Дәріс №2. Компьютерлік жүйелерге кіріспе. Компьютерлік

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 12 
3.Компьютерлік жүйелердің архитектурасы мен компоненттері. 
Компьютерлік жүйелерді қолдану. Деректердің компьютерлік жүйелерде 
бейнеленуі.
1.Компьютерлік жүйелерге шолу.
Компьютерде арифметикалық ақырлы жиынды немесе логикалық 
операцияларды жүргізуге бағдарламалауға мүмкін жалпы мақсаттағы 
құрылғы болып табылады. Операциялардың ретін оңай өзгертуге 
болғандықтан, компьютерлік мәселенің бір түрін шеше алады. 
Компьютер оның ең негізгі нұсқауларын алып, сол нұсқауларды 
негізделген есептеуді орындауға мүмкіндігі бар құрылғы болып табылады. 
Компьютерді (бағдарлама деп аталады) нұсқаулар жиынтығы бойынша
қажетті пайдаланушыға өндіреміз: оны манипуляциялау, уақыт қалаған кезең 
үшін оны сақтау, бастапқы деректерді (пайдаланушы деректер) қабылдауға 
қабілетті электрондық құрылғы нысаны. Бұл нұсқаулар жиынтығы сәйкес 
операцияларды орындайды. 
Компьютер- электрондық ақпаратты құрылғы, немесе «деректер» деп 
аталады. Шығарып алуға, сақтауға, және процесс деректері бар құрылғы. Сіз 
компьютерді пайдаланып құжаттарды теруге, электрондық пошта арқылы 
жіберіп, және Интернетті қарауыңызға болады. Сіз сондай-ақ электрондық 
кестелер, есепке алу, дерекқорды басқару, презентациялар, ойындар, және 
одан да көп программалармен жүмыс істей аласыз. 
Жоғарыда анықтамаларды оқығанда компьютерлердің кейбір қырлары 
болады; 
компьютер техногенді электрондық цифрлық құрылғы болғандықтан, 
ол материалдық болып физикалық монитор сияқты бірнеше бөліктерден 
құрылады, процессор, тышқан және негізгі тақтасы бар. Бұл аппараттық деп 
аталады. 
Сондай-ақ, 
компьютерде 
орнатылған 
компьютерлік 
бағдарламалардың нұсқаулар жиынын бағдарламалық қамтамасыз ету деп 
аталады. Бұл бағдарламалық қамтамасыз не істеу керек екенін, аппараттық 
және кейбір программалардың компьютерде қалай жасалатынын, кейбір 
міндеттерді орындау үшін не істеу керек екенін айтыңыз.
Компьютер сипаттамасының бірі ақпаратты сақтау. 
Сақтау. Компьютерлік деректердің үлкен көлемін сақтауға болады, 
кіріктірме жады бар. Бұл бастауыш сақтау деп аталады. Бұл бастауыш 
сақтаудың шектеулі қабілеті бар, бірақ ол компьютердің өңдеу блогы тек 
бастапқы сақтау туралы нұсқауларды және деректерді тікелей әрекет болуы 
ретінде өте маңызды болып табылады. Бірақ, сіз осындай компьютеріңізде
сақтауға болатын және басқа да компьютердегі дискі, ортақ сақтау 
құрылғыларында деректерді сақтауға болады. Бұл Ортақ сақтау деп аталады. 
компьютерлік ортақ сақтау құрылғыларында сақталатын деректерді өңдеу 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 13 
алдында, деректерді бастапқы сақтаудан орта сақтау құрылғысынан 
жылжыту керек. Бұл елеулі кемшілік емес. Компьютерлер бірнеше 
миллисекундта орта сақтау құрылғысынан файлдардан ақпаратты шығарып 
алуға болады. 
2.Компьютерлік жүйелердің эволюциясы.
Бұл компьютерлер біздің күнделікті өмірімізде пайдалы түрлі 
функцияларды орындайды. Сіз банкомат (Automatic Teller Machine) қолма-
қол ақшаны алу немесе дүкенде азық-түлік сканерлеу немесе калькуляторды 
пайдаланасыз, тіпті олар да компьютердің түрі болып табылады. 
Компьютерлер, негізінен төменде сипатталған қысқаша мәлімет 
бойынша төрт санатқа бөлуге болады. Бұл жіктеу өлшемі мен деректерді 
өңдеу қуаты негізде жүзеге асырылады. 
