Аралық бақылау №1 Философия 2023-2024ж

Ежелгі Грек мифологиясын батыстық дәстүрдегі философияның бастауы әрі адамзат мәдениетінің архетипі деп санаймыз. Төмендегі нұсқалардың қайсысы Ежелгі Грек мифологиясының негізгі кезеңдері болып табылады?

Мифтерде адамзат тарихы мен мәдениетіне қатысты деректер түрлі мифтік сюжеттер мен персонаждар, астарлы рәміздер арқылы беріледі. Ахейліктер (гректер) мен Троялықтар арасындағы 10 жылға созылған Троя соғысының басталуына қандай жағдай себеп болған?

Мифтерде адамзат тарихы мен мәдениетіне қатысты маңызды деректер сан алуан оқиғалар мен таңғажайып құбылыстарды баяндау арқылы беріледі. Троя соғысының басталуына себепкер болған сұлудың есімі кім еді?

Төменде келтірілген нұсқалардың қайсысы, Көне грек мифологиясындағы көп құдайлық сенімнің мәнін түсіндіретін тұжырым?

Грек философиясының бастауы деп көне грек мифологиясымен бірге, ел арасындағы білімі мен беделі, әділеттігі мен тапқырлығы үшін Жеті данышпан атанған заманының сұңғыла ойшылдарын да айтады. Көне Грек философтарының қайсысы осы Жеті данышпанның қатарына кірген?

Философиядағы диалектика ұғымы бірнеше мағыналарды білдіреді. Берілген нұсқалардың ішіндегі қай тұжырым диалектика сөзінің бастапқы мағынасын білдіреді?

Философияның таным мәселесін қарастыратын бөлімі гносеология деп аталады. Танымның өзінің бірнеше түрлері мен деңгейлері болады. Осыған орай, логикалық танымның бастапқы формасы деп нені айтамыз?

Барша ғылым мен философияның тілі болған грек тілі өте бай тіл. Гректер қарапайым сөздерді түрлендіріп, ғылыми ұғымдар мен филофиялық категорияларды жасаудың озық үлгілерін көрсеткен халық. Берілген нұсқалардың ішінен қай жәндік атауы грек тіліндегі жан (псюхе) cөзімен мағыналас?

Төмендегі жауап нұсқаларының қайсысы санаға берілген дұрыс анықтама?

Материалистік философияға сәйкес, қай ұғым табиғаттағы бейнелеудің ең төменгі сатысы болып табылады?

Философияның пайда болуы мен даму жолы әрдайым біркелкі болып келмейді. Әр кезең философиясының өзіне тән ерекшелігі бар. Осыған орай, өзіндік сана идеясы қай философиялық кезеңде пайда болған?

Сананың пайда болуын түсіндіретін түрлі концепциялар бар. Солардың ішіндегі қай тұжырым, материалистік философияға тән сананың пайда болы мен дамуын түсіндіреді?

Қарапайым түсінікте сана мен психиканың арасын біріктіретін нәрселер өте көп. Дегенмен бұл ұғымдар бір нәрсе емес. Осы тұрғыдан алғанда, сананың психикадан басты айырмашылығы неде?

Берілген ұғымдардың қайсысы сананың ерекше бейматериалдық мәнін білдіретін философиялық ұғымға жатады?

Берілген нұсқалардың қайсысы сана мәнін аша түсетін ұғым болып табылады?

Алғашқы грек философтарының ішінде дүние бастауын жеке-жеке, бір ғана стихиямен байланыстырмай, олардың қосындысынан тұртынын аңдаған ойшылдар да болған. Осыған орай, гректің қай ойшылы жанды - от, жер, ауа және судың қосындысы деп есептеген?

Аталған нұсқалардың қайсысы сезiмдiк танымның ең жоғарғы сатысына жатады?

Қай жауап нұсқасы логикалық таным формаларына жатады?

Өзіне дейінгі барша философияны ой елегінен өткізіп, метафизиканы (философияны) теориялық ғылымдар қатарына жатқызған Аристотель философия неден басталады деп есептейді?

И. Канттың пікірінше, нағыз философиялық пән болып табылатын төрт сұрақ бар. Көрсетілгендердің қайсысы артық?

