Қазақ тілі мен әдебиеті «Жұмған аузын ашпау»
Антонның зор дүкен иесі болуындағы еңбегі
жүктеу/скачать 206,97 Kb.
|
| Антонның зор дүкен иесі болуындағы еңбегі..... тіленшілікті тастады, жұмысқа кірісті, ісіне нық болды, малын күте білді.
56. Мәтінді рөлге бөлу реті 1.Француз жұртының білімді адамның сөзі 2.Автор сөзі 3.Антонның сөзі 4.Бейтаныс адамның сөзі......2.1.4.3 57. Мәтін қай стильге тән?.........Көркем әдебиет стилі 58. Қайыршы Антонның бейтаныс кісінің ақылынан кейінгі шешімі?.....Жұмысқа кірісті 59. Мәтінге сай мақал-мәтел қатары? .....Байлықтың көзі еңбекте «Жасырынып»-сөзінің синонимі Тығылып Сын есімнен болған синонимдер қатары Салмақты, сабырлы, ұстамды Ол бақшасын арықтан суарады екен. Омоним болатын сөз арықтан Бірыңғай қатаң дауыссыз дыбысы бар сөздер қатары Шахта, кесек, тас Кейінді ықпалды табыңыз Мектебі, сабағы Фонетиканың зерттейтін саласы дыбыс Негізгі, еш қосымшасыз сөз Түбір сөз Күрделі атауларды белгілеп бір тәсілмен қысқарту Қысқарған сөз Сөздер тұлғасына қарай Түбір сөз, туынды сөз Қатыстық сын есім жасалып тұрған қатар Темірдей, мейірімді, кестелі Сын есім мағынасына қарай Сапалық сын есім, қатыстық сын есім Сөз топтары Негізгі/атауыш/ сөз, көмекші сөз, одағай сөз Еш, әр, кей, қай, әлде, бір есімдіктерінің есімдікпен тіркескенде дұыс жазылу қатары Ешкім, әрқалай, кейбіреу, қайбір Сөйлемдегі есімдіктің мағыналық түрі Сөз, тіл құдіреті жоғары, мәртебесі биік, ешкімге бағынбайды, иілмейді Болымсыздық есімдігі Туынды етістік қатары шегеледі Тұйық етістік жалғанған сөз қатары Жүгіру, жарысу, тексеру Күрделі етістік қатары Күліп жібердім, оқып шықты, айтып берді Өзіне тән мағынасы бар, белгілі бір сұраққа жауап береді, граматикалық байланысқа түседі Сөйлем мүшелері Сөйлемдегі айқындауыш мүше Есіктен қарт шахтер Бейсен кірді Қарт шахтер Аралас құрмалас сөйлемнің құрамында қарсылық мәнді жай сөйлемдер болса, басқа сөздерден қандай тыныс белгілер арқылы ажыратылады Үтір, сызықша Құрамындағы жай сөйлем сыңарлары сабақтасып та, салаласып та байланысып келетін құрмаластың түрі Аралас құрмалас Сөйлем құрамындағы қыстырма сөз Осының бәрін, әрине, жалғыз істеген жоқ әрине Төл сөз бен автор сөзі кездесетін қатар Абай он төртінші қарасөзінде: «Тіл жүректің айтқанына көнсе, жалған шықпайды»,-деп жазды Сөйлемдегі төл сөз бен автор сөзінің орналасу тәрібі «Білім мен ізгілік қана,-деп ой толғаған Жүсіп Баласағұн,-мұратқа жеткізеді» Төл сөз, автор сөзі, төл сөз Қазақ тіліндегі стильдер саны 5 Ахмет Иассауидің «диуан, хикмет» сөздерінің ұғымы Диуан-жинақ, хикмет-Алланың ақ жолы Әбу Насыр әл-Фарабидің меңгерген тілдері Араб, парсы, грек Сайрам қаласында туып, Иасыда тұрған ақын Ахмет Иассауи «Ноғайлының жеріне Қызылбастарды қондырып қою сүйекке таңба емес пе?-деп елінен аттанып шығады» деген жолдар қай жырдан алынған? «Қобыланды батыр» жыры Қару-жарақ киініп Енді атына мінеді Денеге сауыт киеді Беліне байлап болатты Қарына найза іледі-үзіндісі алынған батырлар жыры «Қобыланды батыр» жыры Айтыстың ең көне түрі Бәдік айтыс Әдет-ғұрыпқа байланысты туған өлең-жыр Бесік жыры «Қыз Жібек» жырының негізгі идеясы Сүйіспеншілік пен адалдық Мақал-мәтелдер тобынан мәтел берілген қатар Ит ашуын тырнадан алады Бұқар жыраудың нақыл сөздері Өлмегенде не өлмейді? Жақсының аты, Ғалымның хаты өлмейді «Толғау-қысқасын айтқанда, іш қазандай қайнаған уақытта шығатын жүректің лебі, көңіл құстың сайрауы, жанның тартатын күйі», -деп көрсеткен ақын А.