Микрокомпьютерлер қоғамдағы компьютерлердің ең көп таралған 
түрі. Жұмыс орнында, мектепте немесе үйде сіздің зерттеу үстеліңізде 
пайдалануға болады. Бір уақытта бір пайдаланушы пайдаланылады. Мөлшері 
шағын. Бұл дербес компьютер (ДК) деп аталады. 
ЭЕМ: 
көп пайдаланушылар пайдаланатын компьютерлер ең 
кішкентайынан іріге дейін ауытқып жатады. 
Мөлшерінен ірі. Деректердің өте үлкен көлемін өңдеуге қабілеті бар. 
Super компьютерлер: мұндай ауа райы болжау, гидродинамика, 
ядролық модельдеу, теориялық астрофизика сияқты кешенді ғылыми-сандық 
есептеулерге орындау үшін пайдаланылады. 
Дербес компьютерлер түрлері (ДК). Дербес компьютер (ДК Көбінесе 
қоғамдастықта деп аталады) тікелей емес, аса білікті бөлек компьютер 
операторы бар соңғы пайдаланушы пайдаланылатын неғұрлым ыңғайлы 
құрылғы ретінде есептелген. Ол жоғарыда аталған компьютерлердің басқа 
түрлерімен салыстырғанда арзан. Төменде санамаланған компьютерлердің 
түрлі нысандары және жеке-жеке ДК дің әрбір түрлерінің сипаттамасы 
келтірілген. 
Бұл туралы бүгін пайдаланылатын компьютерлер тек бірнеше атақты 
нысандары төменде көрсетілген және тізімді технологияларды ілгерілету 
болашақта басқа да көптеген қосылулар арқылы ұзартылуы мүмкін. Үстел 
ДК, ноутбук, нетбук, КПК, Компьютерлер, планшеттер, 
Үстел ДК. Әдетте Үстел компьютерлері белгіленген орында 
орналастырылады және ол үстел үстіне отыруға арналған зат ретінде
алынған еді. Монитор, тінтуір және кілт тақтасы әдеттегі үстел компьютердің 
бөліктері ретінде қарастыруға болады. Бұл компьютерлерді былай сипаттауға 
болады: портативті компьютерлерге қарағанда тиімді төмен қуатта
тұтынады. Қосалқы бөлшектер оңай қол жетімді және қымбат емес болып 
табылады. 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 14 
Портативті компьютерлер. Ноутбуктер пайдаланғанда үстел ДК ұқсас, 
бірақ ұялы телефонды пайдалануға арналған. Батарея қуатына және жұмыс 
iстеуіне сыртқы қуат адаптері бар, зарядтауға болады. Әрекет үшін 
бекітілген пернетақта, Сұйық кристалды дисплей бірлігі - (LCD экран), 
(сондай-ақ, трек алаңы ретінде де белгілі) сенсорлық тақта. Алайда, 
тінтуірдің орнына сенсорлық тақтаның пайдалануға болады. Ноутбуктер 
үстел ДК –дан кем салмақты мен көлемі бойынша аз болып табылады. 
Сондықтан, ол жұмыс үстелінде көп жаңарту үшін, оның ішкі аппараттына 
кіру қиын.
Netbook. Нетбуктер ноутбук отбасына тиесілі, бірақ арзан және -
өлшемі салыстырмалы түрде аз. Нетбуктың қуаты мен функционалдық 
ерекшеліктерінің жиынтығы және нарығында оларды енгізу кезінде тұрақты 
ноутбуктан салыстырғанда аз болады, бірақ, қазіргі уақытта Нетбуктар озық 
ерекшеліктерімен және қазіргі заманғы ноутбукке ұқсас жоғары қуатты 
келеді. 
КПК (Карманные персональные компьютеры). Жеке қалталық 
компьютерлер (КПК), сіздің алақанынызға оны ұстауға, аз жеткілікті 
өлшемді қалталы компьютерлер деп аталады.
