Атты Халықаралық ғылыми-əдістемелік конференция материалдары



Pdf көрінісі
бет45/343
Дата06.01.2022
өлшемі2,56 Mb.
#13292
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   343
Байланысты:
Н.Оралбай-конф.материалдары

Тілек модалділік:  Қалау рай формасымен  пайдаланылады əле, -чы, -че, инде; одағай  

əйде, əйдəгез; модаль сөздері: Киңəшегез өчен рəхмəт! Йөреп карыйм əле. Авыл һавасын су-

лыйм. Кешелəрен күрим (Г. Бəширов)

Етiстiктiң басқа формаларымен тiлек бiлдiру

Аффикстер мен формалардың екiлiктерiнен басқа -гай жəне -гыр, тiлек қалауы болса, ал 

қалғандары аналитикалық болып табылады. Мысалы: Тырмаларга мөмкин дə бит... Икенче 

яктан, бу вакытта тырмалау үзе бик хəтəр нəрсə. Бодайның тамыры өзелмəгəе, йолкынып чы-



кмагае. ( Г.Бəширов).


74

-гыры формасы жамандықты, қорқынышты мəнінде қолданылып,  одағай түріне кіреді. 

Зығырданы қайнау, ызалану түрінде (дөмеккере, башы беткере, күзеі чыккыры, каһəр суккы-



ры, чəнчелеп киткере т.б.), кейбір уақыттарда көңілі толу, қуаныш түрінде де келеді (шайтан 

алгыры, рəхмəт төшкере): Эх, жен алгыры! Ничек тизрəк үтеп китəргə! (М. Жəлил).

-асы кил формасы тілек түрін білдіріп, шақпен де, жақпен де байланыста болады. Мы-

салы: Житеп килə бит инде, егетлəр карый торган чагы, кияүгə барасы килер (М. Маликова).



-асы  иде  формасы  грамматикалық  тұрғыдан  1-ші  жақ,  жекеше  түрінде  беріледі.  Көбі-

не сөйлеушінің өз тарапынан шығады. Мысалы: Кырларыңда, илем, юлларында  Гизəсе дə 



гизəсе иде, Жырга салып жырдай тормышының Үзеңə бүлəк итəсе иде (Х. Туфан).

-рга иде формасы: Их, кайтып аунарга иде шул иаллар арасында! (Р. Фəйзуллин). Аннары 

бер туйганчы еларга иде. Кврвк беренче елдан бирле жыелган сагышны, моңны чыгарырга 



иде (М. Мəһдиев). Сызба.1





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   343




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет