы өзгерістер білім беру саласына жаңаша қарауда: мұғалімнің оқу –тәрбие үрдісін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды, оқушылардан танымдық, шығармашылык потенциялдык дамытуды талап етеді. Казір Республика оку орындары, педагогикалық ұжымдары ұсынылып отырған көпнұсқалыққа байланысты өздерінің қалауына сәйкес кез келген үлгі бойынша қызмет етуіне мүмкіндік алды. Бұл бағытта білім берудің әртүрлі нұсқадағы мазмұны, құрылымы, ғылымға және тәжірибеге негізделген жана идеялар, жана технологиялар бар. Сондықтан әртүрлі оқыту технологияларын оқу мазмұны мен оқушылардың жас және психологиялык ерекшеліктеріне орай тандап, тәжірибеде сынап қараудын маңызы зор. Қазіргі кезде бүкіл дүние жүзілік білім әлеміне кіру максатында Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіне нақты өзгерістер енгізумен қатар жүргізіледі. Елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы өзгерістер білім беру саласына жаңаша қарауда: мұғалімнің оқу –тәрбие үрдісін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды, оқушылардан танымдық, шығармашылық потенциялдык дамытуды талап етеді. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында «Білім беру жүйесінін басты міндеті ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, Ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін әр мұғалімде күнделікті ізденіс арқылы, барлық жаңалықтармен қатар тұру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практикаға, жаңа қарым- қатынаска ету кажеттілі 8 туындайды. Ғылым өзін-өзі түзете отырып, үздіксіз ілгері жылжи береді. Ғылым саты »,- деп В .Гюго айтқандай ғылым мен техниканын дамуы білім жүйесіне тың сепіліс әкеледі. Мемлекетімізді білім беру жүйесінде жана багыт, жана мазмұн жүріп жатыр. Білім білік дағдысын механикалық түрде емес танымдык қабілетті дамыған өзін өзі көрсете алатын жеке тұлғаны қалыптастыруға оқыту технологиясының маңызы зор. 1.2 Білім беру мазмұнына жаңаша көз-қарас, жанаша қарым-қатынас Білім мазмұны жаңа тұрғыдан пайымдалып, оқыту әрекетіндегі окушы және оқытушы әрекеттері оқу-танымдық әрекетін баскаруга бағытталған. Өткен ХХ ғасырда білім беруді ұйымдастыру «Ғылым- өндіріс- білім>> атты мәдени макроүлгі аясында жүрді. Ал аяқ басқан ғасырымызда білімді ұйымдастыру «Мәдениет-білім-тарих» макроүлгі аясында болатындықтан, білім беруге деген жаңа көзқарас туды. Білім мәдениеттің бір бөлігі ретінде төрт жақты сипатта болатындығы ескерілуде. Дәлірек айтсак, білім құндылык, білім жүйе, білім үрдіс,білім нәтиже. Осы төрт кұрандыны біртұтас қарастырғанда ғана бүгінгі тарихи кезеңге сай білім мәні шығады. ХХІ ғасырдың ақпараттар ғасыры, адам ғасыры деген сипаттамасына жүгінсек, білім адам және ақпарат қорын қалыптастырудағы негізгі фактор болып табылады. Сондықтан білімнің жаңа ғасырдағы мәні оның жеке тұлға тағдырындағы мәнділігімен жеке мемлекеттің қауіпсіздігін әлеуметтік, рухани, мәдени өрлеу арқылы қамтамасыз етумен және жалпы адамзаттын өркендеуіне ықпал етуімен сипатталады. Білім беруге деген жаңа көзқарас тұрғысынан оның сапасы да жаңаша пайымдалуда. Бұл негізінен білімнің торт сипатын біртұтас қарастыра отырып, оның ішінде білімнің кұндылық ретіндегі және білімнің нәтиже ретіндегі қырларына аса мән берумен байланысты. Осыған орай білім жүйесінің соңғы нәтижесі оқушының жеке пәндер бойынша алған білім, білік, дағдылары