Handheld компьютерлер. ККП көпшілігі қалам негізінде болып 
табылады және оның сенсорлық экранда сезімталдығын енгізу құрылғысы 
ретінде пайдаланылатын қаламмен (жазу қалам) келеді. Олардың көпшілігі 
Bluetooth немесе Wi-Fi құралдары арқылы Интернетке кіруге болады. КПК 
Егер сіз жеке немесе бизнес жұмысын ұйымдастырады және оның 
нысандарын арқылы тапсырмаларды басқаруға мүмкіндік береді. Ол 
ноталарымен түртіп қою үшін немесе жазу үшін, мәтін өңдегішін теру, 
электрондық хаттарды жіберу, алу үшін, аудио, бейне файлдарын жүктеу 
және ойнату үшін, веб іздеу үшін, қоңырауларды жіберу және алу үшін ұялы 
телефон ретінде пайдаланылуы мүмкін құжат, суреттерді немесе бейнелерді 
жазуды жеңілдетуге, т.б. 
Жағылатын Компьютерлер. ағзасына киюге болады компьютерлер 
Жағылатын компьютерлер ретінде белгілі. компьютер мен пайдаланушы 
арасындағы тұрақты өзара іс-қимыл жоқ. Бұл компьютерлер негізінен қолдар 
және басқа да сенсорлық органдар басқа да қызметті жүзеге асыратын кезде 
адам іс-әрекеттерін қадағалау үшін пайдаланылады. Және мұндай мінез-
құлық модельдеу жүйелері мен денсаулық сақтау мониторингі жүйелері 
ретінде қосымшаларымен пайдаланылады. 
Планшеттер. Планшеттер ұялы компьютерлер қалтадан үлкенірек және 
жоғарыда сипатталған ноутбуктерден кішірек. Әдетте оның Сенсорлы экран 
және пернетақтасыз кеңесімен басқарылады пайдаланылады. Олардың 
көмегімен адамдар көп уақытын жұмсайды және пернетақта немесе 
тінтуірдің қол жеткізе алмайды. 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 15 
3.Компьютерлік жүйелердің архитектурасы мен компоненттері. 
Компьютерлік жүйелерді қолдану. Деректердің компьютерлік жүйелерде 
бейнеленуі.
Есептеу техникасы дегеніміз не? Сіз компьютерлік жүйе бірнеше түрлі 
компоненттерді құрайтынын білесіз, көруге және қозғауға болады сол 
Есептеу техникасы (немесе жай ғана «аппараттық») деп аталады. Басқаша 
айтқанда, компьютер функциясы тартылған дене жабдықтарын аппаратты 
деп аталады. Өңдеу құрылғылары, жады құрылғылары, кіріс және шығару 
құрылғылары және сақтау құрылғылары: компьютерлік аппараттық әдетте 
төрт негізгі санаттарға бөлінеді. 
Өңдеу құрылғылары. 
Орталық процессор (CPU) 
Дәйекті нұсқаулар жиынтығы: CentralProccesingUnit компьютерлік 
бағдарламаларды іске қосу электрондық құрылғы болып табылады. Ол 
сондай-ақ компьютерлік процессор немесе компьютердің миы деп аталады. 
Екі негізгі құрамдас бөліктері бар, атап айтқанда Control Unit пен 
арифметикалық және логикалық құрылғы (АЛҚ) бар екенін көруге болады. 
CU процессор арқылы деректердің ағынын бақылайды схемалы, және оның 
ішіндегі өзге де бөлімшелері қызметін үйлестіреді. Ол өз кезегіндепроцессор 
ішінде жатқан бақылаушы ретінде, бұл, «басты мидағы ми» болып табылады. 
ALU арифметикалық және логикалық операцияларды орындайтын сандық 
тізбек болып табылады. ALU компьютерге орталық процессордың іргелі 
құрылысы блок болып табылады, тіпті қарапайым микропроцессорлар 
осындай таймерлерді қолдау сияқты мақсаттар үшін болады. Қазіргі заманғы 
процессорлар ішіндегі табылған процессорлар өте қуатты және өте күрделі 
ALU бар; бір компонентті ALUбірқатар болуы мүмкін. 
Біз компьютердің өңдеу құрылғысы ретінде процессорды айтамыз. 
Онда Control Unit (CU) және арифметикалық және логикалық құрылғы (АЛҚ) 
бар екенін білеміз. Бұл екі компоненттер қайта өңдеу операцияларын бірлесіп 
істейді. Компьютерде, процессор бір чипте орналасады ол микропроцессор 
деп аталады. КО және АЛҚ қатар, микропроцессорлық әдетте тізілімдерін 
және жүйелік сағатты қамтиды. 