Байтұрсынұлы Бұқар Қалқамаұлының туған жылы мен туған жері 1668 жылы, қазіргі Баянауыл ауданы Махамбет жырларында батырлық пен ерліктің символы Исатай бейнесі Шортанбай Қанайұлының шығармалары «Бала зары», «Зар заман», «Келер заман сипаты» Дулат Бабатайұлының1880 жылы Қазан қаласында шыққан жинағы «Өсиетнама» Шоқан Уалихановтың азан шақырып қойған аты Мұхаммедханафия Қазақтан шыққан тұңғыш ғалым Шоқан Уалихановтың жас кезінен айналысқан ісі суретшілік Қасым Аманжоловтың Ұлы Отан соғысы жылдары дүниеге келген поэмасы «Ақын өлімі туралы аңыз» Өмірде кездесетін әртүрлі құбылыстарды немесе белгілі бір нәрсені шамадан тыс асырып айту тәсілі гипербола Балауса балдырғаның гүл атқанда Шаңқ етіп, таң қыраны тіл қатқанда Менде сол таң нұрынан нәр алғанмын Ұйқыдан таң шолпаны оятқанда-деген өлең жолдарындағы ұйқас түрі Қара өлең ұйқасы Төлеген Айбергеновке 1974 жылы.... жинағы үшін Қазақстан Ленин комсомолының сыйлығы берілген «Құмдағы мұнарлар» Қазақ поэзиясына кіршіксіз сезімталдығымен, нәзік мөлдірлігімен келген ақын Мұқағали Мақатаев Ана керек! О, адамдар, ана керек адамға, Анасыздар аң кешіп жүр ғаламда. Пікірімді ұнатпаған таптық та дер дананы Даналықтың қажеті жоқ, сыйлау үшін ананы-үзіндісінің авторы мен шығарма атауы Т.Айбергенов «Ана» Қадыр Мырза Әлінің «Қызыл кітап» поэмасынан алынған үзіндіде кездесетін айшықты сөз тіркесі ...Жақсылықтың алдында бас иетін, Бабалардың не істейміз өсиетін? Жер жоғалтса не болмақ перзенттерін? Ер жоғалтса не болмақ қасиетін?! Риторикалық сұрақ М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасындағы үш кие Ана, бала, аққу Жалғаулық шылаудың анықтамасы Сөйлем мен сөйлемді салаластыра байланыстырады Сөйлемдерді тең дәрежеде байланыстырады Сөз бен сөзді байланыстырады Бұйрықты сөйлемнің айтылу мақсаты Батыл кеңес беру үшін Тілек, өтініш айту үшін Біреуді іске қосу мақсатында талап қою үшін Жақсыз сөйлем жасалған қатар Сол оқиғадан соң көңілі суып кетті Менің зәрем ұшты Оның есі шықты Қарсылық мәнді жалғаулық шылаулар арқылы жасалған құрмалас сөйлем қатары Ол орнынан тұрды, алайда кіргендермен амандасуға асықады Балалар ұнатқан үйірмелеріне жазылды, бірақ тіл үйірмесі жұмыс істемейді екен. Біз күн батпай жетуді жоспарлап едік, бірақ жол нашар екен Тыныс белгісі дұрыс қойылған сөйлем -Мақтауларың асып кетті -Ия, білемін. Білгенде қандай! Ендеше, дайындалыңдар! -Көргендігіңді көрсеттің-ау, айналайын! Абай ақындығына ықпал еткен алғашқы шығыс ақындары Низами Хафиз Сағди Науаи Фирдоуси Физули Ақан серінің «Жігіттер» өлеңінің негізгі түйіні Достық, қастық Таза жүрек, таза тілек Жамандық пен жақсылық Байлық, мансап Ш.Құдайбердіұлының «Адамдық борышың» өлеңіндегі тірек сөздер Білім мен өнер үйрену Ақ жолдан айнымау Ар сақтау Халқыңа еңбек ету Мұхтар Әуезовтың әңгімелері «Қыр суреттері» «Оқыған азамат» «Қорғансыздың күні» Р.Ғамзатовтың өлеңдер жинағы «Тырналар» «Тауда менің жүрегім» «Мен туған жыл» Ауылшаруашылығына байланысты кәсіби сөз Жауабы: қоза, шиіт Лексиканың зерттейтін саласы Жауабы: сөз 4.Етістіктен сын есім тудыратын жұрнақтар қатары Жауабы: -ғақ,-гек, қақ,-кек, ғыр,-гір 5.