Астана 2015 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 3,21 Mb. Pdf көрінісі
|
АҚШ . 2013
жылы 8 жасқа дейінгі балалардың 75%-
ның
үйінде планшеттер , смартфондар немесе кез келген
мобильді құрылғылар бар , бұл 2011 жылға қарағанда
23%-
ға артық.
Ұлыбритания . 8-12 жастағы балалардың көпшілігі
планшеттерді ойындарға және бейнелер көру үшін қолданса, балалардың 74%-
ға
жуығы Интернетті білімдік мақсаттарда пайдаланады (
ақпараттар іздеу , оқыту бағдарламалары және б .). Бұдан
басқа, 2015
жылғы статистика бойынша әрбір 3 - ші бала жеке
планшетке ие (2014 жылы
–
әрбір 5- ші ).
21
мұндай мүмкіншіліктің болмауы себебінен пайдаланбайтынын айтты (1 кесте
). 1
кесте . Үй Интернеті , %
Күнделікті
Жұмасына 1 немесе
2 рет Айына
1 немесе
2 рет Жылына
1 немесе
2 рет Ешқашан
1.
Үй
тапсырмасын орындайды
38,8 32,6 10,3
1,9 14,7
2. Журнал, кітаптар оқиды
36,4 15,6 4,1 17,2
3. Ойын ойнайды
32,9
7,8 1,4
10,1 4.
Әуен
тыңдайды 43,0 31,1
8,6 1,7
11,7 5.
Бейне қарайды
28,2 32,4 13,9
3,2 18,3
Интернетте журналдар мен кітаптар оқудың тестілеуге қатысқан 5 сынып оқушыларының оқу сауаттылығына оң әсері анықталды (r=0,051, p=0,040) . Сонымен қатар , Интернетте бейнелер көру математика
және оқу бойынша оқу жетістіктеріне теріс әсерін тигізеді
. Бұдан басқа , Интернетті пайдаланып үй тапсырмасын орындау мен оқу бойынша нәтижелер арасында әлсіз теріс өзара байланыс
байқалады (r=-0,054, p=0,029) . Математикалық сауаттылыққа қатысты мұндай
тенденция байқалмайды . Интернетті пайдаланбау оқушылардың оқу және математикалық сауаттылығына
теріс әсерін тигізеді (r( оқу )=- 0,089, p=0,000/ r(математика)= - 0,067, p=0,006) . Сонымен , «Менің балам үй
тапсырмасын орындау, журналдар мен кітаптар оқу үшін ешқашан Интернетті пайдаланбайды» деген жауап нұсқасын белгілеген ата
- аналардың балалары, орташа алғанда , оқу мен математика бойынша
тапсырмаларды нашар орындады ( сәйкесінше 65% және
76,5%).
Ойын - сауық индустриясын қарқынды дамытуға мүмкіндік туғызатын
қазіргі заманғы гаджеттердің кең таралуы электронды және дәстүрлі кітаптарды оқуды ығыстыруда . Оқуға қызығушылықтың төмендеуі жалпы әлемдік тенденция болып табылады. Сонымен , ЭЫДҰ мүше - елдері арасында 2000 - 2009 дейін жылдар кезеңінде өз ғанибеті
үшін оқуды ұнататын балалар саны 5%- ға төмендеді (
).
