Қазақстан Франция қарым –қатынасы

1992 жылғы 25 қаңтарда – дипломатиялық қарым-қатынастар орнатылды. 1992 жылғы наурызда - Францияның Қазақстанда Елшілігі ашылды.1993 жылғы шілде - Қазақстанның Францияда Елшілігі ашылды. Осы кезеңнен бастап екі байланыстар үзілген емес және биыл 2022 жылы екі елдің байланыса 30 жыл толып отыр.

Президент Н.Назарбаевтың Францияға ресми және жұмыс сапарлары 1992 ж., 1994 ж., 1995 ж. (екірет), 1997 ж., 2003 ж., 2008 ж., 2010 ж., 2011 ж., 2012 ж. және 2015 ж. өтті.

Франция басшылығы Қазақстанға үш сапарларын өткізді, атап айтқанда Ф. Миттеран (1993 ж.), Н. Саркози (2009 ж.) және Ф. Олланд (2014 ж.).

2018 ж. 18 қазанда АСЕМ Еуропа-Азия Саммиті аясында Елбасының ФР Президенті Э.Макронмен алғашқы жекек ездесуі өтті.

Үкімет басшылары деңгейіндегі кездесулер тұрақты түрге айналды:

2015 жылғы 30 қараша – 1 желтоқсан кезеңінде Премьер-Министр К.Мәсімов Парижге Климаттың өзгеруі бойынша БҰҰ-ның конференциясының (COP 21) ашылуына байланыста жұмыс сапарын жасады.

Сыртқы істер министрліктері арасында байланыстар қолдаушылық табуда. 2013 жылғы 1 наурызда Қазақстанға алғашқы сапарын Францияның сыртқы істер министрі Л.Фабиус жасады. 2014 жылдың 10-11 маусымда Парижге ҚР Сыртқы істер министрі Е. Ыдырысов сапармен келді. 2016 жылғы 8 желтоқсанда Гамбург қаласында ЕҚЫҰ СІМС аясында ҚР Сыртқы істер министрі Е.Ыдырысов Францияның Сыртқы істер және халықаралық даму министрі Ж.-М.Эйромен кездесті. Ж.-М.Эйроның шақыруымен 2017 жылғы 28-29 наурызда Сыртқы істер министрі Қ.Әбдірахмановтың Парижге сапары өтті. 2017 жылғы 21 маусымда Сыртқы істер министрі Қ.Әбдірахманов «ЭКСПО-2025» көрмесін өткізу үшін Париж кандидатурасын ілгерілету бойынша ведомство аралық уәкілетті өкілі П.Ламиді қабылдады. 2017 жылғы 7 қыркүйекте Нұр-Сұлтанда Сыртқы істер министрі Қ.Әбдірахмановтың Францияның Еуропа және сыртқы істер министрі жанындағы мемлекеттік хатшысы Ж.-Б.Лемуанмен кездесуі өтті.

СІМ-аралық консультациялар саяси ынтымақтастықтың ең тиімді құралдарының бірі болып табылады. Барлығы сыртқы істер министрлерінің орынбасарлары деңгейінде төрт раунды келіссөздер өткізілді: Парижде екі рет - 2011 ж. 28 маусым, 2018 ж. 9 сәуір, Нұр-Сұлтан қаласында үш рет - 2012 ж. 20-21 қыркүйек, 2015 ж. 31 наурыз және 2016 ж. 10 қазан.

Парламент аралық қарым-қатынастар жүйелі түрде дамып келеді. Франция Парламентінің екі палатасында парламент аралық достық топтары жұмыс атқарып келеді. Франция Сенатында «Франция-Орталық Азия» шағын тобын басқару мәртебесі Н.Гулеберілді. Ұлттық Жиналыста «Франция-Қазақстан» достық тобының төрағасы П.Кабареболып келеді. ҚР Парламент Сенатында достық топты М.Құл-Мұхаммед, ал Парламент Мәжілісінде О.Өксікбаев басқарады.

