Атабез ұмада орналасқан,бүйірлерінен сәл қысыңқы келген,сопақ пішінді жұп денелер. Оның ұзындығы см,көлденең см,массасы 15-25 г. Латынша атауы: testes грекше: orchis s
жүктеу/скачать 23,18 Kb.
|
Жыныс мүшелер
|
Атабез Атабез – ұмада орналасқан,бүйірлерінен сәл қысыңқы келген,сопақ пішінді жұп денелер.Оның ұзындығы 4 см,көлденең 3 см,массасы 15-25 г. Латынша атауы:testes грекше:orchis s.didymis Құрылысы: Атабездің негізі parenchyma testis сыртынан тығыз фиброзды қабықпен, tunica albuginea қоршалған.Артқы жиегі бойымен ақ қабықтың фиброзды тіні без ішіне еніп,атабез орталығы mediastinum testis деп аталады.Мediastinum-нан сәуле тәрізді фиброзды қалқалар,septula testis тарайды.Олар шеттерімен tunica albuginea-ның ішкі бетіне жабысып, осылайша ұрықтың барлық паренхимасын үлесшелерге, lobuli testis-ке бөледі. Ұрықтың үлесшелердің саны 250-300-ге жетеді.Атабез паренхимасы тұқымдық түтікшелерден тұрады, онда екі бөлім бөлінеді — tubuli seminiferi contorti және tubuli seminiferi recti. Әр үлесте 2-3 түтік немесе одан көп өзекшелер болады. Үлесшелерде иректелген түтікшелер, tubuli seminiferi contorti, mediastinum-ға жақындап, бір- бірімен байланысады және тікелей mediastinum-да қысқа түзу түтіктерге, tubuli seminiferi recti-ге тарылады. Тік түтікшелер mediastinum-де орналасқан торлы түтікшелерге,rete testis ашылады. Атабез торынан 12-15 шығарушы түтікшелер ,ductuli efferentes testis, атабез қосалқысының басына барады.Атабезден шыққан кезде шығарушы түтікшелер оралып, атабез қосалқысының бірқатар конустық үлесшелерін құрайды, lobuli s. coni epididymidis. Ductuli efferentes ductus epididymidis, ductus deferens-те көптеген қисықтарды құрайтын жалғыз қосымша каналға ашылады. Созылған кезде атабез қосалқысы түтігі 3-4 м-ге жетеді.Ductuli efferentes, lobuli epididymidis және атабез қосалқысының бастапқы бөлімі атабез қосалқысының басын құрайды. Аналық бездің қосалқысында ауытқитын каналдар, ductuli aberrdntes кездеседі. Бірден қосымшаның басынан жоғары, шәует шылбырының алдында кішкентай дене, paradidymis кездеседі, ол бастапқы бүйректің рудиментальды қалдығын білдіреді. Спермияның пайда болу орны, спермий — еркек тұқымының негізгі бөлігі тек tubuli seminiferi contorti болып табылады. Tubuli recti және ұрық желісінің түтікшелері шығу жолдарына жатады Қызметі: сперматогенез процесіне қатысады және ерлер гормонын бөліп шығарады Голотопиясы:жамбас астауы, perineum-нің зәр-жыныс аймағы Скелетотопия:симфиз аймағы Синтопия: басында простатамен қоршалған,аяғында жыныс мүшесінің corpus spongiosum бар Қандануы: Ұрық пен атабез қосалқысының анмен қамтамасыз етілуі a. Testicularis,іш қуысы аортасынан шығады және a. cremasterica a. epigastrica inferior-дан шығатын қан тамырларымен қамтамасыз етіледі.