Control Unit (CU)). Өздеріңіз білетіндей, тапсырмалар, компьютерлік 
бағдарлама немесе деректерді өңдеу компьютердің жадында сақталуы тиіс. 
CPU осы нұсқауларды орындауға CU пайдаланады. Әрі қарай, CU басшылық 
және компьютердің операцияларын үйлестіреді. Процессордың өз 
операцияларын жүзеге асыру жылдамдығын мегагерцпен (МГц) өлшейді. 
МГц саны жоғары болса компьютер ақпаратын тез өңдеуге болады. Intel i7, 
Athlon, Celron және Duron, Ultra Spark нарықта қол жетімді процессорлардың
кейбір мысалдары. 
Арифметикалық 
және 
логикалық 
құрылғы 
(АЛҚ). 
ALU 
арифметикалық, салыстыру, және логикалық операцияларды орындайды. 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 16 
Көбейту (*) және бөлу (/), қосу (+), алу(-) арифметикалық операцияларға 
кіреді. Салыстыру операцияларына бірінші элемент, (>) ден артық (=) тең, 
немесе екінші элементтен (<) кем екенін анықтау үшін бір деректер 
элементін салыстыру қамтиды. Логикалық операцияларға AND, OR, NOT 
кіреді. 
Жад құрылғылары 
Компьютерлік жад. Символ компьютерде 0 және 1 тобынан тұрады, ол 
байт деп аталады. Жады мөлшері қолжетімді шағып санымен өлшенеді. 
Жадты өлшеу бірліктері 
8бит = 1 байт
1024 байт = 1 Килобайт (1Kb) 
1024KB = 1 мегабайт (1MB) 
1024 MB = 1 гигабайтқа (1 Гб) 
1024 ГБ = 1 терабайт (1 ТБ) 
Өңдеу операцияны орындау кезінде бір процессор уақытша 
нұсқауларды орындауы тиіс және осы нұсқауларға пайдаланылатын 
деректерді сақтау үшін орындау қажет. Деректер мен CPU қажет нұсқаулар 
уақытша жадта сақталады. Сондықтан жады компьютер ішкі жады ретінде 
әрекет етеді. Олар іске қоспас бұрын бағдарламалар жадқа жүктеледі.
Random Access Memory (RAM). Random Access Memory (RAM) 
компьютер жадында бір ұшпа нысаны. Бұл шағын жады уақытша есте 
сақтауға қабілетті болып табылады. Оны оқып және жазуға болады. Бұл 
дегеніміз, сіз ЖЖҚ деректерді жазуға және ЖЖҚ деректерді оқи аласыз. 
RAM, ЖЖҚ компьютердің жылдамдығын анықтайды. процессоры күшті 
бірақ RAM төменге қарағанда, үлкен ЖЖҚ және CPU бар компьютерлер тез 
жұмыс істейді. 
Тұрақты есте сақтау кұрылғысы (ROM) 
RAM ұшпа болғандықтан, компьютерлерге үлкен бағдарламаларды 
оқып емес тұрақты жадта сақтау қажет. Бұл Read Only Memory (ROM) 
ретінде белгілі. Компьютерді (компьютерді жүктеу үшін) қосу үшін қажет 
бағдарламалар ROM –да сақталады. 
Кэш. Бүгінгі компьютерлер кэшті пайдалана отырып қайта өңдеу 
уақытын жақсартады. 
Кэш жады жиі қолданылатын нұсқаулар мен деректерді тез сақтау 
арқылы компьютердің процестерін жеделдетуге көмектеседі. Процессор 
нұсқау немесе деректерді қажет еткенде ол бірінші кэштен іздейді. 
Кіріс құрылғылар. Компьютер ақпаратты өңдейді, деректерді 
орындайды және болашақта пайдалану үшін ақпаратты сақтайды. Енгізу 
құрылғылары компьютерге нұсқауларды және деректерді енгізу үшін 
пайдаланылады. 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 17 
Кіріс деген не? Кіріс компьютерге енгізген кез келген деректер немесе 
нұсқаулар болып табылады. Жадқа кірген соң процессор оғандоступ алып 
кіріс және шығыс сигналдарын өңдей алады. Енгізудің төрт түрі бар: 
деректер, бағдарламалар, командалар, және пайдаланушы. 
Деректер. Деректер сөздер, сандар, суреттер, дыбыстар, мен бейнелерді 
қамтитын ұйымдастырылмаған фактілерді жинау болып табылады. 