22
Осы аралықта халықаралық зерттеулер нәтижелері (PISA, PIRLS және б
.), өз ғанибеті
үшін оқуды ұнататын балалар оқуды
ұнатпайтындармен
салыстырғанда академиялық неғұрлым табысты екендерін көрсетеді. Оқу неғұрлым жылдам және терең қабылдауға,
жаңа ақпараттарды ұғыну мен түсіндіруге көмектеседі , бұл
гуманитарлық қана емес, сондай - ақ табиғи ғылым пәндері бойынша да оқу үлгеріміне оң әсер
етеді. Шетел
зерттеушілері анықтағандай, кітаптардың (көріп
шыққан/оқылған) саны мен оқуға қабілеттілік арасындағы өзара байланыс жас ұлғайған
сайын күшейеді. Жоғары мектеп оқушыларының тіл дағдыларын 30%-
ға
дамыту үйдегі баспа материалдарының болуына байланысты болған (
және Bus, 2011, Buckingham дәйексөзі , 2013) . Сонымен бірге көпшілік респонденттердің сауалнама деректері бойынша , үй кітапханасында барлығы 10- нан
(31,2%) және
25- тен
кем
кітап (34,9%) бар
(7 сурет
). Орта есеппен бір қазақстандық отбасына 46 кітаптан келеді. PISA-2012 нәтижелері бойынша , ЭЫДҰ елдерінде орта есеппен әрбір отбасында 156 кітапқа дейін болады .
7 сурет
. Үйдегі
кітаптардың жалпы саны , %
Үйлерінде 10-
нан
кем және 500- ге
жуық кітаптары бар оқушылардың оқу тапсырмаларын
табысты орындау айырмасы 12%- ға
тең ( сәйкесінше 65,5% және
77,5 %). ЭЫДҰ
елдерінде PISA-2012 мәліметтері бойынша
бұл алшақтық 64 балды құрайды , ол мектеп оқуының бір жарым жылына сәйкес.
Бала , бәрінен көбірек,
кітап оқуды уақытты жағымды
өткізу ретінде
позициялайтын ата - ананың дұрыс үлгісінің ықпалына ұшырайды (
).
Ата - аналар оқыса, бала да оқиды 23
«Оқуды сүйетіндер»
тобына кітап оқуға көзқарасы бойынша жауаптары негізінде сауалнамаға қатысушы
5 сынып оқушылары ата - аналарының 86,6%- ы
жатқызылады. Зерттеудің қатысушылардың 16%-
ы
кітап дүкендері мен кітапханаларға баруды ұнатпайды, кітап оқу оларды мүлде қызықтырмайды .
Осы зерттеуде кітап оқу туралы жағымсыз пайымдау мен оқырман сауаттылығының деңгейі арасында теріс корреляция анықталды (r=- 0,053, p=0,032) . Яғни , ата
- аналар
«кітап оқу
–
бұл босқа уақыт жоғалту»
деп санайтын мектеп оқушылары тапсырманы 7,2%- ға
төмен орындады
(69,8% және
62,6%). Осылайша
, ата
- аналардың кітап оқуға оң көзқарасы да
мектеп оқушысының табысына ықпал етеді (r=0,084, p=0,001) .
Респонденттердің 44,6%-
ы
өз ғанибеті үшін кітап оқуға аптасына орта есеппен 5 сағатқа дейін уақыт мөлшерін жұмсайды. Сұралғандардың тек 20%- ының
ғана
сүйікті ісіне 2 есе көп уақыт арнауға мүмкіндігі бар . Респонденттердің 20 %- ы
кітап оқуға аптасына тек 1 сағат уақыт қана
бөлуі мүмкін (8 сурет
).
8 сурет . Кітап оқуға бөлінетін уақыт мөлшері
Отбасы
ортасы
( кітаптың маңыздылығы , оқылғанды қорытындылау ) кітап оқуға ішкі қажеттілікті тәрбиелейді. Қол
бос кезде кітап оқуға аптасына 10 сағаттан артық уақытын арнайтын ата -
балалары
оқу сауаттылығының
айтарлықтай жоғары деңгейін көрсетті (73%
орындалу ).
Аптасына 1 сағаттан кем кітап оқитын ата - аналардың балалары төменірек жетістік көрсетті (68%). Анасы баланың дамуына оның өмірінің
алғашқы бес жылы ішінде қатыспаған немесе ішінара қатысқан болса , қабілеттілігінің дамуы
Балалардың ерте дамуы және олардың оқу жетістіктері 24
бойынша бала өз құрдастарынан 1,8%- ға
артта қалып қояды (
2008 ).
