«Қазақстан халқы Ассамблеясы қоғамдағы тұрақтылық пен келісімнің сенімді, берік іргетасына айналды». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз
Тарихи білім мен тарихи дереккөзді пайдалана отырып, қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымының ерекшеліктерін түсіндіріңіз
жүктеу/скачать 4,39 Mb.
|
жауап 11 қазақша (копия)
| Тарихи білім мен тарихи дереккөзді пайдалана отырып, қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымының ерекшеліктерін түсіндіріңіз.
Ұлы Жібек жолы арқылы көне түркілер жерінен қанша дін өтсе де, түркілердің негізгі діні тәңіршілдік – тәңірлік аспанға табыну – Тәңірі болды. Саяхатшы Вильгельм Рубрук түркілердің Тәңірге табынатынын және оны таза рухани тұлға ретінде түсінетінін жазған. Түркілердің дүниетанымының қайнар көзі – табиғат. Демек, табиғатпен үнемі араласып, оның өзгерістерін, құбылыстарын жіті бақылап өскен көшпенділер қоршаған ортамен тығыз байланысты. Көптеген ғұрыптық нанымдар, әдет-ғұрыптар мен дәстүрлердегі тыйымдар табиғатпен тығыз байланыс нәтижесінде пайда болған ұғымдар жиынтығы ретінде қарастырылады. Осы табиғатты жаратушыны «Тәңірі» деп танып, оның жаратылысына ұқыптылықпен қарайтын түріктер оған құрмет көрсетті. Бұл үрдіс олардың ұрпақтары болып табылатын көптеген халықтардың әдет-ғұрыптарында әлі де бар. Исламға дейінгі Қазақстандағы діни сенімдер тарихы Сайт материалдарына негізделген https://e-history.kz/kz/e-resources/show/13280/ Қазақтың дәстүрлі дүниетанымы – халық тарихының ең мазмұнды бөлігі. Дәл осында ұлттық идеяның ең бай элементтері мен оларды танудың жолдары көрініс тапты. Тарихи байлық пен ұлттық ой қосылып, өзара байып, ұлттық философияның негізін құрағандықтан, бұл қазақ философиясының айрықша белгісі. Орталық Азияның көшпелі халықтарының дәстүрлі ойлауының көптеген зерттеулері оның дүниені қабылдаудың басты қағидасына — өзінің Оэкуменасындағы ғарыштық сезімге, адамзаттың мәңгілік өмірге қатысуында көрініс тапқан адам жолы идеясына бағынғанын көрсетеді. Ғалам. Орта Азияның автохтонды тұрғындарының, әсіресе қазақтардың ойлауы кеңістіктік және ойшылдық болды, бұл болмыс танымындағы олқылықтарды толтыратын бай қиялдан туындайды; Адамның өзі жоғары және нәзік сезімталдықтың арқасында ғаламның мәнін түсінді, бұл оған өзінің осы әлеммен, табиғатпен өзінің арғы тегі ретінде мызғымас бірлігін шынайы сезінуге мүмкіндік береді (Байдаров, 2006: 143). Жоғарыда айтылғандардан көшпелі мәдениеттің адам мен дүниенің үйлесімді оқиғасы – ой толғау-коммуникацияға бағытталғаны шығады. Мәселе мынада, көшпенділер туралы толғану – концептуалды, ұтымды процесс емес, ол тәжірибе, эмпатия. Жалпы алғанда, толғаныс этикалық және эстетиканың өзара енуі шоғырланған өмір сүру тәсілі, әлеммен қарым-қатынас жасау тәсілі болды деп қорытынды жасауға болады. Қазақтардың ежелгі дүниетанымдық кешені ғылыми мәселе ретінде ең алғаш қазақтың көрнекті ғалымы Шоқан Уәлихановтың (1835–1865) еңбектерінде қарастырылды. Оның «Тәңірі (Құдай)» (Уәлиханов, 1961а) мақаласы ерекше назар аударуға тұрарлық. Ш.Уәлиханов 1-нің қазақтың дәстүрлі дүниетанымына деген ықыласы сонша, қысқа ғұмырының соңында тағы да осы тақырыпқа қайта оралып, «Қырғыздар арасындағы шаманизмнің іздері» (Уәлиханов, 1961б) атты көлемді мақаласын арнады. қай шамандық қазақ халқының дәстүрлі көзқарастары мен ежелгі әдет-ғұрыптарының кешені ретінде қарастырылады. Бұл еңбекте шамандық культ арнайы қарастырылмаған, тек қазақ халқының ежелгі культтері мен архаикалық ғұрыптарының дүниетанымдық негіздерін тарихи-философиялық және діни-философиялық тұрғыдан түсіндіруге байланысты ислам діні мен оның қалдықтары идеологиясы ғана қозғалады. 33 сұрақ
жүктеу/скачать 4,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|