Қазақстан халқы ассамблеясы және әлеуметтік гуманитарлық пәндер пәндер кафедрасы сыбайлас жемқорлықҚА Қарсы мәдениет негізі пәні бойынша лекциялар тезисі
Жемқорлыққа қарсы әрекет ретінде Қазақстандық қоғамның әлеуметтік-экономикалық қарым-қатынастарды жетілдіру
жүктеу/скачать 447,83 Kb.
|
| 2. Жемқорлыққа қарсы әрекет ретінде Қазақстандық қоғамның әлеуметтік-экономикалық қарым-қатынастарды жетілдіру
Жоспар: 1. Қазақстандық қоғамның әлеуметтік-экономикалық қатынастары жүйесінің реформалануы, жемқорлыққа қарсы тұру мәселесіндегі басты фактор. 2. Мемлекеттік қызмет көрсету процессін жетілдіру. 3. Мемлекеттік жоспарлауды жетілдіру. «Электронды үкімет» тұжырымдамасын жүзеге асыру. 4. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіру. Бүгінгі күні сарапшылар қауымдастығы сыбайлас жемқорлық әлеуметтік-экономикалық дамуға ықпал етеді деген бірыңғай көзқарасты қолдайды. Халықаралық тәжірибе көрсеткендей, дамыған сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл экономикалық өсуді қамтамасыз етудің, инновациялық әлеуетті қалыптастырудың, инвестициялық тартымдылықты арттырудың, бәсекелестікті дамытудың және «көлеңкелі» экономиканы қысқартудың негізгі факторларының бірі болып табылады. Бұл Оңтүстік Шығыс Азия және Скандинавия түбегі елдерінің тәжірибесімен дәлелденген. Онда сыбайлас жемқорлық минималды, ал өмір сапасы – әлемдегі ең жоғары деңгейде. Халықаралық валюта қорының деректері бойынша, сыбайлас жемқорлықтың салдарынан әлемдік ЖІӨ жыл сайын шамамен 2%-ды жоғалтады, бұл 1,5-2 триллион АҚШ долларына парапар. Егер Қазақстан мысалында осындай есептеулер жүргізсек, онда жыл сайынғы әлеуетті шығындар 3,8 млрд АҚШ долларын құрайды. Есептеулер кезінде ЖІӨ көрсеткіштерін және 2015 жылға доллардың теңгеге шаққандағы орташа жылдық бағамын қолдана отырып, экстраполяция әдісі қолданылды. Сондықтан, кез келген мемлекеттің негізгі мақсаты халықтың әл- ауқатын жақсарту мен сақтау үшін жағдай жасау болып табылады. Сарапшылардың бағалауынша, жемқорлықтың 1%-ға азаюы ЖІӨ-нің 1- 1,5%-ға артуына ықпал етеді, ал ЖТИ-дің (жемқорлықты түйсіну индексі) 2,4 баллға жақсаруы ЖІӨ-нің жыл сайынғы өсімін 0,5%-ға арттыруға себеп болады. Осыған байланысты, қазақстандықтардың соңғы 5 жылдағы әл-ауқаты деңгейінің көрсеткіштер динамикасы зерттеліп, халықтың жан басына шаққандағы ЖІӨ өсімі 37%-ға, төменгі күнкөріс деңгейінің 22%-ға, жан басына шаққандағы орташа табыстың 46%-ға артқанын көрсетті. Сыбайлас жемқорлықты төмендету мен бәсекелестікті арттырудың тиімді құралы квазимемлекеттік секторды жекешелендіру болып табылады. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің бағалауынша, ЖІӨ-дегі мемлекеттің үлесі шамамен 40%-ды құрайды. Сонымен бірге, 2015 жылы мемлекеттің кәсіпкерлік қызметке араласуын шектейтін, «Сары парақтар ережесі» деп аталатын қағидасын бекіткен заң қабылданды. Бірақ оның рөлі экономикада анықтаушы болып қалады. Осыған байланысты, тарифті қалыптастыру рәсімінің жабықтығы айтарлықтай сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін тудырады, сондықтан, табиғи монополиялар мен нарықты реттейтін салаларды реформалау қажет. Сондай-ақ, сыбайлас жемқорлық және көлеңкелі экономика тұрақты байланысқа ие. Олардың деңгейін төмендету бойынша тиімді шаралардың бірі – қолма-қол айналымды заңды түрде шектеу. Бұған дәлел ретінде аталған институтты енгізген елдерде бақыланбайтын экономика үлесінің төмен деңгейі байқалады. Банктік қаржылық құралдардың, ақшасыз технологиялардың қарқынды өсуі мен электронды төлемдер жүйесінің дамуын ескере отырып, ЭЫДҰ елдерінде қолма-қол ақшалар өз маңызын жоғалтуда. Ұсынылып отырған бастама Мемлекет басшысының Жолдауының тұжырымдамалық бағытына жауап береді және экономиканы цифрлауға қатысты ережелермен түсіндіріледі. Сонымен қатар, алдағы уақыттағы жұмыстардың маңызды бағыты ұлттық экономиканы деофшорлау болуы тиіс. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл елдің әлеуметтік-экономикалық дамуының катализаторы болатын жүйелік және кешенді іс-шаралар негізінде жүзеге асырылуы керек. Тиімді мемлекеттік жұмысты көбінесе тәжірибелі машинистері бар локомотивпен, заңдарды – бағдаршамдармен, ал азаматтарды, фирмалық жолаушы поезының жолаушыларымен салыстырады. Көптеген азаматтар халықтың әл-ауқатын арттыру және елдің көркеюі үшін көп нәрсе мемлекеттік қызметтің сапасына байланысты, өйткені ол – толып жатқан маман шенеуніктері бар кәсіптік сатылы жүйе деп дұрыс ойлайды. Халықтың бұл ойы орынды, өйткені тәжірибе көрсетіп отырғандай, көптеген елдердің өркендеуінде олардың жоғарғы білікті шенеуніктерінің еңбегі зор. Сонымен бірге, мемлекеттік қызметтің көпқырлы құбылыс екенін атап өткен жөн. Сондықтан, мемлекеттік қызметті реформалаған кезде оған тар аяда, тек «мемлекеттік органдардағы мемлекеттік қызметшілердің, мемлекеттік үкіметтің міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттігін атқару жөніндегі қызметі» (Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы» Заңының 1- бабы) ғана деп қарастыруға болмайды. Мемлекеттік қызметті күрделі жүйе деп біліп, оны жетілдіру үшін басқа үш қырынан да: - әлеуметтік институт ретінде; - мемлекеттік-құқықтық институт ретінде; - ұйымдастыру институты ретінде талдаған жөн. 1. Әлеуметтік институт ретінде, мемлекеттік қызмет біріншіден, мем-лекеттік басқару жүйесінің бір бөлігі, екіншіден, мемлекеттің азаматтармен байланысы үшін шенеуніктерді көпшілік кәсіптік қызмет жүйесіне ұйымдастырудың пошымы, үшіншіден, корпоративтік кәсіптік этикалық жүйе болып табылады. 2. Мемлекеттік – құқықтық институт ретінде мемлекеттік қызметті ең алдымен негізінен құқықтың конституциялық, әкімшілік, қаржылық, халықаралық көпшілік құқық сияқты салаларының нормаларынан тұратын құқықтық актілердің жиынтығы деп қарастыру керек. 3. Ұйымдастыру институты ретінде мемлекеттік қызмет, мемлекет міндеттерінің ойдағыдай шешілуін қамтамасыз ету үшін ұйымдастыру пошымдары мен әдістері, ережелер мен әкімшілік процедуралар, талаптар, өкілеттілік пен жауапкершілік, шенеуніктерді даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін қайта көтеру тұрғысынан талдануы тиіс. Қазіргі кезде мемлекеттік қызмет әлемнің көптеген елдерінде жаңадан байыптап жаңартуды бастан кешіруде. Бұл тегіннен тегін емес, өйткені ел азаматтарының әл-ауқаты көбіне мемлекеттің басты «адамдық құрамы» - шенеуніктердің қызмет атқару сапасына байланысты анықталатын болады. Мемлекеттік қызметтің барлық мәндік компоненттерін анықтап алмай, біздің ол туралы біліміміз әрқашанда үстірт, баяндаушылық сипатта болмақ. жүктеу/скачать 447,83 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|