Буын үндестігіне бағынбайтын қосымша Жауабы; -ин,-ына, -нікі,-дікі 6. Мағынасы бір-біріне жақын қос сөздер қатары Жауабы: ағайын-туыс, әке-шеше, аға-іні 7. Туынды етістік қатары Жауабы: шегеледі 8. Күрделі етістік қатары Жауабы:Күліп жібердім, оқып шықты, айтып жіберді 9. «Тарихта болған адамдардың ішіндегі өмір сорабы, іс еңбегі халық ішінде нағыз ертегі болып, тек сол қалыпта ғана ой жадында сақтаған адамның бірі осы- Асан қайғы» деген пікірді білдірген академик жазушы Жауабы: М. Әуезов 10. Сөйлем құрамында тұрып сөйлем мүшесі бола алмайды Жауабы: шылау 11. Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» атты кітабы .... тараудан тұрады Жауабы:85 12. Сөздерді біркелкі әуезбен айту Жауабы: үндестік заңы 13. Еңбек және шаруашылық кәсібімен байланысты туған өлең—жырлардың бір тобы Жауабы: Аңшылық туралы өлең –жырлар 14. «О, Сарыарқа, Сарыарқа» өлеңінің авторы Жауабы: Дулат Бабатайұлы 15. Сөйлемдегі сан есімнің мағыналық түрі Төртеу- түгелденер тұсың Жауабы: жинақтық сан есім 16.Оралхан Бөкейдің «Құлыным менің», «Текетірес», «Қар қызы», «Бармысың, махаббат?» пьесаларының негізгі идеясы Жауабы: өмір шындығы, заман тынысы 17. Болымсыз етістігі бар мақал-мәтелдер қатары Жауабы: Күніңе сенбе, адал ісіңе сен 18. Асан қайғы өмір сүрген ғасыр Жауабы: ХV ғасыр 19. Өлеңде кездесетін көркемдеу құралы Құландай ащы дауыстым Құлжадай айбар мүйіздім Қырмызыдай ажарлым Хиуадай базарлым! Жауабы: теңеу 20. Аралас құрмалас сөйлем қатары Жауабы: Ақбоз алдыңғы екі аяғын ербитіп, көзі шатынап тұра бергенде, Шолақ құлағын төмен қарай тұқырта басып қалып еді- ат етпетінен түсті. 21. Сын қимыл кездесетін қатар. Бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдаңыз Жауабы; Баяу, әрең, шапшаң, Ақырын, кенет, құсша Лезде, тез, жылдам 22. Әсет Найманбайұлының дастандары. Бір немесе бірнеше жауапты таңдаңыз. Жауаптары: «Үш жетім қыз», «Ағаш ат», «Салиха-Сәмен», «Перизат» «Мәлік-Дарай», «Кешубай» «Нұғыман», «Жұмсап» 23. А. Байтұрсыновтың аудармалары Бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдаңыз Жауаптары: «Шал мен ажал», «Айна мен маймыл», «Шымшық пен көгершін», «Өгіз бен бақа» «Ат пен есек», «Қасқыр мен тырна» 24. « Астауы өзен сияқты Құм құдық, бетон құрсанған Өргізіп мың сан тұяқы Мың санын жомарт қарсы алған» деген өлең жолдарының авторы мен атауы Жауабы; Жұбан Молдағалиев «Құдық» 25. Сын есім тұлғасына қарай Жауабы: Негізгі сын есім, туынды сын есім 26. Тіркесті сөздер қатары Жауабы: саяси ахуал, сөз таптары, ғарыш кемесі 27. Бастауыш та, баяндауыш та атау тұлғалы зат есімнен болса, арасындағы тыныс белгі Жауабы: сызықша 28, Бірлік Е. Өтетілеуұлы Даянир мектептен келсе, үйдің алды омбы қар болып қалыпты. Ол тамағын ішті, аздап демалды да, аулаға шықты.Қорадан қол шанасын алып, оған талдан тоқыған қорапты таңып бекітті. Қолына күрек алды. Ауланың қарын тазартуға кірісті. Қорапқа қар толтырып, шанамен сырғытып, оны алысқа апарып төгеді. Жалғыз өзі қанша қимылдаса да, ісі өнбеді. -Данияр! Кел, мен саған көмектесейін деді көрші үйдегі досы Нариман. Нариман да қол шанасын сүйреп шығыпты. - Содан кейін бірігіп біздің үйдің алдын тазалайық, жарай ма? -Жарайды, деді Данияр қуанып. Екеуі екі шанамен қар толтырып тасып, жұмысты тез аяқтады. Осыдан кейіін Нариманның үйінің алдына келді. Екеуі күліп жүріп, қызу еңбекке кірісті. Олардың бұл істеріне үлкендер сүйсіне, қызыға қарайды. Алақай! Екі сағатта бәрін бітірдік!