Тамырлар мен нервтер аналық безге mediastinum testis арқылы енеді. Ұрықтың қан кетуі ұрықтың венасына, V. testicularis, шәует шылбырының құрамына кіретін жүзім тәрізді веноздық плексус, funiculus spermaticus арқылы жүреді. Оң жақ ұрық венасы төменгі қуысқа, ал сол жақ бүйрек венасына түседі. Ұрық түтігінің құрамындағы қан тамырларымен бірге ұрықтың лимфа тамырлары іш қуысы аортасы мен төменгі вена кавасының жанында орналасқан түйіндерге жіберіледі, онда оң және сол жақ ұрықтың лимфа тамырлары жалпы түйіндерде кездеседі. Нервтенуі: Аталық безді және оның қосымшаларын периартериалды plexus testicularis тармағы иннервациялайды. Ұманың голотопиясы, құрылысы, қызметі, олардың қандануы мен нервтенуі Голотопиясы: Ұма- ішінде атабез орналасқан, бір-бірінен оқшауланған екі камерадан тұратын, іштің алдыңғы камерасының өсіндісі болып табылады. Құрылысы: Ұма жеті қабаттан тұрады: 1.Тері (cutis) – жұқа және дененің басқа бөліктерімен салыстырған кезде қоюлау түсті. 2.Етті қабықша (tunica dartos) – тікелей тері астында орналасқан, ол шап аймағы мен шаттың тері асты дәнекер тінінің жалғасы болып табылады. 3.Сыртқы шәует шандыры (fascia spermatica externa) – іштің беткей шандырының жалғасы. 4.Атабезді көтеретін бұлшықет шандыры (facsia cremasterica) 5.Атабезді көтеретін бұлшықет (m. cremaster) – іштің көлденең жолақты бұлшықетінің жалғасы болып табылады. 6.Ішкі шәует шандыры – атабезді көтеретін бұлшықеттің астында орналасқан. 7.Атабездің қынаптық қабығы (tunica vaginalis testis) – париетальды табақша мен висцеральды табақшадан тұратын тұйық сірлі қап түзеді. Қызметі: Атабездер орналасады. Нервтенуі: жыныстық нерв, сан-жыныстық нерв тармағы, төменгі құрсақастылық өрім. Қандануы: Ұма жыныстық сыртқы артерия, шап артериясы, төменгі құрсақүсті артерия тармақтары арқылы қанмен қамтамасыз етіледі және одан басқа веналық ағым, сан , жыныстық ішкі веналарға құяды. Шәует шығаратын өзек немесе түтік/ductus deferens/ – атабез қосалқысынан сперманың өтіп-шығуы үшін қажетті, еркек репродуктивті жүйесіннің түтікшелі жұп органы. Топографиясы: аталық без қосалқысы түтігінің тікелей жалғасы және шәует қуықшасының шығарушы түтігімен қосылатын жерде аяқталады. Құрылысы: шәует шығарушы түтіктің қабығы оның қабырғасын құрап жатады. Ол бұлшықетті әрі жуан болып келеді. Ол қабырға келесі қабықтарға бөлінеді: ішкі-шырышты, ортаңғы-бұлшықетті және сыртқы-адвентициальды. Түтік ұзындығы 40-50см, ал диаметрі 0,5 мм болады. Ол иректелген және жоғары қарай бағытталған, простата маңына келгенде кеңейіп, шәует шылбыры құрамына кіреді. Түтіктің 4 бөлігі бар: 1- ұмалық (pars scrotalis), 2-шаптың беткейлік сақинасына өтетін шылбырлық бөлігі (pars fimicularis), 3-шап өзегіндегі шап бөлігі (pars inguinalis), 4-тереңдегі шап өзегінен қуықасты безіне дейінгі жамбас бөлігі (pars pelvina). Қызметі: сперманың өзек бойымен өтуін қамтамасыз етеді. Қандануы: шәует шығарушы түтік ампуласы артериялық қанды-ортаңғы тік ішек артериясынан, шәует шығарушы түтік-кіндік артериясымен қанданады. Нервтенуі: plexus deferentialis пен plexus hypogastricus inferior өрімдерінің симпатикалық және парасимпатикалық нервтерімен. Еркек жыныс мүшесі-penis Голотопиясы:Сыртқы жыныс ағзаларына жатады.Ұмамен бірге Құрлысы:Денесінен,басынан,түбірінен,арқашығынан тұрады.Басынын алдында несеп шығаратын өзектің тесігі болады.Ол ішкі бетінде бездері болатын алдынан preputium penis түзетін терімен жабылған.