Компьютер пайдалы болып табылатын, ақпаратты деректерді өңдейді. 
Бағдарлама. Бағдарлама ақпарат деректерді өңдеуге қажетті 
тапсырмаларды орындаудағы компьютердің нұсқаулар сериясы болып 
табылады. Бағдарламалар қатты дискіге, CD-ROM, DVD-ROM ға сақталады.
Команда. Алыстағы компьютерлік бағдарламаға берілген нұсқау болып 
табылады. Командалар кілт сөздерді теру немесе пернетақтадағы арнайы 
пернелерін басу арқылы берілуі мүмкін. Ал кілт сөзі ретінде белгілі бір сөз, 
сөз тіркесі немесе бағдарлама нұсқаукоды түсінеді. Кейбір клавиатуралар сіз 
оларды басу бағдарламасына жіберу кезінде командалық пернелерді 
қамтиды. Оның орнына кілт сөздерді немесе арнайы кілттерді бағдарламалар 
мәзірін таңдау немесе графикалық объектілерді таңдау арқылы команда 
беруге мүмкіндік береді. Бағдарламалар командаларды қамтамасыз ету 
құралы 
ретінде 
мәзірлерді 
қамтамасыз 
етеді. 
Бүгін, 
көптеген 
бағдарламалардың командаларды беру белгішелері, түймелері, және басқа 
да графикалық объектілер пайдаланатын графикалық пайдаланушы 
интерфейсі (GUI) бар. Алайда, GUI команда беруетін ең ыңғайлы жолы 
болып табылады 
Кіріс құрылғылары 
Енгізу құрылғысы компьютерге деректерді, бағдарламаларды, 
командаларды және пайдаланушы жауап енгізуге мүмкіндік береді, кез 
келген аппараттық құрамдас бөлігі болып табылады. жиі қолданылатын 
енгізу құрылғыларының кейбірі төменде көрсетілген. 
клавиатура 
меңзегіш құрылғылар 
• Тышқан 
• трекбол 
• джойстик 
• Сенсорлы тақта 
Сканерлер 
Дауыстық енгізу жүйелері 
- Web камера 
- штрих-кодты оқитындар 
Шығару құрылғылары. 
Шығыс құрылғы пайдаланушыға ақпаратты беруге қабілетті кез келген 
компьютерлік құрамдас бөлігі болып табылады. Кейбір жиі қолданылатын 
шығыс құрылғылар төменде көрсетілген. 
Сәулелік түтікті (CRT) мониторлар 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 18 
Сұйық кристалды дисплей (СКД) мониторлары / жалпақ панельді 
дисплейлер 
LED Мониторлар 
Плазмалық мониторлар 
Принтерлер 
- Impact принтерлер 
- Матрицалық принтерлер 
Non-Impact Принтерлер 
- Сия принтерлері 
- Термопринтерлер 
- Лазерлік принтерлер 
Плоттерлер 
Аудио құрылғылар 
Монитор. Монитор пайдаланушыға ақпаратты визуалды түрде 
көрсетеді. Сондықтан дисплей (АВТ) немесе жай ғана экранды деп аталады.
Мониторлар мөлшері әртүрлі және диагоналды дюйммен өлшейді. 
Мониторларды 
пайдаланылатын 
технология 
тез 
кеңейіп 
және 
пайдаланушыға 
визуализация 
технологиясымен 
ерекшеленеді. 
Мониторлардың мынадай негізгі түрлері бар. Олар сәулелік түтікті (CRT) 
мониторлар, Сұйық кристалды дисплей (СКД) және жарық шығаратын 
дисплейлі (LED) болып табылады. 
CRT монитор бір дюймге нүктелердің көп сызықтары бар. Ол жолдар 
немесе шағын кішкентай нүктелердің желілер саны бойынша бейнесін 
жасайды. Егер Мысалы 768 х1024 кеңейтілмесі 800 х 600 –не қарағанда дәл 
болады. 
LCD 
олардың 
арасында 
сұйық 
кристалды 
ерітіндісімен 
поляризацияланған материалдардан жасалған екі парақтан тұрады. Электр 
ағымдағы сұйық кристалды ерітінді арқылы өткен кезде, кристалдары 
сондықтан жарық солар арқылы өту мүмкін емес туралау.