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында алынған білімнің
мектеп оқушыларының бастауыш мектепте кітап оқу бойынша да, математика бойынша да үлгеріміне тікелей әсері болады (Melhuish және б , 2008). Респонденттердің 46,6%- ы
балалары мектепке дейінгі
білім беру ұйымдарына 2-
ден 4 жасқа дейін және одан көп уақыт барды деп жауап берді.
Сауалдың қалған
қатысушылары балаларының бала бақшаға бармағанын (28,7%), немесе тек 1 - ші сыныпқа түскенге дейін мектепке дейінгі даярлықтан өткенін белгіледі (23,8%). Мектепке дейін білім беретін ұйымдарға бару оқу сауаттылығына
оң әсерін тигізеді (r=0,095, p=0,000) . Балалардың кейбірінің мектепке дейінгі даярлығы болмауына қарамастан, көпшілігі 5 және 6 жастарында оқуды үйренді
( респонденттердің 43,6%
және 40,2%).
Респонденттердің 9,7%-
ы
балалары оқу дағдыларын ерте жастан үйренді деп көрсетті . Бұл ата
- ананың
бала мектепке барғанға дейін оның дамуымен өте
белсенді айналысқанын куәландырады (
кітап оқыды , сөздермен, әліпбиі бар ойыншықтармен ойнады және б.).
3- тен 5 - ке дейінгі жаста ерте оқудың оқу және математикалық сауаттылыққа оң әсері болады
(r( оқу)=0,062, p=0,011/ r(математика)=0,049, p=0,049) .
Сонымен бірге, 6-7
жаста оқуды үйрену мен балалардың оқу бойынша да, математика бойынша да үлгерімі
арасында
әлсіз
теріс
байланыс байқалады
(r( оқу )=- 0,050, p=0,044/ r(математика)= -0,062, p=0,011) . PIRLS-2006 мәліметтері ата
- аналар
балалардың функционалдық сауаттылығын дамытуда негізгі рөл атқаратынын көрсетеді . Ата
- аналар баланың оқу процесіне көбірек қатысса, соғұрлым оның мектептегі академиялық үлгерімі жақсы болады . Гудманға сәйкес
(2001)
, отбасында баланың
функционалдық сауаттылығын
дамытумен айналысатын ата
- ананың
баласы
мектептегі оқуға барынша даярланады. Сондай - ақ оқытушылар мен зерттеушілер, ата - аналардың баланың оқуына қатысуы
- ақ өмірдегі де бұдан ары табысы үшін өте маңызды екенін пайымдайды (
және б ., 2006 ).
Мектеп әкімшілігімен,
сынып жетекшілерімен жүргізілген сұхбат педагогикалық ұжымдардың ата - аналарды мектеп өміріне тарту
Ата - аналардың мектеп өміріне қатысуы және баланы оқыту табыстылығы 25
бойынша елеулі жұмыстар жүргізіп отырғанын көрсетеді . Оларға ата - аналар жиналысы, лекториялар,
психологиялық консультациялар, жеке кездесулер, Денсаулық күні,
Отбасы аптасы және басқа ортақ спорттық және шығармашылық шаралар
жатады . Мектепте ата - аналар мен жалпы мектеп жиналысы әдетте жоспарға сәйкес оқу жылында 5 мәрте өткізіледі . Мектеп пен бала тәрбиесіне қатысты мәселелер туындаған кезде,
жоспардан тыс жиналыстар ұйымдастырылады.
Мектеп
директорлары «Ата - аналар жиналысын өткізу үлгісін
балалардың жас ерекшелігіне байланысты
ескеріп ауыстыру қажет», - деп санайды.