Күпек төменгі жүгенщік арқылы басымен байланысады.Ол үңгірлі дене мен цилиндр тәрізді кеуекті денеден тұрады.Үңгірлі денелер сыртынан ақ қабықпен қапталып,бір-бірінен бөлінген.Үңгірлі денелер артқы шеттері аяқшалар деп аталып шат сүйегіне бекеді.Кеуекті дене ақ қабықпен жабылған.Оның алдыңғы басы,артқы буылтығынан тұрады.Ақ қабық денелер ішіне еніп оны каверналарға бөледі.Каверналар қанға толғанда эрекция болады.Үңгірлі және кеуекті денелер беткй және терең шандырлармен жабылған.Беткей және терең ілгіш байламдармен бекіледі. Қызметі:Несеп қуықтан несеп шығару және әйелдердің жыныс жолдарына шәует жіберу қызметін атқарады. Нервтенуі:Жыныс нервісінің тармағы,жыныс мүшесінің дорсальдінервісінен алады.Симпатикалық талшықты төменгі құрсақасты өрімнен,парасимпатикалық ішкі мүшелік жамбас нервтерінен келеді. Қандануы:Жыныс мүшесінің үңгірлі және кеуекті денелеріндегі қан мөлшері үнемі өзгеріп отырады. Aa profundae et dorsalis penis арқылы қанданады.Веналық қан терең дорсалді вена арқылы қуықтық веналық өрімге,терең веналары арқылы ішкі жыныс венасына ағады. 3.Шәует шығаратын өзектің топографиясы, құрылысы, қызметі, олардың қандануы мен нервтенуі. Қуықасты бездің голотопиясы, синтопиясы, құрылысы, қызметі, олардың қандануы мен нервтенуі. Қуық асты безі (Простата) prostata еркек несеп-жыныс жүйесінің эндокриндік безі-кіші жамбастың орта, іш қуысында; қуықтың астында, несеп шығарушы түтіктің қуықтан шыға беріс бастапқы бөлімін қоршап орналасқан, яғни простата арқылы несеп шығаратн өзек өтеді. Оған шәует шығаратын түтіктер енеді. Салмағы 25 гр, қалыңдығы 2 см, ені 4 см, ұз 3 см дей. Қуықасты безінің негізін-basis prostatae, алдыңғы-fasies anterior, артқы-fasies posterior, төменгі бүйір-fasies infralateralis беттерін. Ұшын-apex ажыратамыз. Клиникалық практикада бездің 4 үлесін ажыратамыз: ортаңғы немесе қылта, аралық, перифириялық үлестері – безді тіннен құралса, 4-ші үлес без стромасы – бұлшықетті тіннен құралған. Cинтопия. Простатадан ортаңғы және бүйір қасаға-қуықасты байламдары және қасаға-қуықасты бұлшықеті басталады. Оның артқы беті тік ішектің кең жерінен тік ішек-қуықтық табақшамен бөлінген. Без негізі – қуық түбіне, ұшы – несеп-жыныс немесе урогенитальды диафрагмаға қарап жатады. Ал бездің алдыңғы беті – қасаға симфизіне қарап жатса, артқы беті – тік ішекке жаңасып жатады. Бұл клиникалық диагноска үшін маңызды. Құрылысы. Дара ацинустардан құралған тақ, безді бұлшық етті ағза. Ол сыртынан ішіне қарай тығыз қапшықпен қапталған. Онда 50 ге жуық үлесшелер орналасады. Аз бөлігі безді, көп бөлігі бұлшық етті ағза. Пішіні каштан не болмаса грек орехі секілді. Сыртынан дәнекер тінді капсуламен қапталған. Қызметі. Ұрық сұйықтығының құрамына кіретін және сперматозоидтарды ынталандыратын сұйықтық бөледі. Бұлшықетті тіні – уретраның жиырылып-босаңсуына жауап берсе, безді тіні – секрет бөлуді қамтамасыз етеді. Без барьерлік/қорғаныштық/ және эндокриндік қызмет атқарады. Эндокриндік қызметі: безден бөлінген секрет – сперматозоидтардың қозғалысын ынталандырады