LED дисплей соңғы маркетингтік инновациялық болып табылады. Ол 
LCD ұқсас көрінеді және ол сондай-ақ тегіс панелінің дисплейі болып 
табылады. Жарықдиодты білдіреді және жарық диодтары бар. 
CRT мониторлардағы плазмалық панельдер жарық диодтарынан 
әлдеқайда арзан болғанымен басқаларға қарағанда көп қуат тұтынады 
Принтер. Деректерді қағазға шығаратын құрылғы. Көптеген 
принтерлер, ең алдымен, жергілікті компьютерлік периферия ретінде 
пайдаланылады, сондай-ақ құжат көзі ретінде қызмет етеді компьютерге 
принтер кабелі арқылы қосылған әдетте желілік принтерлер ретінде белгілі 
Кейбір принтерлер, желіге қосылған пайдаланушылар тобының арасында кез 
келген қолданушымен бөлісетін және пайдаланылатын құрылғы ретінде 
қызмет ете алады. Жеке принтерлер бір уақытта пайдаланушылардың 
қосылған жергілікті және желілерінің екеуін де қолдануы үшін әзірленген. 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 19 
Қағазда мәтін / сызбаларды басып шығару үшін қолданбалы технологиясына 
негізделген санатталған принтерлердің бірнеше түрлері бар. 
Импакт принтерлер. Сия арқылы қағазға таңбаларды және графика 
қалыптастырады. Себебі қызметінің бірі принтерлер шулы болып табылады. 
Көптеген импакт принтерлер сапасын қамтамасыз етпейді. Letter-Сапа 
(LQ) шығыс бизнес хаттар үшін қолайлы баспа сапасы болып табылады. NLQ 
принтерлер сияқты пошталық жапсырмалар, конверттер немесе шот-
фактуралар басып шығару ретінде ғана пайдаланылады. 
Олар оңай көп қабатты қағаз арқылы басып шығаруға болады, себебі 
бұл принтерлер, сондай-ақ көп нысандарын басып шығару үшін өте қолайлы 
болып табылады. Импакт принтерлер шаң ортаға, діріл және экстремалды 
температураға төзімді зауыттар және бөлшек сөрелер пайдаланылады. 
Плоттер. Плоттерлер берілгендерді қағазға басып шығару үшін 
пайдаланылатын принтерлердің арнайы түрі болып табылады. Ол 
компьютерлік 
пәрмендерді 
интерпретациялайтын 
және 
түстейтін 
автоматтандырылған тұтқасын пайдалануға қағазда желілік сызбалар 
құрайды. 
Сақтау құрылғылары. Онда деректер, нұсқаулар, және ақпарат 
сақталады. CPU өңделіп жатқанда Жад деректерді уақытша және 
нұсқауларды өткізеді. Сондай-ақ, көмекші сақтау деп аталатын сақтау, 
немесе Сыйымды жад, мұны болашақта пайдалану үшін деректер, нұсқау 
және ақпарат сияқты элементтерді өткізеді. 
Сақтау. Тасушы элементтер сақталады онда физикалық материал 
болып табылады. жиі пайдаланылатын сақтау құралдарының бірі диск, онда 
магниттік қабаты немесе металл пластиктелген тегіс бөлігі бар. Сақтау 
құрылғысы жинақтаушыға және элементтерді жазу және қайтару үшін 
қолданылатын механизмі болып табылады. 
Сақтау құрылғылары енгізу және шығару көзі ретінде жұмыс істеуі 
мүмкін. Мысалы, берілгендерді сақтау құрылғысы берілгендерді 
тасымалдайтын құралдардан жадқа сақтауы кезінде (Оқу процессі) ол кіріс 
көзі ретінде жұмыс істейді. Сақтау құрылғысының жадтан жинақтаушыға 
(Writing деп аталатын процесс) осы элементтерді аудару кезінде, ол шығыс 
көзі ретінде жұмыс істейді. 
Сақтау құрылғысы жылдамдығы ол дискідегі бір элементті табуға 
арналған ең аз уақыт болып табылады.
