Қансорғыш қосқанаттылардың және масаларының биологиялық маңыздылығы
жүктеу/скачать 9,31 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс сабағының қысқаша мазмұны
|
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті Дәріс тақырыбы: Астана-2023ж. Тоғышар қос қанатты насекомдар және олардың халық шаруашылығындағы маңызы Қансорғыш қосқанаттылардың және масаларының биологиялық маңыздылығы.
Дәріс сабағының қысқаша мазмұны: Гнус - қан соратын жәндіктердің жалпы атауы: жылқы шыбындары, масалар, миджалар, ағаш биттері және соналар жатады. Диптераның көптеген түрлері адамның (шыбындар, масалар, масалар) және ауыл шаруашылығы жануарларының (жеңіл шыбындар, жылқылар) жұқпалы ауруларын тасымалдаушылар болып табылады. Кейбір түрлердің дернәсілдері өсімдіктерге зиянын тигізеді, сонымен қатар адам немесе үй жануарларының денесінде паразиттік өмір сүре алады. Бұл топтағы көптеген жәндіктер өсімдіктерді тозаңдандырғыш және топырақ түзуші ретінде әрекет ете отырып, пайдалы. Соналар Ылғалды аймақтарда жиі кездеседі, адамды және жануарларды шағып, қанын сорады. Аналықтары мөлшеріне қарай 40 – 300 мг-дай қан сора алады. Шаққан кезде терінің астына сілекейін бүркіп жіберетіндіктен, сонаның шаққан жері қатты ауырады. Сілекейінің құрамындағы гиалуронидаза ферменті тері асты ұлпасының белогын ыдыратып, қанның ұйып қалмауына жол бермейді, сондықтан Сона шаққан жерден біраз уақыт қан тамшылап тұрады. Дернәсілдері негізінен суда, ылғалды топырақта, шіріген өсімдіктердің арасында тіршілік етеді. Соналар көбейген кезде адам мен жануарларға көп зиян келтіреді. Олар туляремия, трипанозомоз, түйнеме, топалаң, қарасан ауруларын таратады. Қазақстанда Sіlvіus, Chrysops, Tabanus, Atylotus, Hybomіtra, Haematopota туысына жататын 72 түрі тіркелген. Сона (лат. Tabanidae) – қосқанаттылар отряды, қысқамұртшалы тік жапсарлылар отряд тармағына жататын қансорғыштар. Жер шарында кең тараған, 3 мыңнан астам түрі белгілі. Денесі қысқа, жалпақ, ұзындығы 7 – 30 мм. Мұртшалары тесіп-сору қызметін атқарады. Соналардың қанаттары бір-бірінен алшақ орналасады. Жақсы ұшады, тіршілігінің көп уақытын ауада ұшып жүріп өткізеді. Көздері жақсы жетілген. жүктеу/скачать 9,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|