Ассоциации «общенациональное движение «бобек» конгресс ученых казахстана
SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
жүктеу/скачать 2,63 Mb. Pdf көрінісі
|
| SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" ASTANA, KAZAKHSTAN, FEBRUARY 2023 81 нәтижеге жеткен болатын[1. 32б]. Олар жүйелеп оқыту тәсілінің құрылымдық құрамдас бөліктері мен олардың мазмұнын анықтау үшін төменде берілгендей етіп жіктеген болатын: 1) Жүйелеп оқыту тәсіліндегі мотивациялық-ерік компоненті вокалдық-орындаушылық шеберлікті қалыптастыруда вокалдық іс-әрекеттерді орындауға бағдарлауды және көпшілік алдында ән салуға психологиялық дайындықты қамтиды; 2) Жүйелеп оқыту тәсіліндегі операциялық-технологиялық әдіс есту қабілетін, дауысты қалыптастыру, тыныс алу, артикуляция дағдыларын меңгеруді көздейді; 3) Жүйелеп оқыту тәсіліндегі реттеуші-психологиялық іс-әрекетті орындауда өзін-өзі бақылау, кәсіби даму жолында өзін-өзі реттеу, орындаудың техникалық қиындықтарын жеңу қабілетін дамытуға бағытталған; 4) Жүйелеп оқыту тәсіліндегі жеке шығармашылық іс-әрекеті спектакльдің жеке шығармашылық сипатын көрсетеді. Вокалдық-орындаушылық шеберлікті қалыптастыруда жүйелеп оқыту тәсілі бұл кез келген педагог- музыкант үшін әмбебап тәсіл болып табылады. Дегенмен, вокалисттің орындаушылық шеберлігінің құрамдас бөліктерін кәсіби сипаттаудың ең спецификалық сипаттамалары операциялық-технологиялық ішкі жүйеге қатысты және вокалдық дағдыларға негізделген. Л.Б. Дмитриев дауыс аппараты жұмысының табиғатын, дауыстың кәсіби дыбысталуын қамтамасыз ететін белгілі бір «ән айту моторының динамикалық стереотиптерін» түсінді [2, 628 б.]. Вокал педагогтары Л.Б.Дмитриев, Г.П.Стулова, А.Г.Менабени, В.Багадуров, В.П. Морозов, А.М.Вербов, В.В. Емельянов және т.б. өздерінің еңбектерінде дауыс техникасының негізгілерінің арасында келесі дағдыларды ажыратады: тыныс алу, резонация, артикуляция, дыбыс шығару, вокалдық- есту, орындаудың эмоционалды экспрессивтілігі. Бұл педагогтардың ғылыми зерттеулеріндегі вокалдық кеңестерді өз жұмыстарымызда қолдану арқылы студенттердің вокалдық- орындаушылық шеберлігін қалыптастыруда ең маңыздысы оқу сахналасында технологиялық ішкі жүйесінің келесі құрамдас бөліктері вокалдық дағдыларды ажыратып топтастырдық. Олар; - дыбыс қалыптастыру дағдылары: дұрыс интонация, резонанстық сезім, дыбыс регистрін мақсатты бақылау, дыбыстық шабуылдың әртүрлі түрлерін қолдану, дауыстың қозғалғыштығы; - есту дағдылары: ән дыбысының сапалық сипаттамаларын дыбыс ағынынан оқшаулау, оларды дамыған вокалды-есту көріністерімен салыстыру, дыбыстың эмоционалдық бояуын анықтау; - тыныс алу дағдылары: ән айту, дауыс бөлігінің белгілі бір түрі үшін оңтайлы тыныс алу көлемі, тыныс алуды бүкіл музыкалық фразаға жеткізу мүмкіндігі; - артикуляциялық дағдылар: дикцияның анықтығы мен дұрыстығы, логикалық екпін, сөз тіркесі, мәнерлілік [3,138 б]. Жоғарыда аталған дағдылар арқылы қалыптасатын бастапқы кезеңдегі вокалдық жұмыстың негізгі бағыттарына қысқаша сипаттама берейік. 1. Әншінің вокалдық-орындаушылық процесіне дайындаудың қажетті шарттары арқылы мұғалім жұмысындағы алғашқы қадамдар студенттің дауысына ғана емес, бүкіл денесіне мұқият назар аударудың жаңа әдетін меңгерумен байланысты. Дененің дұрыс және ыңғайлы орналасуы, оның дыбыс қалыптастырудағы еркіндігі, бұлшықет жұмысын үйлестіру қабілеті дауыс аппаратының тиімділігін анықтайды. Сондықтан студенттердің әншілік зейіні алғашқы сабақтардан бастап дененің, бастың, қолдың, аяқтың еркін орналасуына, тыныс алудың табиғилығына, ән айтқан кездегі есінеу сезіміне бағытталуы керек. Бұл жағдайда дауыс шығару процесі өнімді болады. |