Көптеген мектептерде ата - аналар жиналысы интерактивті түрде өткізіледі. Кембридж үлгісіндегі коучинг, психологтың дәрістері, конкурстар, көрмелер,
концерттер, тренингтер өткізіледі, бірге фильмдер көру ұйымдастырылады.
Эпштейн және б.
жіктеуі бойынша (2009) баланың мектептегі өміріне
- аналардың қатынасуы алты түрлі өзара әрекеттерге бөлінеді,
олар ата - аналармен сауалнама және білім беру қызметкерлерімен
сұхбат жүргізу аясында зерттелген. Ата
- аналардың білім беру ұжымынан өз балаларының сабақ үлгеріміне, тәртібіне және оқыту жағдайларына қатысты ақпараттар алуға құқығы бар (
).
- Жыл сайын ата - аналар оқушылардың ғылыми - тәжірибелік конференцияларына әділ - қазылар мүшелері және ғылыми жетекшілер ретінде қатысады. Экскурсияларға шығуға, айналаны пайымдау, өзін - өзі тану және Қазақстан тарихы бойынша ашық сабақтар өткізуге қатысады . Балалардың «Ақ бота», «Орыс қонжығы», «Британ бульдогы», «Алтын бөрте» және б. конкурстарға қатысуына жәрдемдеседі. Музыка, өнер, хореография жөніндегі шығармашылық тапсырмаларды орындау кезінде көмектеседі ( Сынып жетекшісі ) . - Дәстүрлі түрде әрбір оқу жылының 19 - 20 қазан күндері «Лицей күні» өткізіледі, ай сайын мектеп сайтында ата - аналарға арналған ақпараттар орналастырылады. Мектептегі және мектептен тыс барлық шаралар ата - аналар қоғамының қатысуымен жүргізіледі, бұл отбасы мен мектептің өзара әрекеттерінің тиімділігіне оң әсерін тигізеді… ( Психолог) . - Өзара ынтымақтастыққа жағдай жасауға тырысамыз. Алайда көптеген ата - аналарды, ең алдымен, экономикалық әл - ауқат мазалайды. Олар күннің көп бөлігін жұмыста өткізеді, бала тәрбиесінен жиірек жалтарып, бұл міндетті мектеп ұстаздарына артады ( Мектеп директорының орынбасары ) .
26
Бұл құқық
ата - аналар жиналысында ақпараттармен танысу арқылы толық іске асырылады . Бұл , әсіресе
, білім берудің бір деңгейінен басқа деңгейіне өту
кезінде өзекті
. Мысалы, бесінші сыныптардың ата - аналарына сынып жетекшілерімен танысу маңызды, сабақ кестесі туралы ақпарат қашанда қызықты және т.с.с.
Дегенмен , қол бос болмау себебінен (көп ауысымды, вахталық жұмыс және б.) мектепке ата
- аналардың кейбірі келмейді
. Тек
респонденттердің
79,3%-
ы
сыныптың ата - аналар жиналысына барады. Тек қана 27,2%- ы
сыныптан тыс шараларға
(экскурсиялар , сынып
сағаттары және б .)
қатысады және 47%-
ы
жеке бастамасы бойынша мұғалімдермен баланың үлгерімі
жөнінде әңгімелесуге уақыт бөледі.