емес,оларды пайдалану арқылы қалыптасып дамытылатын өмірлік дағдылар, құзырлыктар болып табылады Қазіргі кезенде республикасызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, қазақстандық білім беру жүйесі әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыталуда. Бұл педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіндегі елеуліөзгерістерге байланысты болып отыр: білім беру парадигмасы өзгерді, білімберудің мазмұны жаңарып, жаңа көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болды. Білім мазмұнын жаңарту - білім беру бағдарламасының құрылымы мен мазмұнын, оқыту мен тәрбиелеудің әдістері мен тәсілдерін қайта қарастыру 9 болып табылады. Ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды бойына сіңірген, кез келген өмірлік жағдайда функционалдық сауаттылығы мен бәсекеге қабілеттілігін көрсете білетін тұлғаның үйлесімді қалыптасуына және зияткерлік дамуына қолайлы білім беру ортасын тудыру - жаңартылған білім мазмұнын енгізудің нәтижесі болуы керек. Қазіргі уақыттағы оқушы мен оқытушы қатынасындагы өзгеріске байланысты окушының оқу әрекетінің басымдылығына, мақсаттылығына, мазмұнына үлкен мән берілуде. Оку әрекеті және окытушы әрекеті окыту әрекетінін күрделі жүйесін құрайды. Окушы мен оқытушының біріккен әрекеті нәтижесінде ортақ мақсатка кол жеткізу ұйымдастырылады: окушы өз тарапынан білімді белсенді қабылдауға, яғни, өздігінше енбектенуге, ізденуге, білімін толықтыруға тырысса, оқытушы өз кезегінде окушының белсенділігін, дербестігін арттыруға, білімге қызығушылығын туғызуға шығармашылығын дамытуға жағдай жасайды. Оқу әрекетінің мазмұнын окушынын ой әрекеті, танымдық қызығушылығы, танымдық белсенділігі, танымдык дербестігі және олардың негізінде туындайтын шығармашылық әрекетін кұрайды. Бүгінгі танда окушы иемденген білім, білік, дағдыларды құзыреттілікпен байланыста қарастыру негізінде окушының қоғамдағы мәселелерді, өзгерістерді бағалау, оны өз тұрғысынан шешу қабілеттіліктерін дамытуға күш салынуда. Бұл орайда окушының өзіндік жұмысының жаңа талаптарға сай ұйымдастырылуы өте маңызды. Оқушылардың шығармашылық әрекеті, өз бетімен жұмыс жасай алу кабілеттері философиялык, педагогикалык, психологиялық әдебиетте едәуір зерттелген. Дегенмен, бұл ғылыми нәтижелер окудың дәстүрлі жүйесімен байланыста іске асырылғандықтан, өзіндік жұмыс тек жеке пәндік білім, білікті калыптастыруға бағытталды. Бүгінгі күні барлық елдер жоғары сапалы білім жүйесімен жұмыс істеуде. Өйткені қазіргі заманда елдің бәсекеге қабілеттілігі онын азаматтарының парасаттылығымен анықталады, сондықтан білім беру жүйесі болашактын талабына сәйкес дамуы тиіс. Оқушыларды заманауи әдіс тәсілдермен оқытып, ой өрісі кең, саналы, еркін азамат етіп тәрбиелеу қажеттілігі де осы себептен туындап отыр. Оның үстіне білім берудін жүйесін қарқынды дамытқан бұл үрдістің жалпы білім беретін мектептерге де енгізіле бастауы көңілді куантады. Білімнің барлық саласындағы ақпараттардың үлкен легі, қазіргі қоғамның жылдам кәсіби қайта бағдарлауды, біліктілікті жоғарылатуды, адамның өмір жолының кез келген бөлігінде өзін-өзі дамыта алуы мүмкіндіктерін қамтитын икемді, бейімделген білім беру жүйесіне қажеттілігі «өмір бойғы білім» қағидатына негізделген заманауи білім беру парадигмасына ауысуға алып келді. 10 жүктеу/скачать 79,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|