Достық топтарының француз делегациялары Қазақстанға 2014 ж. ақпанда және қыркүйекте, 2018 ж. маусымда, 2019 ж. маусым және қыркүйекте сапармен келді.

Франция - Қазақстанның негізгі сауда серіктестерінің бірі болып, француз компаниялары еліміздің экономикасындағы ірі инвесторлардың қатарына кіреді. 2008 жылда ҚР мен Франция арасында стратегиялық серіктестік орнағаннан бері, елімізге 15,8 млрд. долл. инвестицияларды тартуға мүмкіндік берген уран, мұнай-газ, титан өнеркәсібінде, көліктік машина жасау, құрылыс материалдары, дәрі-дәрмектер, тамақ өнімдері салаларында бір қатар ірі инвестициялық жобалар іске асырылды. Жалпы, бүгінгі күнге ҚР-да француз капиталының қатысуымен 150-ден астам заңды тұлғалар, филиалдар мен өкілдіктер, соныңішінде «Тоталь», «Орано», «Альстом», «Данон», «Викат» және т.б. сияқты ірі транс ұлттық корпорациялар бар.

Сонымен қатар, соңғы бірнеше жылдары ішінде өзара сауданың қарқынды өсуі байқалуда – 2016 ж. 2,5 млрд. доллардан 2018 ж. 4,5 млрд. долларға жетті. 2019 ж. 11 айдың ішінде тауар айналымы 4 029 млн. долл. құрады. Бұл 2018 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 68 млн.-ға көп.

Қазақстандық экспорттың негізі мұнай, уран, металл, металл өнімдері, және химиялық өнімдер болып табылады. Франциядан Қазақстанға электр, электрондық және механикалық жабдықтаулар, тұтыну тауарлы, дәрі-дәрмектер және косметика, автокөліктер, азық-түлік тауарлары, құрылыс материалдары импортталады.

Екіжақты өзара іс-қимылдың маңызды тетігі Экономикалық ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық комиссия және Қазақстан-француз іскерлік кеңесі болып табылады. Сонымен бірге, институционалдық ынтымақтастық аясында көлік саласындағы ынтымақтастық және әскери-техникалық ынтымақтастық бойынша екіжақты жұмыс топтары құрылған.

Қазақстан мен Франция ғарыш саласында ынтымақтасқан. Атап айтқанда, қазақстандық және француздық компаниялар Жерді қашықтықтан зондтаудың алғашқы қазақстандық ғарыш жүйесін құру бойынша бірлескен жобаны іске асырды. Бұл 2009 жылы басталған және қазақстандық "Ғарыш Сапары" және Airbus Defence and Space компанияларына тиесілі "Ғалам" атты бірлескен кәсіпорынды құрумен аяқталған ұзақ мерзімді жоба. Франция осы өршіл ынтымақтастыққа дайын. Жалпы алғанда, Франция мен Қазақстан Ғарыш кеңістігінде индустриялық саясат жүргізуге қатысты да осындай алаңдаушылықты бөліседі. Франция Еуропалық ғарыш қызметінің негізгі ойыншысы болып табылады. Парижде өткен үкіметаралық комиссия отырысында Француз инвесторларын елімізде агроөнеркәсіптік кешен саласындағы жобаларды іске асыруға шақырды.

Жалпы Франция мен Қазақстан арасындағы дипломатиялық қарым-қатынас жоғарғы деңгейде. «Үш жолақты ел» Қазақстан тәуелсіздігін алғаш таныған Еуропа елдерінің қатарында. Сонымен қатар, Қазақстан – Францияның Орталық Азиядағы стратегиялық серіктесі. Бүгінде екі ел арасындағы саудаайналымы да жоғарғы деңгейде. Атап айтар болсақ, уран өндірісі, темір жол локомотивтері, титан құймалары, мұнай, цемент, фармацевтика, сумен қамтамасыз ету және агро-индустрия салаларында қарқынды байланыс орнатылған.