Осы аралықта корреляциялық талдау жүргізу, ата
- аналардың мектеп өміріне
мұғаліммен бірге баласының тәртібін талқылау арқылы қатысуы, мектепті
жөндеуге, әр түрлі сыныптан тыс шараларға өз
еркімен қатысуы, сондай - ақ сынып жиналыстарына баруы, мектеп оқушыларының
оқу және математикалық сауаттылығына оң әсерін тигізетінін көрсетті
(r( оқу)=0,118, p=0,000; r(математика)=0,073, p=0,003 ) . Ата - аналарды тартудың «Коммуникация»
түрін
«мектеп
- отбасы»
және
«отбасы - мектеп»
өзара қарым - қатынастарына бөлуге болады. Ата - аналары жеке бастамалары бойынша мұғаліммен бірге баласының Ата - аналардың балаларды оқытуға қатынасуы және олардың академиялық үлгерімі 27
үлгерімін талқылаған мектеп оқушыларының тапсырмаларды орындау нәтижесі оқу бойынша 69,5%
және математика бойыша 81,6%-
ды
құрады (r=0,061, p=0,13) . Сонымен , ұстаздың
бастамасы бойынша баланың үлгерімі туралы әңгімелесу математикалық дағдыларға оң әсерін
тигізеді (r=0,049, p=0,045) . Егер мектеп оқушысының тәртібі туралы сөйлесуге мұғалім тарапынан бастамашылық жасалса, онда бұл өзара байланыстардың тиімділігі жоғары болады. Ата - аналары баланың тәртібін мұғалімнің бастамасы бойынша талқылайтын балалардың оқу көрсеткіштері айтарлықтай жоғары (69,2% - оқу
, 81% - математика).
Ата
- аналардың «отбасы - мектеп»
ынтымақтастығына белсенді тартылуы
оқушылардың мектептегі үлгерімін, қатысуын
және тәртібін жақсартуға көмектеседі (Sheldon және Epstein, 2005).
Сондай - ақ сауалнамалар деректері бойынша , «Ерікті қатысу» атты ата - аналардың тартылу түрі қарастырылған . Ата
- аналардың спорттық жарыстар мен шығармашылық конкурстарға белсенді қатысуы
мен оқу
(r=0,055, p=0,026) және математикалық
сауаттылық арасында оң байланыс анықталды. Барлық мектеп шараларына ерікті қатысатын ата - аналардың балалары тестілеу тапсырмаларының оқу бойынша 71%-
ын
және математика бойынша 80,6%-
ын
орындады . Мұндай ата - аналардың ең жоғары үлесі Шығыс - Қазақстан (13%) және Қызылорда облыстарына тиесілі (12%).
«Қоғамдастықпен
ынтымақтастық жасау»
және «Шешімдер қабылдау» түрлері бойынша ата - аналардың мектеп өміріне қатысу деңгейі туралы ақпарат сұхбат арқылы алынды. Сынып жетекшілері мен директорлар орынбасарларының жауаптары бойынша , барлық мектептерде ата - аналар комитеті бар. Мектептегі ата - аналар
комитетінің мүшелері болып табылатын респонденттердің ең жоғары үлесі Жамбыл
облысына тиеді
(13%).
Қамқоршылық
кеңесінің болуы туралы жауаптар бірлі - жарым болды. Сонымен бірге , комитеттің де, кеңестің де қызметтері
тек қолдау көрсету ғана: әлеуметтік
және
мәдени шараларды ұйымдастыруға
қатысу . Олар мектеп деңгейіндегі
мәселелерді шешу процесіне, мектептің даму стратегиясын әзірлеуге қатыспайды . Сауалнамалар нәтижелері сұралған ата - аналардың 17,7%- ы
сынып және мектеп ата - аналар комитеттерінің мүшелері болып табылатынын
және небары 1%- ы қамқоршылық
кеңесі
мүшелері
28
екенін көрсетті . Сауалнама барысында көптеген ата - аналардың мектептегі қамқоршылық кеңесі жайында білмейтіндері анықталды.
Сауалнаманың бұл блогы сондай - ақ ата - аналардың балалары оқитын мектепке деген көзқарасын көрсететін, сондай - ақ олардың мінсіз мектеп қандай
болуы тиіс екендігі туралы пікірлерін айқындайтын сұрақтардан тұрады . Респонденттердің көпшілігінің пікірі бойынша, олар балаға таңдап алған мектептің ұсынылған 7 өлшемнің 3 - не сай болуы «өте
маңызды»
: «Жақсы бедел», «Игілікті орта» және
«Қауіпсіз орта» (9
сурет
).