және сперманың сұйық күйде болуын қамтамасыз етеді. Қалыпты жағдайда секрет құрамында витаминдер, ферменттер және белгілі бір мөлшерде жыныс гормондары болады. Барьерлік қызметі: жыныстық қатынас кезінде несеп шығаратын өзектің бұлшықет ретінде қысып қалуына негізделген. жыныстық қатынас кезінде несептің шығуына кедергі жасап, несеп пен шәуеттің араласып кетпеуін сақтап отырады. Эякуляттың шығуынан кейін бұлшықеттер босаңсып, несептің қайта сыртқа шығуын қамтамасыз етеді. қанмен қамтамасыз етуі. Қуық асты безінде артериялар орналасқан, олар ортаңғы тік ішектің төменгі везикулярлы қан тамырларының тармақтары болып табылады. Простата айналасында кең тамырлардың плексусы бар, ол уретраның және ішектің плексусымен байланысты. Простата лимфа жүйесі уретраның, қуықтың және тік ішектің лимфа жүйесімен байланысты. Еркек несеп шығаратын өзек: Еркек несеп шығаратын өзегі: uretra masculine-түтік пішінді тақ мүше.Диаметрі 0,5-0,7 см, ұзындығы 16-22см. Ол қуық асты безінен, несеп жыныс көкетіне және еркек жыныс мүшеcінің кеуекті денесінен өтеді.Еркек несеп шығаратын өзегін топографиялық орналасуына байланысты 3 бөлікке бөлінеді: қуықасты жарғақты кеуекті Қуықасты бөлігі: рars prostatica ұзындығы 3 см вертикальды бағытта қуықасты безден өтеді. Еркек несеп шығаратын өзектің қуысы куықасты бөлігінің ортаңғы бөлімінде кеңейген.Несеп шығаратын өзектің қуықасты бөлігінің артқы қабырғасында -несеп шығаратын өзек қыры- crista uretralis oрналаскан. Бұл қырдың ең шығыңқы бөлігі-шәует тебешігі соlliculus seminalis, оның ұшында ұңғыл куықасты жатыршасы utriculus prostaticus opналасқан. Қуық асты жатыршасының жан-жағында шәует жіберетін түтіктің тесігі ашылады. Шәует төбешігінің айналасында қуық астыбездің шығару түтіктерінің теcіктері орналаскан. Жарғақты бөлігі раrs membranacea қуықасты без ұшынан жыныс мүшеcінің буылтығына дейінгі аралықта орналасқан. Бұл бөлігі қысқа және ете тар.Несеп шығаратын өзектің жарғақты бөлігі несеп-жыныс кекетінен өткен жерінде несеп шығаратын өзектін қысқыш бұлшықетін т.sphincter urethrae құрайтын қөлденең жолақты бұлшықет талшықтарымен қоршалған. Кеуекті бөлігі раrs sрonginosa несеп шығаратын өзектің ең ұзын бөлігі, жыныс мүшесінің кеуекті бөлігінің қалыңдығында орналаскан.Еркек несеп шығаратын өзектің соңғы бөлімі жыныс мүшесінің соңында орналасады, несеп шығаратын өзектің қайық тәpізді шұңқырын fossa navicularis urethrae түзуі кайтадан кеңейеді. Еркек несеп шығаратын өзегі жыныс мүшесінің басында өзінің сырткы теcігімен аяқталады. Ол аз созылады, себебі өзек қабырғасында фиброзды-эластикалык сақина бар. Кызметі: Несеп шығаратын өзек несепті шығару және шәуетті лақтыру қызметін аткарады. Еркек несеп шығаратын өзек қабырғаларының құрылысы: -iшкі шырышты қабығында өзек қуысына ашылатын көптеген мүшелерде бездер gl. Urethralis орналасқан. Несеп шығаратын өзектің кеуекті бөлігінде ұсақ, майда, тұйық аяқталатын ұңғылдар- шұңқыршақтар lacunae uretrales opналасқан. -Шырышасты негізі мен бұлшықеттік қабығы, бойлық және дөңгелек қабатты біріңғай салалы бұлшықетті жасушалардан