«Қазақ «Қазақ хандығының 550 жылдығы»
жүктеу/скачать 1,39 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 550 жылдығы» – Тәуелсіздік – Тәуелсіздік пен теңдіктің, пен теңдіктің, ынтымақ пен
- Қазақ хандарының кестесі Қазақ хандарының кестесі
- Керей Керей
|
• «Қазақ «Қазақ хандығының хандығының 550 жылдығы» 550 жылдығы» – Тәуелсіздік – Тәуелсіздік пен теңдіктің, пен теңдіктің, ынтымақ пен ынтымақ пен елдіктің тойы елдіктің тойы
Қазақ хандығы мен жүздері Қазақ хандығы мен жүздері • Қазақ хандығы Қазақ хандығы (1465-1847) (1465-1847) • Ұлы жүз Ұлы жүз
(1715-1822) (1715-1822) • Орта жүз Орта жүз
(1715-1822) (1715-1822) • Кіші жүз Кіші жүз
(1715-1731) (1715-1731)
Қазақ хандарының кестесі • 1465-1473 ж. – Керей хан. 1465-1473 ж. – Керей хан. 1473-1480 ж – Жәнібек хан 1473-1480 ж – Жәнібек хан . . 1480-1511ж – Бұрындық хан 1480-1511ж – Бұрындық хан . .
1511-1518ж – Қасым хан . . 1518-1523ж – Мамаш хан. 1518-1523ж – Мамаш хан. 1523-1532ж –Тақыр хан 1523-1532ж –Тақыр хан . .
1533-1534ж – Бұйдаш хан 1533-1534ж – Бұйдаш хан . . 1534-1535ж – 1534-1535ж – Қожа Мақмұт хан Қожа Мақмұт хан . .
1535-1537ж – хан атағы болған 1535-1537ж – хан атағы болған сұлтандар: Тоғым хан, Ахмет хан, сұлтандар: Тоғым хан, Ахмет хан, Хақназар, Наурыз-Ахмет хан Хақназар, Наурыз-Ахмет хан 1538-1580ж – Хақназар хан 1538-1580ж – Хақназар хан . . 1580-1582ж –Шығай хан. 1580-1582ж –Шығай хан. 1582-1598ж –Тәуекел 1582-1598ж –Тәуекел хан. хан.
1598-1628ж – Есім хан. 1598-1628ж – Есім хан. 1613-1627ж – Тұрсын хан 1613-1627ж – Тұрсын хан . .
1628-1652ж – Жәңгір хан 1628-1652ж – Жәңгір хан . .
1680-1715ж – Әз -Тәуке хан. 1680-1715ж – Әз -Тәуке хан. • 1718-1726ж – Батыр 1718-1726ж – Батыр хан.
хан. 1726-1730ж – Болат хан 1726-1730ж – Болат хан . . 1720-1740ж –Жолбарыс хан 1720-1740ж –Жолбарыс хан . .
1718-1748ж – Әбілхайыр хан . . 1748-1786ж – Нұралы хан 1748-1786ж – Нұралы хан . .
1791-1794ж – Ералы хан.
хан. 1795-1797ж – Есім хан 1795-1797ж – Есім хан . . 1797-1805ж – Айшуақ 1797-1805ж – Айшуақ хан. хан.
1805-1824ж – Шерғазы хан 1805-1824ж – Шерғазы хан . .
1716-1719ж –
Қайып хан Қайып хан . .
1719-1734ж –
Сәмеке хан Сәмеке хан . .
1734-1771ж –
Әбілмәмбет Әбілмәмбет хан. хан.
1771-1781ж – Абылай 1771-1781ж – Абылай хан. хан.
1781-1819ж –Уәли 1781-1819ж –Уәли хан. хан.
1815-1817ж –Бөкей 1815-1817ж –Бөкей хан. хан.
1841-1847ж – Кенесары 1841-1847ж – Кенесары қазақтың соңғы ханы. қазақтың соңғы ханы.
