8-есеп. Мынадай айналуларды жүзеге асыру үшін тәжірибе жүргізіңдер:
a) C CO 2 CaCO3 CO2;
ә) P P2O5 H3PO4 Na2HPO4
Ag3PO4
Шешуі:
Есепті шешу үшін алдымен реакция теңдеулерін нөмірлеп шығамыз.
1 2 3
a) C CO2 CaCO3 CO2
ә) P P2O5 H3PO4 Na2HPO4
3(a)
Ag3PO4
33
Бұдан әрі, әрбір фрагмент үшін реакцияның бастапқы затының және өнімінің құрамын талдап шығамыз да, бастапқы затпен қандай прлоцесті жүргізгенде көрсетілген өнімді алуға болатынын анықтай отырып, сол процессті жүргізуге қажетті заттарды таңдап аламыз.
а)Бұл тізбектегі өзгерістерді орындау үшін кальцийгидроксидін, көмір түйірлерін, шыны түтікше, темір қасық, спиртшам және сынауықтарды таңдап аламыз.
1.Темір қасыққа бірнеше көмір түйірін салып, оны ауада (600-7000 С) жаққанда көміртек (ІV) оксиді бөлінеді:
C+O2= CO2 (600-7000 C, ауада жаққанда)
Осы тәжірибеге қажетті заттарды жинап, тәжірибені орындаймыз.
2. Бұдан әрі, сынауыққа 2-3 мл кальций гидроксидін құйып, оған шыны түтікшемен мұқият ауа үрлейміз.
Ерітінді лайланып, ақ тұнба түрінде кальций карбонаты алынады.
CO2+Ca(OH)2=CaCO3 + H2O
3. Бұдан әрі, алынған кальций карбонатын (900-12000C) қыздырамыз. Көміртек (IV) оксиді алынады.
CaCO3=CaO+CO2 (900-12000C)
ә) Тәжірибеге қажетті заттарды таңдап аламыз да төмендегі тәжірибелерді жүзеге асырамыз.
1.Фосфордан фосфор ангидридін алу үшін тығыны жоғары арнайы шыны колокол немесе түбі кесілген бөтелке қолданылады.
Колоколдың көлемі 6 бөлікке бөлінген. Оның 5 бөлігі тең болуы тиіс, ал алтыншысы жанама белгіленуі тиіс. Бұл бөлікті колоколдың жанынан 4-5 см-ден төмен алмау керек, өйткені фосфор жанғанда суды іштен ығыстыратын ауа тез кеңейеді. Осылайша колокол суға бірінші сызыққа дейін батырылса, ал қалған көлем 5 бөлікке бөлінеді.
Тәжірибе басында кристаллизаторға суды оның беті колоколдың бірінші бөлігі деңгейінде болатындай етіп құю керек. Суға фарфор тигельден қақпағы бар үлкен тығынды салады немесе тығында тереңдетіп тесік жасайды. Тигельдің қақпағына немесе тесігіне шамалы құрғақ қызыл форфор салады. Колоколды ашады, оны кристализаторда балқитын тығынмен бекітеді. Егер су деңгейі төмендесе, онда оған беті бірінші бөлікке сәйкес келетіндей су құяды. Содан кейін спиртшам жалынымен немесе газды жанарғымен шыны таяқшаны қатты қыздырып, қатты қызған оның соңын колоколға салады және қызыл фосфорға жанастырады. Фосфор жанады. Таяқшаны алып, колоколды тығынмен жабады(тығын резиналы болғаны дұрыс). 34
Фосфор жанады, колокол фосфор ангидридінің ақ түтінімен толады:
4P+5O2=2P2O5
2.Бұдан әрі, 10-15 минуттан кейін фосфорлы ангидридке сссу қосамыз. Фосфор қышқылы алынады:
P2 O5 +3H2 O=2H3 PO4
3.Алынған фосфор қышқылына натрий гидроксидінің ерітіндісін қосқанда натрий гидрофосфаты алынады:
H3 PO4(сұй)+2NaOH(сұй)=Na2HPO4 +2H2O
3(а). Фосфор қышқылына сондай көлемде күміс нитратын қосамыз. Күмістің ортофосфаты сары тұнба түрінде алынады:
H3 PO4 +3AgNO3=Ag3 PO4 +3HNO3
Аудандық химия олимпиадаларының тәжірибелік тур есептері
8-2006 ауд. Бес нөмірленген сынауыққа келесі заттардың ерітінділері құйылған: барий хлориді, натрий хлориді, алюминий нитраты, калий карбонаты және күкірт қышқылы. Оптималь жоспар құрып және басқа заттарды пайдаланбай қай сынауыққа қай заттың ерітіндісі құйылғанын анықтаңыздар. Сәйкес реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде жазыңыздар.
Шешуі:
Теориялық матрица:
|
BaCl2
|
NaCl
|
Ag(NO3)3
|
K2CO3
|
H2SO4
|
Эффект
|
BaCl2
|
*
|
-
|
-
|
BaCO3
|
BaSO4
|
|
NaCl
|
-
|
*
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Al(NO3)3
|
-
|
-
|
*
|
Al(OH)3
+CO2
|
-
|
+
|
K2CO3
|
BaCO3
|
-
|
Al(OH)3
+CO2
|
*
|
|
+
|
H2SO4
|
BaSO4
|
-
|
-
|
|
*
|
+
|
35
Реакция теңдеулері:
1.BaCl2+K2CO3=BaCO3 +2KCl
2.BaCl2+H2SO4=BaSO4 +2HCl
3.3K2CO3+2Al(NO3)3+3H2O=2Al(OH)3 +6KNO3 +3CO2
Достарыңызбен бөлісу: |