9 сурет . Ата - аналардың өз балаларына мектеп таңдауы үшін маңызды
факторлар , %
«Менің балам оқитын мектепте игілікті психологиялық орта
қалыптасқан», «Баланың мұғаліммен қатынасы жақсы» және
«сыныптастарымен жақсы қарым - қатынаста» - бұл пайымдаулармен ата - аналардың 68,9%, 66,4% және
79,2%- ы
толық келіседі . Сұраққа «Менің балама мұғалімдер жөнсіз қарайды» деп
қатысушылардың 18,3%- ы
. Сонымен қатар , сұхбаттан сынып жетекшілерінің жұмысында жалғыз бала тәрбиелеп отырған отбасылармен түрлі мәселелердің
бары
көрінеді
. Олардың пікірінше , «мұндай бала сынды көтере алмайды, тез өкпелейді», «ата - аналары
оларды еш нәрседен бетінен қақпайды , көпшілік жағдайларда мұғалімдерді жазғырады».
11
4 4,9
27,9 2,2
11,3 6,2
13,5 12,1
11,5 4,2
2,7 30 36,8 42,3 44,5
29,2 35,1
25,1 46,3
52,4 38,2
35,9 27,5
56,3 65,4
үйге жақын орналасуы мектептің жақсы беделге ие болуы қосымша пәндердің оқытылуы білім беруде белгілі бір әдістердің қолданылуы жанұяның басқа мүшелерінің сол мектепке баруы игілікті ортаның болуы қауіпсіз ортаның болуы өте маңызды маңызды белгілі бір дәрежеде маңызды маңызды емес 29
Респонденттердің 73,6%- ының
пікірі бойынша , «мектепте қауіпсіз оқыту жағдайлары қамтамасыз
етілген». Бұл
пайымдаумен сұралғандардың 20,5%- ы
түгел келіскен (
яғни, оқушылардың қауіпсіздігі
үшін барлық нәрселер ойдағыдай жақсы бола бермейді ). Іс жүзінде зерттеуге қатысушылардың 100%- ы
әртүрлі
деңгейде ( толықтай , түгелге жуық , барлығы емес) «мектеп баланың үлгеріміне қамқорлық
жасайды» және «оларға баланың үлгерімі туралы уақтылы хабарлап отырады»
деген мәлемдемелермен келіседі , 0,6%- ы ғана
толықтай келіспейді , қалғандары жауап беруге қиналады (10 сурет
). 10
сурет . Ата - аналардың баланың мектебі туралы пікірлері , %
Оқушылар ата - аналары олардың білімі мен оқуына белсенді қызығушылық
білдірген кезінде ең жақсы нәтижелерге қол
жеткізеді . Отбасылардың 95,5%- ының балалары күн сайын
үй
тапсырмасын орындайды . Респонденттердің 4,3%- ының
пайымдауынша (72 адам
), бала үй тапсырмасын орындауға
аптасына бірнеше рет қана уақыт
бөледі
. Сауалнамаға қатысушының
бірі бала ешқашан үй тапсырмасын жасамайды деп жауап берді және бірі бұл сұрақты жауапсыз қалдырды.
Сауалнама нәтижелері бойынша , көптеген ата - аналар күн сайын оқушының сабаққа дайындығын тек қана сұрап қоймай (95,5%), сондай -
(62,7%) немесе үй
тапсырмасының 62,3 66,4
68,9 79,2
18,1 24,2
23,6 16,6
13,3 6,2
5,3 2,5
5 1,6
7 4 менің балама мұғалім жөнсіз қарайды баланың мұғаліммен қарым - қатынасы жақсы мектепте игілікті психологиялық орта қалыптасқан баланың сыныптастарымен қарым - қатынасы жақсы толығымен келісемін дерлік келісемін толығымен келісе алмаймын мүлдем келіспеймін Баланың оқуына қолдау жасау Мектеп директорының тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасарымен жүргізілген сұхбаттан Біз ата - аналарға балаларының үлгерімі туралы толық хабарлаймыз:
Әр сенбіде ата - аналарға арналған «сұраңыз – біз жауап береміз» іс - шаралары өткізіледі .
Тәжірибе : күнделікке әрбір апта сайын оқушының бағалары жазылған жиынтық кестені жапсыру ( ата - ана танысқаны туралы қолын қояды ). - Ата - аналармен жеке жұмыстар жүргізуде құпиялылық сақталады ( жалпы жиналыста сіздің балаңыз «үшке оқиды» не «озат оқиды» деп айтылмайды. 30
дұрыс орындалғанын қарап шығады (74%). Бұдан басқа , ата
- аналардың 53,6%- ы үй
тапсырмасын бірге орындау кезінде Интернет көмегіне сүйенетіндерін көрсетті.
Үй тапсырмасын орындауға респонденттердің 6,4%- ы
ешқашан көмектеспейді , бұл көбінесе ата
- аналардың қолы бос болмауына байланысты . Басқа ықтимал себеп ата - аналардың балаларды дербестікке тәрбиелеу мақсатында сабақтарды орындауға көмектесуді қаламауы болып табылады . Әкелері
(55,6%) аналарына қарағанда (63%), балаларына үй тапсырмасын орындауға аз көмектеседі . Сондай - ақ, балаларына үй тапсырмасын орындауға ешқашан көмек көрсетпейтін аналардың
үлесі әкелерге
қарағанда екі есе аз екені анықталды (2 кесте
).
2 кесте . Ата - аналардың үй тапсырмаларын орындауға көмегі , %
Әке Ана
Күнделікті
55,6
63,0 Аптасына 3 немесе 4 рет
11,9
16,7 Аптасына 1 немесе
2 рет
19,2
12,1 Аптасына
1 реттен кем
5,3
2,9 Ешқашан немесе
дерлік
ешқашан
7,3 3,6 Жауап бермеді
0,7
1,7
Ата - аналар жиі түрде олардың балалары барлығынан жақсы оқу үшін ,
басқалардан қалыс қалмауы үшін репетиторлар қызметін
пайдаланады. Математика бойынша мектептен тыс қосымша сабақтарға
респонденттер балаларының 30%- ы
оқу бойынша 15%-
ы барады
.
Есте қаларлық жайт , бұл зерттеу нәтижелері математика бойынша қосымша
анықтады (r=0,059, p=0,017) . Мүмкін , мектеп оқушыларының мәтіндік есептерді (логикалық пайымдама)
шешу кезіндегі математикалық дағдылары , жинақтау, қажетті ақпаратты шығарып алу және басты элементті ерекшелеу шеберлігін қажет ететін оқу бойынша тапсырмаларды сәтті орындауға себепші болған шығар . Мектеп
оқушыларының спорт секцияларына баруы мен олардың математика және оқу бойынша үлгерімдерінің
корреляциялық байланысы анықталды
)=0,066, p=0,007/ r( оқу )=0,089, p=0,000) . Спорт секцияларында бір жылдан көп
уақыт қатысатын
оқушылар оқу бойынша - 73%
және математика бойынша тапсырмалардың 83%-
ын орындады
. Бұдан басқа , математика бойынша қосымша сабақтарға, спорт секцияларына және музыка үйірмелеріне бару отбасының жалпы табысымен өзара байланысты (r=0,162; p=0,000) .
31
Отбасының тәрбелеу қызметін іске асыруда негізгі рөл бос уақытта бірлесіп орындайтын іс - әрекеттеріне тиесілі.
Ата
- ана
міндеті –
балаларды өз денсаулығы мен интеллектуалды - танымдық дамуына пайдалы демалуға үйрету.
Сұралған ата - аналардың 45%- ы
аптасына бірнеше мәрте
балаларымен бірге спортпен айналысады , сөзжұмбақтар шешеді, шахмат
ойнайды және т.с.