Қазақ хандығының Қазақ хандығының негізін құраушы негізін құраушы
мен
мен Жәнібек Жәнібек хандары
хандары
Қасым хан (1511 – 1518 жж.) Қасым хан (1511 – 1518 жж.) • Қасым хан тұсында қазақ Қасым хан тұсында қазақ хандығы саяси ықпалын хандығы саяси ықпалын күшейтіп, ірі және қуатты күшейтіп, ірі және қуатты хандыққа айналды. хандыққа айналды. • Қазақ хандығы еуропалық Қазақ хандығы еуропалық аренада әйгілілік пен саяси аренада әйгілілік пен саяси қуаттылыққа қол жеткізді. қуаттылыққа қол жеткізді. • Қазақ хандығының тағы бір Қазақ хандығының тағы бір ерекшелігі қазақтар батыс ерекшелігі қазақтар батыс еуропада жеке этникалық еуропада жеке этникалық қауымдастық ретінде танылды. қауымдастық ретінде танылды. • Тарихта бұл ұлы тұлғаның Тарихта бұл ұлы тұлғаның ұстанған бағыты “Қасым ұстанған бағыты “Қасым салған қасқа жол” деп атанып салған қасқа жол” деп атанып қалды.
қалды.
Есім хан (1598 – 1628 жж.) Есім хан (1598 – 1628 жж.) • Есім хан 30 жыл бойы буыны Есім хан 30 жыл бойы буыны жаңа бекіп келе жатқан Қазақ жаңа бекіп келе жатқан Қазақ мемлекетін қорғау, күшейту мемлекетін қорғау, күшейту жолында қанын да, жанын да жолында қанын да, жанын да аяған жоқ. аяған жоқ. • Қазақ хандығында осыншама зор Қазақ хандығында осыншама зор аумақты, ондағы ру тайпалар аумақты, ондағы ру тайпалар арасындағы қатынастарды арасындағы қатынастарды күшпен немесе жарлықпен ұстап күшпен немесе жарлықпен ұстап тұрудың мүмкін еместігін білген тұрудың мүмкін еместігін білген Есім хан жаңа талаптарға сай Есім хан жаңа талаптарға сай жаңа әдет-ғұрып заңдарының жаңа әдет-ғұрып заңдарының жинағын өмірге енгізеді. Бізге тек жинағын өмірге енгізеді. Бізге тек сол заңдардың атауы “Есім сол заңдардың атауы “Есім ханның ескі жолы” деп аталып ханның ескі жолы” деп аталып кетті.
кетті.
Есім хан билік құрған кезеңде «қасқа Есім хан билік құрған кезеңде «қасқа жолға» қосылған жаңалықтар: жолға» қосылған жаңалықтар: •
Хан болсын, ханға лайық заң болсын, •
Батыр болсын, жорық жолы мақ ұ ұ л л болсын. болсын. •
Абыз болсын, абыз сыйлау парыз болсын, болсын, •
Би болсын, би түсетін үй болсын – деген ережелер енген екен. деген ережелер енген екен.
Тәуке хан ( Тәуке хан ( 1680 – 1715 жж.) 1680 – 1715 жж.) • Тәуке хан – қазақ халқының Тәуке хан – қазақ халқының тарихи санасында өзінің тарихи санасында өзінің кемеңгерлігімен, даналығымен, кемеңгерлігімен, даналығымен, әділдігімен, бітімгерлігімен әділдігімен, бітімгерлігімен сақталған хандарымыздың бірі. сақталған хандарымыздың бірі. Жеті жарғы атты заңдар жинағын Жеті жарғы атты заңдар жинағын енгізген кемеңгер әрі әділетті енгізген кемеңгер әрі әділетті билеуші.
билеуші. • Тәуке хан тұсында тұрақты Тәуке хан тұсында тұрақты мемлекеттік органдар: Хан кеңесі, мемлекеттік органдар: Хан кеңесі, Билер кеңесі қалыптасты. Билер кеңесі қалыптасты. • Дау-дамайлар үш жүздің әйгілі, Дау-дамайлар үш жүздің әйгілі, әрі беделді билері (Төле, әрі беделді билері (Төле, Қазыбек, Әйтеке) қатысуымен Қазыбек, Әйтеке) қатысуымен шешілетін болған. шешілетін болған.
Билер кеңесі Билер кеңесі • Бірлігі мықты ел болса, Бірлігі мықты ел болса,
барлығы бауыр болады. барлығы бауыр болады. Отқа иелік болмаса, Отқа иелік болмаса,
жеріңді өрт шалады. жеріңді өрт шалады.
Әділ билік болмаса, Әділ билік болмаса, халқыңды дерт алады. халқыңды дерт алады. • Қазақ халқының басын Қазақ халқының басын біріктіруге орасан еңбек біріктіруге орасан еңбек сіңірген үш ұлы би. сіңірген үш ұлы би.
Әбілқайыр хан ( Әбілқайыр хан ( 1718-1748 жж. 1718-1748 жж. ) ) • Әбілқайыр жастайынан Әбілқайыр жастайынан батылдығымен танылып, батылдығымен танылып, дарынды әскербасы және білгір дарынды әскербасы және білгір саясаткер болды. саясаткер болды. • 1726 жылы үш жүздің қазақтары 1726 жылы үш жүздің қазақтары бас қосқан құрылтайда билер мен бас қосқан құрылтайда билер мен батырлар бірауыздан батырлар бірауыздан Әбілқайырды Қазақ хандығы Әбілқайырды Қазақ хандығы әскерінің бас қолбасшысы етіп әскерінің бас қолбасшысы етіп сайлады.
сайлады. • Әбілқайырдың жүргізген саясаты Әбілқайырдың жүргізген саясаты қазақ мемлекетінің қалыптасуы қазақ мемлекетінің қалыптасуы мен дамуы жолында маңызды мен дамуы жолында маңызды рөл атқарды. рөл атқарды.
Абылай Абылай хан
хан (1771-1781жж. ) (1771-1781жж. ) • Қазақ Ордасының ханы, Қазақ Қазақ Ордасының ханы, Қазақ мемлекетінің тарихындағы аса мемлекетінің тарихындағы аса көрнекті мемлекет қайраткері. көрнекті мемлекет қайраткері. • Ол зерделі саясаткер, білімдар Ол зерделі саясаткер, білімдар дипломат, дарынды қолбасшы. дипломат, дарынды қолбасшы. • Түркістан қаласында үш жүздің Түркістан қаласында үш жүздің хандары, сұлтандары, батырлары бір хандары, сұлтандары, батырлары бір тудың астына бірігіп, Абылайды ресми тудың астына бірігіп, Абылайды ресми түрде Қазақ ханы етіп сайлайды. түрде Қазақ ханы етіп сайлайды. • Ол билік құрған жылдары алғаш рет Ол билік құрған жылдары алғаш рет қазақтар мен қалмақтар арасында қазақтар мен қалмақтар арасында бейбіт келісім жасалды. Ресеймен, бейбіт келісім жасалды. Ресеймен, Қытаймен тату көршілік қарым- Қытаймен тату көршілік қарым- қатынас орнатылды. қатынас орнатылды. • Бұл күшті мемлекеттер білгір қазақ Бұл күшті мемлекеттер білгір қазақ ханымен санасатын болған. ханымен санасатын болған.
Кенесары хан (1841-1847 жж.) Кенесары хан (1841-1847 жж.) • Қазақ халқының патшалық Қазақ халқының патшалық Ресейге, Қоқан және Хиуа Ресейге, Қоқан және Хиуа хандықтарына қарсы жүргізген хандықтарына қарсы жүргізген ұлт-азаттық күресін басқарушы. ұлт-азаттық күресін басқарушы. • 1841 ж. Кенесары Қасымов хан 1841 ж. Кенесары Қасымов хан сайланды, оның саясатының сайланды, оның саясатының басты мақсаты қазақ хандығын басты мақсаты қазақ хандығын қайта қалпына келтіру. қайта қалпына келтіру. • Кенесары мемлекетті басқаруда Кенесары мемлекетті басқаруда шариғаттың негізгі ережелерін шариғаттың негізгі ережелерін енгізді, сонымен бірге билер енгізді, сонымен бірге билер сотын қалпына келтірді. сотын қалпына келтірді. • Мемлекет пен оның әскерін Мемлекет пен оның әскерін нығайту жолдарын жетік білетін нығайту жолдарын жетік білетін хан мұсылмандық құқық хан мұсылмандық құқық ережелерін бекітті. Салық ережелерін бекітті. Салық саясаты да оны тиімді жолмен саясаты да оны тиімді жолмен жинауға бағытталды. жинауға бағытталды.
Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды” өзін де сыйламайды” (Н. Ә. Назарбаев) (Н. Ә. Назарбаев) Ұлылардан ұлағат алайық! Ұлылардан ұлағат алайық! Көп адам дүниеге бой алдырған, Көп адам дүниеге бой алдырған, Бой алдырып, аяғын көп шалдырған, Бой алдырып, аяғын көп шалдырған, Өлді деуге бола ма айтыңдаршы, Өлді деуге бола ма айтыңдаршы, Өлмей тұғын артына сөз қалдырған. Өлмей тұғын артына сөз қалдырған. (Абай ) (Абай )
Назарларыңызға Назарларыңызға рахмет! рахмет! Document Outline
жүктеу/скачать 1,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|