Қатты диск. Қатты диск компьютерге деректерді сақтау және шығарып 
алу үшін арналған құрылғы болып табылады. Қатты диск маңызды 
операциялық жүйе сияқты жүйелік файлдарды, бағдарламалық файлдар мен 
басқа да деректерді сақтауға болады. Қатты дискілерге бастапқыда 
компьютерлермен пайдалануға арналған болса да, бүгінгі күні қатты диск 
үшін өтініштер сандық бейнемагнитофондар, сандық аудио ойыншыларды, 
жеке сандық көмекшілер, сандық камералар және видео ойын консолін қосу 
үшін компьютерлерді шегiнен тыс кеңейтті. HDD сандық кодталған 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 20 
деректерді сақтайтын тәуелсіз сақтау құрылғысы болып табылады. Ол 
электромагнитті зарядталған беті немесе дискілер тректері ретінде белгілі 
концентрлік шеңбер рекордтық деректер жиынтығы. 0 немесе 1 екілік санды 
ферромагниттік материал табиғилығы арқылы қатты дискілерге деректерді 
жазады. Әдеттегі HDD жобалау деректер жазылған бір немесе бірнеше 
жалпақ дөңгелек дискілер, ұстайтын білікте тұрады. Алюминий қорытпасы 
немесе шыны, магниттiк емес материалдан жасалған, және магниттік 
материалдың жұқа қабатымен жабылған. 
Портативті қатты дискілер. Портативті қатты диск және т.б., бүкіл 
деректерді жіберуге және ақпаратты беруге болады, бағдарламалар,суреттер 
компьютерлер арасында қызықты және пайдалы құрал болып табылады. 
Қазіргі заманғы жылжымалы қатты дискілер 500GB бар. 
Компьютердің жүйелік бірлігі компьютердің негізгі функциялары үшін 
жауапты негізгі электрондық компоненттер бар қорап тәрізді қабықшасы 
болып табылады. Аналық тақта, қоректену блогы және CD-ROM, т.б. 
компоненттеріне қысқаша сипаттама келесіде берілген. 
Аналық тақта. Аналық кейде негізгі басқарма деп аталады. Ол 
компьютердің негізгі схемалық тақтасы болып табылады. Аналық тақталарда 
қосымшаны бекіту үшін бірнеше қосқыштарды қамтиды. Әдетте, аналық 
CPU, BIOS, жады, жад интерфейстерін, сериялық / параллель порттар, 
кеңейту ұяшығы, және осындай дисплей экранында сияқты стандартты 
перифериялық құрылғыларды, бақылау үшін қажетті барлық контроллерлер, 
қамтиды. Аналық тақтаның ең маңызды компоненті микросхемалар болып 
табылады. Олар сондай-ақ бір компоненке біріктірілген болуы мүмкін, бірақ 
ол көбінесе, Northbridge және оңтүстік ретінде белгілі екі құрамдас немесе 
фишкалардан тұрады. Бұл чиптер, аналық мүмкіндіктерін анықтайды. 
Қоректендіру блогы. Қоректендіру блогы (ПМУ) жүйелік блоктан 
табылған тағы бір өте маңызды бөлімі болып табылады. Электр қажетті түрлі 
кернеулер үшін электр желісінен айнымалы токты (AC) түрлендіреді. Power 
Жабдықтарды Ватт, стандартты электрмен жабдықтау көрсетілген белгілі бір 
қуат шығысы әдетте шамамен 350 Ватт жеткізуге қабілеті бар. HDD сияқты 
компоненттер, CD / DVD дискілер, және салқындату, компьютерге қосылған 
үлкен жамасу қажетті қуат электрмен жабдықталады
CD-ROM 
құралы. CD-ROM диск алынбалы, диск жоғары 
сыйымдылықты оптикалық деректерді сақтау құрылғысы болып табылады, 
оның үстіне деректерді жазады немесе жинақтаушыға деректерді оқиды. 
CD-ROM дискінің бір IDE (ATA) арқылы SCSI, S-Ата, FireWire немесе 
USB интерфейсіне немесе фирмалық интерфейсіне қосылуы мүмкін 
Сұрақтар: 
1. Неліктен жады компьютерге қажет? 
2.Деректерді сақтаудың үздік түрі қандай? 

Ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
Жайлаубай Ақдидар Мүсірқызы 
Страница 21 
3. Компьютердің экран дисплейіне әсер етуі қандай факторларды қажет 
етеді? 
4.Лазерлі принтерлерге қарағанда сиялы принтерлер жақсы ма? 
5. Компьютерлік жүйеге құрылғыларды қосу үшін ең жақсы жол 
қандай? 

жүктеу/скачать 1,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: