«Қазақстан-ресей медициналық nseo «kazakh-russian medical»
Философияның зерттеу әдістері және атқаратын қызметтері
жүктеу/скачать 45,18 Kb.
|
| Философияның зерттеу әдістері және атқаратын қызметтері
Философияның негізгі мәселесінің гносеологиялық жағы: • эмпиризмом (сенсуализмом); * рационализм. Эмпиризмнің негізін қалаушы Ф. Бэкон. Эмпиристтер таным негізінде тек тәжірибе мен сезімдік сезімдер жатуы мүмкін деп санайды («ойда ештеңе жоқ (ақылда), бұған дейін тәжірибе мен сезімдік сезімдер болған жоқ»). Рационализмнің негізін қалаушы (лат. R.Декарт деп саналады. Негізгі идеясы рационализма деп шынайы (дұрыс) білу мүмкін шығарылатын тек тікелей ақыл-ой және тәуелді емес, сенсорлық тәжірибесі. (Біріншіден, шын мәнінде бәріне күмән ғана бар, ал күмән-ой-ақыл-ой қызметі. Екіншіден, ақылға (аксиома) анық және ешқандай тәжірибелік дәлелге мұқтаж емес ақиқат бар — «Құдай бар», «квадрат тең бұрыштары бар», «оның бір бөлігінен артық» және т. б.) Ерекше бағыт ретінде иррационализм (Ницше, Шопенгауэр) бөлінеді. Иррационалистерге сәйкес әлем хаотичен, ішкі логикасы жоқ,демек, ешқашан ақылмен танылмайды. Философияның негізгі мәселелерінің гносеологиялық жағынан гностицизм және агностицизм ұғымдары байланысты. Гностицизм өкілдері (әдетте, материалистер) деп санайды: * әлем танимыз; * таным мүмкіндіктері шексіз. Қарама-қарсы көзқарасты агностиктер ұстанады (әдетте, идеалистер): * әлем мойындамаймыз; * таным мүмкіндіктері адам санасының танымдық мүмкіндіктерімен шектеледі. Қатарына көрнекті теоретиктері агностицизма тиесілі Иммануил Кант (1724 — 1804). Кантқа сәйкес адам ақылының үлкен мүмкіндіктері бар, бірақ бұл мүмкіндіктер өз шекаралары бар. Адамның ақыл-ойының танымдық мүмкіндіктері мен шектеулеріне сүйене отырып, адам ешқашан шешпейтін жұмбақтар (қайшылықтар) бар, мысалы: Құдай бар, Құдай жоқ Мұндай шешілмейтін қайшылықтардың барлығы (антиномия) Хант төрт бөлікке бөлінеді (36-сұрақты қараңыз «Иммануил Кант философиясы»). 15 Алайда, Кант бойынша, адамның ақыл-ойының танымдық мүмкіндіктеріне кіретін нәрсе де ешқашан танымайды, өйткені ақыл-ой тек сезімдік сезімдердегі вегетариандық көріністі ғана тануы мүмкін, бірақ бұл заттың ішкі мәнін ешқашан танымайды- «заттар өзіне». 4. Қазіргі уақытта философтардың мыңжылдықтарына қарамастан, философияның негізгі мәселесі онтологиялық жағынан да, гносеологиялық жағынан да дұрыс шешілмеген және іс жүзінде бұрмаланған (шешілмеген) философиялық мәселе болып табылады. ХХ ғ. батыс философиясында философияның дәстүрлі негізгі мәселесіне аз көңіл бөлу үрдісі байқалды,себебі ол қиынға соқты және біртіндеп өзінің өзектілігін жоғалтады. Ясперс, Хайдеггер, Камю және т.б. болашақта философияның басқа негізгі мәселесі-экзистенционализм проблемасы, яғни адам проблемасы, оның өмір сүруі, жеке рухани әлемді басқару, қоғам мен қоғам ішіндегі өзара қарым-қатынас, оның еркін таңдауы, өмірдің мәні мен өмірдегі өз орнын іздеу, бақыт пайда болуы мүмкін деген негіз қаланды. Сұрақ 6. Қытай философиясының жалпы түсінігі және сипаты 1. Қытай философиясы өз дамуында үш негізгі кезеңнен өтті: * Б. з. д. VII ғ. — б. з. III ғ. — ежелгі ұлттық философиялық мектептердің пайда болуы мен қалыптасуы; * Б. з. III — XIX ғғ. — Үндістаннан Қытайға буддизмнің енуі (б. з. III ғ.) және оның ұлттық философиялық мектептерге әсері. Философияның әдіснамалық қызметі (латынша функция — орындау деген сөз) танымның және адамның нағыздықты игеруінің мейлінше жалпылама әдістерінің жиынтығынан болғандықтан да көрінеді. Өзге ғылымдардың әдістері сияқты, философиялық әдістер де адам қызметінің практикасынан бастау алады және де объективті дүниенің даму заңдары мен логикасының шағылуы болып табылады. Бұл, әрине, ғылымға сүйенетін философияға катысты. Афина батыры Тесей және Крит патшасы Миностың қызы Ариадна туралы аңыз ғасырлар тұңғиығынан бізге жетті. Миностың талабы бойынша, афиналықтар патша сарайының астындағы лабиринтте тұратын құбыжық — Минотаврға азыққа жыл сайын жеті жігіт пен жеті қыз беріп тұруға міндетті болады. Тесей өзінің халқын бұл қорлықтан құтқаруды ойлайды, Минотаврды өлтірмек болады. Оған сүйген қызы Ариадна көмекке келеді. Ол Тесейге қылыш пен жіп береді. Жіпті босағаға байлап, Тесей лабиринтке кіреді, Минотаврды өлтіреді. Сонан кейін жіпті бойлап отырып лабиринттен шығады. Осыдан қалған "Ариадна жібі" деген ұғым қазір қиын жағдайда жол табуға көмектесетін идея дегенді білдіреді. Ғылыми таным белгісіз тылсымға бастап апаратын жол сияқты. Ол жолда ғалымды діттеген мақсатына оңай жеткізетін нұсқаулар жоқ. Мұндай жағдайларда не істеу керек? "Қолданып көру және қателесу" әдісін пайдалану керек пе, әлде барлық мүмкіндікті іске қосу керек пе? Мұндай стратегия қараңғыда адасуға алып барады. Ғалымға әрқашан оны жаңа білімге бастап алып баратын идея керек. Оның қайнар көзі философия болып табылады. Ғылымның жетістіктеріне сүйенген философия "Ариаднаның жібі" қызметін атқарады, ғылым лабиринтінде дұрыс бағдар ұстауға мүмкіндік береді. Философияның әдіснамалық қызметі — ғылыми және әлеуметтік танымды сыннан өткен, тексерілген ережелермен, нормалармен, әрекет әдістермен қамтамасыз етуінде. Бүл әрекет ету әдістерінің жиынтығы ойлай білетін адамға қойылатын талаптар. жүктеу/скачать 45,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|