құралған. Еркек несеп шығаратын өзек тұсында үш тарылу бар. -еркек несеп шығаратын өзектің ішкі тесігі:-несеп-жыныс көкетінен өткен жерінде:-еркек несеп шығаратын өзектің сыртқы тесігі аймағында: Кенею жерлері:-Куық асты без белігінде: жыныс мүшесінің буылтығында:-соңғы белімінде, құйрық тәрізді шұңқырында Грекше-Oophoron Голотопиясы; Анабездің шұңқыры,fossa ovariaca-да орналасқан. Құрылысы; Анабез жұп ағза, ұзындығы 2,5см, ені 2,5см, қалыңдығы 1 см, салмағы шамамен 7гр құрайды. Овуляциямен сары денелердің болуына байланысты анабездің беті бір тегіс болмайды, тыртықтары болады. Екі шетін ажыратамыз; а) жоғарғы түтік шеті, extremitas tubaria, дөңгелектенген шеті жатыр түтігіне қарайды, б) төменгі үшкір шеті, extremitas uterina, жатырмен меншікті байлам арқылы байланысады. Екі бетін ажыратамыз; fascies lateralis et mediales, .Осы екі бетін бөлетін артқы бос жиегі, margo liber, алдыңғы шажырқайлық жиегі, margo mesovaricus болады, шажырқайлық жиекте анабез қақпасы, hilus ovari орналасады. Ана без қақпасынан тамырлар мен нервтер кіреді. Анабез паренхимасы милық (medulla ovari) және қыртысты (cortex ovariі) заттардан тұрады. Милық зат ағзаның орталық бөлігінде (қақпаға жақын) орналасқан, ал қыртысты зат милық заттың шетін қоршай орналасқан, оның ішінде жетілген анабез түйіншелерімен (folliculi ovarici vesiculosi), алғашқы анабез түйіншелері (folliculi ovarici primarii) бар. Синтопиясы; Латералды бетімен жамбас астауының бүйір қабырғасына Медиалды жағы жамбас астауына қарайды, біраз жерінде жатыр түтігімен жабылады Үстіңгі жағынан vasa iliaca externa мен m.psoas major арасында Алдынан lig. umbilicale laterale мен артынан несепағармен шектеседі. Анабез жатырмен меншікті байлам, ligamentum ovari proprium арқылы байланысады. Анабез қысқа шажырқаймен (mesovarium) және анабезді ұстап тұрушы байлам (lg.suspensorium ovarii) арқылы бекітілген. Қызметі; Анабез екі түрлі қызмет атқарады; гаметалық және эндокриндік. Анабезде анабез түйіншелері, folliculi ovarici vesiculosi, әр бір түйіншеде дамып келе жатқан жыныс жасушасы ооцит бар. Бұл түйіншелер тамырлар мен нервтер өтетін негізінде stroma ovari де орналасады. Даму кезеңінде түйіншелер алты мм ге дейін жетеді. Осы түйінше пісіп жетілгенде ооцит бөлініп Аналық бездің голотопиясы, құрылысы, синтопиясы, қызметі, олардың қандануы мен нервтенуі. қабырғалары босаңсиды, қуысы қанға толып және сарғыш жасушалар көбейіп сары дене,corpus luteum пайда болады, осы овуляция біткеннен кейін ооцит аналық жыныс жасушасы пайда болады. Егерде жүктілік болса түзілген сары дене үлкейеді, жүктілік болмаса көлемі кішірейіп, сары түсінен айырылып ағара бастайды. Ол corpus albicans деп аталады, және соңында жойылады. Етекір циклы басталуға дайындалады. Бұл гаметалық қызметі болып табылады. Эндокриндік қыщметіне келер болсақ, фолликулада қуыс пайда болған сәтте жыныс гормондары эстрогендер түзіледі. Нервтенуі; Ішкі ағзалық нервтермен, қолқаның іштік бөлігі және құрсақасты өріммен нервтенеді. Қандануы; Анабез артерияларымен, жатыр артериясының анабез тармақтарымен