Энтони Кенни өзiнiң «Батыс философиясының жаңа тарихы» еңбегiнiң «Антика философиясы» атты бiрiншi томында көне гректер үшiн «теология» ұғымының дiн, құдай туралы түсiнiктерге қарағанда қай ұғымға жақын екенiн айтады?

Дж. Локктың: «Сезiмдiк тәжiрибеге дейiн болмаған нәрсенiң ақыл-ойда да болуы мүмкiн емес» деген пайымдауы көрсетілген ұстанымдардың қайсысына жатады?

Танымның сезімдік және рационалдық деген екі түрі бар екені белгілі. Аталған нұсқалардың қайсысы сезімдік танымның түрлеріне жатады?

Берілген қай жауап нұсқасы қозғалыс ұғымының жалпы философиялық анықтамасы?

Аталған ұғымдардың қайсысы экзистенциализм философиясының орталық мәселесін білдіреді?

Барлық кезеңдердегі философияның басты мәселесі қашан да болмыс туралы проблеманың шеңберінде дамыды. Осы тұрғыдан алғанда, қай философтар ойлау мен болмыстың тепе-теңдiгi идеясын айтып, яғни болмыс пен ойлауды бір деп есептеген?

Қай философ «Адам барлық заттардың өлшемi: бар заттардың барлығының өлшемi, жоқ заттардың жоқтығының өлшемі» пайымдауының авторы?

Диалектика ұғымы философияда бірнеше мағынада қолданылады. Ол философияның зерттеу әдісіне де жатады. Осы ретте, антикалық диалектиканың аталары деп кімдерді айтамыз?

Аталған нұсқалардың ішіндегі қай ұғымдар антикалық философияның негізгі ұғымдарына жатады?

Қай мектептерді Қазіргі заман Батыс философиясының негізгі бағыттары деп ойлайсыз?

Гегель философиялық ойдың даму тарихын абсолюттік идеяның адамзаттың ақыл-ойы арқылы өзін-өзі тану жолы деп есептейді. Осы тұрғыда Г. Гегель философиясындағы рух деңгейінің ең жоғарғы сатысы қалай аталады?

Платон болмыс деп идеяларды, Демокрит атомдарды атап, мәселеге монистік тұрғыдан келсе, Аристотельдің болмыс туралы ілімі дуалистік сипатқа ие. Осы тұрғыдан алғанда, Аристотель ненің бірлігін болмыс деп есептеген?

Аталған ұғымдардың қайсысы материяның өмiр сүру тәсiлi болып табылады?

Аталған ұғымдардың қайсысы материяның өмiр сүру формасы болып табылады?

Берілген жауап нұсқаларының ішіндегі қай нұсқа қозғалыстың әлеуметтік формасын білдіреді?

Жаратылыстану ғылымдарындағы қай тұжырымдаманы материя мен қозғалыс, кеңістік және уақыт арасындағы байланысты толыққанды айқындап берген теория деп айтуға болады?

Антикалық дәуір философиясының қай өкілі кеңістік пен уақыттың субстанционалды теориясын негіздеді?

Антикалық дәуір философиясының қай өкілі кеңістік пен уақыттың реляциалық теориясын негіздеді?

Төмендегі ұғымдардың ішінен қай ұғым бір жағынан алғашқы философия, ал екінші жағынан болмыс туралы ілім деген мағынаны білдіреді?

Ортағасырлық христиандық философиясында сенім мен ақыл-ой арақатынасын жаңа тұрғыдан қарастырмақ болып, «Мән-мағынаны қажеттіктен асырып көбейте беруге болмайды» принципін негіздеген ағылшын философы Уильям Оккамның әдістемелік принципі қалай аталады?

Көрсетілген ұғымдардың ішінен қай ұғымды рационализмнің негізінін салушы Рене Декарттың ақыл-ойға негізделген философиялық ілімінің де, таным теориясындағы әдістемелік принципінің де негізгі мәні деп айтуға болады?

Көрсетілген таным әдістерінің қайсысы эмпиризмнің негізін салушы ағылшын философы Френсис Бэкон ұсынған әмбебап ғылыми таным әдісі?

И. Канттың пайымдауынша, дүниені толық танып білу мүмкін емес. Себебі таным субъектісі әлемді тану барысында бір қайшылықтарға тап болады. Ол қандай қайшылықтар?