Респонденттердің 37%-
ы
балаларды мәдениет пен өнерге араластыруға талпынады -
театрға, киноға , мұражайға және б . бару,
30%-
ында
мұндай мүмкіндік ешқашан болмаған
(
мекен
). Ата
- аналардың 33,4%- ы
айына 1 - 2 мәрте баласымен бірге кітап дүкендері мен кітапханаларға барады.
қатысушылардың
74%- ының
отбасылары балаларымен бірге кітап оқиды және оқығандары жөнінде әңгімелеседі, 87,5%- ы
бірге көрген фильмдерін талқылайды . Оқыған кітаптарды балалармен бірге талқылау оларды болашақта өздігінен
кітаптар мен басқа қосымша оқу материалдарын таңдауға ынталандырады , олардың ой - өрісін кеңейтеді (
).
Респонденттердің 55,1%-
ы
күн сайын немесе аптасына 1 - 2 мәрте
баламен әлеуметтік және саяси тақырыптарға әңгімелеседі және 70,9%-
ы
білімнің адам өміріндегі пайдасы туралы айтады.
18%- ы
баламен әлеуметтік және саяси мәселелерді ешқашан талқыламайтынын және бірлескен интеллектуалды және спорттық ойындарға дәл осынша қатыспайтынын айтты
. Сонымен бірге , корреляциялық талдау нәтижелері бойынша , баламен
әлеуметтік және
саяси мәселелерді
талқылаудың математикалық дағдыларды қалыптастыруға
оң әсері
болады
(r=0,050, p=0,041). Ата - аналар мен балалардың бос уақытты бірге өткізуі 32
Сауалнама деректері бойынша, ата
- аналардың 97,6%- ы , баланың мектеп өміріне
көңіл қояды . 96,3%- ы
бос уақытын
баламен араласуға жұмсайды . Отбасындағы ата - аналар мен балалардың қарым - қатынасы
балалардың жалпы психологиялық жағдайы үшін маңызды, сондай - ақ олардың оқу табыстылығы деңгейіне айтарлықтай әсерін тигізеді
. Еңбексүйгіштікке тәрбиелеу тиімділігі балаларға міндеттер
тағайындалатын отбасыларында қамтамасыз етіледі
. Еңбексүйгіш балалар, мұғалімдердің пікірінше, оқуда неғұрлым дербес және табысты болады.
сұрағына респонденттердің 74,2%-
ы
оң жауап қайтарды . 22%- ының
балалары үйдегі
- санда
орындайды,
ал
3,6%- ның
мәлімдеуінше, балалары
ешқандай міндет атқармайды . Балалардың өздігінен
дүкеннен зат
сатып алуы, үйде жануарларын күтіп - бағуы
(қалалық жерде),
отбасылық автомобильді жууы, бақшада көшет отырғызуы,
жүйектерді суаруы, өнімді
жинауы (ауылда) туралы жауаптар бірлі - жарым ғана болды.
Сауалнама деректері бойынша респонденттердің балалары 10- 11
жаста үй тазалығын сақтауға (65,1%), кіші інілер мен қарындастарын бағуға көмектесе алады (42%). Аздаған ата - аналар олардың балалары өз
дайындайтынын айтты (11
сурет ).
11
сурет . Балалардың үйдегі міндеттері
қолдан келетін жұмыстарды орындау балаға кір жуу машынасын, шаңсорғышты, қысқа толқынды пештерді,
әр түрлі
қызметтердің
ақысын төлеу терминалдары мен басқаларын пайдалану ептілігі тәрізді дағдыларды дамытуға көмектеседі . Зерттеу үйдегі Отбасында балаларды еңбекке тәрбиелеу 33
міндеттерді орындайтын балалар мектепте де және өмірде де табысты болатынын көрсетеді (Bruce, 2004). жүктеу/скачать 3,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|