қамтамасыздалған. Веналық ағым, аттас артериялармен қатар жүреді. Лимфа ағымы, белдік лимфа түйіндеріне барады. Жатыр түтігі Жатыр түтігі,tuba uterine s.salpinx – жұп түтік болып саналады. Түтіктің орташа ұзындығы 10-12 см және оң түтік сол түтіктен ұзындау болып келеді,ал ішкі саңылауының көлемі 3 мм шамасында. Құрылысы: Әрбір түтік жатырдың жалпақ байламының жоғарғы бөлігінде орналасып,түтік шажырқайы mesosalpinx деп аталатын ішастар қатпарларымен қаусырылады.Түтіктің құрылысынан негізгі төот бөлімі ажыратылады: 1)Pars uterine – түтіктің жатыр қабырғасындағы бөлімі 2)Ithmus – қылтасы,диаметрі 2-3 мм біртегіс тартылған бөлімі 3)Ampulla – диаметрі біртіндеп үлкейетін қылтадан сыртқа қарай кететін бөлімі 4)Infundibulum,құйғыш – ампуланың тікелей жалғасы болып келеді.Және оның жиектерінде көптеген өсінділері fimbriae tubae шашақтары бар.Шашақтың бәреуі әдетте басқаларға қарағанда үлкендеу,ішастарға дейін созылып,fimbriae ovarica деп аталады.Құйғыштың ұшында дөңгелек тесік ostium abdominale tubae болады.Түтік қабырғасында ішастар немесе сірлі қабық астында тамырлары мен нервтері бар дәнекер тінді қабық tunica subserosa орналасады.Оның астында бірыңғай салалы бұлшықет талшықтарының сыртқы бойлық және ішкі дөңгелек қабаттардан тұратын бұлшықетті қабық tunica muscularis жатады,ал tunica mucosa көптеген бойлық қатпарлар түзе орналасады.Ол кірпікшелі эпителиймен жабылған.Шырышты қабық бір жағынан жатырдың шырышты қабығына созылып,екінші жағынан ostium abdominale tubae арқылы іш қуысының сірлі қабығына жанасады да,түтік іш қуысына ашылады. Қызметі:овуляция кезінде аналық жыныс жасушалар іш қуысынан жатырға келеді. Голотопиясы:кіші жамбас астауы қуысында,жатырдың жалпақ байламы үстінде орналасқан Синтопиясы:Үстінде жіңішке ішек өрімі,астында анабез және оның рудиментті түзілімдері, алдында қуық,артында тік ішек бар Қандануы:Фаллопиялық түтіктерді қанмен қамтамасыз ету аналық бездің тармақтарынан және фаллопиялық артерияның түтікті тармақтарынан жүзеге асырылады.Лимфа ағымы бел лимфа түйіндерінде жүзеге асырылады. Нервтенуі: Фаллопиялық түтіктердің иннервациясы фаллопиялық-вагинальды және аналық бездерден жүзеге асырылады Жатыр байламдары:жатырдың жалпақ байламы – ligg.lata uteri , жатырдың дөңгелек байламы - ligg.teres uteri, жатырдың меншікті байламы - ligg.proprium uteri Жатырдың құрылысы, қызметі, голотопиясы, синотопиясы, олардың қандануы мен невртенуі. Жатырдың байламдары. Голотопиясы: Жатыр, uterus ( грекше - metra) кіші жамбас куысының ортаңғы бөлігінде қуық пен тік ішектің аралығында орналасқан қуысты бұлшықетті мүше. Құрылысы: Жатырдың түбі, денесі және мойны ажыратылады.Жатыр түбі, fundus uteri, жатырдың жоғарғы шығыңқы бөлігі, төменде жатыр денесінежалғасады.Жатыр денесі, corpus uteri, бұл мүшенін ортаңғы үлкен бөлігі, сыртқы пішіні конустәрізді. Жатыр денесі төменде жіңішкелеужәне жұмырлау келген жатыр мойнына жалғасады.Жатыр мойны, cervicis uteri, ол жатыр денесінің тікелей жалғасы. Денесінің мойнынаөткен жері тарылған, ол жатыр қылтасы, isthmus uteri, деп аталынады.