И. Кант бойынша білімнің екі түрі бар. Бірі тәжірибеге дейінгі, туабітті білім. Ал екіншісі тәжірибеден кейінгі, оқып-үйренуге болатын білім. Кант осы екінші білімді қандай ұғыммен белгілеген?

Болмыстың сан алуандығын, яғни дүниедегі бір қарағандағы бір-біріне ешбір ұқсамайтын сияқты көрінетін заттар мен құбылыстар арасындағы байланысты түсіндіру мақсатында жасалған австриялық философ Л.Витгенштейннің теориясы қалай аталады?

Ғылым дамуының философиялық мәселелерін зерттеуші Томас Кунның пікірінше, ғылым дамуы қандай жағдайларды бастан өткереді?

Рационализмнің негізін салушы Рене Декарт үшін ілім-білімге жетудің бірден-бір дұрыс жолы қалай аталады?

Неміс классикалық философиясының көшбасшысы Иммануил Кант ең бірінші жаратылыстану ғылымдарымен айналысып, кейін ғана философияға бет бұрған болатын. Осы ретте Кант шығармашылығы қандай кезеңдерден тұрады?

«Адам өмірі азапқа толы» деген пікір қай философиялық дәстүрге тиесілі түсінік?

Конфуций философиясындағы «Цзюнь-цзы» ұғымы қандай мағынаны білдіреді?

Конфуций философиясындағы «Чжун юн» ұғымы қандай мағынаны білдіреді?

«Менің білетінім – өзімнің ештеңе білмейтіндігім, басқалар оны да білмейді», деген пайымдаудың авторы кім?

Көне гректер ашқан, тек ақыл-ой арқылы танып білуге болатын шынайылықтың ерекше түрі қалай аталады?

Гректің қай философы метафизиканың пәнін бастапқы немесе жоғарғы бастаулар себебін, субстанцияны, болмысты зерттейтін және Құдай туралы білім деп анықтаған болатын?

Грек философы Парменид болмысты: «Ақыл-оймен игерілетін, бүтін, тұтас және әрқашан бар» деп анықтай отырып, оның сонымен қатар тағы да қандай сипатын бөліп көрсеткен?

Атомистік теорияның негізін салушы грек философы Демокрит бейболмыс деп нені айтқан?

Берілген нұсқалардың қайсысы философиялық танымға сәйкес, ақиқаттың дәл анықтамасы болып табылады?

Берілген сөздердің қайсысы рационализмге қытысы жоқ ұғым?

Аталған ұғымдардың қайсысы эмпиризмге қытысы жоқ ұғым?

Қай философ танымға кедергі келтіретін – тектік, үңгір, алаң, театр идолдары туралы тұжырымның авторы?

Берілген нұсқалардың ішіндегі қай философтың ілімінде «Интеллектуалдық интуиция», «Туа бітті идеялар», «Күмән» ұғымдары кездеседі?

Берілген нұсқалар ішіндегі қай ұғымның сана философиясына қатысы жоқ?

Берілген нұсқалар ішіндегі қай ұғымның бейсаналық теориясына қатысы жоқ?

Философиялық танымға сәйкес, таным деп нені айтады?

Философиялық танымға сәйкес, қай жауап нұсқасы эмпиризмнің негізгі ұстанымы болып табылады?

Заттар мен құбылыстардың жалпы, мәндi және қажеттi қасиеттерi мен белгiлерiн бейнелейтiн ойдың формасы қалай аталады?

Аристотель негіздеген дүниенің пайда болуы мен өмір сүруінің заңдылықтарын түсіндіретін себептер қатарына кірмейтін ұғымды белгілеңіз:

Берілген жауап нұсқаларының қайсысы материализмнің тарихи формаларына жатпайды?

Берілген жауап нұсқалары ішіндегі қай нұсқа Гегельдің философиялық жүйесі бойынша Абсолюттік рух дамуының шыңы саналады?

Аталған жауаптардың қайсысын метафизикаға қатысы жоқ пайымдау деп есептейсіз?

Субстанция мәселесін қарастыруда дүние бастауын көп деп есептейтін философиялық ілім қалай аталады?

Әл-Фараби өзінің онтологиясында әлемді қандай негізгі екі бөлікке бөлген?

Әл-Фараби онтологиясындағы дүние құрылымының ең төменгі, бастапқы сатысы қалай аталады?

