Қазақ тіліне аударылатын терминді қазақ тіліне аудару үстінде олардың ғылыми мағынасын сақтау керек
жүктеу/скачать 16,17 Kb.
|
10принцип
- Бұл бет үшін навигация:
- Қазақ тіліне аударылатын терминді қазақ тіліне аудару үстінде олардың ғылыми мағынасын сақтау керек.
| Әдеби тіл тәжірибесінде қолданылып жүрген халықаралық бірегей мағынада жұмсалынатын терминдер ұлттық тілдерге аударылмай берілуі тиіс және қазақ тіліне дәл солай қабылдануы керек. Әдеби тіл тәжірибесінде қолданылып жүрген халықаралық терминдердің қазақ тілінде эквиваленті бар болған жағдайда олар ұлттық тілге аударылады. Әр түрлі ғылым салаларында бірдей немесе бір-біріне ұқсас мағынада қолданылатын терминдерді бір мағынада қабылдау. Әр түрлі ғылым салаларында басқа-басқа мағына беретін терминдерді бір ғана ғылымның термині ретінде қабылдап, басқа жағдайда аударылуы керек. Халықаралық терминдер орыс әдебиетіндегі жазылу үлгісімен қабылданады, егер қазақша айтуға келмейтін дыбыстар кездессе оларды қазақ әліпбиімен белгілейміз. Қазақ тіліне аударылатын терминді қазақ тіліне аудару үстінде олардың ғылыми мағынасын сақтау керек. Терминнің мағынасын бұлыңғыр ететін жасанды сөзжасамға жүгінбей, қазақ тілінің грамматикалық ерекшеліктерін ескеріп аударған дұрыс. Каузатив формадан тыс, іс жүзіндегі -изация, -ификация, -ация элементтерінің көмегімен жасалған халықаралық терминдердің атау не етістіктен болған есім формасы қазақ тіліндегі жазылу үлгілерімен сәйкес болса сол күйінде өзгертілмей қабылданады. Терминдермен бірге қазақ тіліне халықаралық терминологиялық практикада қолданылатын, қазақ жұрнақтарымен алмастыруға болмайтын бірқатар префикстерді енгізу, мысалы, "- ист", "- изм" (жұрнақтар), "ре -", "син -", "де", " анти -", "контр -" (префикстер)) Терминмен кездесетін басқа аффикстердің көпшілігін қазақ тілінде сақтау керек, бірақ формалды элемент ретінде емес, оларды негіздің органикалық бөлігі деп санау керек. Басқа сөздерге (авто -, аэро -, авиа - және т. б.) қосылатын терминдердің қысқартылған нысандары қазақ сөздерімен үйлесімде болуы тиіс: aptogol, aptoqatьnas, abiacana және т. б. Терминдер: диктатура, революция, кеңес, теория, практика, контрреволюция, милитаризм және т.б., қазақ тілінде тек қана аударылған, халықаралық формада аудармасыз қабылданады Қазақ сөзжасамасының практикасына Қазан төңкерісінен бастап қазіргі орыс тілінде кеңінен қолданылатын қысқартылған күрделі сөздерді енгізу, мұндай түзілімдерді революцияның жетістіктері қосқан үлес деп санау (Саяси экономия ‒ polijtekonomija, райисполком ‒ avatkom және т.б.). Алайда, мұндай қысқартулар пайда болған кезде оларды мемлекеттік терминологиялық комиссия қабылдаған түзілімдерді ғана практикада қолдана отырып, қазақ әдеби тілінің заңдарымен байланыстыру қажет жүктеу/скачать 16,17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|