Жатыр мойнының төменгі бөлігі қынаптың ішіне кіріпорналасқандықтан, қынаптықбөлікті, portio vaginalis, және жатыр мойнының қынаптан жоғары орналасқан бөлігін,қынапүсті бөлігін, portio supravaginalis(cervicis), ажыратады. Жатыр қабырғалары үш қабыктан тұрады: жатырдың шырышты қабығы, tunicamucosa, немесе эндометрий, endometrium; жатырдың бұлшықеттік қабығы, tunicamuscularis, немесе миометриум, myometrium,құрылысы өте күрделі бірыңғай салалыбұлшықеттер мен эластикалы қ дәнекер тіндерден құралған; жатырдың сірлі қабығы, tunica serosa,немесе периметриум, -жатырды жабатын ішастар табағы. Қызметі: жатырда ұрық дамып, сақталады. Нервтенуі: Жатыр, төменгі құрсақасты өрімінен ішкі ағзалық жабас нервтерімен нервтенеді. Қандануы: Жатыр, ішкі мықын артерияларының тармақтарымен жұп, жатыр артерияларымен қанмен қамтамасызданады. Веналық ағым жатыр веналарымен тік ішек веналық өрімге, анабез бен ішкі мықын веналарына құяды. Синтотопия: Алдынан және төменнен жатыр - қуықпен, артынан — тік ішек, жоғарыдан қарай жатырда – сигматәрізді ішекке, ал кейде көлденең жиек ішекпен шектесі мүмкін. Жатыр байламдары: Ішастар жатырды алдынан және артынан жаба келіп, екі бүйір жиегінде бір- бірімен қосылып, оң және сол жақ байламдарға айналады. Өзінің құрылысына сәйкес жалпақ байламдар жатырдың шажырақайы болып табылады. Жалпақ байламның ішімен жатырдың дөңгелек байламы өтеді. Жатыр мойынымен кіші жамбас қаабырғаларының арасында, жалпақ байламның түбінде ең басты байлам жатыр. Қынап, вагина (грекше - colpos) — әйел жыныс мүшесіне жататын, эластикалы болып келетін бұлшықетті түтік тәрізді, қуысты тақ орган. Голотопиясы: жамбас қуысында орналасқан. Синтопия: жоғарғы жағынан жатыр мойнымен, төменгі жағымен жыңыс саңылауына дейін созылып жатады. Қыздардың қынабы қыздық пердемен жабылған. Алдыңғы қабырғасы-несеп шығаратын өзекпен, артқы қабырғасының төменгі бөлігі-тік ішектің алдыңғы жағымен жанасып жатады. Құрылысы: қынап ұзындығы 9-10 см-ге, ал қалыңдығы 2-3 мм құрайды. 3 бөлігін ажыратамыз: алдыңғы және артқы қабырғалары мен қынап күмбезін. Қынаптың 3 қабатын ажыратамыз: ішкі- шырышты қабық, қалыңдығы 2-3 мм, бұлшықетті қабықпен тікелей бітісіп жатыр. Ішкі қабықта қатпарлар орналасады, олар бойлық қатпарлы бағаналарды құрайды. Ортаңғы-бұлшықеттік қабық, көлденең және бойлық орналасқан талшықтардан тұрады. Ол жатырдың бұлшықеттік қабаты мен шат бұлшықеттерімен бітісіп жатады. Сыртқы-адвентициальды қабық, эластикалывқ талшықтардан тұратын-дәнекерлі тіннен ққралған. Қызметі: баланың туылу процесіне қатысуы, сыртқы ортаға менструалды және вагтнальды бөліністер бөледі, барьерлік-жыныс органдарын түрлі микроорганизмдерден сақтап отырады, жыныстық-жыныстық қатынасты қамтамасыз ету арқылы-ұрықтандыруға қатысады. Қандануы:жатырдың, қуық, тік ішек артерияларының тармағымен қанданады. Нервтенуі: қынап-төменгі құрсақ асты өрімімен, оның жыныс нерві тармағымен нервтенеді. Қынаптың топографиясы, құрылысы, қызметі, голотопиясы, синтопиясы, олардың қандануы мен нервтенуі. жүктеу/скачать 23,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|