Әбу Насыр әл-Фараби онтологиясындағы әлемнің пайда болуын түсіндіретін теория қалай аталады?

Аристотельдің ғылым классификациясына сәйкес, теориялық ғылымға қандай ғылымдар кіреді?

Көне дәуірдегі Таяу Шығыс елдерінде пайда болған ғылым түрлері қандай жалпы атауды иеленеді?

Философияның негiзгi мәселесiнiң бiрiншi жағы қалай тұжырымдалады?

Рационализмнің көрнекті өкілі Г. Лейбниц онтологиясының негізгі ұғымы қалай аталады?

Ф. Бэконның ойынша, адам жан-дүниесінің қандай үш қабілеті ғылымдарды топтастырудың негізінде жатуы қажет?

Материяның атрибуттары немесе ажырамас қасиеттері қатарына жататын қандай ұғымдарды білесіз?

Қандай ұғым Т. Кунның ғылым философиясының негізгі ұғымдары қатарына кірмейді?

З. Фрейд пайымдауындағы түс көру дегеніміз не?

Білімнің қайнар көзін тәжірибе деп есептейтін философиялық бағыт қалай аталады?

Дүние бір бастамадан тұрады деп есептейтін философиялық ілім қалай аталады?

Платон ғылыми білім деп қандай білімді айтқан?

Гректің қай философы дүниенің үнемі даму, өзгеру, қалыптасу үстінде екендігін өзінің «Бір өзенге екі рет түсуге болмайды» деген атақты пайымдауы арқылы жұмбақтап жеткізген болатын?

Философия үшін маңызды сұрақты алғаш болып қойған, яғни, дүниенің шынайы мәні дәл біз көргендей ме (қалай көріп, қандай қабылдасақ), жоқ ол шын мәніне басқаша ма? – деген мәселені көтерген грек филофиясының мектебі қалай аталады?

Зерттеушілер бүгінгі ғылымды танымның ұжымдық формасына жатқызады. Келтірілген тұжырымдардың қайсысы парадигма ұғымының дәл анықтамасы болып табылады?

Төменде көрсетілген қай ұғым антикалық танымға сәйкес, барлық шеберлік, ептілік, өнер деген мағынаны білдіреді?

Техника философиясы антикалық дәуірден бастау алғанымен, арнайы бағыт ретінде ол XIX-XX ғғ. шеңберінде Батыс философиясында қалыптасқан болатын. Көрсетілген ойшылдардың ішінен қай философ, техниканы: «Адам ағзаларының сыртқы әлемдегі жалғасы әрі көрінісі (проекциясы), адамның өзін-өзі тануға, өз рухын танып білуге бағытталған іс-әркетінің жемісі» деп анықтаған болатын?

Білімнің күнделікті-қарапайым және ғылыми деп бөлінетіні белгілі. Осы тұрғыда, ғылыми білімді ғылыми емес білімнен ажыратуды қалай атайды?

Берілген нұсқалардың ішінен қай ұғым, материалдық дүние мен рухани құбылыстар туралы шынайы əрі нақты мəліметтер және олардың адам санасында дұрыс, объективті бейнелеуін білдіретін ұғым болып табылады?

Техниканың философиялық мәселелерін зерттеген Қазіргі заман философиясының көптеген бағыттары бар. Берілген нұсқалардың ішінен қай бағыттар техника болмысының философиялық қырын арнайы зерттеген?

Адам баласының қашан пайда болғаны туралы сауалдар ерте кезден бастап ғылым мен философияны бірдей толғандырып келе жатқан маңызды сауалдар. Осы негізде философиядағы адам мен қоғамның пайда болуын белгілейтін термин қалай аталады?

Неміс философы Мартин Хайдеггердің өзінің болмыс мәселесін жаңа қырынан сараптаған болмыс туралы ілімін «іргелі онтология» деп атағаны белгілі. Адам болмысына қатысты Мартин Хайдеггердің пайымдауын толықтырыңыз. «Адам болмыстың.................»

Позитивизмнің көшбасшысы Огюст Конт адам ақыл-ойының дамуы бірнеше кезеңдерден өткен деп есептейді. Берілген нұсқалардың ішінен қайсы нұсқаны Конт белгілеген кезеңдерге жатады?