-деп айқайлады балалар. Осылайша тқрт дос күш қосып, төрт үйдің алдын лезде-ақ қардан тазалап шықты. Мұның аты бірлік Екеуі екі шанамен қар толтырып тасып, жұмысты тез аяқтады сөйлеміне сәйкес қатар Жауабы: қимыл-сын бағыныңқылы 29. Мәтіннің негізгі идеясы Жауабы. Жұмыла көтерген жүк жеңіл 30. Қорапқа қар толтырып, шанамен сырғытып, оны алысқа апарып төгеді сөйлем түріне сәйкес қатар Жауабы: көп бағыныңқылы сабақтас 31. Бұйрық рай түрінде жазылған сөздер Жауабы; кел, көмектесейік, тазалайық 32.Лезде-ақ сөзіндегі ақ шылауының түрі Жауабы: күшейткіш 33. Қаратпа сөзге байланысты тыныс белгісі дұрыс қойылған қатар Жауабы: Арман, 26 мамыр күні емтихан болады. 34. Сілтеу есімдігіне тән қатар Жауабы: Бұл, сол, осы анау, мынау, әне 35..Екі немесе одан да көп буынды бір сөздің ішіндегі бір буынның көтеріңкі айтылуы Жауабы: сөз екпіні 36. Айтушының тарапынан өзгерске ұшырап, тек мазмқны сақталып жеткізіледі Жауабы: төлеу сөз 37. Оқшау сөздер сөйлемге тигізетін мағыналық әсеріне қарай бөлінеді Жауабы: қаратпа сөз, қыстырма сөз, одағай сөз 38. Шығыс ғалымдарының Әбу Насыр әл-Фарабиге берген атақтар Жауабы: Екінші ұстаз 39. Батырлар жырының басты тақырыбы Жауабы: Отанын сыртқы жаулардан қорғау 40. «Еділ бол да, Жайық бол» толғауының авторы Жауабы: Асан қайғы 41. Тұрмыс-салт жырларының түрі Жауабы: әдет-ғұрып, төрт түлік мал, наурыз жыры, тойбастар 42. Қазақ халқын күллі әлемге танытқан әдеби мұра Жауабы: Қыз Жібек 43. М. Шахановтың тұңғыш өлеңдер жинағы Жауабы: «Бақыт» 44. «Қазақтың халық поэзиясының түрлері» зерттеу еңбегінің атворы Жауабы: Ш. Уәлиханов 45. Дулат Исабековтың 1980 жылы шыққан романы Жауабы: «Қарғын» 46. Қымыздай балға ашытқан тәтті қызға Жігіттер, бәріңіз де сұқтанарсыз (І. Жансүгіров) Шығармадағы көркемдік тәсіл түрі Жауабы: Теңеу 47. Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлем кездесетін қатар Бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдаңыз. Жауаптары: Сіздің қолыңыз босай қоймас және босағанмен бұл жұмыс сізге ауыр тиеді Қазір қара бие де қартайды, Қайыптың өзі де ел ағасы болды Болыс аз үнсіз томсарып отырды да, қатаң үнмен әмір етті. Менде құжат жоқ,әрі баратын үйдің мекен-жайы жоқ. 48. Атаулы сөйлемдер. Бірнеше жауапты таңдаңыз Баяу ескен қоңыр жел Қазан айы. Түнерген кеш. 49. Абайды Құнанбай араз болған кісілеріне жұмсайды, мұның мәнісін Абайдың түсінудегі ой түйіні Бірнеше дұрыс жауапты таңдаңыз Жауаптары: Көре келе әкесіне достығы күшейсін Көре келе әкесіне тілеулестігі күшейсін Жау барып көрсін, түсінсін. 50. Қазақ халқының лиро-эпостық жырлары неше түрге бөлінеді. Жауабы:2 51.Жалпы есім қатары Жауабы: тау, құс, адам, қала. 52. Дулат Исабековтың Омаш, Тоқсанбай, Ергеш кейіпкерлері қатысқан повесі Жауабы. Дермене 53. Негізгі түбір сөздер қатары. Жауабы: ақыл, сәби, адам 54. Хабарлы сөйлемнің айтылу мақсаты. Бірнеше дұрыс жауапты таңдаңыз Жауаптары: суреттеу Баяндау Хабарлау 55. «Жыршы бала», «Ақын бала» атағына ие болған ақын-жазушы Жауабы: Сәбит Мұқанов 56. Шақыру, үндеу, нақтылық қай стильге тән ерекшелік Жауабы: публицистикалық стиль 57 . Пунктуацияның негізгі анықтамалары. Бір немесе бірнеше дұрыс жауапты таңдаңыз Мәтіндегі ойды бір-бірінен айырып, түсінуге көмектесетін негізгі құрал Тілдегі алфавитке енбейтін графикалық таңбалар жиынтығы. Тыныс белгілерін зерттейтін ережелер жиынтығы жүктеу/скачать 206,97 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|