XVI-XVII ғғ. ғылым әлеуметтік институт ретінде қалыптасып, жекелеген ғылымдар жаңа қарқынмен дами бастады. Осы кездегі Жаңа дәуiр философиясы «жаратылыстану ғылымдары табиғатты зерттеп, жаңалықтар ашуы тиiс» деп санап, философияның мiндетiне ненi қалдырды?

Карл Поппердің ғылыми танымға қатысты кез келген орныққан теорияны теріске шығаруға бағытталған методологиялық қағидасы қалай аталады?

Карл Поппердің сыншыл рационализм ілімі бойынша ғылыми білімнің өзге білім түрлерінен қандай басты айырмашылығы бар?

Неміс философы Иммануил Кант өзінің таным теориясында дүниені толықтай танып білу мүмкін емес деп есептеді. Аталған ұғымдардың қайсысы Канттың таным теориясына қатысты термин?

Мартин Хайдеггердегі Dasein ұғымының қазақ тіліне аударғандағы мағынасы нені білдіреді?

Логикалық позитивизімдегі верификация принципі қандай мағынаны білдіреді?

Көрнекті өкілдері Огюст Конт, Герберт Спенсер, Джон Стюарт Милль болып табылатын позитивизм бағытына қатысты алғанда, төмендегі пайымдаулардың қайсысы дұрыс деп есептейсіз?

Философтардың басқа адамдардан басты айырмашылығы, олар идеялар мен концептілер тудыра біледі. Ойдың тілін түсінеді. Ненің болып, ненің қойып жатқанын бағамдайды. Осы тұрғыда, ағылшын философы Джон Локк адам жанын неге теңеген? Осы ұғымды білдіретін сөз тіркесін белгілеңіз.

Көне Қытай философиясының көрнекті өкілі Конфуцийдің антропологиялық философиясындағы сяо принципі қандай мағынаны білдіреді?

Антропоцентризм қай дәуірдің философиясына тән принцип?

Көрсетілген қай пайымдау білімге берілген дұрыс анықтама болып табылады?

Конфуций философиясындағы «жэнь» ұғымы білдіретін адамгершілік қасиеті қалай аталады?

Ақиқаттың дүниеге келуіне көмектесетін Сократтың әдісі қалай аталады?

Дедуктивті математикалық әдістердің, логиканың, ақыл-ойдың ғылыми танымда басымдылығын көрсететін жаңа еуропалық философиялық бағыт қалай аталады?

Көрсетілген ойшылдардың қайсысы адамға берілген «Zoon Poltikon» анықтамасының авторы?

Дүниеге көзқарастың тарихи алғашқы формасы қалай аталады?

Көне Үнді дүниетанымындағы ахимса ұғымы қандай мағынаны білдіреді?

Көне үнділердің барлық философиялық ілімдеріне ортақ бір мәселе бар. Оған сәйкес, адам өмірі - толы азап. Осыған орай, буддизмнің негізін қалаушы Сидкхартха Гаутаманың пікірінше азаптың себебі неде?

Көне Грек философтарының арасынан қай ойшыл дүниені "Бірде лаулап жанып, бірде сөніп отыратын" отқа теңеген болатын?

Берілген ғалымдардың арасынан қай философ ғылымға парадигма ұғымын енгізген?

"Сананың интенционалдылығы" ұғымы қай философиялық бағыттың негізгі әдіснамалық тұжырымдамасына жатады?

Ғылыми бiлiмдi ұйымдастырудың жоғарғы формасы қалай аталады?

Платонның ойынша көз алдымыздағы сезімдік заттар әлемі абзал дүниеге жатпайды. Себебі олар бүгін бар да, ертең жоқ. Сондықтан да ойшыл ақиқат деп мәңгі өмір сүретін идеялар әлемін айтады. Осы орайда Платон ақиқат өмір сүретін деп қандай әлем туралы айтып отыр?

Томас Кунның ойынша қандай жағдайда ғылыми парадигмалар алмасуы жүзеге асады?

Неміс философы Гегель философияны қатаң ғылымға айналдарғысы келіп, өзінің үштік принципке негізделген («идея-табиғат-рух») философиялық жүйесін жасаған болатын. Аталған ұғымдардың қайсысы Гегель триадасының алғашқы элементі болып табылады?